Габон

Габонская Рэспубліка
фр.: République gabonaise
Сцяг Габона	Герб Габона
	Дэвіз: «Union, Travail, Justice»
	Гімн: «La Concorde»
Дата незалежнасці	17 жніўня 1960 (ад Францыі)
Афіцыйная мова	французская
Сталіца	Лібрэвіль
Найбуйнейшыя гарады
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка
Прэзідэнт; Прэм'ер-міністр	Алі бен Бонга Андзімба; Раймон Ндонг Сіма
Плошча; • Усяго; • % воднай паверхні	74-я ў свеце; 267 667 км²; 3,7 %
Насельніцтва; • Ацэнка (2008); • Шчыльнасць	; 1 497 525 чал. (150-я); 5,4 чал./км²
Валюта	Франк КФА (XAF)
Інтэрнэт-дамен	.ga
Тэлефонны код	+241
Часавы пояс	+1

Габо́н (фр.: Gabon), Габо́нская Рэспу́бліка (фр.: République gabonaise) — дзяржава на заходнім узбярэжжы Атлантычнага акіяна ў Экватарыяльнай Афрыцы. Тэрыторыя — 267,7 тыс. кв. км. Насельніцтва — 1,6 млн чалавек. Сталіца — Лібрэвіль (каля 400 тыс. жыхароў). Адміністрацыйна Габон падзелены на 9 правінцый. Нацыянальнае свята — Дзень незалежнасці (17 жніўня 1960). Дзяржаўная мова — французская. Грашовая адзінка — франк фінансавай супольнасці краін Цэнтральнай Афрыкі — КФА (1 дол. ЗША = каля 445 фр. КФА або 1 еўра= прыкладна 655 фр. КФА (май 2008)).

Дзяржаўны лад[правіць | правіць зыходнік]

Габон — унітарная прэзідэнцкая рэспубліка. Дзейнічае Канстытуцыя 1991, у якой замацаваныя палітычны плюралізм і прынцып падзелу ўлад.

Прэзідэнтам краіны і адначасова галоўнакамандуючым узброенымі сіламі з'яўляецца Эль Хадж Амар Бонга Андзімба, які нязменна займае гэты пост з лістапада 1967 (тэрмін паўнамоцтваў прэзідэнта — 7 гадоў; перавыбраны ў 2005).

Маецца пост віцэ-прэзідэнта (Дзіджоб Дзівунжы-Дзі-Ндзінге), паўнамоцтвы якога вельмі абмежаваныя: так, у выпадку немагчымасці для прэзідэнта здзяйсняць свае абавязкі яго замяшчае старшыня Сената, а не віцэ-прэзідэнт.

Парламент двухпалатны, верхняя палата — Сенат (91 дэпутат, старшыня Рэне Радэмбіна Коніке) абіраецца непрамым галасаваннем органамі мясцовай улады на 6 гадоў; ніжняя — Нацыянальны сход (120 дэпутатаў, старшыня Гі Ндзуба Ндама) абіраецца прамым усеагульным галасаваннем тэрмінам на 5 гадоў.

Урад прызначаецца прэзідэнтам і складаецца з 41 члена. Цяперашні склад кабінета сфармаваны ў снежні 2007. Прэм'ер-міністр — Жан Эйеге Ндонг (з студзеня 2006.), міністр замежных спраў — жанчына — Лора Вольга Годжу, мінабароны — Алі Бонга (сын прэзідэнта).

У Габоне налічваецца каля 25 палітычных партый і 3 буйных прафаб'яднання. Вядучай палітычнай сілай з'яўляецца кіруючая Габонская дэмакратычная партыя (ГДП), заснаваная ў 1968. Найболей буйныя апазіцыйныя рухі (іх дзейнасць легалізаваная з 1990) — Вышэйшы савет супраціву (ВСС), які аб'яднаў 9 партый, Саюз габонскага народа (СГН, старшыня — П. Мамбунду), і Нацыянальнае аб'яднанне лесасекаў (НАЛ).

Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]

Габон багаты натуральнымі прыроднымі рэсурсамі, эканоміка мае пераважна сыравінную арыентацыю.

Адносная эканамічная стабільнасць забяспечваецца за кошт экспарту прадукцыі здабываючых галін прамысловасці. Кіроўны сектар — нафтавы (69 % ад агульнага аб'ёму экспарту ў валютным вылічэнні і 47 % бюджэтных паступленняў). Здабыча — каля 12,9 млн т., прычым дзве траціны здабычы прыходзіцца на кампаніі «Таталь-Габон» і «Шел-Габон»

Габону належыць 2-ое месца ў свеце па здабычы марганцавай руды (яе экспарт складае больш 3,25 млн т. на год).

Выведаныя запасы уранутрымліваючых руд — 40 тыс. тон. Маюцца радовішчы жалезнай руды, барыту, тальку, волава, свінцу, ніобія, малібдэна, тытана, фасфату, золата, дыяментаў. Прамысловыя запасы каштоўных парод драўніны ацэньваюцца ў 4 млрд куб. м. (штогадовы экспарт — 1,8 млн кубаметраў).

Сельская гаспадарка развіта слаба (5 % ВУП), унутраныя патрэбнасці ў харчаванні за кошт уласнай вытворчасці забяспечваюцца на 8—10 %, здзяйсняюцца закупы харчавання за мяжой.

Працягласць аўтадарожнай сеткі складае парадку 8 тыс. км. Асноўны марскі порт — Порт-Жанціль, праз які здзяйсняецца экспарт нафты. Чыгуначнае паведамленне практычна адсутнічае. Міжнародныя аэрапорты находзяцца ў Лібрэвіль, Порт-Жанціле і Франсвіле.

Нягледзячы на адносна добры стан эканомікі, насельніцтва застаецца на ўзроўні краін з найменшым прыбыткам (60 дол. ЗША у месяц па дадзеных 2007). Мінімальны памер зарплаты дзяржслужачых складае каля 160 долараў ЗША. Узровень беспрацоўя перавысіў у 2007 годзе 23 % ад агульнай колькасці працаздольнага насельніцтва.

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Этнічны склад: каля 50 плямёнаў і нацыянальных груп, у асноўным, народнасці банту. Найболей шматлікія — фанг, або пангве, (каля 40 %), бануну, пуну, сангу (каля 30 %), а таксама балеле, бакота, мпонгве, у лясістай мясцовасці пражываюць вандроўныя плямёны пігмеяў. У краіне налічваецца 170 тыс. іншаземцаў, у т.л. 15 тыс. еўрапейцаў, галоўным чынам французаў (6 тыс.). Рэлігія: 80 % насельніцтва вызнае хрысціянства (пераважная большасць — каталікі), 10 % — іслам, распаўсюджаныя таксама мясцовыя анімістычныя вераванні.

У апошнія гады падвысіліся паказчыкі смяротнасці і захворвання СНІДам. Паводле афіцыйнай статыстыцы ПРААН, па індэксе чалавечага развіцця Габон займае 123-е месца сярод класіфікаваных 177 краін свету.

Культура[правіць | правіць зыходнік]

Дзяржаўная радыётрансляцыйная сетка і мясцовае вяшчанне працуюць кругласутачна на французскай і мясцовых мовах. Маецца некалькі нацыянальных тэлевізійных каналаў.