Brazilië
| República Federativa do Brasil | ||||||
|
||||||
.svg) |
||||||
| Basisgegevens | ||||||
| Officiële landstaal | Portugees | |||||
| Hoofdstad | Brasilia | |||||
| Regeringsvorm | Federatie Presidentiële republiek met een presidentieel systeem en een meerpartijenstelsel (democratie) |
|||||
| Staatshoofd | Dilma Rousseff | |||||
| Regeringsleider | Dilma Rousseff | |||||
| Religie | rooms-katholiek 64%
Protestantisme 25% niet religieus 8% ander 3% (Census 2010) |
|||||
| Oppervlakte | 8.514.877 km² [1] (0,65% water) | |||||
| Inwoners | 190.755.799 (2010)[2] 202.656.788 (2014)[3] (23,8/km² (2014)) |
|||||
| Overige | ||||||
| Motto | Ordem e Progresso | |||||
| Volkslied | Hino Nacional Brasileiro | |||||
| Munteenheid | Real (BRL) |
|||||
| UTC | -2, -3, -4, -5 | |||||
| Nationale feestdag | 7 september, Carnaval | |||||
| Web | Code | Tel. | .br | BRA | 55 | |||||
| Voorgaande staten | ||||||
|
||||||
| Topografie | ||||||
 |
||||||
|
||||||
|
||||||
.svg){kind=small}
Brazilië, officieel de Federale Republiek Brazilië (Portugees: República Federativa do Brasil; IPA: [ bɾaˈziw]), is een land in Zuid-Amerika grenzend aan Frans-Guyana, Suriname, Guyana, Venezuela, Colombia, Peru, Bolivia, Paraguay, Argentinië, Uruguay en de Atlantische Oceaan. Brazilië is met zijn 8,5 miljoen vierkante kilometer het grootste land van Zuid-Amerika, het beslaat bijna de helft van dit continent, en tevens van het zuidelijk halfrond. Het is bovendien het op vier na grootste land ter wereld, alleen Rusland, Canada, de Verenigde Staten en China zijn groter.
Inhoud
Geschiedenis[bewerken]
Al duizenden jaren voor Christus waren het Amazonebekken en de kustgebieden van Brazilië bewoond door indianen. Er waren honderden indianenstammen die in een paar grotere etnische groepen zijn onder te verdelen, met als voornaamste de Guaraní, de Tupi en de Ge.
In 1500 eiste de Portugese zeevaarder Pedro Álvares Cabral in het huidige Porto Seguro de Braziliaanse kusten op voor de Portugese Kroon. Vanaf 1530 kwam de kolonisatie op gang en werden in Bahia en Pernambuco de eerste suikerplantages gesticht. Met de komst van de Markies van Pombal in de 18e eeuw werd het Portugese gezag verstevigd. Zo werd het Portugees in Brazilië de officiële taal (voorheen waren inheemse talen zoals het Tupi en het Guaraní nog wijdverbreid en werden zelfs gesproken door vele Europese kolonisten) en werden de jezuïeten die de indianen beschermden verbannen.
Van 1630 tot 1654 werden de Braziliaanse bezittingen van de Portugese Kroon gedeeltelijk ingelijfd door de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De verschillende gouverneurs van de kolonie trachtten zo veel mogelijk immigranten naar het gebied te lokken, met gematigd succes. Uiteindelijk werden de Nederlanders in 1654 uit het gebied verdreven door de Portugezen.[4] Zie Nederlands-Brazilië.
In 1807 vluchtte het Portugees koninklijk huis, onder leiding van de latere koning Johan VI, voor het leger van Napoleon naar Brazilië, dat toen nog steeds een kolonie van Portugal was. Vanaf dat moment werd Rio de Janeiro de facto de hoofdstad van het Portugese rijk. Omdat Portugal, dat voorheen het handelsmonopolie op Brazilië had gehad, bezet was door de Fransen, moesten de Braziliaanse havens geopend worden voor buitenlandse (Engelse) schepen om een isolement te voorkomen. In deze periode werd Rio de Janeiro een machtscentrum van belang, werd de Nationale Bibliotheek opgericht en werden de eerste Braziliaanse universiteiten gesticht.
Toen Johan VI in 1821 terugkeerde naar Portugal, bleef zijn zoon Peter als regent achter in Brazilië. Deze riep in 1822 de onafhankelijkheid uit en liet zichzelf tot keizer Peter I kronen. Drie jaar later werd de onafhankelijkheid door Portugal erkend. In 1831 werd keizer Peter I opgevolgd door Peter II.
In 1889 bracht de nieuwe elite van koffiebaronnen de monarchie ten val en stelde een federale republiek in. Tot 1930 werd de Braziliaanse regering gedomineerd door rurale grootgrondbezitters. In de jaren 30 werd echter onder een door Getúlio Vargas geleide militaire regering een begin gemaakt met de industrialisering. Na het aftreden van Vargas in 1945 begon een proces van democratisering, dat echter in 1964 abrupt ten einde kwam toen militairen opnieuw de macht grepen.
In 1984 vond er een geleidelijke overgang naar een burgerregering plaats, waardoor er weer ruimte kwam voor een verdere uitbouw van een democratische traditie in Brazilië.
Geografie[bewerken]
Brazilië wordt gekenmerkt door vier grote geografische eenheden:
- De tropische kuststrook die oorspronkelijk was bedekt met regenwoud (Mata Atlântica). Hier is de kolonisatie begonnen en liggen de meeste grote steden. Verder naar het zuiden toe wordt dit gebied vochtig subtropisch.
- Het Hoogland van Brazilië. Dit gebied bestaat uit tropisch regenwoud in het noorden, naar het zuiden toe overgaand in beboste savanne (Cerrado).
- In het noordoosten van Brazilië vindt men Sertão, een droog en woestijnachtig gebied.
- Het Amazonebekken in het noorden en westen. Hier bevindt zich hoofdzakelijk het bedreigde Amazoneregenwoud en de meest waterrijke rivier van de wereld, de Amazone. Het klimaat in dit gebied behoort tot het tropisch regenwoudklimaat.
Ten noorden van het Amazonebekken ligt het Hoogland van Guyana. Hier bevindt zich ook de hoogste berg van Brazilië, de 2994 meter hoge Pico da Neblina.
Steden[bewerken]
Brasilia is de hoofdstad sinds 1960; voordien was dit Rio de Janeiro en tot 1763 Salvador.
De veertien grootste steden zijn:
.jpg)
Natuur[bewerken]
Brazilië kent sinds 1937 een systeem van nationale parken, met als eerste park het nationaal park Itatiaia. De twee volgende nationale parken werden gecreëerd in 1939. Pas 20 jaar later werden opnieuw parken gecreëerd . Sinds die tijd is het aantal toegenomen van 33 in 1990 tot 67 in 2010.[5][6]
De grootte van de parken varieert enorm van het nationaal park Tijuca van 3.300 ha tot het 3.800.000 ha grote nationaal park Montanhas do Tumucumaque . Van de 67 nationale parken zijn er 19 beschermd met een totaaloppervlak van ongeveer 5% van het oorspronkelijke Amazoneregenwoud en ongeveer 22 met een oppervlak van 1% van het oorspronkelijke Atlantisch Woud. Zeven parken beschermen de ecoregio Caatinga en twaalf de ecoregio Cerrado. Er zijn slecht zes kust- en zeeparken, inclusief het Pantanal-drasland. Er is geen park dat de pampa beschermt.[5][6]
In 2010 waren er 30 parken toegankelijk voor het publiek. De meest bezochte hiervan zijn het nationaal park Tijuca met 1,7 miljoen bezoekers en het nationaal park Iguaçu met 1 miljoen bezoekers.[5]
Andere bekende nationale parken zijn Serra dos Órgãos, Chapada dos Veadeiros en Emas. Brazilië kent niet enkel parken, maar ook grote natuurgebieden zoals het Amazonewoud.
Demografie[bewerken]
Brazilië heeft de grootste bevolking in Zuid-Amerika en is het vijfde land in de wereld qua inwoneraantal. Het inwoneraantal bedroeg in 2007 190.010.647. Aan het begin van de 20e eeuw telde Brazilië 18 miljoen inwoners; dat aantal is sindsdien dus ruim vertienvoudigd.[7]
Bevolkingssamenstelling[bewerken]
De Brazilianen zijn divers in hun etnische oorsprong: het is een mengelmoes van Afrikanen, Europeanen en indianen. Hoewel er nog elementen van de Afrikaanse en indiaanse culturen voortleven in de huidige Braziliaanse cultuur, is die cultuur overwegend westers. Circa 1,4 miljoen Brazilianen zijn van Japanse afkomst en leven hoofdzakelijk in het zuiden. Van alle landen buiten Japan heeft Brazilië de grootste Japanse bevolking ter wereld.[8] De Chinese gemeenschap in Brazilië die al meer dan tweehonderd jaar bestaat, telt ongeveer honderdvijftigduizend zielen. De Italo-Brazilianen vormen ook één van de grootste bevolkingsgroepen en zijn met ongeveer 31 miljoen. Er zijn daarnaast vele Portugese Brazilianen, en doordat Portugal de kolonisator was is er ook al eeuwenlang een Portugese instroom. Vanaf de 19de eeuw volgde ook een grote instroom van Duitse Brazilianen, die zich vooral in het zuiden van het land vestigden.
Ongeveer 750.000 Brazilianen behoren tot de inheemse bevolking. Het grootste deel daarvan leeft in het Amazoneregenwoud, voornamelijk langs de Amazone. Circa 12% van de landoppervlakte van Brazilië is terzijde gesteld als inheems gebied.
Taal[bewerken]
De officiële taal van Brazilië is het Portugees[9] (Artikel 13 van de Grondwet van de Federale Republiek Brazilië), de taal die bijna de gehele bevolking spreekt en vrijwel de enige taal is die gebruikt wordt in kranten, op radio en televisie en voor zakelijke en bestuurlijke doeleinden. De meest bekende uitzondering hierop is een wet op de gebarentaal die werd goedgekeurd door het Nationale congres van Brazilië. De wettelijke erkenning vond plaats in 2002,[10] de regelgeving volgde in 2005.[11] De wet stelt het gebruik van de Braziliaanse gebarentaal, beter bekend onder het Portugese acroniem LIBRAS, verplicht in het onderwijs en bij overheidsdiensten. LIBRAS moet worden geleerd als onderdeel van de curricula van de pedagogie- en logopedieopleidingen. Leraren, instructeurs en vertalers in deze gebarentaal zijn erkende professionals. Scholen en de gezondheidszorg moeten toegang bieden aan doven.[12]
Vele Brazilianen zijn eentalig; diegenen die een tweede taal machtig zijn spreken voornamelijk ook Italiaans of Duits (met name in het zuiden) vanwege hun afkomst en Spaans of Engels als bijgeleerde taal. Voorheen werden er onder grote delen van de bevolking inheemse (Amerindische, Indiaanse) talen gesproken; thans hebben deze zich ver in het binnenland teruggetrokken.
Brazilië is het enige land in Zuid-Amerika waar Portugees de officiële taal is.
Religie[bewerken]
Ongeveer 86,8% van de bevolking is christelijk (64,6% katholiek en 22,2% protestants), 5,0 % overige geloven en 8,0% heeft geen religie.[13]. Sedert 2000 daalt de aanhang van de katholieke kerk met zo'n 1% per jaar, protestantse kerken groeien met zo'n 1% per jaar. Een gedeelte van de bevolking in het noordoosten een aanhanger van candomblé, een religie die door de slaven vanuit Afrika is meegenomen.
Bezienswaardigheden[bewerken]
- Brazilië heeft 18 door de UNESCO erkende op de werelderfgoedlijst opgenomen werelderfgoederen.
- Suikerbroodberg
- Christus de Verlosser
Bestuur en instellingen[bewerken]
Staatsinrichting[bewerken]
Brazilië kent een federale staatsvorm, die gebaseerd is op de federale grondwet van 1988. Het land bestaat uit een federaal hoofdstedelijk district en 26 deelstaten, met elk op hun beurt een eigen grondwet. De federale grondwet stelt dat het nationale gezag wordt bekleed door een president, die voor vier jaar door universele stemming wordt gekozen. In het kader van een amendement van 1997 kan de president slechts eenmaal worden herkozen.
Op 27 oktober 2002 werd de voormalige vakbondsleider, de socialist Luiz Inácio Lula da Silva ('Lula'), leider van de PT (Partido dos Trabalhadores) in een tweede verkiezingsronde met circa 61% van de stemmen gekozen tot president van de republiek en was daarmee de eerste uitgesproken linkse president van Brazilië. Hij werd de opvolger van Fernando Henrique Cardoso (PSDB, Partido Social Democrático Brasileiro), die twee termijnen aan het roer stond. Luiz Inácio Lula da Silva leidde van 2003 tot 2011 een centrumlinkse regering.
Sinds 2011 is Dilma Rousseff de president van Brazilië. Zij is tevens de eerste vrouwelijke president in de geschiedenis van het land.
Er is een wetgevende macht die uit een hogere Federale Senaat en een Huis van Afgevaardigden bestaat. De 81 senatoren worden verkozen voor acht jaar en de 513 afgevaardigden worden verkozen voor vier jaar. De president kan unilateraal in staatszaken tussenbeide komen. Elke staat heeft zijn eigen gouverneur en wetgevende macht. Tot de voornaamste politieke partijen behoren: de Braziliaanse Partij van de Democratische Beweging, de Democraten, de Braziliaanse Sociaal-Democratische Partij en de Arbeiderspartij van president Dilma Rousseff. Alle burgers in bezit van de Braziliaanse nationaliteit vanaf de leeftijd van 16 jaar hebben stemrecht. Brazilianen van 18 tot 70 jaar zijn verplicht te stemmen. Brazilië is onder meer lid van de VN, de G20, de Mercosur, de BRICS (een vereniging van vijf opkomende economiën: Brazilië, Rusland, India, China en later ook Zuid-Afrika) en de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties.
Bestuurlijke indeling[bewerken]
Brazilië bestaat uit 26 staten en 1 federaal district, gegroepeerd in 5 geografische regio's:
|
Regio Noord |
Regio Noordoost |
Regio Zuidoost |
|
.svg){kind=small}
Onderwijs[bewerken]
Na aanhoudende investeringen, vaak gecombineerd met andere sociale programma's zoals Bolsa Familia, is de Braziliaanse overheid erin geslaagd elk kind in de schoolbanken te krijgen. Het probleem ligt vaak in de lage kwaliteit van het gegeven onderwijs. Daardoor is er een bloeiende sector ontstaan van privéscholen voor de middenklasse, waar men de financiële middelen heeft om op een hoger niveau les te geven.
Het land kent een zeer groot aantal universiteiten, waarvan het merendeel sinds het eind van de 20e eeuw is gesticht. De meerderheid van de universiteiten zijn privé-instellingen met soms hoge inschrijvingsgelden. Om het inschrijvingsgeld te bekostigen, is het heel normaal om werken en studeren te combineren. Enkel een aantal staats- en stadsuniversiteiten zijn gratis. Een aantal universiteiten zoals USP, Universidade de São Paulo, hebben een goede reputatie over de hele wereld.
Beroepsopleidingen vormen voornamelijk een alternatief voor degenen die geen universiteit kunnen betalen.
Aidsbestrijding[bewerken]
Ongeveer 600.000 Brazilianen zijn geïnfecteerd met het hiv, wat overeenkomt met 0,3% van de bevolking.[14] Dat is minder dan sommige Europese landen zoals Portugal (0,6%) en Spanje (0,4%), maar meer dan Nederland (0,2%).[15]
De centrale regering en de regeringen van individuele staten hebben effectieve aidsbestrijdingscampagnes opgezet. Het condoomgebruik is aanzienlijk gestegen en het aantal geïnfecteerden is stabiel gebleven.[16] Het aidsprogramma van Brazilië is een model voor ontwikkelingslanden geworden. Het aantal hiv-besmettingen is gestabiliseerd en het aantal aidsgerelateerde sterfgevallen is gedaald.[17] Brazilië heeft de belangrijkste geneesmiddelenfabrikanten omzeild. Het produceert zelf goedkope, merkloze aidsmedicijnen en deelt deze gratis uit aan degenen die dit niet kunnen betalen.[18]
Economie[bewerken]
Brazilië heeft de grootste economie van Latijns-Amerika. Het land heeft een gemengde economie met een overvloed aan natuurlijke hulpbronnen. Verwacht wordt dat Brazilië in de komende decennia de op vier na grootste economie ter wereld zal worden, ook met een stijgend bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking. Het huidige bbp per hoofd bedraagt € 7760, de 64e van de wereld volgens gegevens van de Wereldbank. Brazilië heeft ontwikkelde landbouw-, mijnbouw-, industrie-, en dienstsectoren.
De economische groei in Brazilië stijgt, maar blijft relatief gezien achter bij andere BRIC-landen.[20] Na de recessie van 2002 en 2003 zit de economische groei weer in de lift. De verdeling van de welvaart verbetert ook. Brazilië had in 2012 een Gini-coëfficiënt van 0,527.[21] Brazilië is steeds meer aanwezig in buitenlandse financiële markten, en is een van de vier opkomende landen die samen BRIC genoemd wordt. Er is veel handel met de Europese Unie, de Verenigde Staten, Argentinië en Japan.
Het grootste deel van de elektriciteit van Brazilië komt uit waterkracht. De Itaipu-waterkrachtcentrale is de grootste van het land en na de Drieklovendam in China de grootste ter wereld. Brazilië bezit een uitgebreid grotendeels onaangesproken hydro-elektrisch potentieel, in het bijzonder in het bassin van de Amazone.
Brazilië heeft zelf een eigen ruimtevaartprogramma (INPE).
Export[bewerken]
Grote exportindustrieën zijn vliegtuigen, elektrische apparaten, auto's, ethanol, textiel, schoeisel, ijzererts, staal, koffie, sinaasappelsap, sojabonen en suiker. Vliegtuigproducent Embraer is de op drie na grootste commerciële vliegtuigbouwer van de wereld. Zij is ook van belang voor de exportopbrengsten van Brazilië. In de export van olie is Brazilië de 31e van de wereld.[22]
Brazilië hoort bij de top van de wereld als het gaat om exportproducten:[23]
| Plaats op wereldranglijst |
Exportproduct |
|---|---|
| 1e | suiker |
| 1e | rundvlees |
| 1e | koffie |
| 1e | sinaasappelsap |
| 1e | (regionale) vliegtuigen |
| 2e | sojabonen |
| 2e | kippenvlees |
| 2e | schoenen |
| 4e | staal |
| 5e | chemische producten |
Verkeer en vervoer[bewerken]
Het Braziliaans transportsysteem bestaat uit een uitgebreid wegennet, aangevuld door een beperkt systeem van riviertransport, spoorwegen en luchtvaart. Het plan om een transportnetwerk te creëren dat het hele land met elkaar zou verbinden, ontstond tijdens de democratieën, vooral tijdens die van Getúlio Vargas en Juscelino Kubitschek de Oliveira. Brazilië heeft grote autobouwers op zijn territorium, zoals Volkswagen, FIAT, Renault, Peugeot, Citroën, Chrysler, Mercedes-Benz, Hyundai en Toyota. Voorts heeft Brazilië 2.980 km pijplijnen voor ruwe olie; petroleum-producten 4.762 km; gas 4.246 km (1998).
Er zijn ongeveer 2.498 vliegvelden in Brazilië, landingsplaatsen inbegrepen. Het land beschikt over het op één na grootste aantal luchthavens van de wereld, net achter de Verenigde Staten. De luchthavens van São Paulo, Congonhas en Guarulhos zijn de grootste en drukste van het land. Dit ligt voor een groot deel aan het feit dat de luchthaven van São Paulo verbindingen onderhoudt met bijna alle grote steden van de wereld. Brazilië beschikt over 35 internationale luchthavens en 2464 regionale luchthavens. In Rio de Janeiro ligt het derde belangrijke internationale vliegveld, Galeão.
Met ongeveer 1.355.000 kilometer aan snelwegen zijn wegen de voornaamste transportmogelijkheid voor passagiers en goederen in het Braziliaans verkeer. Sinds het begin van de republiek hebben de overheden altijd voorrang gegeven aan het transport over wegen, ten koste van het transport per spoor en via waterwegen. De president Juscelino Kubitschek de Oliveira (1956-1960) was een belangrijke stimulator van de bouw van snelwegen. Kubitscheck was verantwoordelijk voor de komst van grote autobouwers naar het land, Volkswagen, Ford en General Motors vestigden fabrieken in Brazilië tijdens zijn presidentschap, en de bouw van snelwegen was hierin een grote stimulans.
Brazilië beschikt over circa 27.882 km (1.122 km elektrisch) aan spoorwegen. Tegenwoordig echter probeert de overheid, in tegenstelling tot het verleden, andere middelen van transport te stimuleren, voornamelijk het spoornet. Een voorbeeld van deze stimulans is het project van de hogesnelheidstrein Rio-São Paulo, een bullet train die de twee voornaamste metropolen van het land zal verbinden. Het Braziliaanse spoornet heeft internationale verbindingen met Argentinië via Uruguaiana, Bolivia via Corumbá en Uruguay via Santana do Livramento en Jaguarão.
Brazilië had honderd tramsystemen. Momenteel zijn er nog een aantal oude (veelal toeristische) tramlijnen in bedrijf in Belém, Campinas, Campos de Jordao, Itatinga, Rio de Janeiro en Santos. De volgende steden beschikken over een metro: Belo Horizonte, Brasilia, Porto Alegre, Recife, Rio de Janeiro, São Paulo en Fortaleza.
Brazilië telt ongeveer 50.000 km bevaarbare waterwegen en 37 grote havens, waarvan die van Santos de grootste algemene haven is. Hier werd in 2012 zo’n 90 miljoen ton aan lading verwerkt, waarvan ongeveer een derde containers.[24] Twee havens die specifiek zijn ingericht voor de overslag van ijzererts zijn net groter, allebei met een jaarlijkse overslag van ruim 100 miljoen ton.[24] Dit zijn Porto de Tubarão in Espírito Santo en Ponta da Madeira in de noord-Braziliaanse deelstaat Maranhão. In totaal werd 900 miljoen ton in de Braziliaanse havens verwerkt in 2012.[24] Havens zijn onder andere te vinden in Belém, Fortaleza, Ilhéus, Imbituba, Manaus, Paranaguá, Porto Alegre, Recife, Rio de Janeiro, Rio Grande, Salvador, São Sebastião, Vitória en Itajaí.
Zie ook[bewerken]
 |
Zie de categorie Brazilië van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
 |
Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: Brazilië. |
| Regio's en deelstaten van Brazilië |  |
|---|---|
|
Regio's: Noord · Centraal-West · Noordoost · Zuidoost · Zuid |
|
| Unie van Zuid-Amerikaanse Naties |  |
|---|---|
|
Verklaring van Cusco · Oprichtingsverdrag · Bank van het Zuiden |
|
| Landen in Zuid-Amerika |
|---|
|
Argentinië · Bolivia · Brazilië · Chili · Colombia · Ecuador · Guyana · Paraguay · Peru · Suriname · Uruguay · Venezuela |
|
Beluister |
(info) |
