Irak

جمهورية العـراق (Arabies)
Jumhūriyyat al-‘Irāq
كۆماری عێراق (Koerdies)
Komar-i ‘Êraq
Republiek van Irak

Vlag Wapen
Nasionale leuse: الله أكبر Allahu Akbar (Arabies vir: "God is die grootste")
Volkslied: موطني Mawtini (Arabies vir: "My Vaderland")
Hoofstad	Bagdad 33°20′N 44°26′O
Grootste stad	Bagdad
Amptelike tale	Arabies en Koerdies
Regering • President • Eerste Minister	Federale parlementêre republiek Fuad Masum Haider al-Abadi
Onafhanklikheid Onafhanklikheid • Koninkryk • Republiek • Huidige grondwet	van die Verenigde Koninkryk 3 Oktober 1932 14 Julie 1958 15 Oktober 2005
Oppervlakte  - Totaal    - Water (%)	437 072 km2  (59ste) 169 234 myl2 1,1
Bevolking  - 2014-skatting  - Digtheid	36 004 552 (36ste) 82,7 / km2 (125ste) 183,9 / myl2
BBP (KKP)  - Totaal  - Per capita	2012-skatting $242,5 miljard (51ste) $7 100 (114de)
BBP (nominaal)  - Totaal  - Per capita	2013-skatting $229,327 miljard (45ste) $6 900 (83ste)
MOI (2013)	▬ 0,642 (120ste)  –  medium
Gini (2007)	30,9 –  medium
Geldeenheid	Dinar (IQD)
Tydsone  - Somertyd	AST (UTC+3) nie toegepas nie (UTC+3)
Internet-TLD	.iq
Skakelkode	+964

Die Republiek van Irak is geleë in die Midde-Ooste, in die suidweste van Asië. Irak grens aan Turkye in die noorde, Iran in die ooste, Koeweit in die suide, Saoedi-Arabië in die suid-suidweste, en beide Sirië en Jordanië in die weste. Irak het ook 'n baie nou kuslyn wat strek tussen Iran in die ooste en Koeweit in die suide.

Irak, vroeër bekend as Mesopotamië, het 'n bloeddorstige geskiedenis met gewelddadige oorloë teen Persië (Iran) en die Ottomaanse Ryk (Turkye). Irak, onder die bewind van die voormalige president Saddam Hoesein, was ook betrokke in drie van die grootste oorloë in die laaste helfte van die 20ste eeu.

Geskiedenis

Irak lê in die gebied wat voorheen deel was van Mesopotamië ("Land van Twee Riviere", uit Grieks), ook bekend as die wieg van beskawing. In omstreeks 4 000 v.C. het die Soemeriese kultuur hier ontstaan en is die eerste skrif, spykerskrif, ontwerp.

In 2340 v.C. het die Akkadiese militêre leier Sargon die gebied verower.

Irak het Koeweit op 2 Augustus 1990 eensydig ingeval en dit het gelei tot Operasie "Desert Storm" op 17 Januarie 1991 toe die VSA en 28 ander lande Irak aangeval het met die seën van Verenigde Nasies-resolusie 678. Ongeveer 140 miljoen ton ammunisie is gebruik teen Irak, gelyk aan 7 Hirosjima-atoombomme. 'n Skietstaking is op 28 Februarie 1991 deur die VSA aangekondig. Opstandigheid is deur die regering van Hoesein onderdruk.

Politiek

Saddam Hoesein se Ba'ath-party het die land van 1968 tot 2003 met 'n ystervuis regeer. Hoesien het in 1979 as president van Irak aan bewind gekom toe generaal Ahmed Bakr deur middel van 'n staatsgreep afgesit is. Onder Hoesein se outokratiese bewind het Irak drie oorloë gevoer, die Iran-Irak-oorlog (1980 - 1988), die Eerste Golfoorlog (1991) en die Tweede Golfoorlog (2003).

Onder die bewind van die Ba'ath-party is die Soenni-gemeenskappe deur Hoesein se regering bevorder omdat hy deel van dié gemeenskap was. Die Sjiïete en Koerde het baie swaar gekry onder die regering, wat duisende van hulle uitgemoor het, veral omdat hulle 'n groot bedreiging vir die Ba'ath-regering was. Die regering se gewelddadige beleide het selfs veroorsaak dat die Sjiïete en Koerde die pro-Sjiïtiese Iran in die oorlog ondersteun het.

Streke

Irak bestaan uit 18 provinsies:

• Bagdad
• Salah ad Din
• Diyala
• Wasit
• Maysan
• Al Basrah
• Dhi Qar
• Al Muthanna
• Al Qadisyah
• Babil
• Karbala
• An Najaf
• Al Anbar
• Ninawa
• Dhok
• Arbil
• At Ta'mim
• As Sulaymaniyah

Geografie

Die grootste dele van Irak is woestyn, alhoewel die gebied tussen die twee riviere uit uiters vrugbare grond bestaan. Die noord- en noordoostelike dele van die land bestaan hoofsaaklik uit bergreekse, terwyl die suidelike dele moerasagtige grond is. Die moerasse is egter deur Hoesein se regering gedreineer uit weerwraak teen die gebied se inwoners vir hul ondersteuning aan die Amerikaners na die Eerste Golf Oorlog.

Ekonomie

Irak het die vyfde grootste bekende oliereserwes ter wêreld.

Demografie

Ongeveer 4 miljoen Irakiërs woon in die buiteland. Hulle bestaan hoofsaaklik uit Koerde en Sjiïete wat weens politieke onderdrukking uit Irak gevlug het. Binne Irak bestaan ongeveer 90% van die bevolking uit Arabiere. Die res bestaan hoofsaaklik uit Koerde (10%), Asiate (Assiriërs) en Turke.

Ongeveer 97% van die bevolking is Moslems (Sjiïete 60% en Soennies 32%), en sowat 3% is Christene.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Irak.

Lande van Asië
Afghanistan | Armenië2 | Azerbeidjan1 | Bahrein | Bangladesj | Bhoetan | Broenei | Egipte | Filippyne | Georgië1 | Indië | Indonesië | Irak | Iran | Israel | Japan | Jemen | Jordanië | Kambodja | Kasakstan1 | Katar | Kirgisië | Koeweit | Laos | Libanon | Maledive | Maleisië | Mianmar | Mongolië | Nepal | Noord-Korea | Oesbekistan | Oman | Oos-Timor | Pakistan | Palestina | Rusland1 | Saoedi-Arabië | Singapoer | Siprus2 | Sirië | Volksrepubliek van Sjina (Sjina) | Sri Lanka | Suid-Korea | Tadjikistan | Thailand | Turkmenistan | Turkye1 | Verenigde Arabiese Emirate | Viëtnam Omstrede gebiede: Abchasië - Nagorno-Karabach - Republiek van Sjina (Taiwan) - Suid-Ossetië - Turkse Republiek van Noord-Siprus Afhanklike gebiede: Australië: Kerseiland - Kokoseilande | Verenigde Koninkryk: Akrotiri en Dhekelië2 - Britse Indiese Oseaangebied | Volksrepubliek van Sjina: Hongkong - Macau 1. Land deels in Europa. 2. Geografies in Asië, maar gereeld beskou as deel van Europa a.g.v. kulturele en historiese oorwegings.
Lande van: Afrika Europa Noord-Amerika Oseanië Suid-Amerika