قفقاز جنوبی که روس‌ها بدان ماورای قفقاز می‌گویند، نیمه جنوبی سرزمین قفقاز است. قفقاز ناحیه‌ای میان دریای خزر و دریای سیاه است که به دو بخش قفقاز جنوبی (ماورای قفقاز) و قفقاز شمالی تقسیم می‌شود.
قفقاز جنوبی در طول تاریخ حکومت‌های مختلفی را به خود دیده‌است. جنگهای ایران و روس در اوایل قرن نوزدهم میلادی بر سر حکومت بر این منطقه درگرفت و با پیروزی روسیه قفقاز جنوبی نیز به روسیه تزاری پیوست. با فروپاشی شوروی سه کشور جمهوری آذربایجان، ارمنستان، و گرجستان بر جنوب قفقاز حکومت می‌کنند.
