Grecja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Ελλnνική Δημοκρατία
Ellinikí Dimokratía

Republika Grecka
Flaga Grecji
Godło Grecji
Flaga Grecji Godło Grecji
Dewiza: (gr.) Ελευθερία ή θάνατος
(Wolność albo śmierć)
Hymn:
Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν
(Hymn do wolności)
Położenie Grecji
Konstytucja Konstytucja Grecji
Język urzędowy grecki
Stolica Ateny
Ustrój polityczny demokracja
Typ państwa republika
Głowa państwa prezydent Prokopis Pawlopulos
Szef rządu premier Wasiliki Thanu
Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe
96. na świecie
131 957 km²
0,86%
Liczba ludności (2014)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia
75. na świecie
10 775 557[1]
81,75 osób/km²
PKB (2014)
 • całkowite 
 • na osobę

238 mld[2] USD
21 653[2] USD
PKB (PSN) (2014)
 • całkowite 
 • na osobę

284,3 mld[2] USD
25 859[2] USD
Jednostka monetarna 1 euro = 100 eurocentów (EUR, €)
Niepodległość

* ogłoszona
* uznana
od Imperium Osmańskiego
25 marca 1821
3 lutego 1830, na Konferencji londyńskiej
Religia dominująca Prawosławie
Strefa czasowa UTC +2 – zima
UTC +3 – lato
Kod ISO 3166 GR
Domena internetowa .gr
Kod samochodowy GR
Kod samolotowy SX
Kod telefoniczny +30
Mapa Grecji
Grecja – zdjęcie satelitarne

Grecja (gr. Ελλάδα Elláda, IPA: [ˈlaða] lub Ελλάς Ellás, IPA: [ˈlas]), Republika Grecka (Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dimokratía, IPA: [ˌliniˈci ðimkraˈtiˌa]) – kraj położony w południowo-wschodniej części Europy, na południowym krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z czterema państwami, Albanią, Republiką Macedonii i Bułgarią od północy, oraz Turcją od wschodu. Ma dostęp do czterech mórz: Egejskiego i Kreteńskiego od wschodu, Jońskiego od zachodu oraz Śródziemnego od południa. Grecja ma dziesiątą pod względem długości linię brzegową na świecie, o długości 14880 km. Poza częścią kontynentalną, w skład Grecji wchodzi około 2500 wysp, w tym 165 zamieszkałych. Najważniejsze to Kreta, Dodekanez, Cyklady, i Wyspy Jońskie. Najwyższym szczytem jest wysoki na 2917 m n.p.m. Olimp.

Grecja ma długą historię i bogate dziedzictwo kulturowe. Uważana jest za spadkobierczynię starożytnej Grecji. Jako taka, stanowi kolebkę całej cywilizacji zachodniej, miejsce narodzin demokracji[3], filozofii[4], Igrzysk Olimpijskich, wielu podstawowych twierdzeń naukowych, zachodniej literatury, historiografii, politologii oraz teatru[5], zarówno komedii, jak i dramatu. Świadectwo tej spuścizny stanowi 17 Obiektów Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Nowożytne państwo greckie zostało utworzone w efekcie zwycięskiego powstania przeciwko rządom ottomańskim.

Współczesna Grecja była rozwiniętym krajem[6][7], o wysokim wskaźniku rozwoju społecznego, i innych wskaźnikach jakości życia[8][9][10]. Od 2002 r. Grecja zrezygnowała z własnej waluty, przyjmując euro. W 2013 trafiła do grupy państw rozwijających się, to pierwszy przypadek w historii degradacji kraju z tej grupy[11]. Jest członkiem wielu organizacji międzynarodowych, Paktu Północnoatlantyckiego od 1952 roku, z przerwą w latach 1974-1980, Wspólnot Europejskich od 1981 r.[12] oraz Europejskiej Agencji Kosmicznej od 2005 r.[13] Jest członkiem założycielem Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju[14] oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego.

Geografia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Geografia Grecji.

Terytorium Grecji można podzielić na:

Prawie 1/5 powierzchni Grecji przypada na około 2500 wysp, z czego 165 jest zamieszkalych.

Największe z wysp to:

Większość z wysp Grecji wchodzi w skład archipelagów, z których główne to:

Blisko 81% powierzchni Grecji zajmują pasma górskie (śr. wysokość 1200–1800 m n.p.m.), które przyjmują przebieg południkowy. Obszary nizinne są niewielkie i występują w pobliżu wybrzeży (Niz. Salonicka, Tracka, Tesalska oraz Argolidzka). Półwysep Chalcydycki tworzy 3 wtórne półwyspy: Kassandra, Sithonia i Athos.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Polska nazwa Grecja, podobnie jak nazwy w wielu innych językach, np. angielska Greece, francuska Grèce, pochodzi od łacińskiej nazwy Graecia stosowanej przez Rzymian i znaczącej „ziemia Greków”. Nazwa łacińska pochodzi zaś od greckiego Γραικός, w starożytności nazwy własnej mieszkańców miejscowości Tanagra, w Beocji, grupy Hellenów, która jako pierwsza, osiedliła się następnie w Italii[15]. Początkowo staroruska nazwa Grieki, stosowana w nazwie drogi iz Wariag w Grieki, i jej południowosłowiański odpowiednik Grьkъ (odnotowany w żywotach Metodego z IX w.) odnosiły się do całego Cesarstwa Bizantyńskiego, a nie tylko do ziem greckich. W tym samym znaczeniu u Długosza notowana jest nazwa Grecia, będąca zlatynizowaną nazwą staroruską, a nie zniekształconym zapisem nazwy łacińskiej. Utożsamianie w tamtym czasie u Słowian nazwy Grecja z całym Cesarstwem Bizantyjskim, a nie z samymi ziemiami greckimi, wynika prawdopodobnie z używania w nim języka greckiego – był to na tym obszarze język państwowy, język religii, piśmiennictwa oraz codziennego porozumiewania się. Jeszcze w XVI w. u Stryjkowskiego (Kronika Polska, Litewska, Żmudzka i wszystkiej Rusi) i Bielskiego (Kronika, to jest historia świata) spotykana jest nazwa Cesarstwo Greckie w odniesieniu do nieistniejącego już wówczas Cesarstwa Bizantyńskiego. Od XVI w. w języku polskim nazwa Grecyja (później w zapisie Grecja) odnoszona jest do ziem greckich, a następnie do niepodległego państwa greckiego. Jedynie sporadycznie w tym znaczeniu stosowane były inne nazwy – Achaja (odnotowywana w VI i XVII w.), Liwadyja (odnotowywana w XVIII w.) i Hellas (odnotowywana w XVIII i XIX w.)[16][17].

Historia Grecji[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Historia Grecji.

Silny wpływ na rozwój starożytnej cywilizacji greckiej wywarły warunki naturalne. Granice górskie podzieliły kraj na wiele niezależnych miast, o różnorodnych formach władzy państwowej. Sąsiedztwo morza sprawiło, że Hellenowie byli odkrywcami i kupcami, dzięki czemu wymieniali towary i idee z innymi ludami świata śródziemnomorskiego. Bliski Wschód i Egipt wywarły wpływ na powstanie mitów greckich, które znalazły wyraz w poezji epickiej, a później w dramacie i sztukach plastycznych. Ziemia obfitowała w marmur i glinę, co umożliwiło wznoszenie świątyń oraz tworzenie rzeźb i ceramiki, głównych źródeł wyobrażeń na temat antycznej kultury Grecji.

Greckie wybrzeża Morza Egejskiego były pierwszym miejscem w Europie, w którym wykształciły się zaawansowane cywilizacjekultura cykladzka, kultura minojska oraz kultura mykeńska. Następnie, na Peloponezie i w dzisiejszej Grecji Środkowej, a także na wyspach Morza Jońskiego i Egejskiego wyrosło wiele państw-miast (poleis). Położenie sprzyjało rozwojowi handlu i ekspansji kolonialnej na wybrzeża Azji Mniejszej, południowych Włoch i Morza Czarnego. Miasta sprzymierzały się z najsilniejszymi – Atenami i Spartą, aby powstrzymać ekspansję Persów. Gdy odepchnięto wroga, pojawiły się konflikty między poleis, których kulminacją była wojna peloponeska. W ciągu stulecia po niej i po okresie hegemonii Teb, Grecja została zjednoczona pod rządami macedońskimi przez Filipa II. Po śmierci Filipa z rąk zamachowca, władzę przejął jego syn Aleksander, który podbił imperium perskie, jednocząc świat grecki z Bliskim Wschodem w jednym państwie. Po jego nagłej śmierci hellenistyczne imperium stało się polem walk między jego generałami.

W 146 r. p.n.e. Półwysep Bałkański i wyspy greckie zostały zajęte przez Rzymian. Grecja stała się prowincją rzymską, ale nie przerwało to rozwoju greckiej kultury. Nowi władcy przyjęli ją i rozprzestrzenili na terenie swojego imperium.

 Osobny artykuł: Cesarstwo Bizantyńskie.

Po podziale cesarstwa rzymskiego Hellada znalazła się w Cesarstwie wschodniorzymskim, w którym dominował język (od VIII w. urzędowy) i kultura grecka. Przed zdobyciem Konstantynopola przez Turków wielu intelektualistów greckich wyemigrowało do Włoch i innych części Europy wolnych od ich panowania, przyczyniając się znacząco do Renesansu i przeniesienia dorobku cywilizacji greckiej na zachód Europy[18]. Ostatni cesarz – Konstantyn XI Dragazes – zginął 29 maja 1453. Ottomański system milletów przyczynił się do tego, że Grecy zachowali odrębność kulturową w posegregowanym narodowo imperium. Odegrało to ważną rolę w odzyskaniu przez Grecję niepodległości.

25 marca 1821: Narodowy mit: Abp Germanos błogosławi grecką flagę w Aja Lavra, powstańcy składają uroczystą przysięgę. W rzeczywistości zbliżone wydarzenie miało miejsce, lecz w mieście Patras[19] mal. Theodoros Vryzakis, 1865
Nawet przedszkolaki powszechnie uczestniczą w obchodach Dnia Niepodległości Ojczyzny (25 marca)

17 marca 1821 wybuchło gwałtowne powstanie antytureckie. W okręgu Mani, na półwyspie Peloponez, zdobyto wszystkie trzy tureckie zamki garnizonowe. Następnie, 25 marca 1821, arcybiskup Patras, Germanos, wezwał wszystkich Greków do walki o wyzwolenie narodowe. Stąd 25 marca jest świętem narodowym, jednym z dwóch oficjalnych (drugie to dzień „Nie!”, 28 października, rocznica odrzucenia ultimatum Mussoliniego). Powstanie, po krwawych walkach, z pomocą Anglii, Francji i Rosji, doprowadziło w 1830 r. do odzyskania niepodległości i powstanie Królestwa na terenach z Peloponezu i środkowej Grecji.

W wyniku wojny z imperium osmańskim w roku 1897 oraz wojen bałkańskich przyłączone zostały Kreta, Epir, oraz Macedonia z Salonikami. W czasie I wojny światowej Grecja długo była neutralna a król Konstantyn I Glücksburg przejawiał silne tendencje proniemieckie. 27 czerwca 1917 roku Grecja włączyła się do wojny po stronie państw ententy w atmosferze rządowego zamachu stanu, król został zdetronizowany. Przegrana państw centralnych, w tym Imperium Osmańskiego oraz pogromy i ludobójstwo ludności prawosławnej w Turcji, otworzyły przed rządem w Atenach szansę realizacji haseł Wielkiej Idei, czyli zjednoczenia Greków w ramach jednego państwa, nawiązującego do tradycji monarchii bizantyńskiej, ze stolicą w Konstantynopolu. Pod wpływem tej idei rządy Grecji podjęły kolejne decyzje o zajęciu rejonu dawnej Jonii, a następnie także o kontynuacji grecko-tureckiej wojny. Z upoważnienia państw Ententy, wojska greckie zajęły wtedy okręg Smyrny, o którego przyszłości zdecydować miało referendum. Turcja nie uznała zmiany granic, kontynuując starcia. Grecy zdecydowali wtedy o ofensywie w głąb Anatolii, zakończonej klęską i kolejnymi, licznymi pogromami ludności prawosławnej w Azji Mniejszej. Zawarty w 1923 r. w Lozannie traktat pokojowy zatwierdzał wymianę ludności między Grecją a Turcją według kryterium wyznawanej religii[20]. W 1924 r. proklamowano republikę, a w 1935 r. przywrócono monarchię. W obydwu wojnach światowych Grecy walczyli po stronie aliantów. W okresie II wojny światowej większość terytorium Grecji administrowana była przez hitlerowski rząd kolaboracyjny.

 Osobne artykuły: Państwo GreckieWojna domowa w Grecji.

W wyniku plebiscytu z 1 września 1946, ustrój Grecji określono jako monarchię konstytucyjną. W 1967 r. władzę przejęła junta czarnych pułkowników. W roku 1974 junta została obalona i nastały rządy demokratyczne.

Grecja od 1952 r. należy do NATO, a od 1981 roku jest w EWG.

Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Ustrój polityczny Grecji.

Grecja jest demokracją parlamentarną. Na czele państwa stoi prezydent, który jest wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje parlament oraz prezydent. Parlament składa się z 300 parlamentarzystów, wybieranych na czteroletnią kadencję.

Według nowych zasad 250 mandatów w parlamencie przyznawanych jest w systemie proporcjonalnym, a pozostałych 50 automatycznie przypada partii, która uzyskała największą liczbę głosów[21]. Aktualnie (9/2014) międzypartyjne konsultacje wskazują na możliwość likwidacji tego uprzywilejowania[22].

Władzę wykonawczą sprawuje rząd oraz prezydent. Premier wyznaczany jest przez prezydenta państwa, który powołuje na to stanowisko przewodniczącego partii mającej w parlamencie absolutną większość lub większość względną. Rząd musi otrzymać w parlamencie wotum zaufania.

Obecna sytuacja polityczna[edytuj | edytuj kod]

W czerwcu 2012 po powtórnych wyborach (po majowych nie utworzono rządu), premierem został Andonis Samaras z Nowej Demokracji tworząc koalicyjny rząd z PASOK-iem i Demokratyczną Lewicą (DIMAR). W czerwcu 2014, po uprzednim wycofaniu się DIMAR, krajem kierowały jedynie te same dwie partie, na przemian sprawujące władzę od 1974 r.

Po przedterminowych wyborach w styczniu 2015 roku, wygranych przez Koalicję Radykalnej Lewicy (SYRIZA), premierem został Alexis Tsipras, tworząc rząd koalicyjny z Niezależnymi Grekami. 5 lipca 2015 odbyło się referendum, w którym Grecy większością prawie 62% opowiedzieli się przeciwko zagranicznej pomocy finansowej na warunkach „wielkiej trójki”[23].

System prawny[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: System prawny Grecji.

W Grecji obowiązuje system prawa należący do typu kontynentalnego. Na jego kształt duży wpływ miały prawo niemieckie i francuskie[24]. Jego podstawą jest Konstytucja Grecji z 1975 r.

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

Mapa regionów Grecji

Grecja jest podzielona na 13 regionów (περιφέρειαperiféreia, l.mn. περιφέρειεςperiféreies), które dzielą się na 54 departamenty (νομόςnomós, l. mn. νομοίnomoí).

W myśl uchwalonej już ustawy, z dniem 1 stycznia 2011 liczba gmin i departamentów uległa redukcji o ok. 40%. Zapewnić ma to budżetowi państwa oszczędność 1,8 mld euro, corocznie.

Siły zbrojne[edytuj | edytuj kod]

Grecja dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[25]. Uzbrojenie sił lądowych Grecji składało się w 2014 roku z: 1244 czołgów oraz 3571 opancerzonych pojazdów bojowych[25]. Marynarka wojenna Grecji dysponowała w 2014 roku: 31 okrętami obrony przybrzeża, 13 fregatami, 4 okrętami obrony przeciwminowej oraz 8 okrętami podwodnymi[25]. Greckie siły powietrzne z kolei miały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. 224 myśliwców, 205 samolotów transportowych, 156 samolotów szkolno-bojowych, 202 śmigłowców oraz 29 śmigłowców szturmowych[25].

Wojska greckie w 2014 roku liczyły 177,6 tys. żołnierzy zawodowych oraz 280 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) greckie siły zbrojne stanowią 57. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 6,5 mld dolarów (USD)[25].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Wojsko greckie.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Grecy.

Jako Grecy, określa się 98% stałych mieszkańców, czyli pomijając imigrantów ekonomicznych. Odmienność językowa lub kulturowa nie jest w Grecji tożsama z przynależnością do innego narodu. Jedynie ułamek ludności słowiańskojęzycznej oraz cała ludność, używająca w domach języka tureckiego, nie uważa się za Greków. Główne mniejszości narodowościowe, językowe lub kulturowe to Cyganie (ok. 300 tys.), Turcy i Pomacy (stanowiący łącznie ok. 100-130 tys. wyznawców islamu), Arumuni zwani tu Wlachami, Macedończycy, Albańczycy. Liczna jest grupa ludności słowiańskojęzycznej, lub ludności dwu- i trójjęzycznej, identyfikująca się jako rdzenni Grecy. Według raportu Komitetu Helsińskiego[26], spośród ok. 200 tysięcy ludności słowiańskojęzycznej, rdzennie tubylczej, zamieszkałej w greckiej prowincji Macedonia, co najwyżej 30 tysięcy osób identyfikuje się nie jako Grecy, a jako Macedończycy. Jako Grecy, zdecydowanie określa się ludność używająca języka wołoskiego, oraz Arvanici, tj. lud o korzeniach albańskich, zamieszkały w całej Grecji od kilku stuleci, większa część Cyganów oraz Pontowie. Liczni rosyjskojęzyczni repatrianci z Rosji i ZSRR, określają się jako Pontowie, zatem także Grecy. Gęstość zaludnienia kraju wynosi 82 osób/km². Według danych meldunkowych, w miastach mieszka 63% ludności. Jednak w Grecji nie ma obowiązku zmiany meldunku przez obywatela w wypadku zmiany miejsca zamieszkania. Toteż w gminach zameldowania znacznej części mieszkańców Grecji są tylko przechowywane dane osób, w rzeczywistości tam już niezamieszkałych. Większe zespoły miejskie składają się ze spójnych urbanistycznie, lecz odrębnych administracyjnie jednostek, gmin miejskich, prawnie określanych także jako „miasto”. Do największych z nich należą:

Lp. Miasto Liczba Ludności, jeśli nie zaznaczono inaczej, dotyczy tylko centralnej gminy danego zespołu miejskiego.
1. Ateny 745 514 (mieszkańcy aglomeracji 4,017 mln.[27]).
2. Saloniki 363 987 (mieszkańcy aglomeracji 1,084 mln.[28])
3. Pireus 175 697 (miasto wpisuje się w jednolity zespół urbanistyczny Wielkich Aten)
4. Patras 171 616
5. Larisa 163 420 (mieszkańcy aglomeracji 284 420)[29]
6. Heraklion 137 711

Cudzoziemcy w Grecji[edytuj | edytuj kod]

Według danych służby statystycznej Eurostat, w 2008 roku Grecję zamieszkiwało legalnie około 906 tysięcy cudzoziemców, do których należeli głównie Albańczycy, stanowiący 63,7% ogółu legalnie przebywających w Grecji cudzoziemców. W rzeczywistości liczby te należy powiększyć jeszcze o co najmniej milion, niezameldowanych w Grecji, jednak także zamieszkałych tu już na stałe imigrantów nielegalnych[30]. Nielegalni imigranci, to głównie ludność pochodzenia azjatyckiego.

Religia[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Religia w Grecji.
Meteory – Monastyr św. Trójcy

Większa część stałych mieszkańców Grecji jest wyznawcami prawosławnego Autokefalicznego Kościoła Greckiego, na którego czele stoi metropolita Aten i całej Hellady (obecnie arcybiskup Hieronim II). Kościół podzielony jest administracyjnie na 81 diecezji, w których znajduje się 9000 kościołów i 300 monasterów (nie licząc autonomicznego okręgu Świętej Góry Athos).

Dane z 2010 według Pew Research Center[31][32]:

Wśród imigrantów dominującą religią jest islam.

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Gospodarka Grecji.

Spośród państw UE Grecja ma najgorszy wskaźnik wolności gospodarczej. W rankingu ogólnoświatowym nie jest nawet w pierwszej setce[33].

W latach 1981-2008 nastąpiły w Grecji znaczne przeobrażenia gospodarcze i rozpoczął się szybki rozwój gospodarczy. W miejsce rolno-surowcowej, z silnie zaznaczonym udziałem przemysłu, uformowała się gospodarka o większym udziale usług (głównie transport, obsługa turystów, handel, finanse), a z zanikającym, często przenoszonym za granicę[34] przemysłem – proces dezindustrializacji, trwający także obecnie[35][36].

Większą rolę odegrało tu członkostwo (od 1981) i pomoc Wspólnoty Europejskiej. W latach od 1985 do 1991 Grecja otrzymała 2,5 mld dolarów amerykańskich w ramach tzw. planu integracyjnego, średni roczny przyrost produktu krajowego brutto wynosił w latach 1987-1990 1,6%. Usługi wytwarzają 78,3% produktu krajowego brutto, przemysł – 18%, rolnictwo – 3,6% (2011)[37]. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w 2007 roku wyniósł $27 360, czyli ok. 93% średniej unijnej. Największe bezrobocie w UE.

Od roku 2008 zaznaczył się gwałtowny spadek PKB, przekraczający 25%[38]. W greckiej gospodarce utrzymuje się wciąż problem niemożności osiągnięcia płynności płatniczej przez budżet państwa i przedsiębiorstwa[39][40]. Toteż w okresach przedwyborczych, dodatkowe miliardy w banknotach dowożone są zza granicy[41], co jest mechanizmem dopuszczonym przez systemy zabezpieczeń strefy euro, przewidzianym dla potrzeb ad hoc zapewnienia płynności.

1 stycznia 2002 r. Grecja weszła do strefy euro. Od roku 2002 nastąpiło załamanie bilansu handlu zagranicznego, z -20 mld w 2001, do -65 mld USD w roku 2008. Poprawa rozpoczęła się w 2009, w okolicznościach głębokiej recesji i szybkiego spadku siły nabywczej ludności[42][43][44][45].

Mocnymi punktami gospodarki są turystyka i eksploatacja pierwszej w świecie, pod względem wartości jednostek, floty handlowej[46]. Dodatkowo, Grecy eksploatują liczne jednostki tzw. tanich bander.

Turystyka:

  • Wytwarza 16,4% PKB[47]
  • Równoważy 51,2% deficytu handlowego[47]
  • zatrudnia co piątego pracującego w kraju[47]
  • generuje obrót rynkowy, wysokości 34 mld euro[47]
  • jej udział w wytwarzaniu PKB i tworzeniu miejsc pracy wzrasta[47], także w związku z recesją, utrzymującą się w większości pozostałych działów gospodarki.

W 2013 roku kraj ten odwiedziło 17,923 mln. turystów (15,5% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 15,930 mld dolarów[48]. Ostateczne dane 2014 informują o 24,2 mln turystów, co przyniosło dochód 13,4 mld euro[49].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

  1. Greece (ang.). W: The World Factbook [on-line]. CIA. [dostęp 2014-09-16].
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2013: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2015 (ang.). [dostęp 2015-04-18].
  3. Finley, M. I. Democracy Ancient and Modern. 2d ed., 1985. London: Hogarth.
  4. History of Philosophy, Volume 1 by Frederick Copleston.
  5. Brockett, Oscar G. History of the Theatre. sixth ed., 1991. Boston; London: Allyn and Bacon.
  6. World Economic Outlook Database April 2010–WEO Groups and Aggregates Information, Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
  7. Appendix B :: International Organizations and Groups, The World Factbook, CIA.
  8. Human Development Report 2009 – HDI rankings, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju.
  9. The Economist Intelligence Unit’s quality-of-life index (2005), The Economist, www.economist.com, format=PDF.
  10. Interactive Infographic of the World’s Best Countries, Newsweek.
  11. Grecja zdegradowana do grona państw rozwijających się. Pierwszy taki przypadek (pol.). Gazeta Wyborcza, 12 czerwca 2013. [dostęp 2014-07-29].
  12. publisher=europa.eu, Member States of the EU: Greece.
  13. Greece becomes 16th ESA Member State, www.esa.int.
  14. www.oecd.org, Convention on the OECD.
  15. Wielki słownik języka nowogreckiego „Babiniotis”, wyd.3, Ateny 2008, Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ Κέντρο Λεξικολογίας Ε.Π.Ε., www.lexicon.gr, ISBN 978-960-89751-6-3.
  16. Karol Zierhoffer, Zofia Zierhofferowa: Polska a Europa w świetle nazw geograficznych. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, 2007.
  17. Karol Zierhoffer, Zofia Zierhofferowa: Nazwy geograficzne Europy w języku polskim. Dziedzictwo i współczesność. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2011.
  18. Millennium issue: Trouble with Turkey The fall of Constantinople Economist.com, Economist.com, 1997-03-20.
  19. Ιάκωβος Δ.ΜιχαΗλίδης – „Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ Πολιτικές επιλογές και Στρατιωτικές Επιχειρήσεις (1821-1827), wyd. Skai Biblio, Ateny, 2011.
  20. Dzieje Świata, LSW, 1990, s. 316.
  21. Prawo wyborcze nr 3636/2008.
  22. Przykład bieżącej informacji prasowej o wyrażanej przez główne partie intencji likwidacji bonusu 50 miejsc w parlamencie.
  23. Wyniki Greferendum: Grecy przeciw dalszemu zaciskaniu pasa. [dostęp 2015-07-06].
  24. Eugenia Dacoronia: Greece. W: Elgar Encyclopedia of Comparative Law. Jan M. Smits (red.). Cheltenham, UK – Northampton, MA, USA: Edward Elgar, 2006, s. 289. ISBN 978-1-84542-013-0. (ang.)
  25. 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 Greece (ang.). Global Firepower. [dostęp 2014-08-25].
  26. Raport Greckiego Komitetu Helsińskiego.
  27. Dane ze spisu powszechnego, 2008 r.
  28. dane ze źródeł regionalnych, maj 2009.
  29. Larissa Census, tovima.gr.
  30. Według danych Greckiej Służby Statystycznej, spis powszechny z 2011 r. wskazał stałe zamieszkiwanie na terenie kraju łącznie 9 903 268 mieszkańców legalnych (tj. obywateli Grecji i cudzoziemców) oraz 911 929 także stałych mieszkańców, ale nielegalnych. Faktyczna liczba nielegalnie przebywających w Grecji cudzoziemców może być znacznie wyższa.
  31. Religious Composition by Country, in Percentages. The Pew Research Center. [dostęp 2014-02-19].
  32. Christian Population as Percentages of Total Population by Country. The Pew Research Center. [dostęp 2014-02-19].
  33. Country rankings of trade, business, fiscal, monetary, financial, labor and investment freedoms.
  34. Artykuł w „H Avgi” rozważający przyczyny przeniesienia za granicę central i fabryk wielu spośród głównych greckich przedsiębiorstw.
  35. Porównaj: dane służby EL.STAT.
  36. Czemu zamykają się fabryki i znikają miliardy – reportaż z kuluarów spotkania Związku Przemysłowców Greckich z Ministrem Rozwoju Konkurencyjności Infrastruktury i Sieci – Kostisem Chatzidakisem, zamieszczony w dziale ekonomicznym ogólnokrajowego dziennika „To Vima”.
  37. The World Factbook, CIA.
  38. Dane EL.STAT: str. 2, zmiana PKB w okresie I kw. 2008 – I kw.2014, -25,47%, ceny stałe 2005.
  39. Porównaj MF Niemiec: ...But the liquidity in the Greek economy remains a big problem.
  40. Zdaniem portalu e-system_podatkowy.gr, przywołującego dane oficjalne, z końcem 2012 r., firmy zalegały greckiemu MF 53 mld euro podatku VAT.
  41. artykuł przytacza fragmenty okresowego raportu Alpha Banku – grecki bank systemowy, jeden z czterech i ten specjalizujący się w raportach finansowych o całej gospodarce [1] – informujące o stałych, głębokich deficytach obrotów przedsiębiorstw, przez wszystkie miesiące roku 2012, prócz wyborczego czerwca 2012. W czerwcu wystąpiło wysokie saldo dodatnie +767 mln €, wyższe niż poprzednie i niż późniejsze deficyty. Inne doniesienia informują o 28 mld euro, w banknotach – 10 kontenerów banknotów – ad hoc pożyczonych w tym okresie przez Grecję od jednego z mechanizmów unii walutowej. Portal wiadomości przytacza tę informację za ogólnokrajową, niedzielną „Βήμα της Κυριακής” że w 2012 roku jednorazowo przywieziono do Grecji, na krótko, 10 ciężarówek pieniędzy, łącznie 28 mld euro, w banknotach. Narodowy Bank Grecji potwierdza, że miało to miejsce.
  42. Porównaj: Bilans handlowy Grecji w latach 2001-2011.
  43. wskaźnik zatrudnienia w populacji 24-50 lat.
  44. stopa bezrobocia, na przestrzeni 12 lat.
  45. stopa bezrobocia wśród kobiet, na przestrzeni 12 lat.
  46. Wartość greckiej floty handlowej – oceniana przez UNCTAD na 101 mld USD – jest najwyższa na świecie (www.informatorekonomiczny.msz.gov.pl).
  47. 47,0 47,1 47,2 47,3 47,4 Patrz: Greek Tourism Facts & Figures, na stronie SETE (Związku Greckich Przedsiębiorstw Turystycznych).
  48. UNWTO Tourism Highlights, 2014 Edition (ang.). UNWTO, 2014. [dostęp 2015-02-17]. s. 8.
  49. «Βούλιαξε» στους τουρίστες η Ελλάδα το 2014. – artykuł prasowy z przywołaniem danych Banku Grecji.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Wikiatlas Wikimedia Atlas: Grecja – wikiatlas z mapami w Wikimedia Commons