Peru
| República del Perú | ||||
|
||||
 |
||||
| Basisgegevens | ||||
| Officiële landstaal | Spaans (Quechua en Aymara zijn co-officieel in gebieden waar deze dominant zijn) | |||
| Hoofdstad | Lima | |||
| Regeringsvorm | Republiek | |||
| Staatshoofd | Ollanta Humala | |||
| Regeringsleider | Ollanta Humala | |||
| Religie | rooms-katholiek 83%
Protestantisme 12% niet religieus 2% ander 3% (Census 2007) |
|||
| Oppervlakte | 1.285.216 km² [1] (0,4% water) | |||
| Inwoners | 27.412.157 (2007)[2] 30.147.935 (2014)[3] (23,5/km² (2014)) |
|||
| Overige | ||||
| Volkslied | Somos libres, seámoslo siempre |
|||
| Munteenheid | Sol (PEN) |
|||
| UTC | -5 | |||
| Nationale feestdag | 28 juli | |||
| Web | Code | Tel. | .pe | PER | 51 | |||
| Topografie | ||||
 |
||||
|
||||
.svg)
Peru (Spaans: Perú; Quechua en Aymara: Piruw), officieel de Republiek Peru (Spaans: República del Perú), is een land aan de westkust van Zuid-Amerika. Het wordt begrensd door Ecuador en Colombia in het noorden, Brazilië in het oosten, Bolivia in het zuidoosten, Chili in het zuiden en de Grote Oceaan in het westen. Zowel 'Peruaans' als 'Peruviaans' is correct als bijvoeglijk naamwoord.
Inhoud
Geschiedenis[bewerken]
Voor de komst van de Spaanse veroveraars was Peru het hart van het rijk van de Inca's, waarvan Cuzco de hoofdstad was. Tussen de verovering in 1572 en de onafhankelijkheid in 1821 werd het land door Spanje bestuurd. Vanaf die tijd werd Peru afwisselend door militaire en burgerregeringen bestuurd. Ook wisselden dictators en democratische regeringen elkaar af.
Tussen 1836 en 1839 vormde Peru een confederatie met Bolivia. Van 1864 tot 1866 heeft Peru oorlog gevoerd met Spanje over de Peruaanse guano-eilanden (de Ballestaseilanden). Spanje had namelijk een van deze eilanden bezet, maar daar was Peru het niet mee eens. In deze oorlog won Peru, mede dankzij de hulp van Ecuador, Bolivia en Chili.
Peru heeft met Bolivia oorlog gevoerd tegen Chili tussen 1879 en 1883, de zogeheten Salpeteroorlog. Chili viel namelijk de kuststrook van Peru binnen en bezette de woestijn, waar veel kostbaar zout te vinden was. Peru verloor deze oorlog en moest twee provincies aan Chili afstaan.
Van 1980 tot 1992 ging de Peruaanse bevolking gebukt onder de gewelddadige acties van de maoïstische terreurbeweging Lichtend Pad, die als doel had de bestaande orde omver te werpen. De brute willekeur waarmee dit gepaard ging heeft aan zeker dertigduizend mensen het leven gekost en voor een geschatte 29,5 miljard euro aan materiële schade aangericht. De manifestatie van Lichtend Pad vormde in de twintigste eeuw de grootste rem op de ontwikkeling van Peru, totdat de leiding in 1992 gevangen werd gezet.
Geografie[bewerken]
Fysieke kenmerken[bewerken]
Peru heeft drie landschapsvormen. De eerste is het (Amazonelaagland), La selva. In het tropische regenwoud heersen hoge temperaturen (boven 23 °C) en veel neerslag. Het regenwoud is verdeeld in laaglanden onder de 700 meter en nevelwoud vanaf 700 meter. Het nevelwoud heeft een subtropisch klimaat met heftige regenbuien van november tot maart. In de zomermaanden kent het regenwoud de meeste zon. De selva beslaat ongeveer de helft van de oppervlakte van het land, maar minder dan 10% van de bevolking woont hier.
In de laaglanden kent men twee verschillende seizoenen. Allereerst is er het droge seizoen (van april tot oktober), met temperaturen boven de 35 °C. Tijdens deze maanden zakt het waterpeil van de rivieren en zijn de wegen in redelijke staat. Het regenseizoen loopt van november tot maart. In deze periode regent het minimaal één maal per dag keihard, en de modderige wegen maken het over land reizen in deze gebieden moeilijk.
De tweede landschapsvorm is La costa, het kustgebied. La costa bestaat vooral uit steen en zandwoestijn (de Atacama) en ligt ingeklemd tussen de Stille Oceaan en de uitlopers van de Andes. Het is er fris (gem. 14°C), behalve in het noorden. De warmste maanden zijn december, januari en februari. Het regent er bijna nooit. Van mei tot half september hangt er een hardnekkige mist (garúa) waardoor men niet kan zwemmen. Want de Humboldtstroom (of Perustroom), een koude zeestroming in de Stille Oceaan, koelt het water sterk af. De kustlijn is 2000 km lang, van Chili tot Ecuador.
Door de verstedelijking - en vooral door de kolossale groei van de bevolking van de hoofdstad Lima - woont hier nu ongeveer de helft van de bevolking van het land. Landbouw kan alleen worden bedreven in de dalen van de in de Andes ontspringende riviertjes, waar irrigatie mogelijk is.
Tot slot is er La sierra, het bergland tussen de kuststrook en het oerwoud. Het heeft een ontoegankelijk reliëf met lage of betrekkelijk lage temperaturen. Toch woonde hier van oudsher het grootste deel van de bevolking. Dat is minder geworden door de verstedelijking, maar nog altijd woont hier ca. 40 % van alle Peruanen, die in grote meerderheid indiaans zijn. Hier zijn de warmste maanden ook de regenmaanden: december tot april. Het Hoogland van Bolivia is na het Tibetaans Hoogland de hoogste vlakte van de wereld. Daar ligt ook het Titicacameer. Het regenseizoen ligt tussen december en maart. Peru telt in totaal 37 bergtoppen die de grens van 6000 meter overschrijden. De hoogste is de Nevado Huascarán (6768 m).
De rivier de Amazone ontspringt in de Peruaanse Andes en mondt uit in Noord-Brazilië. De rivier is ongeveer 6000 km lang, waarvan 713 km in Peru. Het stroomgebied strekt zich uit over een oppervlakte van 6 miljoen vierkante kilometer. De rivieren met de grootste lengte binnen Peru zijn de Ucayali (1771 km), de Marañón (1414 km) en de Putumayo (1380 km). Het Titicacameer is op 3812 m hoogte het hoogste bevaarbare meer ter wereld en met een oppervlakte van 8340 km², na het Maracaibo meer in Venezuela, het grootste meer van Zuid-Amerika. Dwars door het meer loopt de grens met Bolivia. Andere grote meren in Peru zijn het Junínmeer en het Parónmeer.
Peru telt ook een aantal vulkanen. De voornaamste vulkanen in Peru zijn de Ampato, de El Misti, de Ubinas, de Coropuna, de Chachani en de Sabancaya.
Bestuurlijke indeling[bewerken]
Sinds de wet van 18 november 2002 zijn de departementen van Peru regio's geworden. Er zijn 25 regio's (regiones; enkelvoud: región) en de provincie Lima.
De Peruaanse regio's zijn opgedeeld in provincies (provincias), die op hun beurt in districten (distritos) zijn onderverdeeld. Peru bestaat uit 25 regio's, 194 provincies en 1821 districten.
De 25 regio's van Peru zijn, in alfabetische volgorde:
- Amazonas, Ancash, Apurímac, Arequipa, Ayacucho, Cajamarca, Callao, Cuzco, Huancavelica, Huánuco, Ica, Junín, La Libertad, Lambayeque, Lima, Loreto, Madre de Dios, Moquegua, Pasco, Piura, Puno, San Martín, Tacna, Tumbes, Ucayali.
Steden[bewerken]
De hoofdstad is Lima.
Enkele andere plaatsen in Peru zijn:
Fauna en flora[bewerken]
Fauna[bewerken]
Er leven veel verschillende soorten apen, de brulaap is de luidste. De jaguar, die de grootste en bekendste katachtige is van Zuid-Amerika, komt ook hier voor. In het hoogland leven de lama en de alpaca (een soort kameel). De grootste slang van Peru is de anaconda, die wel acht meter lang kan worden. Een andere grote wurgslang is de boa constrictor. In het water kun je een brilkaaiman tegenkomen en kleurige pijlgifkikkers. Ook de condor, met een spanwijdte van drie meter, is te vinden in Peru.
Flora[bewerken]
Op de woestijnachtige kuststrook groeien vooral cactussen en succulenten; en in het noorden zijn er mangrovebossen. In de Andes en haar valleien groeien agaves, bromelia’s, orchideeën en maïs. In het tropisch regenwoud komen de grootste bomen voor, met een bereik van 60-70 meter.
In het zuidoosten van het Amazonegebied ligt het Nationaal Park Manu (Spaans: Parque Nacional del Manu). Dit is één van de grootste natuurparken ter wereld. Het park beschikt over tien procent van alle vogel- en plantensoorten van de wereld en maakt deel uit van het werelderfgoed. In het park wonen ook enkele indianenstammen.
Nationale parken[bewerken]
- Nationaal park Cutervo
- Nationaal park Tingo Maria
- Nationaal park Manú
- Nationaal park Huascarán
- Nationaal park Cerros de Amotape
- Nationaal park Rio Abiseo
- Nationaal park Yanachaga–Chemillen
- Nationaal park Bahuaja-Sonene
Nationale reservaten[bewerken]
- Pampa Galeras – Barbara D’Achille
- Junin National Reservation
- Paracas National Reservation
- Lomas de Lachay
- Pacaya–Samiria National Reservation
- Salinas and Aguada Blanca National Reservation
- Calipuy National Reservation
- Titicaca National Reservation
Demografie[bewerken]
Bevolkingssamenstelling[bewerken]
Peru telt 30.147.935 (2014) inwoners, waarvan 45% indianen (indigena), 37% mestiezen (mestizo), 15% blanken en 3% zwarten, Japanners en Chinezen (2006). Zie ook de gegevens van de volkstelling in 2005. De levensverwachting bedraagt 68 jaar voor de mannen en 71 jaar voor de vrouwen (2006).
De grote meerderheid van de bevolking van het land bestaat uit indianen en mestiezen. Tot enkele decennia geleden sprak de helft van de bevolking nog de indiaanse talen Quechua en Aymara als moedertaal. Door de verstedelijking is dat percentage de afgelopen decennia sterk gedaald.
Taal[bewerken]
Het Spaans is de officiële taal in het gehele land. In gebieden waar het Quechua en het Aymara sterk staan zijn zij co-officieel, dus naast het Spaans. Het Quechua en het Aymara worden vooral gesproken in de Andes, waar de indianen het talrijkst zijn. Tegenwoordig wordt er op de Peruaanse scholen ook Engels gegeven.
Religie[bewerken]
De heersende religie in Peru is het rooms-katholicisme (81%). De echte grote invloed van de kerk neemt af maar nog steeds zie je overal katholieke tradities.
Grootste agglomeraties van Peru[bewerken]
| Grootste agglomeraties van Peru | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # | Grootstedelijk gebied | Regio | Inwoners metropool | |||||||||
| 1 |  |
Lima | Lima | 9 450 585 | ||||||||
| 2 |  |
Trujillo | La Libertad | 906 313 | ||||||||
| 3 |  |
Arequipa | Arequipa | 886 708 | ||||||||
| 4 |  |
Chiclayo | Lambayeque | 782 955 | ||||||||
| 5 |  |
Piura | Piura | 496 717 | ||||||||
| 6 |  |
Iquitos | Loreto | 457 865 | ||||||||
| 7 | Cuzco | Cuzco | 414 375 | |||||||||
| 8 |  |
Chimbote | Ancash | 375 567 | ||||||||
| 9 |  |
Huancayo | Junín | 359 550 | ||||||||
| 10 |  |
Tacna | Tacna | 287 321 | ||||||||
| Geschatte bevolking voor het jaar 2012 - Statistisch instituut van Peru (INEI).[4][5] Conformatie van de belangrijkste grootstedelijke gebieden:Lima,[6] Trujillo,[7] Arequipa,[8] and Chiclayo[9] |
||||||||||||
Cultuur[bewerken]
Bezienswaardigheden[bewerken]
Door zijn rijke geschiedenis en afwisselende landschap heeft Peru vele bezienswaardigheden te bieden, waarvan enkele wereldberoemd zijn.
Ballestaseilanden[bewerken]
Vlak bij de kust van Peru liggen de Ballestaseilanden. Deze eilanden worden veelvuldig bezocht door vele soorten zeevogels, zoals jan-van-genten en pinguïns, en door zeeleeuwen.
Chan Chan[bewerken]
De ruïnestad Chan Chan kenmerkt zich door de overblijfselen van negen grote lemen paleizen. Te bezoeken is alleen het paleis van het Tschudi-complex, bestaande uit een plein en meerdere zalen. Chan Chan staat op de werelderfgoed lijst van UNESCO, maar wel als bedreigd erfgoed. Van de negen paleizen is alleen het zogenaamde paleis van Tschudi goed bewaard gebleven.
Caral[bewerken]
Caral is de oudste vandaag bekende stad van Amerika. Het is gelegen in een vallei, 200 km ten noorden van de hoofdstad Lima. Het oudste bouwwerk van de ruïnes van Caral is een piramide die dateert uit de derde eeuw voor Christus.[10]
Cuzco[bewerken]
Cuzco was de vroegere hoofdstad van de Inca's. De oorspronkelijke plattegrond had de vorm van een poema met als kop de tempels van Sacsayhuamán. De Spanjaarden hebben de Incagebouwen grotendeels vernield, maar veel fundamenten worden nog gebruikt voor moderne doeleinden. Intrigerend is, dat de Inca's grote ongelijkvormige rotsblokken gebruikten, die zij naadloos en zonder gebruik van cement op elkaar stapelden.
In de nabijheid van Cuzco zijn vele oude heilige plaatsen, waarvan Sacsayhuamán (sexy woman voor toeristen) de bekendste is. Dit tempelcomplex zou geheel met goud bekleed zijn geweest.
Hoogvlakte[bewerken]
De hoogvlakte van Peru is zo'n vier à zes kilometer hoog. Hierdoor is de lucht een stuk ijler en het is er ook niet zo warm. Tegen de hoogteziekte kauwen de Peruanen cocabladeren. Deze cocabladeren kunnen overigens ook gebruikt worden als basis voor de drug cocaïne.
Op sommige plaatsen zijn, met een beetje geluk, condors te zien.
Lima[bewerken]
Als hoofdstad van Peru heeft Lima uiteraard veel interessante musea die bezocht kunnen worden. Een bekend museum is het goudmuseum, waarin diverse voorwerpen van oude indianenculturen en vele gouden objecten te zien zijn.
Machu Picchu[bewerken]
Machu Picchu is een stad van de Inca's die de Spanjaarden nooit gevonden hebben en daardoor niet is vernietigd. Er is in deze stad nog veel van de Inca-beschaving terug te vinden. De naam Machu Picchu betekent letterlijk Oudeman Hoogte, in het Quechua. Toeristen kunnen via de oude echte inca trail in vier dagen in Machu Picchu aankomen. Er wordt een pas van 4200m gepasseerd.
Nazcalijnen[bewerken]
De Nazcalijnen zijn een aantal midden in de woestijn gelegen eeuwenoude figuurtekeningen in het zand. Deze figuren zijn alleen vanuit de lucht goed te zien. Er zijn veel verschillende theorieën over het ontstaan van de figuren. Er is nog geen duidelijkheid over.
Titicacameer[bewerken]
Het Titicacameer is op ca 3800 m het hoogst bevaarbare meer ter wereld. Vroeger woonden op dit meer de Uros op rieten eilandjes, tegenwoordig verblijven zij daar voornamelijk voor de toeristen. Ook liggen er in het meer enkele bewoonde eilandjes, o.a Amantani, waar voornamelijk Aymara-indianen wonen. Toeristen kunnen tijdens een georganiseerde toer voor een nacht bij deze mensen verblijven en ervaren hoe het leven hier is. Het meer ligt voor een deel in Peru en voor een deel in Bolivia.
Tropisch regenwoud[bewerken]
Peru kent een zeer afwisselend landschap. Enerzijds is er de woestijn aan de kust, anderzijds zijn er de hoogvlaktes, maar ook heeft Peru tropische regenwouden. Het regenwoud kan op enkele plekken in Peru bezocht worden. Bepaalde gebieden zijn uitgeroepen tot nationaal park.
Zie ook[bewerken]
Peruaanse keuken[bewerken]
De Peruaanse keuken wordt beschouwd als een van de meest gevarieerde van de wereld, en heeft een record van grootste variëteit aan typische gerechten (491).
Peru beschikt over een gastronomie van vier continenten in één land. Het heeft ongeveer 2000 verschillende soepgerechten en 250 traditionele desserts.
Feestdagen[bewerken]
Economie[bewerken]
In Peru bestaan verschillende economische systemen naast elkaar. Vooral de mensen op het platteland, in de bergdalen en op het Hoogland van Bolivia kennen nog steeds een ruilsysteem en voorzien in hun eigen behoeften. Politieke onlusten en onzekerheden belemmeren al jarenlang buitenlandse investeringen en Peruaans privékapitaal ontbreekt ook.
30% van alle Peruanen leeft onder de armoedegrens. De twee pijlers van de Peruaanse economie zijn visserij en mijnbouw.
- Landbouw: 30% van de bevolking leeft van de landbouw. Deze is nauwelijks gemechaniseerd. De belangrijkste exportproducten zijn rietsuiker, katoen, koffie, coca en rijst. De hooggelegen terrassen worden nog steeds op de Incamethode bebouwd. De velden zijn meestal klein en gelegen op een steile helling. De lange vorst en de korte groeiperiodes bemoeilijken de landbouw.
- Visserij: Ansjovis, vismeel (goed voor 24% van de export).
- Delfstoffen: Koper, zink, goud, zilver, aardolie.
- Industrie: Textiel, voedingsmiddelen, chemie, metaal.
In 2010 is een fabriek voor het maken van vloeibaar aardgas in gebruik genomen. Het Peru LNG project vergde een investering van $3,8 miljard en kan per jaar 4,4 miljoen ton lng produceren. Het aardgas komt uit de Camisea gasvelden en wordt over een afstand van 408 kilometer per pijplijn naar de fabriek vervoerd. Door de verkoop van lng nemen de overheidsinkomsten van Peru met circa $320 miljoen per jaar toe.
Politiek[bewerken]
- President: Ollanta Humala (Peruaanse Nationalistische Partij)
- Premier: Pedro Cateriano Bellido
- Affiliaties: APEC en OSA
- Politieke partijen: Perú Posible, Peruaanse Nationalistische Partij, APRA
Verkeer en vervoer[bewerken]
De hoofdstad Lima heeft de Internationale Luchthaven Jorge Chávez met binnenlandse vluchten naar de grote steden. Er zijn twee spoorwegnetten, één van Lima via La Oroya naar Cerro de Pasco de andere van Mollendo via Arequipa, Cuzco en het Titicacameer. Het busvervoer is goed in Peru, er zijn busstations in Lima, Trujillo, Chimbote, Arequipa en Cuzco.
Bekende Peruvianen[bewerken]
Limon-dam[bewerken]
De Limon-dam is een onderdeel van het Olmos Transandino Project en wordt gebouwd in de Huancabamba rivier in het noordwesten van Peru ten zuiden van Guabal. De dam zal 4,000 GWh per jaar aan elektriciteit gaan produceren en water van de oostkant naar de westkant van de Andes transporteren door een 19 km lange tunnel voor irrigatie van 150.000 ha landbouwgrond in de omgeving van Olmos .
Literatuur[bewerken]
- Naar de Navel van de Wereld, een bezoek aan het Zonnevolk - Carvo van de Valk, Uitgeverij Perqam’nt, 2005, ISBN 90-809009-1-5
Zie ook[bewerken]
Externe links[bewerken]
- (es) Webportaal van de Peruaanse overheid
- (es) (nl) Ambassade van Nederland in Peru
- (nl) (es) Vereniging Peru-Nederland
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Unie van Zuid-Amerikaanse Naties |  |
|---|---|
|
Verklaring van Cusco · Oprichtingsverdrag · Bank van het Zuiden |
|
| Landen in Zuid-Amerika |
|---|
|
Argentinië · Bolivia · Brazilië · Chili · Colombia · Ecuador · Guyana · Paraguay · Peru · Suriname · Uruguay · Venezuela |
