Malta

Republika e Maltës Repubblika ta' Malta (malt.) Republic of Malta (angl.)
Flamuri i Maltës Stema e Maltës
Kryeqyteti	Valeta
Qyteti më i madh	Birkirkara
Gjuha zyrtare	Gjuha malteze, Gjuha angleze
Pavarësia	21 shtator 1964
Festa kombëtare	21 shtatori
Forma e qeverisë	Republikë
Kryetari i shtetit	George Abela
Kryeministri	Laurence Gonzi
Sipërfaqja – totale – % ujë	Vëndi i 184-të 316 km² 0 %
Kufiri	196.8 km
Popullsia (2003) – totale – dendësia	Vëndi i 221-të 399 867 banorë 1262 banorë/km²
IZHNJ (20)	0.
Monedha	Euro
Zona kohore – zakonisht – në verë	UTC+1 UTC+2
Targat e automjeteve	Targat e automjeteve të Maltës
Prefiksi telefonik	00356
Kodi i internetit	.mt
Anëtarësimi në OKB

Republika e Maltës (maltezisht: Repubblika ta' Malta) është shteti më i vogël që gjendet në ishujt e Evropës. Malta përbëhet nga tre ishuj të banuar, Ishulli Malta (rreth 246 km²), Gozo (rreth 67 km²) dhe Kemna (rreth 3 km²) dhe ishujt e pabanuar: Kemunet, Filfola dhe ishulli i Shën Palit.

Gjeografia

Sipërfaqja e përgjithshme e Maltës është 316 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35 50 V, 14 35 L.

Vija bregdetare e Maltës është 196.8 km e gjatë duke mos llogaritur 56.01 km të ishujt e Gozosë (ang.:the island of Goz). Malta është një grup ishujsh dhe nuk ndanë kufi tokëorë me ndonjë vend.

Klima e Maltës është klimë e mesdhetare e nxehtë me verë të thatë e dimër të butë me reshje shiu.

Pjesa më e madhe e relievit të Maltës është terren i rrafshët dhe i lëmuar, të formuar si ujdhesa pranë bregut të detit. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit (0m) dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 253 metrave në vendin e quajtur Ta'Dmejrek.

Historia

Historia e Maltës ështe mijëra vjeçare. Ajo kaloi nga duart e grekeve tek romaket, pastaj tek bizantinet. Ne shekullin e 9 u pushtua nga arabet ndersa ne shek. 11 u pushtua nga mbreteria e sicilise. Me 1282 kaloi tek spanjollet te cilet ua dorzuan me 1530 urdherit te maltes. Me 1565 u rrethua nga osmanet mirepo ky urdher e mbrojti me sukses ishullin. Si rrjedhoje nje vit me vone u formua qyteti la valleta qe e mori emrin nga udheheqesi i Urdherit te Maltes, Zhan Parisot de la Valleta. Me 1798 urdheri i maltes u detyrua t'ua dorezonte pa lufte francezëve. Mirepo me 1800 u pushtua nga anglezet dhe qendroi nje kohe te gjate nen sundimin e tyre. Gjate luftes se dyte boterore ajo u be arene nderluftuese. Me 21 shtator 1964 Malta shpalli pavaresine nga Anglia ndersa me 1 dhjetor 1964 u pranua si anëtare e OKB-së.Më 1974 u deklarua republikë ndersa pas 30 vjetësh, me 1 maj 2004 u pranua ne bashkimin evropian. Nga 1 janari 2008 pranoi Euronë si valutë.

Popullsia

• Malta ka 405.165 banorë (korrik 2009 )

• Struktura e moshës:

Nga 0-14 vjet: 16,1% (33.526 meshkuj / femra 31780)

nga 15-64 vjet: 69,4% (142.491 meshkuj / femra 138769)

nga 65 vjeç e më tepër : 14,5% (25.406 meshkuj / femra 33193) (2009 )

• Mosha Mesetare e popullsisë:

e përgjithshme: 39,5 vite

e mashkujve : 38,1 vjet

e femrave: 40,9 vjet (2009 )

• Shkalla e rritjes së popullsisë së Maltës është :

0,4% (2009 ).Në vendin e vend 163 në botë.

• Shkalla e lindjes:

10,36 lindje / 1000 popullsia (2009 )

Në vendin e vend 189 në botë.

• Shkalla e vdekshmërisë:

8,38 vdekje / 1000 popullsisë (korrik 2009 ) Radhitet në vendin e 98 në botë

• Shkalla e vdekshmërisë së foshnjove:

shkalla e përgjithshme: 3,75 vdekje / 1000 lindje të gjalla

Radhitet në vendi e 213 në botë,

tek meshkujt: 4,2 vdekje / 1000 lindje të gjalla

tek femra: 3,27 vdekje / 1000 lindje të gjalla (2009 )

• Jetëgjatësia :

Popullsia e përgjithshme: 79,44 vjet

Radhitet në vendin e 29 në botë

mashkujt: 77,21 vjet

femrat: 81,8 vjet (2009 )

• Koeficientët total të fertilitetit:

1,51 fëmijët e lindur /nji grua (2009 )

Njësitë administrative

Që nga 1993 Malta ndahet në 68 njësi administrative të quajtura konsuj lokal (org.:kunsill lokali. Kjo është edhe vetmja formë e administrimit pas decentralizimit që parashikonte të mos ketë ndonjë nivel më të lartë.

Malta		Għawdex
Attard Balzan Birgu (Vittoriosa) Birkirkara Birżebbuġa Bormla (Cospicua) Dingli Fgura Floriana Gudja Gżira Għargħur Għaxaq Ħamrun Iklin Kalkara Kirkop Lija Luqa Marsa Marsaskala Marsaxlokk Mdina (Rabat) Mellieħa Mġarr Mosta Mqabba Msida Mtarfa	Naxxar Paola (Raħal Ġdid) Pembroke Pietà Qormi Qrendi Rabat Safi San Ġiljan Santa Luċija San Pawl il-Baħar San Ġwann Santa Venera Isla (Senglea) Siġġiewi Sliema Swieqi Ta' Xbiex Tarxien Valletta Xgħajra Żabbar Żebbug Żejtun Żurrieq	Fontana Għajnsielem Għarb Għasri Kerċem Munxar Nadur Qala Rabat (Victoria) San Lawrenz Sannat Xagħra Xewkija Żebbuġ

Lidhjet e jashtme

• Faqja zyrtare e qeverisë së Maltës

Shih edhe

 Commons: Malta – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale

 Commons: Malta – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale