Wikipedia:Etalage

Etalage-navigatie

In de etalage staat een selectie van artikelen die gebruikers van Wikipedia bijzonder waarderen en die aan bepaalde standaarden voldoen. Deze artikelen zijn erg uitgebreid en vaak zijn ze geëvalueerd in de review. De artikelen in de etalage zijn beoordeeld als informatief, objectief en inhoudelijk correct, en ze bevatten indien mogelijk de meest recente gegevens. Er staan op dit moment 320 artikelen in de etalage, op een totaal van 1.834.381 artikelen op Wikipedia. Dat betekent dat één op 5.732 artikelen in deze lijst staat. Zie voor meer statistieken de statistiekenpagina.

Voor wie zelf een Etalage-artikel wil proberen te schrijven, kan het nuttig zijn om De Zes Stappen te volgen. Voor het verbeteren van je artikel is het raadzaam de tips voor het schrijven van een goed artikel te lezen en te kijken of het artikel voldoet aan de criteria voor een etalageartikel. Op deze pagina kunnen artikelen worden aangemeld voor opname in of verwijdering uit de Etalage en wordt over deze artikelen gestemd.

Geografie · Biologie · Geschiedenis · Mens en maatschappij · Kunst en cultuur · Filosofie en religie · Sport · Techniek en wetenschap

SEP

05

Nieuwe artikelen in de Etalage

Jazz in België beschrijft de ontwikkeling van de jazzstijlen in België vanaf de jaren twintig van de 20e eeuw tot heden, en de jazzmusici en -promotors die daarbij een rol hebben gespeeld. Samen met Frankrijk en Groot-Brittannië behoorde België tot de eerste drie Europese landen waar sinds het begin van vorige eeuw jazz werd gespeeld. De prominente plaats die België in de ontwikkeling van de Europese jazz inneemt, heeft het niet alleen te danken aan talentrijke muzikanten, maar zeker ook aan de pioniersgeest van gedreven jazzpromotors zoals Félix-Robert Faecq en Robert Goffin.

Tijdens de 20e eeuw kende België verschillende 'gouden periodes' of 'gouden eeuwen' van de jazz. De eerste begon na de pre-jazzperiode met een optreden van de Mitchell's Jazz Kings, een groep zwarte muzikanten die op 24 januari 1920 te zien waren in de revue "Laisse-les tomber" in de Alhambra te Brussel. Hun doortocht zou de oprichting van talrijke Belgische jazzbands tot gevolg hebben, zoals bijvoorbeeld de Bing Boys en de Mohawk's Jazz Band. Eveneens in 1920 werd de eerste Europese bigband opgericht: het Bistrouille Amateur Dance Orchestra ("B.A.D.O."). Ook Musique Magazine, het eerste jazzmagazine ter wereld, zag het licht in de jaren twintig. De tweede gouden periode brak na de Bevrijding (1945) aan, met de oprichting van de Bob Shots (het eerste nationale boporkest), en de oprichting van de Jazz Club de Belgique die zowat alle grote namen uit de jazzwereld te gast zou krijgen. Figuren die in deze periode op de voorgrond traden, waren onder meer Bobby Jaspar, Jacques Pelzer, Toots Thielemans en René Thomas. In de jaren zestig en zeventig kende jazz een terugval in populariteit, waarna in de jaren tachtig een nieuwe, derde bloeiperiode werd ingezet.

Tot ongeveer de jaren zeventig was Belgische jazzgeschiedenis een opeenvolging van stijlperiodes, waarbij de ontwikkelingen vrijwel parallel liepen met die in de Verenigde Staten: van de pre-jazzperiode met minstrel shows, ragtime en cakewalk naar New Orleans-jazz, naar swing, vervolgens de bebop-periode, cooljazz en freejazz. Vanaf de late jaren tachtig werd het echter moeilijk om jazz als apart genre te beschrijven vanwege de vele stijlen en trends die elkaar begonnen te beïnvloeden. Eind twintigste eeuw lijkt het persoonlijke, direct herkenbare van de grote jazzspelers uit het verleden te zijn vervangen door een vaak verbluffende technische virtuositeit en stilistische flexibiliteit.

Artikel lezen

9 juli

Bochelcicaden, ook wel helmcicaden of doorncicaden (Membracidae) zijn een familie van gevleugelde insecten die behoren tot de orde halfvleugeligen (Hemiptera) en de onderorde cicaden. Bochelcicaden zijn kleine en onopvallende insecten die meestal goed gecamoufleerd zijn. Het voorste deel van het borststuk is meestal uitgegroeid tot een bladachtige of een doornachtige structuur. Dit uitsteeksel beschermt de bovenzijde van het lichaam en bij een aantal soorten is het zeer karakteristiek van vorm.

De 'helm' die zo karakteristiek is voor de bochelcicaden werd lange tijd beschouwd als een vergroeiing van het halsschild. Tegenwoordig weten biologen dat de dorsale vergroeiing van de bochelcicaden is ontstaan uit een derde vleugelpaar. Veel bochelcicaden gebruiken de 'helm' niet alleen ter bescherming maar ook als camouflage. Door de stekels op de helm zien dergelijke cicaden eruit als een takje of doorn.

Bochelcicaden komen voornamelijk voor in tropische gebieden. Verschillende groepen van bochelcicaden hebben zich gespecialiseerd op bepaalde families van planten. Een handvol soorten komt voor in gebieden in westelijk Europa, waaronder België en Nederland. Alle soorten leven van planten, ze zuigen de sappen op met behulp van hun naald-achtige steeksnuit. Sommige soorten worden gezien als plaaginsect vanwege de schade aan planten. Andere bochelcicaden worden juist ingezet om schadelijke planten te bestrijden door ze uit te zetten in streken waar de te bestrijden planten voorkomen.

Bochelcicaden hebben te vrezen van insecteneters zoals spinnen en muizen maar hebben ook te lijden onder verschillende parasieten. Ze hebben een aantal bijzondere methoden om vijanden te ontwijken. Een aantal soorten wordt beschermd door mieren of wespen.

Artikel lezen

24 juni

De boerenzwaluw (Hirundo rustica) is een vogel die behoort tot de familie zwaluwen (Hirundinidae). Het is de meest wijdverspreide soort van deze familie; het verspreidingsgebied beslaat vrijwel de hele wereld, waarbij er zeven ondersoorten worden onderscheiden. De boerenzwaluw is een opvallende verschijning door zijn blauwzwarte verenkleed met lange buitenste staartveren en door zijn grote wendbaarheid in de vlucht tijdens de jacht op vliegende insecten.

Een groot deel van zijn leven brengt de boerenzwaluw in de lucht door. Het is een trekvogel die grote afstanden aflegt. De boerenzwaluw overwintert in Afrika, Zuid-Amerika of het zuiden van Azië, waarna in de lente naar Europa, Noord-Amerika of het noorden van Azië wordt getrokken voor de voortplanting. Boerenzwaluwen broeden in landelijke gebieden met voldoende water. Koppels bouwen hun nest van modder vermengd met speeksel in allerlei menselijke bouwwerken, zoals schuren en bruggen. Ze brengen in het broedseizoen twee of drie broedsels groot, alvorens weer naar de overwinteringsgebieden te trekken.

Reeds duizenden jaren leeft de boerenzwaluw in de nabijheid van de mens, zoals onder andere blijkt uit vermeldingen in de literatuur van de Oude Wereld. Als aankondiger van de lente wordt de boerenzwaluw door veel boeren gezien als brenger van geluk, terwijl hij bij zeelieden symbool staat voor een veilige thuisvaart.

Artikel lezen

9 augustus

Beurtvaart was een vorm van scheepvaart, waarbij passagiers, vracht en vee volgens een dienstregeling langs een vast traject werden vervoerd. Het was een voorloper van het openbaar vervoer en was lange tijd aan vergunningen en verordeningen gebonden, vooral van lokale overheden. Het woord 'beurt' duidt in deze context op de geregelde volgorde waarin schippers moesten varen.

Beurtvaart ontstond in de vijftiende eeuw in de waterrijke kustgebieden van Holland. Van daaruit werden ook verbindingen met andere delen van de Nederlanden tot stand gebracht, plus enkele met buitenlandse steden. In omringende landen hebben eveneens soortgelijke diensten bestaan, althans op kortere afstanden. Maar het groeide alleen in de Nederlanden in de zeventiende en achttiende eeuw uit tot een omvangrijk en efficiënt netwerk.

In de loop van de negentiende eeuw zou veel veranderen. De overheid trok zich terug uit de sector, innovaties als de stoommachine deden hun intrede en er trad schaalvergroting op. In de eerste helft van de twintigste eeuw snoepten andere vervoersvormen voortdurend marktaandeel weg, waarbij met name de vrachtwagen voor de bedrijfstak zeer concurrerend bleek. Eind jaren 60 kwam in Nederland een eind aan de beurtvaart.

Artikel lezen

2 augustus