Alsír
| Al-Jumhūrīyah al-Jazā’irīyah ad-Dīmuqrāţīyah ash-Sha’bīyah |
|
 |
 |
| Fáni | Skjaldarmerki |
| Kjörorð: „Bylting fólksins fyrir fólkið“ |
|
| Þjóðsöngur: 'Kassaman (Qassamman Bin Nazilat Il-Mahiqat) (arabíska: Við sverjum við eyðandi eldinguna) |
|
 |
|
| Höfuðborg | Algeirsborg |
| Opinbert tungumál | arabíska (opinbert) en líka berbamál; franska óopinber en almennt notuð í stjórnsýslunni |
| Stjórnarfar | Lýðveldi Abdelaziz Bouteflika Abdelaziz Belkhadem |
| Stofnun | |
| - undir Ottómanveldinu | frá 1516 |
| - undir franskri stjórn | frá 1830 |
| - sjálfstæði | 5. júlí 1962 |
| Flatarmál - Samtals - Vatn (%) |
11. sæti 2.381.741 km² hverfandi |
| Mannfjöldi - Samtals ([[{{{mannfjöldaár}}}]]) - Þéttleiki byggðar |
35. sæti 38,7 Mio. mannfjöldaár = 2014 |
| VLF (KMJ) - Samtals - á mann |
áætl. 2006 253.4 millj. dala (38. sæti) vantar dalir (88. sæti) |
| VÞL | 0.733 (104. sæti) |
| Gjaldmiðill | alsírskur dínar (DA) = 100 sentímur |
| Tímabelti | CET (UTC+1) |
| Þjóðarlén | .dz |
| Landsnúmer | 213 |
Alsír er land í Norður-Afríku og stærsta ríki Afríku. Það á landamæri að Túnis í norðaustri, Líbýu í austri, Níger í suðaustri, Malí og Máritaníu í suðvestri og Marokkó og Vestur-Sahara í vestri. Nafn landsins er dregið af nafni Algeirsborgar og kemur úr arabísku al-jazā’ir sem merkir „eyjarnar“ og á við fjórar eyjar sem lágu undan borginni þar til þær urðu hluti meginlandsins 1525.
Þjóðflokkaátök á 20. öld[breyta | breyta frumkóða]
Þjóðflokkur er hópur fólks sem býr á afmörkuðu landssvæði, talar sama tungumál og finnur fyrir sterkri, nánast þjóðernislegri, samkennd. Þjóðflokkur hefur sameiginlega sögu, menningu og hefðir og lítur því á sig sem ókljúfanlega einingu sem orðið hefur til fyrir mildi örlaganna. Þannig hafa þjóðflokkar, líkt og þjóðir, stofnunargoðsögn. Stofnunarmýta þjóðar eða þjóðflokks er hugmynd hópsins um það hvernig hann er til kominn og er þar talið til það sem hópurinn kýs að muna eftir en hinu sleppt sem gæti valdið sundrung. Í raun má segja að meginmunurinn á þjóð í nútímaskilningi og þjóðflokk séu (óumdeild) yfirráð yfir ákveðnu landsvæði og viðurkenning alþjóðasamfélagsins á því, það er að segja að hópurinn ráði yfir (þjóð)ríki.
Strax við stofnun sjálfstæðs Alsírsks ríkis 1962 er tekið fram í raunverulegri stjórnarskrá landsins að það sé arabískt og islamskt. Hocine Ait Ahmed, berbísk stríðshetja úr Alsírstríðinu, reis upp og stofnaði flokk félagshyggjuafla (fr. le front des forces socialistes, FFS). Með flokki sínum leiddi hann síðan 10 mánaða uppreisn gegn stjórn Ben Bella. Ástæðan fyrir uppreisninni var sú sama og hefur ýtt undir margar aðrar uppreisnir Berba á Alsír, nefninlega tilburðir stjórnvalda til að arabavæða alsírsku þjóðina. Arabavæðingin hófst þó ekki af fullum krafti fyrr en á 8. áratugnum og fólst meðal annars í því að stöðluð arabíska varð ein opinbert tungumál Alsír í stað frönsku áður og meðvitað átak var gert í því að útrýma tungu og menningu Berba úr alsírska menntakerfinu.
Barátta alsírskra Berba fyrir viðurkenningu á máli sínu og menningu hefur þróast mest hjá þeim sem fóru í útlegð eða fluttust til Frakklands fyrr á 20. öldinni. Þar unnu þeir meðal annars að stöðlun tungumáls síns, breiddu út hugmyndina um berbíska þjóð í Frakklandi og unnu að útgáfu á heimsbókmenntum og kennslubókum á berbísku. Því má segja að Berbar hafi svarað arabavæðingu í Alsír með sinni eigin berbavæðingu.
Vorið 1980 sýður upp úr milli berbíska minnihlutans í Kabylíu og stjórnvalda vegna viðleitni stjórnvalda til að arabískuvæða Alsír. Eftir miklar óeirðir og allsherjarverkfall í héraðinu varð útkoman sú að þjóðernishiggja berba hafði fest sig í sessi sem stjórnmálalegt afl. Í kjölfarið spretta upp fjölmörg berbísk menningarfélög í Frakklandi og ber þar helst að nefna menningarhreyfingu Berba (fr. Mouvement Culturel Berbère, MCB) sem stofnuð var á 9. áratug síðustu aldar og heimsþingi Amazigh (fr. Congrès Mondial Amazigh, CMA), stofnað á 10. áratugnum. Bæði þessi félög eru enn starfandi í dag og halda meðal annars úti heimasíðum.
Öllu alvarlegri átök áttu sér stað vorið 2001 eftir að ungur Berbi lét lífið í haldi lögreglu. Óeirðirnar og allsherjarverkföllin sem brjótast út í kjölfarið eru einfaldlega kölluð „svarta vorið“ og hefur verið lýst sem intifada Berba i Kabylíu. Þó svo að ofbeldið sem tengt er við „svarta vorið“ sé aðallega bundið við Kabylíu hefur því verið haldið fram að „neyðin sem kom fram hjá hinum ungu mótmælendum [hafi ekki verið] einstök reiði Kabylíska minnihlutans, heldur reiði heillar kynslóðar Alsíringa sem höfðu alist upp í Alsír þar sem dýrðir þjóðfrelsisstríðsins voru fjarlæg minning, hverra eina föðurlandshyggja ákvarðaðist af félags- og efnahagslegri útskúfun og ofbeldi borgarastríðs.“
Átök Frakka og Alsíringa 1954-1962 hafi verið bæði sjálfstæðisátök og þjóðernisátök, þar sem Alsíringar (sem skiptast í Araba og Berba) tóku saman höndum gegn frönskum yfirráðum. En jafnvel þó svo að franskir landnámssinnar (fr. Les colons) hafi barist jafnt gegn bæði Alsíringum og frönskum yfirvöldum, sem þeir töldu of hógvær, er ekki hægt að líta á þá sem sérstakan þjóðernishóp þar sem þeir skildu sig frá frönsku yfirvöldunum aðeins að stjórnmálalegu leyti. Þar sem markmið Berba er ekki að segja sig úr lögum við Alsír og stofna sjálfstætt ríki er óhætt að halda því fram að einn meginmunur átakanna '54-'62 og síðari uppreisna Berba sé sá að í þeim fyrrnefndu var barist fyrir sjálfstæði þjóðar en í hinum til að viðhalda menningarlegum séreinkennum.
|
|||||
|
|||||||
|
||||||||||||||||||||
