Tlacetililli Tlahtohcayotl Ixachitlan

Īhuīcpa Huiquipedia, in yōllōxoxouhqui cēntlamatilizāmoxtli
Īhuīcpa ticholōz: nènemòwalistli, tlatēmoliztli

Artículo bueno.svg

Sciences de la terre.svg Tēcuacān īcemonocāyō: 38°53′42′′N, 77°02′12′′W


Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān (Inglatlahtōlcopa United States of America; caxtillahtolcopa Estados Unidos de América) ītōcā cē tlācatiyān īpan Ixachitlān mictlāmpa. Washington, D.C. Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl ītēcuacān.

Cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Canada īhuān Cececpan mictlāmpa, canahpa īcalaquitlāmpa nō Ilhuicaātl Pacífico, īhuān canahpa iquizāyampa Ilhuicaātl Atlántico, in iuhquin canahpa tlāpcopa Ayōllohco Mēxihco, īhuān canahpa huiztlāmpa Mēxihco.

Tlahtōllōtl[ticpatlāz | editar código]

Mesa Verde (Xiuhtic Acopechtli), Colorado.

Īpan 1619 (10 ācatl) xihuitl, acicih mictlampā inic cēmeh tliliuhque cacatzatlācah ōmpa Africa, in aquique quinhualitquicih in inglatēcah.

Īpan 1776 (1 tecpatl) xihuitl, George Washington quintepozmecāyōtoma in īhuīcpa Inglatlālpan mochīntīn inglatēcah inīn Yancuīc Tlālticpac. Iuh inīn xiuhpan ōmotlācatili mictlampa Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān. 4 Tlachicōnti xihuitl 1776 inic ome hueyitlahtocayoh nahuatiloyan ica tlaixpanyotl ihuic 13 inglaltepetlalpan in aquin oxihcuiloh huatilililamatl itemaquixtiliz. Tel yeceh oquipiaya ce tlacuepaliztli canahpa 1788 ihcuac nahualilli ocuep in ipan nahuatililamoxtli ihuicpa Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl.

Īpan 1819 (2 ācatl) xihuitl, Caxtillān quinamaquiltia īchānehquehuān Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl, īcecniquizaliz in ītōcā Itlālmāitl Florida (Xōchiyocān).

Texacah chānehqueh māltepētlaliah īhuān quichihuiliah yāōyōtl in mēxihcah inīc Texapan. In Álamo, īpan San Antonio ōpēuh in yāōyōtl īca inglaixachitēcah auh momaquixtizque in īhuīcpa Mēxihco.

Īpan 1846 (3 tōchtli) xihuitl, Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl quinyāōchīhua īca īhuān Mēxihco quintlatlalochtia Texas, Yancuīc Mēxihco, California īhuān occē mēxihcatl tlahcotoncāyōtl.

Ixiptlayotl John Trumbull motenehua Declaración de la Independencia.

Īpan 1898 (3 tōchtli) xihuitl, Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl quinyaochihua īca Caxtillān īhuān quintlatlalochtia Copan, Necuiltōnolācalquīxōhuayān īhuān Filipinas.

Īpan 1929 (8 calli) xihuitl, In huetzquiliztli Wall Street tecomoni inīn cē tomintic cocoliztli tlein ōquipix īcazaneliz in ōmpa Cēmtlālticpac.

Inīn xiuhpan 1945 (11 calli), Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān tlanelti īahuachuaz xittontlayonqui in ōmpa Alamogordo, Yancuīc Mēxihco.

Inīn xiuhpan 1963 (3 ācatl), quimictiah īpan āltepētl Dallas, John F. Kennedy, huēyi itlahtōcātzin Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān.

Īpan 1969 (9 calli) xihuitl, in tlācatl acito ixquichca in Mētztli. Tlacetilīllahtohcāyōtēcatl cītlaltepozacalteyacanqui in ītōcā Neil Anstrong, in āquin achtopan ōquizca īhuān occequīntīn tlācah in īhuīcpa inīn Tlālticpactli, ōtemoc īhuīc icitlāltepozacaltzin īhuān onehnen īpan Metztli.

Īpan 1991 (5 ācatl) xihuitl, George Bush, huēyi tlahtoāni ōmpa Tlacetilīlli Tlahtohcāyōc, quiyāōchīhua Saddam Hussein, Huēyi ītlahtōcāuh Iraquiyān īhuān quipōloa Āltepētl Bagdad.

In īpan 2001 (2 tecpatl) xihuitl, Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl macehua cē yāōyōtl temamauhtini, ōquipix cē islamcalpōlli Al-Qaeda, otlamalehuali īpampa motenehua Usāmah bin Ladīn. In Tlachiucnāuhti 11, 2001 huetzi īca ōme tepoztōtōtl in cōātin huēyicaltin in ōmpa Āltepētl Yancuīc York (New York City) īhuān occē yāōcalli motōcāyōtia In Mācuīltlatehuilcalco Yāōcalli (The Pentagon).

In īpan 2003 (4 tōchtli) xihuitl, Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl ōmopēuh īhuān in Temaquixtilizyāōyōtl canahpa ōtetōcāc in yāōyōtl ihcuāc catca ōquimmatic teōmahomatlācah īhuīcpa tlācatiyān Afgantlālpan īhuān Irac, ihto quemeh tlahtōlpēhualiztli islamyaoteizahuiyōtl.

Cemānāhuacāyōtl[ticpatlāz | editar código]

Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān

In Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl quimpiyah miaquīntīn tlālhuaqueh īca 48 tlahtohcāyōtl. Cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Canada īhuān Cececpan mictlāmpa, canahpa īcalaquitlāmpa nō Pacifico Huēyātl, īhuān canahpa iquizāyampa Atlántico Huēyātl, in iuhquin canahpa tlāpcopa Ayōllohco Mēxihco, īhuān canahpa huiztlāmpa Mēxihco. Alaska īhuān Pacífico Huēyātl īcampa Tlālhuāctli Hawaii, (Hawaii, Niihau, Kauai, Oahu, Maui, Lanai, Molokai īhuān Kahoolawe).

In tepētl ocachi cuauhtīc[1] Mc Keiley ompa tlalhuactli Alaska īhuān inīc ōme ocachi cuauhtīc nicān Tlālli Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl in Mount Albert īhuān Colorado ipan Rocky Mountains in ompa Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, occe tepetl quemeh Mount Shasta ipan Sierra Nevada Californiaco. In tepeyohtic sistema tepetlah Sierra Nevada, tepetlah Apalache, tepetlah Rockies, Sierra Nevada, Sierra Sangre de Cristo, occequin. In ātōyātl ocachi huehca Mississipi, occequin atoyātl quemeh Rio Grande, Hudson, Pecos īhuān Atoyātl Colorado.

Yōlcatiliztli[ticpatlāz | editar código]

Nō xiquitta Tlacetilīllahtohcāyōtēcah tōtōmeh quemeh in iztacuāuhtli, tzopilōtl, centzontli, canauhtli, ehēcatōtōlli, zōlli, huehxōlōtl, cuauhchochopitli, huītzilin ahnōzo yōlcah quemeh in temazātl, mazātl, tlācaxōlōtl, tecuanōtl, māpachtli, coyōtl, miztli, techalōtl, cōzamatl, āyōtōchtli, āmiztli, huezacotl, tōchtli, āhuitzotl, ocomiztli īhuān cipactli, cuēchcoātl, cueyatl, tamazolin, cōātl, āzcatl, pāpālōtl, pipiyolli, zāyōlin, colotl, xīcohtli, chapōlin, occequīntīn. Nīcan tlacatiyan cah occequin yolcah ihuicpa Europan quemeh in cahuāyoh, cuācuahueh, pitzotl, ichcatl occequintin.

Tlanahuatīliztli īhuān cemitquimatiliztli[ticpatlāz | editar código]

Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl īxeliuhca[ticpatlāz | editar código]

Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl cah cē tlācatiyān in Ixachitlānco mictlāmpa tlacetīlli īcampa 48 cemantoc tlāllahtōcāyōtl, nōiuhqui ōme tlahtōcāyōtl quemeh Alaska in īpan īmictlāmpa īca Canada, Hawaii in ōmpa Ilhuicaātl Pacífico īhuān tēcuācān motōcāyōtia Washington in īpan Tēcuacān Columbia. Nōiuhqui quipiya Necuiltōnolācalquīxōayān occequīntīn tlālli in ōmpa Caribe īhuān Teōātlān.

Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān īxeliuhca
Map of USA with state names.svg
Tlahtohcāyōtl Chānehqueh (2013) Tlaīxpayōtl (km²) Tēcuacān
Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān 320 206 000 9 857 306 Washington, D.C.
1. Alabama 4 833 722 135 767 Montgomery
2. Alaska 735 132 1 723 337 Juneau
3. Arizona 6 626 624 295 233 Phoenix
4. Arkansas 2 959 373 137 733 Little Rock
5. California 38 332 521 423 968 Sacramento
6. Kansas 2 893 957 213 099 Topeka
7. Carolina Mictlāmpa 9 848 060 139 391 Raleigh
8. Carolina Huitztlāmpa 4 774 839 82 931 Columbia
9. Colorado 5 268 367 269 602 Denver
10. Connecticut 3 596 080 14 356 Hartford
11. Dakota Mictlāmpa 723 393 183 107 Bismarck
12. Dakota Huitztlāmpa 844 877 199 730 Pierre
13. Delaware 925 749 6 446 Dover
14. Florida 19 552 860 170 312 Tallahasi
15. Hawaii 1 404 054 28 314 Honolulu
16. Washington 6 971 406 184 661 Olympia
17. Wyoming 582 658 253 335 Cheyenne
18. Wisconsin 5 742 713 169 634 Madison
19. Idaho 1 612 136 216 443 Idaho
20. Illinois 12 882 135 149 997 Springfield
21. Indiana 6 570 902 94 327 Indianapolis
22. Iowa 3 090 416 2 893 957 Des Moines
23. Kentucky 4 395 295 104 656 Frankfort
24. Louisiana 4 625 470 135 658 Boton Rouge
25. Maine 1 328 302 91 634 Augusta
26. Maryland 5 928 814 32 131 Annapolis
27. Massachusetts 6 692 824 27 335 Boston
28. Michigan 9 895 622 250 488 Lansing
29. Minnesota 5 420 380 225 163 Saint Paul
30. Mississipi 2 991 207 125 438 Jackson
31. Missouri 6 021 988 180 540 Jefferson City
32. Montana 1 015 165 380 832 Helena
33. Nebraska 1 868 516 200 330 Lincoln
34. Nevada 2 790 136 286 380 Carson City
35. Ohio 11 570 808 116 099 Columbus
36. Oklahoma 3 850 568 181 038 Āltepētl Oklahoma
37. Oregon 3 930 065 254 800 Salem
38. Pennsylvania 12 773 801 119 279 Harrisburg
39. Rhode Island 1 051 511 4 002 Providence
40. Tennessee 6 495 978 109 152 Nashville
41. Texas 26 448 193 695 660 Austin
42. Vermont 626 630 24 905 Montpelier
43. Virginia 8 260 405 110 787 Richmond
44. Virginia Tlāpcopa 1 854 304 62 755 Charleston
45. Georgia 9 992 167 153 910 Atlanta
46. Yancuīc Hampshire 1 323 459 24 214 Concord
47. Yancuīc Jersey 8 899 339 22 592 Trenton
48. Yancuīc Mēxihco 2 085 287 314 917 Santa Fe Ānalco
49. Yancuīc York 19 651 127 141 297 Albany
50. Utah 2 900 872 219 882 Salt Lake City

Tequiyōtl[ticpatlāz | editar código]

Dollar, ce tomin huelitini ipan Centlalticpac.

In Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl quipiya ce tlacenelōlli tecuacanayotic tlein xihxicuinti huel miyac yoliztlamantli, ce tlani maxtlatl ihuan pani tēyōcoyaliztli. Icopa Fondo Monetario internacional, in PIB nican Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl ca $ 17 billones ihuan nemītiā 25% ipan in tlamantli bruto mundial. In TTI in hueyic tēixittani icopa centlalticpac ihuan inic yei tēhuītiani, Canada, Māxihco, Teutontlālpan, China ihuan Xapon ihueyic techpocah ihuan ītēicniuhuān.

Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān cenca huellalpac ipan in centlalticpac ihuan Ixachitlanco. Ipeucayo tequiyotica inemiltia itech tlayococancopa tepoztlachihualtic, palizcayotic, pahnamacac, tepozmalacatic, tlacualhuetzililli, tlahuiltic tlamantli, ihuan tepoztlatquitl.

Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli tlalpixcayotl īca inic cē ichcapixcayotl, nōiyuhqui inic ōme tequipanolli piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Los Ángeles ihuan Chicago. In Ford, in Chrysler, in Dodge, in tepozmalacatl otlachihualoh ipan Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān ipampa huaznenqui tlachihualotiliztli.

Inic ce pixcayotl in ompa Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, huēyi tequipanolli in tlalpixcayōtl īhuīcpa xocomecatl, tlacintli, ichcatl, tlalcamohtli, mazatexocotl, mazaxocotl, xochipalxocotl, acecexocotl, nōhuān pitzopixcayōtl, cahuayōhpixcayōtl, cuacuahuehpixcayōtl, ichcapixcayotl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli teconalli, tlīltepoztli, amochitl, temētztli ihuan Iztāctepoztli.

Chānehquehliztli[ticpatlāz | editar código]

Huēyi āltepētl[ticpatlāz | editar código]

Tlācanemitiliztli[ticpatlāz | editar código]

Nicān Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, cē tlahtohcāyōtl quenīn chantiah miaquīntīn chōntalchānehqueh:

Tōltēcayōtl[ticpatlāz | editar código]

USA Tōltēcayōtl.
Ilhuitōnalli
Fecha Nāhuatlahtōlli In tocāitl nicān
1 de enero Año Nuevo New Year's Day
3er lunes de enero Natalicio de Martin Luther King Martin Luther King, Jr. Day
3er lunes de febrero Día de los Presidentes Presidents Day
2º domingo de mayo Día de la Madre Mother's Day
Último lunes de mayo Día de la Recordación Memorial Day
3er domingo de junio Día del Padre Father's Day
4 de julio Día de la Independencia Independence Day
1er lunes de septiembre Día del Trabajo Labor Day
2° lunes de octubre Día de la Raza Columbus Day
31 de octubre Nahualyohualilhuitl Halloween
11 de noviembre Día de los Veteranos Veterans' Day
4° jueves de noviembre Día de Acción de Gracias Thanksgiving
25 de diciembre Tlācatilizilhuitl Christmas

Īxiptlayōliztli[ticpatlāz | editar código]

Hollywood in īxiptlayōliztli tecuācān, ōmpa California.

Tlacualcāyōtl[ticpatlāz | editar código]

Tōnalizcāyōtl[ticpatlāz | editar código]

Cuīcayōtl[ticpatlāz | editar código]

Huēyi tlacuīcaliztli[ticpatlāz | editar código]

Huēyi cuīcatiani[ticpatlāz | editar código]

Momotlalcāyōtl[ticpatlāz | editar código]

Ixachitēcatl neicxitapayolhuiliztli.

In necēpanicnēliztli Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl ompan Olimpicayoh Neāhuiltiliztli cah huelitica macheh nochintin ilhuichiihualiztli. Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl otlachiuh in Olimpicayoh Mahuiltiliztli ipan Los Ángeles 1984 īhuān Atlanta 1996.

Ahzoquen inic yei ahcān itechcopa inin tlacatiyan tlachihua momotlaliztli īpan cē momotlacalpolli nozo momotlaltic tēcayelohualiztli ica ocachi 200 000 momotlachihualoyān īhuān 2 400 momotlatic calpollotl.

Cecnipa in tlacetilīllahtohcāyōtēcatl Tlahtōlōyān Neicxitapayolhuiliztli (USSF) quipiya ocachi 26 000 calpōllotl īca 6 000 000 chanehqueh motocayotia noyuhqui in calpollotl ocachi tlapohualtic ipan centlalticpac. In tlacetilīllahtohcāyōtēcatl tlaihittalli neicxitapayolhuiliztli otlaniuh ōme centlalticpac tlahuantli (xiuhpan 1954, 1974 ihuan 1990), ihuan yei Ixachitlāntlahuantli (1976, 1980 ihuan 1996) ihuan nicān oquitlachiuh ōme cemanahuac tlahuantli in xiuhpan 1974 īhuān 2006.

Nō xiquitta[ticpatlāz | editar código]

Āmoxtiliztli[ticpatlāz | editar código]

  • García Escamilla, Enrique, Historia de México (Mēxihco ītlahtōlloh), tlahcuilohua Nāhuatl īhuān caxtillahtolcopa , otepoztlahcuiloc ipan Mēxihco Tēcuācān, Plaza y Valdés Editores, 1991.

Tlahtōlcaquiliztilōni[ticpatlāz | editar código]

  1. Quihtōznequi alto