Μάλτα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Συντεταγμένες: 35°54′N 14°24′E / 35.9°N 14.4°E / 35.9; 14.4

Δημοκρατία της Μάλτας
Repubblika ta' Malta

Σημαία

Εθνόσημο
Εθνικός ύμνος: L-Innu Malti (Ύμνος της Μάλτας)
Η θέση της Μάλτας (σκούρο πράσινο)
-στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (πράσινο και σκούρο γκρι)
-στην Ευρωπαϊκή Ένωση (πράσινο)
Βαλέτα (ντε φάκτο)
35°53′59″N 14°30′53″E / 35.8997°N 14.5147°E / 35.8997; 14.5147 (Βαλέτα)
Μεγαλύτερη πόλη
Μπιρκιρκάρα
Μαλτέζικα, Αγγλικά
Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική
Δημοκρατία
Μαρία Λουίζα Κολέιρο Πρέκα
Τζόζεφ Μούσκατ
Ανεξαρτησία
Από το Ην. Βασίλειο
Ισχύον Σύνταγμα

21 Σεπτεμβρίου 1964
1964 (αναθεωρήθηκε πολλές φορές)
 • Σύνολο
 • % Νερό
Ακτογραμμή

316 km2 (204η)
ασήμαντο
196,8 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 2013 
 • Απογραφή 2005 
 • Πυκνότητα 

425.384[1] (175η) 
404.039  
1.346 κατ./km2 () 
Α.Ε.Π. (PPP)
 • Ολικό  (2009)
 • Κατά κεφαλή 

9,833 δισ. $[2] (143η)  
23.622 $[2] (38η) 
Α.Ε.Π. (Ονομαστικό)
 • Ολικό  (2009)
 • Κατά κεφαλή 

7,714 δισ. $[2] (130η)  
18.531 $[2] (36η) 
ΔΑΑ (2014) Straight Line Steady.svg 0,829 (39η) – πολύ υψηλή
Νόμισμα Ευρώ (EUR)
 • Θερινή ώρα CET (UTC +1)
(UTC +2)
Internet TLD .mt και .eu ως κράτος μέλος της ΕΕ
Κωδικός κλήσης +356

Η Μάλτα, επίσημα η Δημοκρατία της Μάλτας, είναι ένα μικρό και πυκνοκατοικημένο νησιωτικό κράτος που αποτελείται από ένα αρχιπέλαγος εφτά νησιών στο μέσο της Μεσογείου. Η Μάλτα βρίσκεται ακριβώς νότια της Σικελίας, ανατολικά της Τυνησίας και βόρεια της Λιβύης. Οι επίσημες γλώσσες της χώρας είναι τα μαλτέζικα και τα αγγλικά. Ο ρωμαιοκαθολικισμός είναι η πιο διαδεδομένη θρησκεία. Τα νησιά που αποτελούν τη Μάλτα είχαν διάφορους κατακτητές στο πέρασμα των αιώνων. Η Μάλτα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2004 και είναι η μικρότερη χώρα της Ένωσης τόσο σε πληθυσμό (425.384 κάτοικοι σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις του 2013[1]) όσο και σε έκταση (316 τ.χλμ.).

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης της Μάλτας

Η Μάλτα είναι ένα αρχιπέλαγος στην κεντρική Μεσόγειο, 93 χλμ. νότια της Σικελίας. Μόνο τα τρία μεγαλύτερα νησιά Μάλτα, Γκόζο και Κομίνο κατοικούνται. Τα μικρότερα νησιά, όπως η Φίλφλα, το Κομινότο και τα Νησιά του Αγίου Παύλου δεν κατοικούνται. Διάφοροι κόλποι κατά μήκος της ακτογραμμής αποτελούν καλά σημεία για λιμάνια. Το τοπίο χαρακτηρίζεται από χαμηλούς λόφους με σκαλωτά χωράφια. Το ψηλότερο σημείο είναι στο Τα' Ντμέιρεκ στο νησί της Μάλτας στα 253 μέτρα, κοντά στην πόλη Ντίνγκλι. Παρόλο που υπάρχουν κάποια μικρά ποταμάκια κατά τις περιόδους ψηλών βροχοπτώσεων, δεν υπάρχουν μόνιμα ποτάμια ή λίμνες στη Μάλτα. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν κάποια σκόρπια ρυάκια που έχουν φρέσκο νερό ολόχρονα. Τρεχούμενο νερό στο Γκόζο υπάρχει στην κοιλάδα Λουνιάτα. Το Κανάλι της Μάλτας στα βόρεια χωρίζει τη Μάλτα από το νησί της Σικελίας, το μεγαλύτερο ιταλικό και μεσογειακό νησί. Αντίθετα από ό,τι πιστεύεται, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης δεν βρίσκεται στη Μάλτα, αλλά στο ελληνικό νησί της Γαύδου.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μάλτα κατοικείται από το 5200 π.Χ. περίπου. Ένας σημαντικός προϊστορικός νεολιθικός πολιτισμός, χαρακτηριζόμενος από μεγαλιθικά, κτίσματα υπήρξε στα νησιά. Τα πρώτα κτίσματα χρονολογούνται από το 3500 π.Χ. και προηγούνται των πυραμίδων της Γκίζας κατά χίλια χρόνια. Ο ναός του Άγκαρ Κιμ, ο οποίος χρονολογείται μεταξύ 3500 και 2500 π.Χ., βρίσκεται σε ένα λόφο στο νότιο άκρο του νησιού της Μάλτας. Κοντά στο Άγκαρ Κιμ βρίσκεται ακόμη ένας σημαντικός ναός, το Μνάιντρα. Ο λαός ή κοινότητα που έκτισε αυτά τα οικοδομήματα πιθανολογείται ότι ήταν Ελληνικά Φύλα. Οι Έλληνες αποίκισαν τα νησιά γύρω στο 1000 π.Χ. και τα χρησιμοποίησαν ως ορμητήριο από το οποίο έκαναν εξερευνήσεις στη θάλασσα και διεξήγαγαν εμπόριο στη Μεσόγειο. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν εδραιωμένη κυριαρχία στο νησί και έδωσαν κατά πάσα πιθανότητα το όνομα σε αυτό, αφού την ονόμαζαν Μελίτα (Μάλτα), το οποίο συνδέεται με την λέξη "μέλι" (αυτό είναι η επίσημη εκδοχή της Μάλτας σήμερα). Πιθανολογείται ότι και οι Φοίνικες εμφανίστηκαν στα πλαίσια των εμπορικών τους εξορμήσεων.

Ο ναός Mnajdra

Τα νησιά αργότερα κατακτήθηκαν από την Καρχηδόνα (400 π.Χ.) κι έπειτα από τους ρωμαίους (218 π.Χ.). Τα νησιά ευημέρησαν υπό τη ρωμαϊκή κυριαρχία, κατά τη διάρκεια της οποίας θεωρούνταν Municipium και Foederata Civitas. Πολλές ρωμαϊκές αρχαιότητες εξακολουθούν να υπάρχουν, δείχνοντας τους στενούς δεσμούς που είχαν οι κάτοικοι της Μάλτας με τη Ρώμη. Το 60 μ.Χ. επισκέφθηκε τα νησιά ο Απόστολος Παύλος, ο οποίος λέγεται ότι ναυάγησε στις ακτές του Κόλπου του Αποστόλου Παύλου. Μελέτες των ρευμάτων και των ανέμων που επικρατούν, όμως, δείχνουν είναι πιο πιθανό το ναυάγιο να έγινε κοντά στον Κόλπο του Αγίου Θωμά στη Μαρσασκάλα.

Μετά από μια περίοδο βυζαντινής κυριαρχίας (4ος-9ος αιώνας) και πιθανή λεηλασία από του Βανδάλους, τα νησιά κατακτήθηκαν από τους Άραβες το 870 μ.Χ. Οι Άραβες, που σε γενικές γραμμές ανέχονταν τους χριστιανούς, εισήγαγαν την καλλιέργεια εσπεριδοειδών και βαμβακιού, καθώς και συστήματα άρδευσης. Η αραβική επίδραση είναι πιο εμφανής στα σύγχρονα μαλτέζικα, τα οποία έχουν επίσης πολλές επιδράσεις από τις ρομανικές γλώσσες και γράφονται σε μια διασκευή του λατινικού αλφαβήτου.

Η αραβική κυριαρχία κράτησε μέχρι το 1091, όταν τα νησιά τα κατέλαβαν οι Νορμανδοί της Σικελίας. Έπειτα η Μάλτα κατακτήθηκε από το Ανζού (Γαλλία), το Χοενστάουφεν (Γερμανία) και το Βασίλειο της Αραγωνίας (1283). Αυτή την περίοδο καθιερώθηκαν και οι Μαλτέζοι ευγενείς, με κάποιους να χρονολογούνται από το 1400. Περίπου 32 τίτλοι ευγένειας χρησιμοποιούνται και σήμερα.

Το 1530 ο Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας Κάρολος Ε' της Ισπανίας έδωσε τα νησιά στο Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ. (Το Βασίλειο της Αραγωνίας κατείχε τα νησιά ως μέρος της Μεσογειακής του αυτοκρατορίας για κάποιο διάστημα.) Αυτοί οι ιππότες, ένα στρατιωτικό θρησκευτικό τάγμα που είναι σήμερα γνωστό ως οι "Ιππότες της Μάλτας", διώχθηκαν από τη Ρόδο από τους Οθωμανούς το 1552. Άντεξαν μεγάλη πολιορκία από τους Οθωμανούς το 1565, οι οποίοι την εποχή εκείνη είχαν πολύ μεγάλη δύναμη. Μετά από αυτό αποφάσισαν να ενισχύσουν τις οχυρώσεις τους, ιδιαίτερα στην περιοχή του εσωτερικού λιμανιού όπου κτίστηκε η νέα πόλη Βαλέτα.

Η κυριαρχία των Ιπποτών τέλειωσε όταν ο Ναπολέων Βοναπάρτης κατέλαβε τη Μάλτα καθ' οδόν για την Αίγυπτο το 1798. Ξεγελώντας τους, ο Ναπολέων ζήτησε από τους Ιππότες να αράξει στο λιμάνι για προμήθειες και μετά, αφού μπήκε μέσα στη Βαλέτα, έστρεψε τα όπλα του εναντίον των οικοδεσποτών του. Ο διοικητής των Ιπποτών συνθηκολόγησε και ο Ναπολέων έμεινε στη Μάλτα για λίγες μέρες, κατά τη διάρκεια των οποίων ρήμαξε συστηματικά την κινητή περιουσία του Τάγματος, και εγκαθίδρυσε δική του διοίκηση. Έπειτα έφυγε για την Αίγυπτο, αφήνοντας στη Μάλτα σημαντική στρατιωτική δύναμη.

Οι Γάλλοι κατακτητές δεν ήταν καθόλου δημοφιλείς, κυρίως λόγω της αρνητικής τους στάσης έναντι στη θρησκεία. Οι οικονομικές και θρησκευτικές μεταρρυθμίσεις δεν άρεσαν στους πολίτες, οι οποίοι εξεγέρθηκαν με αποτέλεσμα οι Γάλλοι να περιοριστούν στις οχυρώσεις. Η Μεγάλη Βρετανία, μαζί με το Βασίλειο των Δύο Σικελιών, έστειλε πολεμοφόδια και βοήθεια στους εξεγερθέντες. Η Βρετανία έστειλε επίσης ναυτικό για να αποκλείσει τα νησιά. Οι απομονωμένες γαλλικές δυνάμεις παραδόθηκαν το 1800 και το νησί έγινε βρετανικό προτεκτοράτο.

Το 1814, βάσει της Συνθήκη των Παρισίων, η Μάλτα έγινε επίσημα μέρος της Βρετανικής αυτοκρατορίας και χρησιμοποιήθηκε ως διαμετακομιστικός σταθμός και αρχηγείο του στόλου. Η θέση της Μάλτας, στα μέσα μεταξύ του Γιβραλτάρ και της Διώρυγας του Σουέζ, αποδείχτηκε στρατηγικής σημασίας και θεωρείτο σημαντικός σταθμός προς την Ινδία.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ο βρετανικός στόλος στη Μεσόγειο, ο οποίος την εποχή εκείνη συνεισέφερε στο εμπόριο του νησιού όσο κανείς άλλος παράγοντας, μεταφέρθηκε στην Αλεξάνδρεια για οικονομικούς λόγους. Η Μάλτα έπαιξε σημαντικό ρόλο κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, λόγω της γειτνίασής της με τις ναυτιλιακές γραμμές των Δυνάμεων του Άξονα. Η γενναιότητα των Μαλτέζων στον μακρύ αγώνα κατά των εχθρικών επιθέσεων ώθησε τον βασιλιά Γεώργιο Στ' να απονείμει στις 15 Απριλίου 1942 τον Σταυρό του Γεωργίου συλλογικά στη Μάλτα, ως "μαρτυρία για τον ηρωισμό και την αφοσίωση που θα μείνει στην ιστορία". Το έμβλημα του Σταυρού του Γεωργίου εμφανίζεται στη σημαία της Μάλτας, με κόκκινο περίγραμμα.

Μετά τον πόλεμο και μία σύντομη περίοδο πολιτικής αστάθειας λόγω των ανεπιτυχών προσπαθειών του Εργατικού Κόμματος της Μάλτας για ενσωμάτωση με το Ηνωμένο Βασίλειο, δόθηκε στη Μάλτα στις 21 Σεπτεμβρίου 1964 ανεξαρτησία. Η Μάλτα ήταν η 16η βρετανική κτήση, η οποία εγκατέλειψε την άλλοτε κραταιά αυτοκρατορία των πέντε ηπείρων και των επτά θαλασσών. Μόνο που η πορεία προς την ανεξαρτησια συνετελέσθη στην κυριολεξία μετ' εμποδίων. Το κυβερνών Εθνικιστικό Κόμμα του Μποργκ Ολιβιέ και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, το Εργατικό του Ντομ Μίντοφ, το Δημοκρατικό Εθνικιστικό Κόμμα του Γκανάντο, το Χριστιανικό Κόμμα των Εργατών του Πελεγκρίνι και το Προοδευτικό Συνταγματικό Κόμμα της δίδας Στρίκλαντ δεν συμφωνούσαν σε τίποτε: ούτε στη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ώστε να αποφανθεί ο λαός για τη μορφή της ανεξαρτησίας την οποία επιθυμεί, ούτε καν για την ανεξαρτησία καθαυτή. Η ανάμιξη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στη διένεξη επέτεινε το αδιέξοδο. Τελικώς συνομολογήθηκε συμφωνία οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας Μάλτας - Μεγάλης Βρετανίας, διεξήχθη δημοψήφισμα και στις 21 Σεπτεμβρίου η Μάλτα κηρύχθηκε ανεξάρτητη στο πλαίσιο της Κοινοπολιτείας. Η Μεγάλη Βρετανία αποχαιρέτησε την εξέχουσας στρατηγικής σημασίας αποικία της κατά τη διάρκεια επίσημης τελετής στη Βαλέτα. Μεταξύ των επισήμων που παρακολούθησαν την έπαρση της μαλτέζικης σημαίας, ήταν ο Φίλιππος, Δούκας του Εδιμβούργου, σύζυγος της βασίλισσας Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, ο απερχόμενος κυβερνήτης σερ Μόρις Ντρόμαν και ο Μαλτέζος πρωθυπουργός Μποργκ Ολιβιέ[3].

Βάσει του συντάγματος του 1964, η Ελισάβετ Β' ήταν αρχικά και βασίλισσα της Μάλτας, ενώ η εκτελεστική εξουσία ασκείτο από έναν κυβερνήτη ο οποίος την εκπροσωπούσε. Στις 13 Δεκεμβρίου 1974, όμως, η Μάλτα έγινε δημοκρατία εντός της Κοινοπολιτείας, με τον πρόεδρο ηγέτη της χώρας. Συμφωνία άμυνας η οποία υπογράφηκε αμέσως μετά την ανεξαρτησία (και έτυχε επαναδιαπραγμάτευσης το 1972) έληξε στις 31 Μαρτίου 1979, όταν αποσύρθηκαν οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις. Η Μάλτα υιοθέτησε επίσημα πολιτική ουδετερότητας το 1980 και για σύντομο χρονικό διάστημα διατέλεσε μέλος του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Στη Μάλτα έγινε το 1989 η ιδιαίτερης σημασίας συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Τζορτζ Μπους (πατέρα) και του Σοβιετικού ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, η οποία ήταν η πρώτη τους κατ' ιδίαν συνάντηση και σηματοδότησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Η Μάλτα προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1 Μαΐου 2004 και εντάχθηκε στην Ευρωζώνη το 2008.

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τοπικό κλίμα είναι μεσογειακό εύκρατο κλίμα, με ήπιους, βροχερούς χειμώνες και ξηρά καλοκαίρια. Δεν υπάρχει πραγματική περίοδος νάρκης για τα φυτά, παρόλο που η ανάπτυξή τους μπορεί να διακοπεί για λίγο από απότομο κρύο (κομμάτια πάγου στο έδαφος παρατηρούνται καμιά φορά στην ενδοχώρα), και η καλοκαιρινή ζέστη και ξηρασία μπορεί να προξενήσει μαρασμό στη βλάστηση. Ουσιαστικά υπάρχουν μόνο δύο εποχές, κάτι που καθιστά το νησί ελκυστικό σε τουρίστες, ιδίως κατά τους ξηρούς μήνες. Η προμήθεια νερού είναι πρόβλημα για τη Μάλτα, καθώς το καλοκαίρι είναι χωρίς βροχή και με ψηλή χρήση νερού, ενώ τον χειμώνα πέφτει έντονη βροχή, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας καταλήγει στη θάλασσα και δεν απορροφάται από το έδαφος.

Μήνας Έτος Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ
Μέση ψηλή θερμ. °C (°F) 21 (71) 15 (59) 15 (59) 16 (61) 18 (65) 22 (72) 27 (80) 30 (86) 30 (86) 28 (82) 24 (75) 19 (67) 16 (61)
Μέση χαμηλή θερμ. °C (°F) 15 (60) 9 (49) 9 (49) 10 (51) 12 (54) 15 (59) 19 (66) 22 (71) 22 (72) 20 (69) 18 (64) 14 (57) 11 (52)
Πηγή: Weatherbase

Διακυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Μάλτα είναι μια δημοκρατία, της οποίας το κοινοβουλευτικό σύστημα και η δημόσια διοίκηση βασίζονται στο σύστημα του Ηνωμένου Βασιλείου. Η βουλή των αντιπροσώπων (στα μαλτέζικα Kamra tad-Deputati) εκλέγεται απευθείας από τον λαό κάθε πέντε χρόνια, εκτός κι αν η βουλή διαλυθεί νωρίτερα από τον πρόεδρο της χώρας κατόπιν συμβουλής από τον πρωθυπουργό. Στη βουλή των αντιπροσώπων υπάρχουν 65 έδρες. Αν όμως κάποιο κόμμα κερδίσει σε βουλευτικές εκλογές απόλυτη πλειοψηφία, αλλά δεν κερδίσει πλειοψηφία στις έδρες, τότε δίδονται στο κόμμα αυτό πρόσθετες έδρες για να διασφαλιστεί η κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το σύνταγμα της Μάλτας προνοεί ότι ο πρόεδρος διορίζει ως πρωθυπουργό το μέλος της βουλής εκείνο που είναι στην καταλληλότερη θέση να διοικήσει την πλειοψηφία της βουλής.

Ο πρόεδρος της δημοκρατίας εκλέγεται κάθε πέντε χρόνια από το κοινοβούλιο. Ο ρόλος του ως αρχηγός κράτους είναι μάλλον τελετουργικός. Σημερινή πρόεδρος είναι η Μαρία Λουίζα Κολέιρο Πρέκα.

Τα κύρια πολιτικά κόμματα είναι το Εθνικιστικό Κόμμα, το οποίο είναι χριστιανοδημοκρατικό, και το Εργατικό Κόμμα, το οποίο είναι σοσιαλδημοκρατικό.

Υπάρχουν άλλα τρία κόμματα χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση:

Το σύστημα ψηφοφορίας που υπάρχει από το 1964 έχει οδηγήσει στον δικομματισμό και συχνά κόμματα τα οποία λαμβάνουν σχετικά σημαντικό ποσοστό των ψήφων καταλήγουν να μην εκπροσωπούνται στη βουλή. Αυτό αφήνει μια σημαντική μειονότητα ψηφοφόρων χωρίς δυνατή φωνή στην πολιτική σκηνή. Η εκλογική μεταρρύθμιση είναι φλέγον θέμα συζήτησης στη Μάλτα. Το 2006, έπειτα από μυστικές διαπραγματεύσεις, το Εθνικιστικό και το Εργατικό Κόμμα κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τη μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος η οποία ικανοποιούσε τα αιτήματα των δύο κομμάτων, αλλά διατηρούσε τον δικομματικό ολοκληρωτισμό. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις προκάλεσαν περί τα τέλη του 2006 συζήτηση στα ανεξάρτητα τοπικά μέσα ενημέρωσης αναφορικά με τη διάβρωση της πραγματικής δημοκρατίας. Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Τοπικά συμβούλια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από το 1993 η Μάλτα είναι (διοικητικά) διαιρεμένη σε 68 τοπικά συμβούλια ή επαρχίες. Αυτά αποτελούν τη βασικότερη μορφή τοπικής αυτοδιοίκησης, χωρίς άλλο ενδιάμεσο επίπεδο μεταξύ της τοπικής και εθνικής κυβέρνησης.

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι το 1800 η Μάλτα είχε λίγες βιομηχανίες εκτός από το βαμβάκι, τον καπνό και τη ναυπηγική. Το ναυπηγείο χρησιμοποιήθηκε αργότερα από τους Βρετανούς για στρατιωτικούς σκοπούς. Σε καιρό πολέμου η οικονομία της Μάλτας ευημερούσε λόγω της στρατηγικής της θέσης. Αυτό φάνηκε κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Κριμαίας, το 1854, και επηρέαζε όχι μόνο όσους είχαν κάποιο στρατιωτικό ρόλο, αλλά και τους τεχνίτες.

Το 1869 το άνοιγμα της Διώρυγας του Σουέζ ωφέλησε πολύ τη μαλτέζικη οικονομία, καθώς αυξήθηκαν κατά πολύ τα πλοία που χρησιμοποιούσαν το λιμάνι. Η χρήση του λιμανιού της Μάλτας ως διακομιστικού σταθμού για ανεφοδιασμό απέφερε πολλά οφέλη στον πληθυσμό του νησιού.

Μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα η οικονομία άρχισε να χειροτερεύει και μέχρι τη δεκαετία του 1940 έφτασε σε κρίσιμο σημείο. Αυτό οφειλόταν εν μέρει στην δυνατότητα των εμπορικών πλοίων να κάνουν μεγαλύτερα ταξίδια χωρίς να χρειάζονται πολλούς σταθμούς για ανεφοδιασμό.

Σήμερα, οι κύριες πηγές της οικονομίας της Μάλτας είναι ο ασβεστόλιθος, η καλή γεωγραφική της θέση και το παραγωγικό ανθρώπινό της δυναμικό. Η Μάλτα παράγει μόνο το 20% των αναγκών της για τρόφιμα, έχει λιγοστές προμήθειες πόσιμου νερού και δεν έχει δικές της πηγές ενέργειας. Η οικονομία εξαρτάται από το διεθνές εμπόριο (ως σταθμός πλοίων), την βιομηχανία (ιδίως ηλεκτρονικών και υφασμάτων) και τον τουρισμό. Η τουριστική υποδομή βελτιώθηκε δραματικά τα τελευταία χρόνια και υπάρχουν πολλά καλά ξενοδοχεία στο νησί.

Η Μάλτα πρόσφατα ιδιωτικοποίησε κάποιες εταιρείες που ελέγχονταν από το κράτος και απελευθέρωσε την αγορά, μέσα στα πλαίσια της προετοιμασίας για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έγινε την 1 Μαΐου 2004. Η Μάλτα και η Τυνησία συζητούν σήμερα την εμπορική εκμετάλλευση του θαλάσσιου υπεδάφους που βρίσκεται μεταξύ των δύο χωρών, κυρίως σε αναζήτηση πετρελαίου.

Η κυβέρνηση της Μάλτας μπήκε στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών τον Μάιο του 2005 και υιοθέτησε ως νόμισμά της την 1 Ιανουαρίου 2008 το ευρώ, το οποίο αντικατέστησε τη μέχρι τότε ισχύουσα Λίρα Μάλτας.

Δημογραφικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Απογραφή πληθυσμού και νοικοκυριών γίνεται κάθε δέκα χρόνια. Η τελευταία απογραφή έγινε τον Νοέμβριο του 2005 και κάλυψε περίπου το 95% του πληθυσμού. Εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2006 προκαταρκτική έκθεση και τα αποτελέσματα σταθμίστηκαν για να καλύψουν, βάσει υπολογισμών, το 100% του πληθυσμού. Ο συνολικός πληθυσμός της χώρας ήταν, την 31η Δεκεμβρίου του 2013, 425.384 κάτοικοι[1], ενώ σύμφωνα με το CIA World Factbook, η χώρα το 2009 αριθμούσε 405.165 κατοίκους.[4].To προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού είναι, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2014, τα 80,11 χρόνια (77,8 χρόνια για τους άνδρες και 82,56 για τις γυναίκες)[4].

Οι κάτοικοι της Μάλτας, περιλαμβανομένων των ξένων υπηκόων που διαμένουν για τουλάχιστον ένα έτος, υπολογίστηκε ότι στις 27 Νοεμβρίου 2005 ήταν 404.039, από τους οποίους 200.715 (49,7%) ήταν άντρες και 203.324 (50,3%) γυναίκες. Από αυτούς, 17,1% είχαν ηλικία κάτω των 14, 68,2% ήταν 15-64 ετών, ενώ το υπόλοιπο 13,7% ήταν 65 ετών και άνω. Η πυκνότητα του πληθυσμού είναι 1.282 κάτοικοι / τετρ. χλμ. και είναι η ψηλότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και μια από τις ψηλότερες στον κόσμο. Το μόνο έτος κατά το οποίο παρατηρήθηκε μείωση του πληθυσμού ήταν το 1967 (συνολική μείωση 1,7%), η οποία οφειλόταν στη μετανάστευση πολλών Μαλτέζων.[5] Το 2004 οι κάτοικοι της χώρας που ήταν μαλτέζικης εθνικότητας υπολογίστηκε ότι αποτελούσαν το 97.0% του συνολικού πληθυσμού.[6]Στο νησί υπάρχει επίσης και μια ολιγάριθμη μειονότητα Ελλήνων της Μάλτας.[7]

Σε όλες τις απογραφές που έγιναν από το 1842 ο γυναικείος πληθυσμός ήταν πάντοτε ελαφρώς μεγαλύτερος από τον ανδρικό. Στο πιο χαμηλό σημείο ο δείκτης της αναλογίας έφτασε το 1901 και το 1911 (1008:1000 και 1003:1000 αντίστοιχα). Το πιο ψηλό σημείο που έφτασε ο δείκτης ήταν το 1957 (1088:1000) και έκτοτε κατεβαίνει συνεχώς. Το 2005 ήταν 1013:1000.

Η αύξηση του πληθυσμού επιβραδύνεται, από +9,5% μεταξύ των απογραφών του 1985 και του 1995 σε +6,9% μεταξύ των απογραφών του 1995 και του 2005, με ετήσιο μέσο όρο +0,7%.

Η κατανομή του πληθυσμού με βάση την ηλικία είναι παρόμοια με εκείνη που παρουσιάζεται και στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από το 1967 παρατηρείται μια τάση γήρανσης του πληθυσμού, η οποία αναμένεται να συνεχίσει και στο προβλεπτό μέλλον.

Η νομοθεσία της Μάλτας αναγνωρίζει τόσο τον πολιτικό όσο και τον θρησκευτικό γάμο. Η ακύρωση γάμου από τα θρησκευτικά και τα πολιτικά δικαστήρια δεν σχετίζονται και τη μία ακύρωση δεν εξυπακούεται ότι θα ακολουθήσει και η άλλη. Δεν υπάρχει νομοθεσία για το διαζύγιο και η άμβλωση εντός της επικράτειας της Μάλτας είναι παράνομη. Ο γάμος επιτρέπεται σε άτομα που έχουν κλείσει τα 16 τους χρόνια.

Γλώσσες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η εθνική γλώσσα της Μάλτας είναι τα μαλτέζικα. Το μαλτέζικο αλφάβητο βασίζεται στο λατινικό, αλλά χρησιμοποιεί διακριτικά σε κάποια γράμματα: το ż (το οποίο υπάρχει και στο πολωνικό αλφάβητο) και τα ċ, ġ, , ħ και ie, τα οποία υπάρχουν μόνο στα μαλτέζικα. Επίσημες γλώσσες είναι τα μαλτέζικα και τα αγγλικά. Τα ιταλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά είναι επίσης διαδεδομένα και διδάσκονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (κυρίως τα ιταλικά).

Θρησκεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σύνταγμα της Μάλτας προνοεί για θρησκευτική ελευθερία, αλλά καθιερώνει τον ρωμαιοκαθολικισμό ως επίσημη θρησκεία του κράτους. Ο οργανισμός Freedom House και το World Factbook της CIA αναφέρουν ότι το 99% του πληθυσμού είναι καθολικοί, κάτι που καθιστά τη Μάλτα μια από τις πλέον καθολικές χώρες στον κόσμο. Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με σχετική έρευνα που διεξήχθηκε εκ μέρους της Εκκλησίας της Μάλτας, μόνο το 52,6% του πληθυσμού πηγαίνει τακτικά εκκλησία. Επίσης, υπάρχουν 591 Μάρτυρες του Ιεχωβά[8] και 168 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών[9]. Επιπλέον, σε δημοψήφισμα στις 28 Μαΐου 2011 οι πολίτες υπερψήφισαν την νομιμοποίηση του διαζύγιου, με ποσοστό 52,67% υπέρ έναντι 46,4% κατά, παρά την αντίθετη γνώμη της κυβέρνησης και της εκκλησίας.[10]

Μετανάστευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι νόμοι της Μάλτας για τη μετανάστευση κατά κανόνα ακολουθούν την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Έτσι, οι πολίτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν χρειάζονται ούτε βίζα ούτε διαβατήριο για να εισέλθουν στη χώρα (μια ταυτότητα ή ένα ληγμένο διαβατήριο αρκεί). Οι πολίτες πολλών άλλων χωρών επίσης δεν χρειάζονται βίζα και ένα ισχύον διαβατήριο αρκεί για να μείνουν στη χώρα μέχρι τρεις μήνες. Για τις υπόλοιπες υπηκοότητες, η βίζα ισχύει για ένα μήνα. Οι μετανάστες οφείλουν να κάνουν αίτηση για άδεια εργασίας. Αυτή η παρέκκλιση από την κοινοτική νομοθεσία έγινε πριν από την ένταξη της Μάλτας στην ΕΕ για να προστατέψει τη μαλτέζικη αγορά εργασίας, η οποία έχει αρχίσει να φτάνει σε κορεσμό. Στην πράξη, σε όλους τους υπηκόους των χωρών της ΕΕ δίδεται άδεια εργασίας και αυτή η πρόνοια υπάρχει περισσότερο για παρακολούθηση της αγοράς εργασίας, σε περίπτωση που χρειαστεί κάποια επέμβαση.

Η εισροή μεταναστών στη Μάλτα, βάσει στοιχείων του 2002 και του 2004, ήταν 1.913 άτομα τον χρόνο. Τα τελευταία δέκα χρόνια στη Μάλτα επέστρεψαν κάθε χρόνο 425 δικοί της μετανάστες.[11]

Κατά το 2005 μπήκαν στη Μάλτα παράνομα συνολικά 1.800 μετανάστες.[12] Δεδομένου του πόσο πυκνοκατοικημένη είναι η Μάλτα, ο αντίκτυπος αυτού του αριθμού αντιστοιχεί με το να μπουν στη Γερμανία ή κάποια άλλη μεγάλη χώρα της ΕΕ 370.000 παράνομοι μετανάστες. Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2006 έφτασαν στη Μάλτα 967 παράνομοι μετανάστες, σχεδόν διπλάσιοι των 473 που είχαν φτάσει την αντίστοιχη περίοδο του 2005.[13] Ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στο φαινόμενο αυτό είναι η τεράστια θαλάσσια έκταση που περιβάλλει τη Μάλτα, η οποία είναι πολύ δύσκολο να επιτηρηθεί.

Πρόσφατα το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης αυξήθηκε, με αντίκτυπο στη λειτουργία των υπηρεσιών υγείας, εργασίας, κοινωνικών υπηρεσιών, της εσωτερικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης, και της αγοράς εργασίας. Οι δαπάνες για την κράτηση όσων εισέρχονται στη χώρα παράνομα ήταν, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2006, 320.423 Μαλτέζικες Λίρες (€746,385).[14]

Το 2005 η Μάλτα ζήτησε βοήθεια από την ΕΕ σχετικά με την αποδοχή παράνομων μεταναστών, τον επαναπατρισμό όσων δεν πήραν άσυλο, τη μετεγκατάσταση προσφύγων σε άλλες χώρες της ΕΕ, και την ασφάλεια των ακτών.[15] Τον Δεκέμβριο του 2005 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε τη Συνολική προσέγγιση στο θέμα της μετανάστευσης: μέτρα προτεραιότητας, με έμφαση την Αφρική και τη Μεσόγειο, όμως τα μέτρα λήφθηκαν μόνο στη δυτική Μεσόγειο, πράγμα που κατέστησε την κεντρική Μεσόγειο πιο σημαντική δίοδο έλευσης παράνομων μεταναστών. Πολιτική ένταση προκλήθηκε από την αδράνεια της ΕΕ να ανταποκριθεί στο πρόβλημα της Μάλτας: κράτη-μέλη που είχαν υπογράψει τη Συμφωνία του Κοτονού συνέχισαν να μην εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους και χώρες της ανατολικής Αφρικής, από όπου προέρχεται η περισσότερη παράνομη μετανάστευση προς την κεντρική Μεσόγειο, αποκλείστηκαν από το Ευρω-Αφρικανικό Συνέδριο για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη που έγινε στην Τρίπολη στις 10-11 Ιουλίου 2006.[13]

Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για τις ηλικίες από 5 μέχρι 16. Παρόλο που το κράτος παρέχει δωρεάν εκπαίδευση, υπάρχουν διάφορα σχολεία στη Μάλτα και το Γκόζο που ανήκουν είτε στην εκκλησία είτε στον ιδιωτικό τομέα. Το μεγαλύτερο μέρος των μισθών των δασκάλων στα σχολεία που ανήκουν στην εκκλησία πληρώνεται από το κράτος. Η εκπαίδευση στη Μάλτα βασίζεται στο βρετανικό μοντέλο.

Η εκπαίδευση μέχρι την ηλικία των 5 (νηπιαγωγείο) δεν είναι υποχρεωτική. Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά στην ηλικία των 6 με την κατώτερη εκπαίδευση, η οποία διαρκεί 6 χρόνια. Μετά από εξετάσεις, οι μαθητές ξεκινούν τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η οποία είναι υποχρεωτική για τις πέντε πρώτες τάξεις. Αφού ολοκληρώσουν τον υποχρεωτικό κύκλο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, οι μαθητές μπορούν είτε να εισαχθούν σε κάποιο κολέγιο επαγγελματικής κατάρτισης είτε να κάνουν τις προαιρετικές 6η και 7η τάξη, οι οποίες τους προετοιμάζουν για τις εξετάσεις εισαγωγής σε πανεπιστήμιο. Οι μαθητές μπορούν επίσης να επιλέξουν να παρακολουθήσουν ιδιωτικά ινστιτούτα που οδηγούν στην απόκτηση διπλώματος ή πτυχίου από οργανισμό στο εξωτερικό.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση σε επίπεδο διπλώματος, πτυχίου και μεταπτυχιακού παρέχεται ως επί το πλείστον από το Πανεπιστήμιο της Μάλτας, το οποίο είναι διεθνώς αναγνωρισμένο. Αναγνωρίζονται επίσης μερικά ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η πλήρης φοίτηση (full-time) για τους υπηκόους της Μάλτας είναι δωρεάν, ενώ η μερική φοίτηση (part-time) δεν είναι.

Το ποσοστό αλφαβητισμού είναι 92,8%.

Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά. Για τις μετακινήσεις χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο τα λεωφορεία. Ο εθνικός αερομεταφορέας είναι η Air Malta με έδρα το διεθνές αεροδρόμιο της χώρας.[16] Ιδιοκτήτες της είναι η κυβέρνηση της Μάλτας (98%) και ιδιώτες επενδυτές (2%). Η Air Malta απασχολεί 1.547 εργαζομένους.

Κουζίνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η μαλτέζικη κουζίνα είναι προϊόν μια μακράς σχέσης που είχαν οι ντόπιοι με τους πολλούς ξένους που πέρασαν από το νησί με το πέρασμα των αιώνων, η οποία έχει δώσει στη Μάλτα ένα ενδιαφέρον μίγμα μεσογειακής κουζίνας. Πολλά φαγητά του νησιού έχουν προέλευση ιταλική/σικελική ή μαυριτανική.

Σήμερα η μαλτέζικη κουζίνα εξακολουθεί να είναι δημοφιλής σε σπίτια και εστιατόρια της Μάλτας, αλλά σίγουρα όχι και η πλέον διαδεδομένη. Είναι περισσότερο μια παραδοσιακή κουζίνα που έχει γίνει μέρος των ευρύτερων γαστρονομικών συνηθειών των Μαλτέζων, οι οποίοι έχουν μεσογειακή κουζίνα με έντονες ιταλικές επιδράσεις.

Η μουσική της Μάλτας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρόλο που η σημερινή μουσική της Μάλτας είναι κυρίως δυτική, η παραδοσιακή μαλτέζικη μουσική περιλαμβάνει το "għana" (προφ. άανα). Στο άανα δύο ή τρία άτομα, υπό τον ήχο μιας κιθάρας, αυτοσχεδιάζουν στίχους τραγουδιστά και έρχονται σε κάποιου είδους συζήτηση-αντιπαράθεση. Αυτό έχει ως στόχο να δημιουργήσει μια φιλική και αστεία ατμόσφαιρα, και παίρνει χρόνια μέχρι να μάθει κάποιος καλά την τέχνη αυτού του αυτοσχεδιασμού. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η μελωδία του αυτοσχεδιασμού τραγουδιέται σε αραβική κλίμακα, ενώ το όργανο παίζει σε κλίμακα ευρωπαϊκής μουσικής.

Η παραδοσιακή μαλτέζικη μουσική χρησιμοποιεί πολύ την κιθάρα και το ντέφι. Η οργανική μουσική λέγεται ντακάκα. Οι ορχήστρες πνευστών, με έντονες ισπανικές και ιταλικές επιδράσεις, είναι επίσης δημοφιλείς στα ετήσια πανηγύρια που γίνονται σε πόλεις και χωριά.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 Επίσημη εκτίμηση
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 «World Economic Outlook Database». ΔΝΤ. Οκτώβριος 2009. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=181&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=. Ανακτήθηκε στις 18-10-2009. 
  3. Η Μάλτα ανεξάρτητη, Ιστορικό Λεύκωμα 1964, σελ. 99, Καθημερινή (1997)
  4. 4,0 4,1 CIA World Factbook
  5. National Statistics Office (2005). Census of Population and Housing 2005: Preliminary Report. Valletta: National Statistics Office. ISBN-13 978-99909-73-38-9. http://www.nso.gov.mt/statdoc/document_file.aspx?id=1653. 
  6. National Statistics Office (2005). Demographic Review 2004. Valletta: National Statistics Office. ISBN 99909-73-32-6. http://www.nso.gov.mt/statdoc/document_file.aspx?id=1542. 
  7. http://www.mfa.gr/missionsabroad/malta/bilateral-relations/political-relations.html
  8. Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2014, Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 182
  9. "Facts and Statistics", mormonnewsroom.org
  10. Τα Νέα, «Ναι» είπε η Μάλτα στο διαζύγιο, 29-5-2011.
  11. [|National Statistics Office] (2005). Demographic Review 2004. Valletta: National Statistics Office, σελ. 59. ISBN 99909-73-32-6. http://www.nso.gov.mt/statdoc/document_file.aspx?id=1542. 
  12. Ministry of Foreign Affairs (30 Ιανουαρίου 2006). Frendo holds talks with three European Union Commission Members. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου.
  13. 13,0 13,1 Ministry of Foreign Affairs (3 Ιουλίου 2006). Statement by the Minister of Foreign Affairs Dr. Michael Frendo to resident EU Ambassadors on illegal immigration in Malta. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου.
  14. «Immigrants refused entry into Malta». The Sunday Times. 16 Ιουλίου 2006. http://www.timesofmalta.com/core/article.php?id=230879. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου. 
  15. Frendo, Michael (5 Ιουλίου 2005). Illegal Immigration in Malta. Ministry of Foreign Affairs. http://www.foreign.gov.mt/showdoc.aspx?id=96&filesource=4&file=ILLEGal%20Immigrants.pdf. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου. 
  16. Ιστότοπος της Air Malta.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ε.Σ.Τσιτσώνη, «Η σημασία της Μάλτας διά την Μεγάλη Βρετανία», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ.20, σελ.83-98

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Wiktionary logo
Το Βικιλεξικό έχει λήμμα που έχει σχέση με το λήμμα:
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα


Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Malta της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 3.0. (ιστορικό/συντάκτες).