Siria

الجمهوريّة العربيّة السّوريّة
Al-Jumhūriyyah al-ʿArabiyyah as-Sūriyyah

Devisa nacionala : ---
Lenga oficiala	arabi
Capitala	Damasc
President	Bashar al-Assad
Primièr ministre	Adel Safar
Superfícia	185 180 km²
Populacion Densitat	19 405 000 (2007) 103 ab./km²
Independéncia - Jorn	(de França) 1èr de genièr de 1944
Moneda	Liura siriana
Ora	UTC+2
Imne nacional	Homat el Diyar
ISO-3166 (Internet)	.sy
Còde telefonic	+963

Siria (en arabi سوريا) que son nom oficial es Republica Aràbia Siriana (en arabi الجمهوريّة العربيّة السّوريّة Al-Jumhuryiah al Arabiah al Suryiah) es un estat de l'Orient Mejan situat a la broa de la Mar Mediterranèa, al sud de Turquia, a l'oèst d'Iraq e al nòrd de Jordania, Israèl e Liban.

La capitala es Damasc.

Lo gentilici es sirian -a.

Istòria

Siria fa partida d'Asia, pus precisament de l'Orient Mejan. Lo nom de Siria es tan ancian coma son istòria, e se retròban multituda de referéncias al país dins la Bíblia. Anteriorament, fasiá partida d'un territòri fòrça mai ample, qu'inclusiá en mai los actuals Chipre, Liban, Jordania, Iraq e Israèl, que son nom èra Bilad al Cham o Territòri del Lunar, amb capitala Damasc, tanben sonada Cham, un oasi al mitan del desèrt.

Siria faguèt partida, amb Egipte, de la Republica Aràbia Unida entre 1958 e 1961.

Pendent un brèu periòde dins lo decenni de 1970, Siria amb Libia e Egipte formèt una federacion que pretendiá d'èsser l'embrion de l'unitat aràbia definitiva. Aquela federacion èra estada impulsada de manièra decidida pel cap libian Moammar al-Gaddafi, mas fracassèt, per encausa dels conflictes d'interèsses entre los tres païses que se vegèron dividits entre autres per sa postura fàcia a Israèl. En 1970, après une seria de dictaturas militaras instablas, Hafez el-Assad, alavetz ministre de la Defensa, prend lo poder per un nòu còp d'estat. Son regim fortament autoritari, estructurat a l'entorn d'un partit unic, lo partit Baas, a mes en plaça un contraròtle de l'ensemble de la vida politica siriana. Es responsable del chaple de Hama.

A sa mòrt en 2000, son filh, Bashar al-Assad, li succediguèt e mantenguèt lo regim instaurat per son paire, amb un certan destibament de las libertats al començament del mandat.

Politica

Fichièr:Hama Al-Assy Square 2011-07-22.jpg

Granda manifestacion a Al-Assy square a Hama

De manifestacions comencèron en Siria lo 26 de genièr de 2011 influénciada per las autres manifestacions de la region; lo meteis jorn, un cas d'autoimmolacion foguèt raportat. Los manifestants demandavan de refòrmas politicas, lo retorn dels dreches civils, e la fin de l'estat d'urgéncia mes en plaça dempuèi 1963. Aquelas manifestacions contre lo govèrn de Bashar al-Assad, començadas dins lo contèxte de la Prima aràbia foguèron reprimidas amb violéncia per las fòrças governamentalas. Lo conflicte se transformèt pauc a pauc en rebellion armada apès de meses de sètge militar.

L'oposicion armada consistís en divèrses grops que se formèron long del conflicte, d'en primièr l'Armada Siriana Liura, que foguèt la primièra de prene las armas en 2011, e lo Front Islamic format en 2013. En 2013, lo Hezbollah dintrèt dins la guèrra en supòrt de l'armada siriana. A l'èst, l'Estat Islamic, un grop jihadista militant originari d'Iraq, obtenguèt de victòrias rapidas a l'encòp en Siria e en Iraq, dintrant tanben en conflicte amb los autres grops rebels. En julhèt de 2014, contrarotlava un terç del territòri sirian e una granda part de sa produccion de petròli e de gas, çò que ne fasiá de fach la principala fòrça d'oposicion.

Geografia

Geografia fisica

Mapa de Síria (en anglés)

Dins lo país se destinguisson, d'oèst en èst, tres regions: a l'oèst se tròba una plana litorala, separada de l'interior pel Jabal Ansaria, una doble serra a l'interior de la qual sorgisson diversas vals; lo centre del país es format per un plan accidentat amb diverses pics volcanics e qu'es traversat del nòrd-èst al sud-oèst per una serra que i se destinguisson diversas formacions: Jabal Abd al-Aziz, Jabal Visir, Jabal Buwaida, Jabal Saar, Jabal al Sarqi e Jabal Garbi; la region de l'èst es constituïda per la val d'Eufrates. Aqueste es lo principal riu que traversa lo país, que penetra per l'èst e sortís pel nòrd-oèst; son importants tanben los afluents Jabur e Orontes, a l'oèst. A l'extrèm nòrd-èst, la frontièra amb Turquia seguís Tigre. A la part oèst del país lo clima es mediterranèu, mas en s'avançant cap a l'èst ven pus sec e caud.

La populacion se concentra dins los territòris plaçats a l'oèst; lo taus de creissença vegetativa es fòrça naut.

Organizacion politicoadministrativa

Síria ten 14 províncias o governorats (muhafazat, singular: muhafazah), devesidas en 60 districtes, manatiq (sing. mintaqah), que al seu torn se subdevesisson en subdistrictes, o nawahi (sing. Nahia). Los nawahi se compausan de vilas o ciutats, que son las unitats administrativas pus pichonas.

1. Damasc (en arab: 'دمشق')
2. Rif Dimashq ( 'ریف دمشق')
3. Al-Qunaytirah ( 'محافظة القنيطرة')
4. Dar'a ( 'محافظة درعة')
5. As-Suwayda o Sweida ( 'محافظة السويداء')
6. Homs ( 'محافظة حمص')
7. Tartus (en arab: 'محافظة طرطوس')
8. Al Ladhiqiyah o Latakia ( 'محافظة اللاذقي' ة)
9. Hamah ( 'محافظة حماه')
10. Idlib ( 'محافظة ادلب')
11. Halab o Alep ( 'محافظة حلب')
12. Ar-Raqqà ( 'محافظة الرقة')
13. Dayr az-Zawr ( 'محافظة دير الزور')
14. Al-Hasakah ( 'محافظة الحسكة, en kurd: 'حسكة)

Economia

De veire: Economia de Siria.
En çò que tanh a l'economia lo país es en via de desvolopament, e mai se dempuèi 1973, e a causa de de problèmas politics que li an fach destinar part del sieu pressupòst a de despensas militaras, l'inflacion a frenat aqueste progrès.