Guam
| Guam Guåhån
|
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
|
|
||||||
 |
||||||
| Kapitolio | Hagåtña | |||||
| Kadakkelan a purok | Dededo | |||||
| Opisial a sasao | Ingglés ken Chamorro, Espaniol (saan nga opisial) | |||||
| Etniko a grupgrupo | 39% Chamorro, 26.3% Pilipino, 11.3% Pasipiko, 6.9% Puraw, 6.3% dadduma pay Asiano, 2.3% dadduma pay, 9.8% Mestiso[1] | |||||
| Nagan dagiti umili | Guamaniano, Taga-Guam | |||||
| Gobierno | ||||||
| - | Presidente | Barack Obama (D) | ||||
| - | Governor | Eddie Calvo (R) | ||||
| - | Tn. Gobernador | Ray Tenorio (R) | ||||
| Kalawa | ||||||
| - | Dagup | 541.3 km2 (Maika-190) 209 sq mi |
||||
| - | Danum (%) | naliway | ||||
| Populasion | ||||||
| - | 2010 (senso) | 159,358 | ||||
| - | Densidad | 320/km2 (Maika-37) 830/sq mi |
||||
| GDP (PPP) | 2000 karkulo | |||||
| - | Dagup | $2.5 bilion (2005 karkulo)1 (Maika-167) | ||||
| - | Tunggal maysa a tao | $15,000(2005 karkulo)1 | ||||
| Kuarta | Doliar ti Estados Unidos (USD) | |||||
| Sona ti oras | Pagalagadan nga Oras ti Chamorro (UTC+10) | |||||
| - | Kalgaw (DST) | (awan ti DST) (UTC) | ||||
| Kodigo ti panagtawag | +1-671 | |||||
| TLD ti internet | .gu | |||||
| 1. | 2000 a karkulo | |||||
Ti Guam (
i/ˈɡwɑːm/; Chamorro: Guåhån) ket maysa a naurnos, a saan a nainkorporado a teritorio iti Estados Unidos a mabirukan idiay lumaud a Taaw Pasipiko. Maysa daytoy kadagiti lima a teritorio ti Estados Unidos nga addaan ti naipatakder a paisano a gobierno.[2][3] Ti Guam ket nailaista a kas maysa kadagiti sangapulo ket innem a Saan a Bukod a Naturayan a Teritorio babaen ti Naipangpangruna a Komite iti Dekolonisasion iti Nagkaykaysa a Pagpagilian.[4] Ti kapitolio iti daytoy nga isla ket ti Hagåtña (sigud idi nga Agaña). Ti Guam ket isu ti kadakelanken akin-abagatan unay iti Is-isla ti Mariana.
Dagiti Chamorros, dagiti patneng a tattao ti Guam, ket immunada tinaengan ti isla idi agarup a 4,000 a tawtawen.[5] Daytoy nga isla ket addan ti atiddog a pakasaritaan iti Europeano a kolonialismo. Nadutokan babaen ni Ferdinand Magellan idi agdama ti panagbanbaniaga dagiti Kastila idi Marso 6, 1521, ti immuna a kolonia ket naipatakder idi 1668 babaen ti Espania idi isasangpet dagiti agtalinaed amairaman ni Padre San Vitores, maysa a Katoliko a misinero. Iti adadu ngen dua a siglo, ti Guam ket maysa a nagruna a pagsardengan para kadagiti Espaniol a Manila Galeon a tinawen a nagbalballasiw ti Pasipiko. Daytoy nga isla ket tinengngel babaen ti Espania aginggana idi 1898, nga idi daytoy ket naisuko iti Estados Unidos idi panawen ti Espaniol-Amerikano a Gubat ken ti kalpasan daytoy ket naited a kas paset iti Tulag iti Paris.
A kas ti kadakkelan nga isla idiay Mikronesia ken ti maymaysa laeng a tinengngel ti Estados Unidos nga isla iti dayta a rehion sakbay ti Maikadua a Sangalubongan a Gubat, ti Guam was natiliw ti Hapóno idi Disiembre 8, 1941, iti or-oras kalpasan ti panagbomba ti Pearl Harbor, ken nasakupan dua ken kagudua a tawtawen.
Iti panawen daytoy a panagsakup, dagiti tattao iti Guam ket suheto kadagito aramid a mairaman ti tuok, putolan ken rames,[6] ken napilit da nga umampon ti Hapón a kultura.[7] Ti Guam ket suheto idi ti narungsot a panakilablaban idi natiliw met laeng ti isla babaen dagiti tropa ti Estados Unidos idi Hulio 21, 1944, ti petsa a tinawen a napammadayawan a kas ti Wayaan nga Aldaw.[8]
Ttta nga aldaw, ti ekonomia ti Guam ket nasuportaran babaen ti kangrunaanna nga industria, ti turismo, a naipangpangruna a buklen daytoy kadagiti bisita manipud ti Hapón. Ti maikadua a pagtaudan ti matgedan ti Guam ket ti Militar ti Estados Unidos.[9]
Dagiti nagibasaran[urnosen | urnosen ti taudan]
- ^ CIA Factbook: Guam
- ^ "Dagiti teritorio ti E.U.." DOI nga Opisina iti Insular a Pannakibiang. Pebrero 9, 2007.
- ^ "Panakailawagan dagiti Organisasion ti Insular a Politikal a Lugar." Opisina iti Insular a Pannakibiang. Naala idi Oktubre 31, 2008.
- ^ Pakasaritaan iti U.N. a Dekolonisasion a Komite - Opisial a sapot ti pagsaadan ti U.N.
- ^ Kanton Tasi
- ^ Restitusion ti Gubat a Tignay : panangdengngeg sakbay ti Subkomite iti Insular ken Internasional a Panakibiang iti Co... | Nailian a Biblioteka iti Australia
- ^ Higuchi, Wakako (Hunio 2001). "Ti Pannaka-Hapón nga Annuroten para dagiti Chamorro iti Guam, 1941-1944". Ti Warnakan iti Pakasaritaan ti Pasipiko 36 (1): 19–35.
- ^ "Ti polis ti Guam ket nakatiliw iti suspekto iti panaglagip a panagtakaw". Marine Corps Times. Associated Press. Hulio 7, 2007. Naala idi Abril 5, 2010.
- ^ Rogers, Robert F. (1995). Pagtungpalan a Panagtaldiap ti daga: Pakasaritaan iti Guam. Honolulu: Pagmalditan ti Unibersidad iti Hawaii. ISBN 978-0824816780.
Dagiti silpo ti ruar[urnosen | urnosen ti taudan]
Midia a mainaig iti Guam iti Wikimedia Commons
Pakaammo ti panagbiahe idiay Guam manipud iti Wikivoyage (Ingles)- Guam.gov - Opisial a website ti gobierno ti Guam
Midia a mainaig iti 
Pakaammo ti panagbiahe idiay 
Nagsasabtan: 13°30′N 144°48′E / 13.500°N 144.800°E
