Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
25 września jest 268. (w latach przestępnych 269.) dniem w kalendarzu gregoriańskim . Do końca roku pozostaje 97 dni.
Imieniny obchodzą: Aurelia , Ermenfryd , Ermenfryda , Firmin , Franciszek , Galfryd , Gaspar , Herkulan , Irmfryd , Irmfryda , Kamil , Kleofas , Minigniew , Rufus , Świętopełk , Wawrzyniec , Wincenty , Władysław , Władysława , Włodzimir , Włodzimira i Włodzisław .
Mozambik – Święto Sił Zbrojnych
Polska – Dzień Budowlanych lub Dzień Budowlańca[1] (w czasach PRL-u święto obchodzono w ostatnią niedzielę września)[2] [3]
Rwanda – Święto Republiki
Wspomnienia i święta w Kościele katolickim [4] [5] obchodzą:
235 – Abdykował papież Poncjan .
275 – Tacyt został ogłoszony przez senat cesarzem rzymskim .
303 – Św. Ferminiusz z Pampeluny został ścięty w Amiens we Francji w czasie wyprawy misyjnej.
1066 – Zwycięstwo wojsk anglosaskich nad wikingami w bitwie pod Stamford Bridge .
1396 – Krucjata neapolitańska : europejscy krzyżowcy ponieśli klęskę w bitwie pod Nikopolis z Turkami osmańskimi .
1493 – Krzysztof Kolumb wypłynął z Kadyksu w swą drugą wyprawę do Nowego Świata .
1513 – Podczas podboju Panamy hiszpański konkwistador Vasco Núñez de Balboa jako pierwszy Europejczyk dotarł do wybrzeży Pacyfiku .
1555 – W Augsburgu podpisano pokój między cesarzem Karolem V Habsburgiem , a protestanckimi książętami Rzeszy (tzw. związkiem szmalkaldzkim ), który wprowadzał zasadę Cuius regio, eius religio .
1598 – Król Polski i Szwecji Zygmunt III Waza poniósł klęskę w bitwie pod Linköping w trakcie wyprawy wojennej do Szwecji , która miała stłumić bunt księcia Karola Sudermańskiego .
1621 – Wojna polsko-szwedzka : wojska szwedzkie zdobyły Rygę .
1632 – Rosyjska wyprawa założyła twierdzę Jakuck .
1690 – Ukazało się pierwsze wydanie pierwszego amerykańskiego dziennika Publick Occurrences Both Foreign and Domestick .
1759 – Wojna siedmioletnia : zwycięstwo wojsk pruskich nad austriackimi w bitwie pod Hoyerswerda .
1768 – Wybuchła V wojna rosyjsko-turecka .
1789 – Amerykański Kongres zatwierdził Kartę Praw Stanów Zjednoczonych .
1799 – II koalicja antyfrancuska : rozpoczęła się II bitwa pod Zurychem .
1811 – Wojny napoleońskie w Hiszpanii i Portugalii : nierozstrzygnięta francusko-brytyjska bitwa pod El Bodón .
1830 – Rozpoczęła się wojna o niepodległość Belgii .
1846 – Wojna amerykańsko-meksykańska : wojska amerykańskie dowodzone przez generała i przyszłego prezydenta Zacharego Taylora zdobyły Monterrey .
1855 – W Dreźnie otwarto Galerię Obrazów Starych Mistrzów , zaprojektowaną przez Gottfrieda Sempera .
1857 – Chory na raka mózgu król Szwecji i Norwegii Oskar I wyznaczył na regenta swego syna Karola .
1865 – Chile wypowiedziało wojnę Hiszpanii .
1868 – U wybrzeży Jutlandii zatonęła po wejściu na mieliznę rosyjska fregata śrubowa Aleksander Newski .
1883 – Harry Atkinson został po raz drugi premierem Nowej Zelandii .
1885 – Commerce w Teksasie uzyskało prawa miejskie .
1890 :
1899 – Uruchomiono komunikację tramwajową we francuskim Troyes .
1911 – Francuski pancernik Liberté eksplodował w porcie wojennym w Tulonie ; zginęły 204 osoby, a 185 zostało rannych.
1912 – Na Columbia University w Nowym Jorku założono szkołę dziennikarstwa.
1917 – I wojna światowa : wojska brytyjskie zajęły Akkę .
1925 – Powstała Farerska Partia Socjaldemokratyczna .
1926 :
1928 – Założono amerykańskie przedsiębiorstwo telekomunikacyjne Motorola .
1936 – Gienrich Jagoda został zdymisjonowany przez Józefa Stalina z funkcji szefa NKWD .
1937 – II wojna chińsko-japońska : zwycięstwo wojsk chińskich w bitwie pod Pingxingguan .
1940 – II wojna światowa w Afryce : zakończyła się operacja "Menace" – nieudana próba zdobycia przez aliantów portu w Dakarze w Senegalu , będącego pod kontrolą francuskiego rządu Vichy .
1941 :
II wojna chińsko-japońska: tzw. pięciu wojowników z góry Langya odciągnęło kilkusetosobowy oddział japoński od miejsca zamieszkanego przez cywilów i oddziału chińskiego w stronę góry Langya (prowincja Hebei ). Akcja ta dała czas Chińczykom na zorganizowanie oporu. Żołnierze, ostrzeliwani przez wroga, zdecydowali się na skok z góry, w wyniku czego 3 z nich poniosło śmierć na miejscu.
W Hiszpanii utworzono Narodowy Instytut Przemysłu (INI).
1943 :
1944 – Adolf Hitler wydał dekret powołujący Volkssturm .
1955 – Powstały Jordańskie Królewskie Siły Powietrzne .
1956 – Rozpoczęto eksploatację podmorskiego kabla telefonicznego między Szkocją a Nową Fundlandią .
1959 – W Kolombo został postrzelony przez buddyjskiego mnicha premier Cejlonu Solomon Bandaranaike . W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia .
1962 – Na inauguracyjnym posiedzeniu Zgromadzenia Narodowego proklamowano Ludowo-Demokratyczną Republikę Algierii .
1963 – W wyniku wojskowego zamachu stanu został obalony prezydent Dominikany Juan Bosch .
1964 – W Mozambiku wybuchło powstanie antyportugalskie.
1969 – W Rabacie powołano Organizację Konferencji Islamskiej .
1972 :
1974 :
1976 :
1978 – W okolicy San Diego w Kalifornii Boeing 727 zderzył się z awionetką typu Cessna 172 ; zginęły 144 osoby.
1979 – W Palermo na Sycylii został zastrzelony antymafijny sędzia śledczy Cesare Terranova .
1981 :
1982 – Dokonano oblotu radzieckiego samolotu szturmowego Ił-102 .
1983 – 38 członków IRA uciekło z więzienia Maze w Irlandii Północnej .
1984 – Jordania jako pierwszy kraj arabski wznowiła stosunki dyplomatyczne z Egiptem , zerwane po podpisaniu egipsko-izraelskiego układu pokojowego w 1979 roku.
1985 – Palestyńscy terroryści zamordowali na jachcie u wybrzeży Cypru trzech obywateli Izraela . W odwecie izraelskie lotnictwo 1 października zbombardowało siedzibę OWP w Tunisie .
1991 – ONZ nałożyła embargo na kraje byłej Jugosławii .
1992 :
1996 – W Irlandii zamknięto ostatnie azyle sióstr magdalenek .
1998 – Wszystkie 38 osób na pokładzie zginęło w katastrofie lecącego z Malagi do Melilli samolotu BAe 146 hiszpańskich regionalnych linii lotniczych PauknAir .
2001 – Arabia Saudyjska zerwała stosunki dyplomatyczne z rządzonym przez talibów Afganistanem .
2004 – Nad Haiti przeszedł huragan Jeanne zabijając co najmniej 1286 osób i pozbawiając dachu nad głową ponad 300 tys ludzi.
2008 :
2009 – Vlad Filat został premierem Mołdawii .
2011 – W stolicy Libii Trypolisie odkryto masowe groby ponad 1200 więźniów zamordowanych podczas buntu w więzieniu Abu Salim pod koniec czerwca 1996 roku.
1358 – Yoshimitsu Ashikaga , japoński siogun (zm. 1408 )
1403 – Ludwik III , książę Andegawenii i Kalabrii (zm. 1434 )
1525 – Stephen Borough , angielski żeglarz, odkrywca (zm. 1584 )
1599 – Francesco Borromini , włoski architekt (zm. 1667 )
1607 – Dorota Anhalt-Zerbst , księżna Brunszwika-Lüneburga (zm. 1634 )
1644 – Ole Rømer , duński astronom (zm. 1710 )
1657 – Imre Thököly , książę Siedmiogrodu (zm. 1705 )
1663 – Johann Nicolaus Hanff , niemiecki kompozytor (zm. 1711 )
1683 – Jean-Philippe Rameau , francuski kompozytor (zm. 1764 )
1694 – Henry Pelham , brytyjski polityk, premier Wielkiej Brytanii (zm. 1754 )
1711 – Qianlong , cesarz Chin (zm. 1799 )
1744 – Fryderyk Wilhelm II , król Prus (zm. 1797 )
1749 – Abraham Gottlob Werner , pruski geolog, mineralog (zm. 1817 )
1764 – Fletcher Christian , brytyjski marynarz, przywódca buntu na Bounty (zm. 1790 -93 )
1782 – Charles Maturin , brytyjski duchowny protestancki, pisarz pochodzenia irlandzkiego (zm. 1824 )
1802 – Ernst Leopold von Schantz , szwedzki oficer, uczestnik powstania listopadowego (zm. 1872 )
1804 – Michał Grabowski , polski pisarz (zm. 1863 )
1818 – Michał Belina-Czechowski , polski duchowny adwentystyczny, działacz społeczny (zm. 1876 )
1819 – Józef Dydyński , polski duchowny katolicki, archelog, pisarz (zm. 1897 )
1832 – William Le Baron Jenney , amerykański architekt, inżynier wojskowy (zm. 1907 )
1836 – Filip Zaleski , polski arystokrata, polityk (zm. 1911 )
1840 – Stanisław Pomian-Srzednicki , polski prawnik (zm. 1925 )
1846 – Archibald Sayce , brytyjski historyk (zm. 1933 )
1855 – Teresa Grillo Michel , włoska zakonnica, błogosławiona (zm. 1944 )
1862 – Billy Hughes , australijski polityk, premier Australii (zm. 1952 )
1866 – Thomas Hunt Morgan , amerykański genetyk, laureat Nagrody Nobla (zm. 1945 )
1867 – Jewgienij Miller , rosyjski generał, dyplomata, dowódca białej armii (zm. 1939 )
1868 – Jaroslav Kvapil , czeski reżyser teatralny, pisarz (zm. 1950 )
1869 – Rudolf Otto , niemiecki filozof, teolog (zm. 1937 )
1884 – Tanzan Ishibashi , japoński polityk, premier Japonii (zm. 1973 )
1886 :
1887 – Stanisław Śliwiński , polski prawnik (zm. 1959 )
1891 – Jan Maria od Krzyża , hiszpański sercanin, męczennik, błogosławiony (zm. 1936 )
1893 – Michał Kozal , polski duchowny katolicki, biskup włocławski , błogosławiony (zm. 1943 )
1895 :
1896 – Alessandro Pertini , włoski polityk, prezydent Włoch (zm. 1990 )
1897 – William Faulkner , amerykański pisarz, laureat Nagrody Nobla (zm. 1962 )
1901 – Robert Bresson , francuski reżyser filmowy (zm. 1999 )
1902 :
1903 – Mark Rothko , amerykański malarz pochodzenia rosyjskiego (zm. 1970 )
1904 – Wojciech Trojanowski , polski lekkoatleta, dziennikarz (zm. 1988 )
1906 :
1908 :
1909 – Anatol Fejgin , polski działacz komunistyczny, funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa PRL (zm. 2002 )
1910 – Jerzy Srokowski , polski grafik, ilustrator książek, scenograf (zm. 1975 )
1912 :
1913 – Josef Bican , czeski piłkarz (zm. 2001 )
1916 :
1919 – Stanisław Hadyna , polski kompozytor, dyrygent, założyciel i wieloletni kierownik artystyczny Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk” (zm. 1999 )
1920 :
1921 :
1922 :
1923 – Sam Rivers , amerykański saksofonista jazzowy, kompozytor (zm. 2011 )
1926 :
1928 – Harold Becker , amerykański reżyser filmowy
1929 :
1930 – Bogusz Bilewski , polski aktor (zm. 1995 )
1932 :
1933 :
1934 – John Bull , amerykański astronauta (zm. 2008 )
1935 :
1936 – Teresa Kałuda , polska aktorka
1938 – Jonathan Motzfeldt , grenlandzki polityk, premier Grenlandii (zm. 2010 )
1939 :
1940 – Edward Czernik , polski lekkoatleta, skoczek wzwyż
1941 – Takao Sakurai , japoński bokser (zm. 2012 )
1943 – Robert Gates , amerykański polityk, dyrektor CIA , sekretarz obrony
1944 :
1945 :
1946 – Andrzej Sobczak , polski autor tekstów piosenek, artysta kabaretowy, felietonista (zm. 2011 )
1948 – Charles de Gaulle , francuski polityk, eurodeputowany
1949 :
1950 – Stanisław Szozda , polski kolarz szosowy (zm. 2013 )
1951 :
1952 – Christopher Reeve , amerykański aktor (zm. 2004 )
1954 :
Apostolis Anthimos , polski gitarzysta pochodzenia greckiego, członek zespołu SBB
Joep Lange , holenderski naukowiec, badacz kliniczny (zm. 2014 )
Mirosław Mojsiuszko , polski piłkarz, trener piłkarski, działacz sportowy
Jacek Skubikowski , polski piosenkarz, kompozytor, autor tekstów piosenek (zm. 2007 )
1955 :
1957 :
1958 – Wacław Wieczorek , polski pilot sportowy (zm. 2011 )
1960 :
1961 – Heather Locklear , amerykańska aktorka
1962 – Dariusz Wdowczyk , polski piłkarz, trener piłkarski
1964 :
1965 :
1966 – Stanisław Bunin , rosyjski pianista
1968 :
1969 :
1970 :
1971 :
1972 :
1973 :
1974 :
1975 :
1976 :
1977 :
1978 :
1979 – Michele Scarponi , włoski kolarz szosowy
1980 :
1981 :
1982 :
1983 :
1984 :
1985 – Marvin Matip , niemiecki piłkarz pochodzenia kameruńskiego
1986 :
1987 – Monica Niculescu , rumuńska tenisistka
1988 :
1989 :
1990 :
1991 :
1992 – Kim Jang-Mi , południowokoreańska strzelczyni sportowa
1996 – Mario Mendel , austriacki skoczek narciarski
303 – Firmin , hiszpański duchowny katolicki, biskup Amiens , misjonarz, święty (ur. 272 )
1066 – Harald III Surowy , król Norwegii (ur. ok. 1015 )
1086 – Wilhelm VIII , książę Akwitanii (ur. 1025 )
1185 – (lub 25 listopada ) Lucjusz III , papież (ur. ok. 1110 )
1333 – Morikuni , japoński siogun (ur. 1301 )
1391 – Siemowit , zakonnik, przedstawiciel Piastów cieszyńskich (ur. ok. 1340 )
1392 – Sergiusz z Radoneża , rosyjski mnich, święty katolicki i prawosławny (ur. 1314 )
1506 – Filip I Piękny , książę Burgundii , król Kastylii (ur. 1478 )
1534 – Klemens VII , papież (ur. 1478 )
1536 – Jan Everaerts , niderlandzki poeta (ur. 1511 )
1542 – Thomas Kantzow , niemiecki kronikarz, historyk (ur. 1505 )
1544 – Valerius Cordus , niemiecki chemik, botanik, lekarz (ur. 1515 )
1559 – Mircza Pastuch , hospodar Wołoszczyzny (ur. ?)
1569 – Marek Criado , hiszpański trynitarz, męczennik, błogosławiony (ur. 1522 )
1591 – Krystian I Wettyn , książę-elektor Saksonii (ur. 1560 )
1598 – Mikołaj Talwosz , marszałek nadworny litewski , kasztelan trocki, miński i żmudzki (ur. ?)
1602 – Caspar Peucer , górnołużycki protestancki reformator religijny, matematyk, astronom, lekarz, dyplomata, pisarz (ur. 1525 )
1603 – Stefano Felis , włoski komppzytor (ur. 1538 )
1617 :
1630 – Ambrosio Spinola , hiszpański dowódca wojskowy, kondotier (ur. 1569 )
1665 – Maria Anna Habsburg , księżna bawarska (ur. 1610)
1777 – Johann Heinrich Lambert , szwajcarski matematyk, filozof, fizyk, astronom pochodzenia francuskiego (ur. 1728 )
1802 – Kazimierz Krasiński , polski hrabia, polityk (ur. 1725 )
1810 – Józef Alvinczy , austriacki feldmarszałek (ur. 1735 )
1826 :
1849 – Johann Strauss (ojciec) , austriacki kompozytor (ur. 1804 )
1871 – Louis-Joseph Papineau , kanadyjski prawnik, polityk, przywódca rebelii w Dolnej Kanadzie (ur. 1786 )
1877 – Carl Reinhold August Wunderlich , niemiecki lekarz (ur. 1815 )
1893 – Albert Joseph Moore , brytyjski pisarz (ur. 1841 )
1896 – Wanda Malczewska , polska mistyczka, Służebnica Boża (ur. 1822 )
1897 – Maciej Sieczka , polski przewodnik tatrzański (ur. 1824 )
1910 – Oskar Boettger , niemiecki zoolog, paleontolog (ur. 1844 )
1914 – Theodore Nicholas Gill , amerykański ichtiolog, teriolog, malakolog, bibliotekarz (ur. 1837 )
1917 – Stanisław Bronikowski , polski taternik (ur. 1895 )
1931 – Aleksander Skrzyński , polski polityk, premier RP (ur. 1882 )
1933 – Paul Ehrenfest , austriacki fizyk, matematyk (ur. 1880 )
1935 – Tom Richards , australijski rugbysta (ur. 1882 )
1936 – Jezus Hita Miranda , hiszpański marianista, męczennik, błogosławiony (ur. 1900 )
1939 :
1940 – Stefan Frankowski , polski kontradmirał (ur. 1887 )
1942 :
1944 – Eugeniusz Lokajski , polski lekkoatleta, żołnierz AK (ur. 1908 )
1953 – Atilio Badalini , argentyński piłkarz (ur. 1899 )
1954 :
1955 – Martha Norelius , amerykańska pływaczka (ur. 1909 )
1958 :
1963 :
1967 – Stanisław Sosabowski , polski generał, dowódca 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej (ur. 1892 )
1968 – Cornell Woodrich , amerykański pisarz (ur. 1903 )
1970 – Erich Maria Remarque , niemiecki pisarz (ur. 1898 )
1972 – Aleksander Kobzdej , polski malarz (ur. 1920 )
1975 – Heinz Müller , niemiecki kolarz torowy i szosowy (ur. 1924 )
1976 – Adam Vetulani , polski historyk prawa (ur. 1901 )
1980 :
1981 – Randhir Singh Gentle , indyjski hokeista na trawie (ur. 1922 )
1983 :
1984 – Walter Pidgeon , kanadyjski aktor (ur. 1897 )
1985 – Zofia Jaroszewska , polska aktorka (ur. 1902 )
1986 :
1987 :
1988 – Kazimierz Konrad , polski operator filmowy (ur. 1921 )
1989 – Pedro Amorim , brazylijski piłkarz (ur. 1919 )
1991 :
1992 :
1993 – Maciej Borniński , polski aktor (ur. 1929 )
1997 :
1999 :
2002 – Wanda Flakowicz , polska lekkoatletka, kulomiotka (ur. 1917 )
2003 :
2005 – Kazimierz Głazek , polski taternik, alpinista (ur. 1939 )
2007 :
2008 :
2009 :
2010 :
2011 :
2012 :
2013 – Timothy Lyne , amerykański duchowny katolicki, biskup Chicago (ur. 1919 )
2014 :
Przypisy