Народна Република Кина
- За Кинеската цивилизација, видете Кина (појаснување).
- Не треба да се поистоветува со Република Кина (Тајван).
| Народна Република Кина |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| Химна: „Марш на доброволците“ 《义勇军进行曲》 |
||||||
.svg) |
||||||
| Главен град | Пекинг (北京市) |
|||||
| Најголем град | Шангај (上海市) | |||||
| Службен јазик | Стандарден мандарински (де факто)[1] | |||||
| Признаени регионални јазици | Видете Јазици во Кина | |||||
| Службено писмо | Упростено писмо[1] | |||||
| Народности | 92% Ханци; 55 признаени народности |
|||||
| Демоним | Кинези | |||||
| Уредување | народна република,[2] Комунистичка држава,[3][4] [б] |
|||||
| - | Претседател | Си Ѓинпинг | ||||
| - | Премиер | Ли Кеќанг | ||||
| - | Претседател на ПКННС | Ву Бангуо | ||||
| - | Претседател на НКНПСС | Џиа Чинглин | ||||
| Законодавство | Национално народно собрание | |||||
| Основана | ||||||
| - | Прогласување на НР Кина | 1 октомври 1949 | ||||
| Површина | ||||||
| - | Вкупна | 9.640.821 км2 [в] или 9.671.018 km2[в](3та/4та) | ||||
| - | Вода (%) | 2,8[г] | ||||
| Население | ||||||
| - | проценка за 2010 г. | 1.338.612.968[5] (1ва) | ||||
| - | Попис 2000 | 1.242.612.226 | ||||
| - | Густина | 139,6 жит/км2 (53та) | ||||
| БДП (ПКМ) | проценка за 2009 г. | |||||
| - | Вкупен | $8,767 трилиони[6] (2ра) | ||||
| - | По жител | $6.549 (97ма) | ||||
| БДП (номинален) | проценка за 2009 г. | |||||
| - | Вкупно | $4,911 трилиони[7] (3та) | ||||
| - | По жител | $3.696 (98ма) | ||||
| Џини (2007) | 47,0[8] | |||||
| ИЧР (2013) | ▲ 0.719[9] висок · 91ва |
|||||
| Валута | Кинески јуан (женминби) (¥) (CNY) |
|||||
| Часовен појас | Кинеско стандардно време (UTC+8) | |||||
| Датумски формати | гггг-мм-дд или гггг年м月д日 (н.е.; н.е.-1949) |
|||||
| Се вози на | десно, освен Хонгконг и Макао | |||||
| НДД | .cn[г] | |||||
| Повик. бр. | +86[г] | |||||
| б. ↑ Од 1980-тите наваму не е возможно да се утврди едноставна карактеризација на политичката структура. в. ↑ 9.598.086 km2 каде не се вброени спорните територии. 9.640.821 km2 Тука спаѓа областа (Аксај Чин и Транскаракорамскиот Предел под управа на НР Кина, а на кои полага право Индија), Тајван не се смета.[10]г. ↑ Податоците важат само за самата Кина. Тука не се бројуваат Хонгконг, Макао и териториите под јурисдикција на Република Кина (наречен Тајван). |
||||||
Народна Република Кина или скратено НР Кина (кинески: 中华人民共和国, пинјин: Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó, мак. тр. „Џунгхуа женмин гунгхегуо“) го опфаќа најголемиот дел од културниот, историскиот и географскиот простор, познат под името Кина. Од своето формирање во 1949 година, таа е водена од Комунистичката партија на Кина. Кина е најнаселена држава во целиот свет со повеќе од 1.250.000.000 жители, од кои повеќето припаѓаат на групата Хан. Таа е најголема земја на подрачјето на Источна Азија, и четврта по големина во целиот свет. Кина граничи со 14 земји: Авганистан, Бутан, Мјанмар, Индија, Казахстан, Киргизстан, Лаос, Монголија, Непал, Северна Кореја, Пакистан, Русија, Таџикистан и Виетнам. Народна Република Кина го смета островот Тајван за дел од својата територија, меѓутоа тој фактички не е под нејзин суверенитет.
Содржина
Историја[уреди | уреди извор]
Главна статија: „
Кина е гледана како различна древна цивилизација која се протега над една голема област во Источна Азија, еден народ и / или мултинационален ентитет. Со скоро 4.000 години на континуирана историја, Кина е една од најстарите цивилизации во светот. Пред XIX век, таа поседуваше едни од најмодерните општества и економии во светот, туку преку последователни династии потоа таа ја пропушти индустриската револуција во Европа и почна да се намалува. Во XIX и XX век, империјализмот, внатрешната слабост и граѓанските војни ја оштетија земјата и нејзината економија, доведоа до соборување на царската власт. Во 1949 година, по главните борби завршија во кинеската граѓанска војна, се појавија две држави кои се нарекуваа „Кина“ :
- Народна Република Кина (НР Кина), формирана во 1949 година, попозната како Кина, има контрола над копнениот дел на Кина и во голема мера самоуправната власт на териториите во Хонгконг (од 1997) и Макао (од 1999).
- Република Кина (ROC), основана во 1912 година во копнениот дел на Кина, сега попознат како Тајван, има контрола над островите Тајван, Пенгу, Кинмен, Матцу, групниот остров Пратас, и неколку други острови.
Во 1950 година, промените на економските политики во Тајван се трансформираа на остров во технолошки ориентирана индустриска развиена економија, по период на високи стапки на раст и брза индустријализација. Во копнениот дел на Кина, во 1970-тите, реформите познати како "Четири модернизации" го подобрија земјоделството, индустријата, технологијата и одбраната, подигање на животниот стандард и правење на НР Кина една од големите сили. До 2011 година се вклучија предизвиците на зголемениот јаз меѓу богатите и сиромашните, деградацијата на животната средина и масовната корупција. Историски гледано, културната сфера на Кина се прошири низ цела Источна Азија како целина, со кинеска религија, обичаи и писмен систем кои беа донесени на различни степени од страна на соседите како што се Јапонија, Северна Кореја и Виетнам. Со текот на неговата историја, Кина беше извор на многу големи пронајдоци. Исто така има еден од најстариот систем на писмен јазик на светот. Првите докази за човечко присуство во регионот беа пронајдени во пештерата Жодокиан. Тоа е еден од најраните познати примероци на хомо еректус, сега познат како Човекот Пекинг, се проценува дека живееле од пред 300.000 до 780.000 години.
Релјеф[уреди | уреди извор]
Кина по градбата и постанокот се состои од три големи подрачја: стари грамадни планини на исток, палеозојски планини на северозапад и млади верижни планини на југозапад. Врз релјефот на Кина големо влијание имало понирањето на Индиската литосферна плоча под Евроазиската, при што дошло формирањето на Тибетската Низина и настанувањето на Хималаите. Тибет со просечна висина од 4000м е највисоката висорамнина во светот. Тибет на југ е опкружен од Хималаите, а на север доаѓа Кунлун. Тибетската висорамнина на југоисток постепено се спушта преку рамнината Јунан Гизу. Во низинските подрачја најголема е Источнокинеската Низина во Манџурија, Големата Низина во долниот тек на Хоанг Хо и рамнината во средниот и долниот тек на реката Јангцекјанг. А низините меѓу себе се одвоени со ниски шуми. Од големите планински делoви кои се под вечен снег се спуштаат големи ледници. Копното е воглавно ниско, а морето до копното е плитко(200м). На Кина ѝ припаѓаат 5400 острови.
Клима[уреди | уреди извор]
Освен географската положба и релјефот на климата на Азија големо влијание имаат и монсунските ветрови. Во долините на големите реки се чувствуваат влијанијата од океанот длабоко во внатрешноста на копното, сè до Монголија. Поради тоа во југоисточниот дел на Кина има суптропска клима (1600 до 2000мм врнежи). А во северниот дел има ладна и сува континентална клима. Тука врнежите не достигнуваат 1000мм. Во северниот дел на Кина сушите се многу чести. Најмногу врнежи има во јужните краеви на Тибет поради летните монсуни. Во западниот континентален дел на Кина зимите на високите планини се долги и многу ладни, а летата се кратки и студени. Во југоисточното приморје на Кина тајфуните често прават пустоши.
Води[уреди | уреди извор]
Големата речна мрежа на Кина ја сочинуваат реките Јангцекјанг (која е трета река по должина во светот), Хоанг Хо (жолта река), Шијанг, Соанг Хо, Јианга и Амур. Во северниот дел на Кина речната мрежа е добро развиена, но во зима реките замрзнуваат. Во Jужна Кина, главна река е Сикјанг која со разгранета делта се влева во Јужнокинеското Море. Пловни се реките во јужниот и во средниот дел на Кина. Постојат и пловни канали, од кои најпознат е Големиот Канал, долг 1.800 км и служи за наводнување. Со каналите се овозможува наводнување на 49,8 милиони хектари од земјоделските подрачја во Кина. Најголем број езера има во внатрешниот дел на Кина.
Административна поделба[уреди | уреди извор]
- Видете: Административна поделба на Кина
Демографија[уреди | уреди извор]
|
Најголеми градови во Кина Шести национален попис на населението на Народна Република Кина (2010) |
|||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ранг | Име | Покраина | Нас. | Ранг | Име | Покраина | Нас. | ||
 Шангај |
1 | Шангај | Шангај | 20,217,700 | 11 | Ченгду | Сичуан | 6,316,900 |  Чунгкинг |
| 2 | Пекинг | Пекинг | 16,446,900 | 12 | Нанкинг | Ѓанксу | 6,238,200 | ||
| 3 | Чунгкинг | Чунгкинг | 11,871,200 | 13 | Шенјанг | Љаонинг | 5,718,200 | ||
| 4 | Гуангџоу | Гуангџоу | 10,641,400 | 14 | Хангџоу | Џеѓанг | 5,578,300 | ||
| 5 | Шенџен | Гуангдунг | 10,358,400 | 15 | Си'ан | Шенси | 5,399,300 | ||
| 6 | Тиенцин | Тиенцин | 9,562,300 | 16 | Харбин | Хелунгѓанг | 5,178,000 | ||
| 7 | Вухан | Хубеј | 7,541,500 | 17 | Суџоу | Ѓангсу | 4,083,900 | ||
| 8 | Дунгуан | Гуандунг | 7,271,300 | 18 | Циндао | Шандунг | 3,990,900 | ||
| 9 | Хонг Конг | Хонг Конг | 7,055,071 | 19 | Даљан | Љаонинг | 3,902,500 | ||
| 10 | Фошан | Гуандунг | 6,771,900 | 20 | Џенгџоу | Хенан | 3,677,000 | ||
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 Закон на НР Кина за стандардниот говорен и пишан кинески јазик (Претседателски указ Бр.37)
- ↑ „Кина“. Енциклопедија Британика. (конс. 15 март 2010) (англиски)
- ↑ „ЦИА - Светска книга на факти -- Кина“. Светска книга на факти. Централна разузнавачка агенција (ЦИА). https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ch.html. конс. 15 март 2010. „Државно уредување: Комунистичка држава“ (англиски)
- ↑ Биро за источноазиски и пацифички работи (октомври 2009). „Кина (10/09)“. Воведни забелешки. Стејт Департмент. http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/18902.htm. конс. 15 март 2010. „Државно уредување: Комунистичка партиски-раководена држава.“ (англиски)
- ↑ . "Кина – Луѓе". https://www.cia.gov.+(консултирано на 1 јануари 2010) (англиски)
- ↑ „ЦИА – Светска книга на факти“. ЦИА. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2001rank.html. конс. 27 јануари 2010. (англиски)
- ↑ „Блумберг – БДП на Кина“. Блумберг. http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601080&sid=aFDxDlcc0wXo. конс. 27 јануари 2010. (англиски)
- ↑ Светска книга на факти на ЦИА [Џини котирања]
- ↑ „2014 Human Development Report Summary“. United Nations Development Programme. 2014. стр. 21–25. http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr14-summary-en.pdf. конс. 27 јули 2014.
- ↑ „БДП нараснува за 11,4%, најбргу во последните 13 години“. Chinadaily.net. 24 јануари 2008. http://www.chinadaily.net/china/2008-01/24/content_6418067.htm. конс. 15 јуни 2009. (англиски)
Поврзано[уреди | уреди извор]
|
||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
