Cebelitarık

Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız.

Cebelitarık
Bayrak Arma
Arma
Slogan: Nulli Expugnabilis Hosti  (Latin) "Conquered by no enemy."1
Ulusal Marş: Cebelitarık Ulusal Marşı Kraliyet Marşı: God Save the Queen
Başkent	Cebelitarık 36°8′K 5°21′B
Resmî dil(ler)	İngilizce
'	İspanyolca Llanito
Milliyet	Cebelitarıklı
Yönetim biçimi	Birleşik Krallık denizaşırı toprakları
- Devlet başkanı	II. Elizabeth
- Genel Vali	Sir James Dutton
- Başbakan	Fabian Picardo
Kuruluş
- Tarihi Olaylar	4 Ağustos 1704
- Tarih	11 Nisan 1713 (Utrecht Antlaşması)
- Ulusal Gün	10 Eylül
- Anayasa Günü	29 Ocak
Yüzölçümü
- Toplam	6.8 km²  (241.) 3 mil²
- Su (%)	%0
Nüfus
-  2012 tahmini	30.001 [1] (222.)
- Yoğunluk	4.616/km²  (5.) 2/mil²
GSYİH (SAGP)	2005
- Toplam	1,066 milyon $ (197.)
- Kişi başına	38.200 $ (n/a)
İGE	n/a (n/a)  (n/a)
Para birimi	Cebelitarık poundu £3 (GIP)
Zaman dilimi	CET (UTC+1)
- Yaz	CEST (UTC+2)
Takvim	gg/aa/yyyy
Trafik akışı	sağ4
Internet TLD	.gi5
Telefon kodu	3506

Cebelitarık (İngilizce: Gibraltar), Akdeniz' in girişinde, İber Yarımadası' nın güney ucunda yer alan Britanya Denizaşırı toprağıdır.

Tarihçe

Antik çağdaki adı Calpe'dir. Endülüs fâtihi Tarık bin Ziyad'ın 711 yılında ordusuyla birlikte ilk ayak bastığı ve askeri karargah olarak kullandığı yer olması sebebiyle İslam kaynaklarında “Cebelü Târık” (Tarık'ın Dağı) diye adlandırılmıştır. Bu isim İtalyanca’ya Cebiltarre, öteki Avrupa dillerine de Gibraltar şeklinde geçmiştir. Cebelitarık’a İslam kaynaklarında "Cebelü’l-feth" de denilmektedir. Muvahhidler'in Endülüs'e geçişine kadar Cebelitarık ve eteğindeki koy daha ziyade muhtelif cins gemiler için bir sığınak yeriydi. Endülüs 1145 yılında Muvahhidler’in hakimiyetine geçince Muvahhid Hükümdarı Abdülmü’min (1130-1163) Afrika seferinden dönüşünde İşbiliye'de bulunan veliahdı Yusuf b. Abdülmü’min’e haber göndererek Hıristiyanlara karşı düzenleyeceği seferlerde karargah ve kışla olarak kullanmak üzere Cebelitarık’ın eteğinde bir şehir kurmasını emretti. Bunun üzerine Yusuf, Gırnata’da bulunan kardeşi Osman’ın da yardımıyla çok sayıda usta ve işçi toplayarak 1159-1160 tarihlerinde, içinde büyük bir cami, saray, resmi binalar, kışla, güzel bahçeler ve su dağıtım şebekesinin bulunması planlanan şehrin inşasını başlattı.

Muvahhidlerlerin yıkılmasından sonra Endülüs Beni Ahmer Devleti nin yönetimine geçti. 1309 yılında Alonso Pérez de Guzmán el-Bueno, Kastilya Kralı IV. Ferdinand adına Cebelitarık’ı ele geçirdi. Gırnata Emiri, Meriniler’i yardıma çağırmak zorunda kaldı. Bunun üzerine Endülüs’e geçen bir Merini ordusu 1333' te Cebelitarık’ı geri aldı. 1340 yılında Kastilya Kralı XI. Alfonso Cebelitarık’ı kuşattı; ancak başarılı olamadı. 1355' te Merini Valisi Süleyman b. Dâvûd’un idaresinde olan Cebelitarık 1410-1462 yılları arasında Nasriler’in elinde kaldı. Daha sonra Medina-Sidonia dükü tarafından ele geçirildi. I. Isabel 1502’de Cebelitarık’ı İspanya Krallığı’na kattı.

1704'te İngiltere-Hollanda deniz kuvvetleri tarafından ele geçirilmiştir. 1713 tarihindeki Utrecht Antlaşmasıyla İspanya kaleyi İngiltere'ye iade etmeyi kabul etmiştir.

Cebelitarık'ın statüsü iki ülke, İspanya ile İngiltere arasında hala tartışılmaktadır. Kendi isteğiyle İngiliz sömürgesi olarak kalmak isteyen 6 km² yüzölçümü, 35.000 nüfusuyla ülke olarak bayrağı ve marşı olan Cebelitarık, dünya üzerinde küçük bir alan zapt etmesine rağmen iki ülke arasında zaman zaman sorunlara neden olmaktadır. 1967 ve 2006 yıllarında yapılan referandumlarda Cebelitarıklılar, Birleşik Krallık yönetiminde kalma yönünde karar aldılar.

Nüfus

İngiltere’nin Avrupa kıtasındaki tek sömürgesi olan bu yarımada etnik olarak çoğulcu bir yapıya sahiptir. 1753 yılında yapılan nüfus sayımına göre Cebelitarık bölgesinde; 434 Britanyalı, 597 Cenevizli, 575 Yahudi, 185 İspanyol ve 25 Portekizli yaşamaktaydı. Napolyon Savaşları süresince Cebelitarık’ın İngiliz mallarının Avrupa’da ki diğer ülkelere geçişi için açık tek liman olmasından dolayı 1814 yılında nüfus 10.184 kişiye çıkmıştır. 1829 yılı polis sayımında nüfus 16.394 olarak belirlenmiştir.

1995 yılında seçmen kütüklerindeki orijinal isimlerine bakıldığında yarımadada yaşayan halkın %27 Britanyalı, yani İngiliz, %24 İspanyol, %19 İtalyan, %11 Portekizli, %8 Maltalı' dır. Geri kalan kısmı küçük etnik gruplardan oluşmaktadır.

Nüfus Sayım Yılları	Cebelitarıklı	Diğer Britanyalılar	Faslılar	Diğer Milletler	TOPLAM
1970	18,873	3,001	2,798*	-	24,672
1981	19,825	3,706	2,140	808	26,479
1991	20,022	3,811	1,798	1,072	26,703
2001	22,882	2,627	961	1,025	27,495

(*) Faslılar ve diğer milletler toplamı

2012 yılı verilerine göre Cebalitarık' ın nüfusu 30.001 kişiden oluşmaktadır.

Ekonomi

Günümüzde Cebelitarık, Avrupa’daki durgun ekonomiyle tezat teşkil edecek şekilde yüksek büyüme hızı (2012 yılında %7,8) ve düşük işsizlik oranıyla (2012 yılında %2,5) dikkat çekmektedir. Cebelitarık ekonomisi; genel ticaret, bankacılık, mali hizmetler sağlanması, iletişim, e-kumar, turizm ve denizcilik faaliyetlerine dayanmaktadır.

Cebelitarık' ın durumu

İngiltere Cebelitarık’ı Birleşik Krallık'ın denizaşırı toprağı olarak tanımlamaktadır. İspanya, Cebelitarık’ın İngiltere’ye Veraset Savaşları sonucunda 1713 Utrecht Antlaşması ile bırakılmak zorunda kalındığını, ancak antlaşmada boğaz ve karasularıyla ilgili bir hüküm olmadığını savunmaktadır. Buna karşılık İngiltere ise İspanya’nın Cebelitarık’ı şehri, kalesi, limanı dahil olmak üzere bir bütün olarak İngiliz yönetimine bıraktığını belirtmektedir. İngiltere, Cebelitarık üzerindeki egemenlik hakkında ısrar ederek sorunun çözülmesi maksadıyla 1966 yılında Uluslararası Adalet Divanı’na başvurmayı teklif etmiş, ancak İspanya buna karşı çıkmıştır. BM kararları uyarınca İngiltere Cebelitarık halkının iradesini hangi yönde kullanmak istediğini öğrenmek amacıyla bölgede 1967 yılında referanduma gitmiştir. Referandum sonucunda Cebelitarık halkının İspanya ile yakınlaşmak yerine İngiltere ile mevcut bağlarının devam etmesini istediği ortaya çıkmış, ancak bu referandum BM tarafından 2353 sayılı kararla geçersiz ilan edilmiştir. İngiltere ise referandum sonucuna dayanarak 1969 yılında Cebelitarık ile ilgili bir yasa kabul ederek, halkın egemenliğin İngiltere’den başka bir devlete devrini reddetme hakkını tanımıştır. 1984 yılında Lizbon Antlaşmasından sonra İspanya 1969’da kapattığı Cebelitarık sınırını kontrollü bir şekilde açmıştır. İspanya yönetimi 2002 yılından bu yana Cebelitarık’a İspanya devletine bağlı olmak şartıyla bölgesel veya toplumsal özerklik tanınması teklifini sunmaktadır. 2002 senesinde Cebelitarık’ta düzenlenen egemenlik referandumunda seçmenler egemenliğin İspanya ve İngiltere arasında paylaşılması planına karşı çıkmışlardır. Cebelitarık halkı 1960 yılında Birleşik Krallık tarafından kendilerine verilmiş olan kendi kaderini tayin hakkının, BM Şartı tarafından da tüm eski sömürgelere tanınan bir hak olduğunu savunmaktadır. Cebelitarık’ın 2006 yılındaki referandumla kabul ettiği anayasanın Cebelitarık halkına, İngiliz egemenliği altında ve dış ilişkilerinde İngiltere’ye karşı sorumlu olmaya devam etmekle birlikte, kendi kendini yönetme hakkını verdiği” ifadeleri yer almıştır. İspanya ise kendi onayı olmadan Cebelitarık’ın bağımsız olmasının imkansız olduğunu, İngiltere’nin İspanya egemenliğindeki bir toprağı işgal ettiğini, Cebelitarık’ın özel durumunda kendi kaderini tayin prensibi yerine toprak bütünlüğü ilkesinin öncül olduğunu belirtmiştir. Cebelitarık BM’nin “özerk olmayan ülke” listesinde yer almaktadır. Cebelitarık yönetimi söz konusu listeden çıkarılıp bağımsızlığını elde etmek üzere defalarca BM’ye başvurmuştur.

Galeri

• 

  Cebelitarık 2006.

• 

  Cebelitarık Avrupa Noktası ve Deniz Feneri

• 

  Victoria Bahçeleri ve Cebelitarık tepesi Dosya:Gibraltar-1.JPG‎|Cebelitarık Yeni Liman Ve Gümrük

• 

  Cebelitarık H.M.S. Karabatak Gemi ve Gümrük

• 

  Cebelitarık Kraliyet Tersanesi

• 

  Cebelitarık Enginar ve Su Satıcıları