Newcastle upon Tyne

	Newcastle upon Tyne
	Herb Newcastle upon Tyne
Państwo	Wielka Brytania
Kraj	Anglia
Hrabstwo	Tyne and Wear
Powierzchnia	113,44 km²
Populacja (2008); • liczba ludności; • gęstość	; 273 600; 2 411,8 os./km²
Nr kierunkowy	0191
	Położenie na mapie Tyne and Wear ; Newcastle upon Tyne
	Położenie na mapie Wielkiej Brytanii ; Newcastle upon Tyne
	54°58′26″N 1°36′48″W/54,973889 -1,613333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa
	Portal Wielka Brytania

Newcastle upon Tyne (łac. Novum Castellum super Tinam) – miasto w Wielkiej Brytanii (Anglia) nad rzeką Tyne, w pobliżu jej ujścia do Morza Północnego w hrabstwie metropolitalnym Tyne and Wear.

Ośrodek przemysłu stoczniowego, także przemysłu maszynowego, elektrotechnicznego, chemicznego, wydobycie węgla kamiennego. Siedziba klubu piłkarskiego Premier League, Newcastle United F.C.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Badania archeologiczne udowodniły istnienie prehistorycznych osad ludzkich przy ujściu rzeki Tyne, jednak historia Newcastle znana jest od czasów panowania cesarza Hadriana. Za jego rządów (I w. n.e.) wybudowano Mur Hadriana, stanowiący granicę Imperium rzymskiego. W owym czasie powstał też warowny obóz i pierwszy most nad rzeką Tyne.

Kamienny zamek w Newcastle z XII wieku

Katedra św. Mikołaja w Newcastle

W 1080 r. Robert II Krótkoudy, syn Wilhelma Zdobywcy, wzniósł tu drewniany zamek, od którego pochodzi nazwa miasta. W średniowieczu pełnił on funkcję obronną, strzegąc ujścia rzeki. Budowla stanowiła również główną bazę wypraw przeciwko Szkocji. W XII wieku drewnianą konstrukcję The Castle zastąpiono kamienną. Była to solidna forteca z charakterystycznymi wieżyczkami.

W wiekach średnich uruchomiono w Newcastle port wywozowy, nastąpił również rozwój wydobycia węgla kamiennego. Jednak „złoty wiek” miasto miało dopiero przed sobą. Renesans przemysłu wydobywczego nastąpił w XIV wieku, kiedy to eksploatacja i eksport węgla osiągały imponujące rozmiary. W XIX wieku następował dalszy rozwój, charakteryzujący się powstaniem przemysłu maszynowego i stalowego. Powstała tu wówczas jedna z największych na świecie stoczni okrętowych. Dobrze prosperująca baza stoczniowa przeobraziła się z czasem w wielki kompleks przemysłowy.

W ostatnich dziesięcioleciach przemysł stoczniowy podupadł, co przełożyło się na wzrost bezrobocia. Obecnie miasto zatraca swój robotniczy charakter, wzrosło znaczenie przemysłu elektronicznego i maszynowego.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

W centrum Newcastle dominują budynki XIX-wieczne, często wzniesione w stylu klasycystycznym, sporo jest także budynków posiadających znacznie dłuższą historię. Są to przede wszystkim kościoły (Katedra św. Mikołaja w Newcastle) i średniowieczny zamek (Blake Gate XIII w.).

Symbolem Newcastle, jest wielki zielony most Tyne Bridge, będący pierwowzorem Mostu Portowego w Sydney. Łukowa konstrukcja z 1928 roku wykonana ze stali ma rozpiętość 162 metrów i jest najdłuższym tego typu mostem na Wyspach Brytyjskich.

Z architektonicznego punktu widzenia ciekawe pozostają fasady kamienic przy ulicy Grey Street. Natomiast pochodzący z połowy XIX wieku budynek dworca kolejowego, uważany jest za jeden z okazalszych w północnej Anglii.

Zbudowany w 1091 kościół (od 1882 będący katedrą) pw. Mikołaja z Miry, opiekuna żeglarzy^[2], od skonstruowania wieży latarniowej w 1448 był punktem nawigacyjnym dla jednostek pływających po rzece Tyne^[3]. Wieża mierzy 64 jardy (58,5 m) od podstawy dzwonnicy^[2]. 6 grudnia 2011, dzięki dotacji 20000 funtów od Fenwick Family Trust, po 40 latach przywrócono iluminację szczytu wieży^[3]^[4].

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Niegdyś miasto robotnicze o dużej koncentracji przemysłu, będące wielkim ośrodkiem stoczniowym. Dziś po upadku sektora przemysłowego, w mieście pozostaje wiele niewykorzystanych budynków poprzemysłowych. Władze miasta sukcesywnie starają się rewitalizować opuszczone obszary. Byłe fabryki zamieniane są na mieszkania oraz obiekty kulturalne. W Newcastle znajduje się browar.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Na północnozachodnich peryferiach miasta znajduje się międzynarodowy port lotniczy. Przez Newcastle przebiega autostrada A1, prowadząca ze Szkocji w głąb Anglii. Promy przedsiębiorstwa DFDS Seaways zapewniają regularne połączenia z miastami Norwegii i Holandii. Miasto położone jest na linii kolejowej East Coast Main Line prowadzącej z Londynu do Edynburga. W Newcastle istnieje system metra Tyne and Wear Metro łączący centrum z okolicznymi miastami hrabstwa Tyne and Wear.