Wiktor Emanuel II

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wiktor Emanuel II
z Bożej łaski król Włoch
Tranquillo Cremona - Vittorio Emanuele II.jpg
Coat of arms of the Kingdom of Italy (1870).svg
Król Sardynii
Okres panowania od 28 lipca 1849
do 17 marca 1861
Poprzednik Karol Albert
Król Włoch
Okres panowania od 17 marca 1861
do 9 stycznia 1878
Następca Humbert I
Dane biograficzne
Dynastia Savoia-Carignano
Urodziny 14 marca 1820
w Turynie
Śmierć 9 stycznia 1878
w Rzymie
Ojciec Karol Albert
Matka Maria Teresa
Żona Maria Adelajda Habsburg
Rodzeństwo Ferdynand Maria, Maria Krystyna
Dzieci Klotylda Maria, Humbert I, Amadeusz I, Otton Eugeniusz, Maria Pia, Karol Albert, Wiktor Emanuel
Odznaczenia
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) Order Sabaudzki Wojskowy I Klasy Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Korony Włoch Wielki Mistrz Sabaudzkiego Orderu Cywilnego Złoty Medal Waleczności Wojskowej (Włochy, 1833–1946) Srebrny Medal Waleczności Wojskowej (Włochy, 1833–1946) Medal Pamiątkowy Wyzwolenia Rzymu (Włochy) Medal Pamiątkowy za Wojnę o Niepodległość (Włochy) Krzyż Wielki Orderu Świętego Józefa (Toskania) Order Złotego Runa (Austria) Médaille Militaire (Francja) Medal Pamiątkowy za kampanię Włoską 1859 (Francja) Order Królewski Serafinów (Szwecja) Order Podwiązki (Wielka Brytania)
Galeria w Wikimedia Commons Galeria w Wikimedia Commons

Wiktor Emanuel II, wł. Vittorio Emanuele II di Savoia-Carignano, właśc. Vittorio Emanuele Maria Alberto Eugenio Ferdinando Tommaso di Savoia-Carignano (ur. 14 marca 1820 w Turynie, zm. 9 stycznia 1878 w Rzymie) – pierwszy król zjednoczonych Włoch od 1861, z dynastii sabaudzkiej.

Początki panowania[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Turynie jako syn przyszłego króla Sardynii i Piemontu Karola Alberta oraz Marii Teresy z Toskanii. Od wczesnej młodości nie przejawiał większych zainteresowań nauką. Unikał gramatyki, matematyki, historii i innych dyscyplin, które wymagały od niego wysiłku i wytrwałej lektury. Wysiłki nauczycieli, aby książę zainteresował się zdobywaniem wiedzy były daremne. Wiktor Emanuel wolał jazdę konną, polowania, naukę fechtunku czy wędrówki po górach. 27 lipca 1838 zdobył szczyt Rocciamelone w Alpach Graickich o wysokości 3538 m n.p.m.

W 1848 jego ojciec wszczął wojnę z Austrią, która rządziła prawie całymi północnymi Włochami, ale został pokonany w bitwie pod Novarą w 1849. W tym samym roku Karol Albert abdykował, a 22 marca 1849 jego następcą został Wiktor Emanuel. W latach 50. pod rządami Wiktora Emanuela Turyn stał się politycznym i kulturalnym sercem Italii, a Królestwo Sardyńskie oazą liberalizmu i ostoją myśli narodowej[1]. W 1857 roku utworzono organizację pod nazwą Włoskie Towarzystwo Narodowe, którego celem było wspieranie wszystkiego, co mogło przyczynić się do kulturalnego i narodowego odrodzenia Włoch, a naczelnym zawołaniem Towarzystwa stało się: Viva Vittorio Emanuele II!. Wiktor Emanuel II stał się królewskim patronem polityki wyzwolenia i odrodzenia narodowego[2].

Napoleon III a sprawa włoska[edytuj | edytuj kod]

W 1858 roku rozpoczęły się negocjacje premiera Camillo Cavoura z Napoleonem III w kwestii poparcia sprawy włoskiej. Cesarz Napoleon zgodził się wesprzeć militarnie Królestwo Sardynii w ewentualnej wojnie z Austrią. Celem byłoby odebranie Austrii i przyłączenie do Piemontu Lombardii i Veneto. Napoleon III zgodził się na objęcie przez Wiktora Emanuela II panowania w Parmie i Modenie[3]. Szukano pretekstu do wojny. Wypowiedział ją cesarz Franciszek Józef I 27 kwietnia 1859 roku. Napoleon III pokonał wojska austriackie pod bitwie pod Magentą[4]. Cztery dni później Wiktor Emanuel II i cesarz Napoleon dokonali uroczystego wjazdu do Mediolanu. Obawiając się zbytniego osłabienia Austrii cesarz Francuzów 11 lipca 1859 roku za plecami Wiktora Emanuela podpisał z cesarzem Franciszkiem Józefem pokój w Villafranca[5]. Na mocy porozumienia większość Lombardii, razem z jej stolicą, Mediolanem, z wyjątkiem twierdz austriackich, Mantui i Legnano, przeszła pod władzę francuską. Cesarz Austrii zachował Veneto.

Zjednoczenie Włoch[edytuj | edytuj kod]

Wiktor Emanuel II brał aktywny udział na rzecz odbudowy państwa włoskiego. Jeździł po kraju. W miastach i miasteczkach wygłaszał płomienne przemówienia. Cieszył się ogromną popularnością, której dorównywał tylko Giuseppe Garibaldi. Pod koniec 1859 i na początku 1860 roku państwa i państewka środkowych Włoch ofiarowały koronę Wiktorowi Emanuelowi. 11 i 12 marca 1860 roku w krajach tych przeprowadzono plebiscyty. Wszystkie prowincje wypowiedziały się za inkorporacją do Królestwa Sardyńskiego. 22 marca 1860 Królestwo Sardyńskie formalnie objęło te terytoria[6][7]. W 1860 roku Wiktor Emanuel w liście do Franciszka II proponował ustanowienie kondominium w Italii. Obaj monarchowie mieli podzielić się obszarem Mantui i Umbrii i roztoczyć opiekę nad Rzymem, papieża Piusa IX. Jednocześnie poparł wyprawę tysiąca na Sycylię.

Proklamowanie Wiktora Emanuela II królem Włoch, 17 marca 1861
Pomnik Wiktora Emanuela II w Weronie

Wyprawa tysiąca zakończyła się sukcesem. Garibaldi opanował Sycylię i ogłosił jej przyłączenie do królestwa Wiktora Emanuela II[8]. 27 lipca Garibaldi zajął Mesynę a 19 sierpnia wylądował w Kalabrii. Wiktor Emanuel II w oficjalnym liście zakazywał Garibaldiemu inwazji na kontynencie, a w prywatnym liście wręcz do niej zachęcał. Prowadził potrójną grę wobec Garibaldiego, Cavoura i Napoleona III. Garibaldi rozpoczął inwazję na Neapol, który ostatecznie zajął bez walki i większego oporu 7 września 1860 roku. Na zajętych terenach jak poprzednio przeprowadzono plebiscyt i jak poprzednio większość opowiedziała się za natychmiastową inkorporacją południowych prowincji do królestwa Wiktora Emanuela II[9]. Resztę wojsk Franciszka II rozbito na przełomie 1860 i 1861 roku. W październiku Garibaldi spotkał się z królem Wiktorem Emanuelem, pozdrawiając go tytułem króla Włoch. W marcu 1861 roku Senat i Izba Deputowanych ogłosiły powstanie Zjednoczonego Królestwa Włoch i koronowano Wiktora Emanuela II na króla Włoch[10].

Wiktor Emanuel II po śmierci Camillo Cavoura nie miał już premiera i polityka tej rangi. Młode państwo włoskie ulegało poważnym tarciom politycznym i społecznym. Było ogromnie zróżnicowane pod względem demograficznym i ekonomicznym. Burżuazja posiadała kontrolę nad aparatem administracyjnym. Olbrzymie masy chłopskie żyły w skrajnej nędzy i niedostatku. Król aprobował i miał przekonanie do rządów parlamentarnych. Proces jednoczenia ziem pod jego berłem zakończyło zajęcie Państwa Kościelnego i Rzymu. Pius IX zaprotestował przeciwko okupacji miasta przez wojska piemonckie, ogłaszając się „więźniem Watykanu”. W 1871 roku Rzym stał się, w miejsce Florencji, oficjalną stolicą zjednoczonego państwa włoskiego. Znaczenie osobowości króla i jego wpływ na bieg wydarzeń były ogromne. Przez potomnych uznany został za jednego z czterech "ojców Ojczyzny"[11].

Zmarł 9 stycznia 1878 w Rzymie. Jego ciało spoczywa w rzymskim Panteonie.

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

W 1842 poślubił swoją siostrę cioteczną, arcyksiężniczkę austriacką – Marię Adelajdę Habsburg (1822-1855), córkę Rainera, wicekróla Lombardo-Wenecji i Marii Franciszki Carignano (obydwoje byli praprawnukami hr. Stanisława Krasińskiego, generała W.P. i Anieli Humieckiej). Mieli oni kilkoro dzieci:

∞ Napoleon Józef Bonaparte, bratanek Napoleona I
∞ Małgorzata Sabaudzka
∞ (1) Maria Wiktoria del Pozzo della Cisterna
∞ (2) Maria Letycja Bonaparte
  • Oddon Eugeniusz (1846-1866), książę Montferrat
  • Maria Pia (1847-1911)
∞ Ludwik I, król Portugalii
  • Karol Albert (1851-1854), książę Chablais
  • Wiktor Emanuel (1852)
  • Wiktor Emanuel (1855), hrabia Genui

W 1869 Wiktor Emanuel zawarł małżeństwo morganatyczne ze swoją kochanką, Rosą Vercellaną (1833–1885), nazywaną „Bela Rosin”, która od 1858 nosiła tytuł hrabiny Mirafiori i Fontanafredda. Para miała dwoje dzieci:

  • Wiktoria Guerrieri (1848-1905)
  • Emanuela Alberta Guerrieri (1851-1894), hrabiego Mirafiori i Fontanafredda

Oprócz swojej drugiej żony, Wiktor Emanuel miał również inne kochanki m.in.: Virginię Oldini, hrabinę Castiglione (również kochankę Napoleona III). Z Laurą Bon miał dwoje dzieci:

  • syna (1852)
  • Emanuelę Marię Albertę Wiktorię di Roverbella (1853-1880/1890)

Z Virginią Rho miał dwoje dzieci:

  • Wiktora di Rho (1861-1913), słynnego fotografa
  • Marię Pia di Rho (1866-1947)

Z nieznaną kobietą miał syna:

  • Donato Etna (1858-1938), żołnierza

Z boronową Vittorią Duplessis miał córkę:

  • Savoiardę (zmarłą w dzieciństwie)

  • Maria Adelajda Habsburg żona Wiktora Emanuela II, 1851

  • Rosa Vercellana „la Bela Rosin” (1833-1885), morganatyczna żona Wiktora Emanuela II

Genealogia[edytuj | edytuj kod]

Prapradziadkowie

książę Carignano
Ludwik Wiktor
(1721–1778)
∞1740
Krystyna
Hessen-Rheinfels-Rotenburg
(1717–1778)

Ludwik de Lorraine
(1725–1761)
∞1748
Luiza de Rohan
(1734–1815)

król Polski
August III Sas
(1696–1763)
∞1719
Maria Józefa Habsburżanka
(1699–1757)

Stanisław
Krasiński
∞
Aniela
Humiecka

cesarz rzymski
Franciszek I Lotaryński
(1708–1765)
∞1736
Maria Teresa
Habsburg
(1717–1780)

król Hiszpanii
Karol III Burbon
(1716–1788)
∞1738
Maria Amalia Wettyn
(1724–1760)

król Hiszpanii
Karol III Burbon
(1716–1788)
∞1738
Maria Amalia Wettyn
(1724–1760)

cesarz rzymski
Franciszek I Lotaryński
(1708–1765)
∞1736
Maria Teresa
Habsburg
(1717–1780)
Pradziadkowie

książę Carignano
Wiktor Amadeusz II
(1743–1780)
∞1768
Maria Józefa de Lorraine
(1753–1797)

książę Kurlandii i Semigalii
Karol Krystian Wettyn
(1733–1796)
∞1760
Franciszka Krasińska
(1742–1796)

cesarz rzymski
Leopold II Habsburg
(1747–1792)
∞1765
Maria Ludwika Burbon
(1745–1792)

król Neapolu i Sycylii
Ferdynand I Burbon
(1751–1825)
∞1768
Maria Karolina Habsburg
(1752–1814)
Dziadkowie

książę Carignano
Karol Emanuel
(1770–1800)
∞1797
Maria Krystyna Wettyn
(1770–1851)

wielki książę Toskanii
Ferdynand III Toskański
(1769–1824)
∞1790
Luiza Maria Sycylijska
(1773–1802)
Rodzice

król Sardynii
Karol Albert Sabaudzki
(1798–1849)
∞1817
Maria Teresa Toskańska
(1801–1855)

Wiktor Emanuel II (1820–1878) król Włoch

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

  1. ↑ Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983, s. 189
  2. ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 189
  3. ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 191
  4. ↑ Ryszard Dzieszyński, Magenta-Solferino 1859, Warszawa 2005
  5. ↑ Alfred Liebfeld, Napoleon III, Warszawa 1979, s. 234
  6. ↑ Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983, s. 210
  7. ↑ Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003, s. 407
  8. ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 223
  9. ↑ Tomasz Wituch, op. cit., s. 237
  10. ↑ Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003, s. 412
  11. ↑ Józef Andrzej Gierowski, op. cit., Wrocław 2003, s. 413

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Józef Andrzej Gierowski, Historia Włoch, Wrocław 2003.
  • Tomasz Wituch, Garibaldi, Wrocław 1983.
  • Ryszard Dzieszyński, Magenta-Solferino 1859, Warszawa 2005.
  • Alfred Liebfeld, Napoleon III, Warszawa 1979.
Poprzednik
Karol Albert		 Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg Król Sardynii
1849-1861		 Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg Następca
zjednoczenie Włoch
Poprzednik
wiele państw		 Coat of arms of the Kingdom of Italy (1870).svg Król Włoch
1861-1878		 Coat of arms of the Kingdom of Italy (1870).svg Następca
Humbert I
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiktor_Emanuel_II&oldid=43244840”