1968
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1968 / MCMLXVIII
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1930–1939 • 1940–1949 • 1950–1959 • 1960–1969 • 1970–1979 • 1980–1989 • 1990–1999
lata: 1958 « 1963 « 1964 « 1965 « 1966 « 1967 « 1968 » 1969 » 1970 » 1971 » 1972 » 1973 » 1978
Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- 16 stycznia – władze państwowe podjęły decyzję o zawieszeniu przedstawień Dziadów Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka.
- 28 stycznia – oddano do użytku pierwszy blok mieszkalny na Osiedlu Piastowskim w Poznaniu.
- 30 stycznia – studenci przeprowadzili demonstrację pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie przeciwko zdjęciu przez cenzurę spektaklu „Dziady” w reżyserii Kazimierza Dejmka.
- 31 stycznia – rozpoczął się proces beatyfikacyjny Faustyny Kowalskiej.
- 1 lutego – w Rzeszowie został założony zespół bluesrockowy Breakout.
- 6 lutego – satyryk Janusz Szpotański został skazany na 3 lata pozbawienia wolności.
- 10 lutego – odbył się premierowy spektakl kabaretu Pod Egidą.
- 16 lutego – premiera filmu Żywot Mateusza.
- 20 lutego – utworzono Państwową Inspekcję Radiową.
- 29 lutego – członkowie warszawskiego oddziału Związku Literatów Polskich wystosowali tzw. „Rezolucję Kijowskiego” protestującą przeciwko nasilaniu się cenzury.
- 8 marca – początek demonstracji studenckich w Polsce - Marzec 1968.
- 9 marca:
- zamieszki studenckie w Polsce.
- seryjny morderca Bogdan Arnold został skazany na karę śmierci.
- 11 marca:
- posłowie z koła poselskiego Znak złożyli interpelację w sprawie wydarzeń na wyższych uczelniach.
- Stefan Kisielewski został pobity w bramie swego domu przez grupę ORMO-wców.
- 13 marca – Górnik Zabrze pokonał Manchester United 1:0 w rozegranym na Stadionie Śląskim rewanżowym meczu ćwierćfinałowym PEMK. W pierwszym meczu wygrali Anglicy 2:0.
- 15 marca – marzec 1968: w Gdańsku miała miejsce manifestacja, w której udział wzięło 20 tys. studentów, robotników i innych mieszkańców miasta.
- 17 marca – krakowski seryjny morderca Karol Kot został skazany na karę śmierci.
- 19 marca – I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka wygłosił antysyjonistyczne przemówienie na wiecu aktywu PZPR w Sali Kongresowej.
- 20 marca – lawina w Białym Jarze pod Śnieżką zabiła 19 osób.
- 21 marca – Marzec 1968: początek dwudniowego strajku studenckiego w Łodzi, na Politechnice Warszawskiej i UW. Bojkot zajęć we Wrocławiu.
- 25 marca – za obronę studentów biorących udział w wydarzeniach marcowych zwolniono z uczelni Bronisława Baczkę, Zygmunta Baumana, Włodzimierza Brusa, Marię Hirszowicz, Leszka Kołakowskiego i Stefana Morawskiego.
- 26 marca – premiera filmu Poradnik matrymonialny.
- 10 kwietnia:
- w odpowiedzi na interpelację Koła Poselskiego „Znak” w sprawie wydarzeń marcowych, premier Józef Cyrankiewicz wygłosił w Sejmie demagogiczną mowę potępiającą uczestników protestów społecznych.
- katastrofa kolejowa koło Ząbrowa na trasie z Malborka do Iławy. W wyniku czołowego zderzenia pociągów zginęły obie drużyny z parowozów, konwojent i 2 hamulcowych jadących w brankardzie.
- 11 kwietnia:
- Edward Ochab zrezygnował ze stanowiska przewodniczącego Rady Państwa. Zastąpił go Marian Spychalski.
- Wojciech Jaruzelski został ministrem obrony narodowej.
- 14 kwietnia – premiera filmu Wilcze echa.
- 23 kwietnia – w Słubicach zmierzono rekordową temperaturę w kwietniu (+30,9 °C).
- 24 kwietnia – Stadion Śląski: Kazimierz Deyna zadebiutował w reprezentacji narodowej w meczu towarzyskim Polska - Turcja (8:0).
- 6/7 maja – w nocy nad Tatrami przetoczył się najsilniejszy odnotowany wiatr halny, osiągający prędkość około 300 km/h.
- 17 maja – katastrofa polskiego samolotu szkolno-treningowego TS-8 Bies w miejscowości Dziwiszów koło Jeleniej Góry; zginął pilot, a drugi został ranny.
- 19 maja – koronacja figury NMP Anielskiej przez Stefana Wyszyńskiego i Karola Wojtyłę w Bazylice NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej.
- 23 maja – w katastrofie myśliwca MiG-21 w Zegrzu Pomorskim zginął pilot.
- 30 maja – w Warszawie odsłonięto Pomnik Czynu Chłopskiego.
- 31 maja – Stefan Kisielewski rozpoczął pisanie Dzienników.
- 4 czerwca – otwarto Muzeum Plakatu w Wilanowie.
- 5 czerwca – we Wrocławiu odsłonięto pomnik papieża Jana XXIII.
- 8 czerwca – utworzono Uniwersytet Śląski w Katowicach i Politechnikę Koszalińską.
- 20 lipca – uruchomiono największy polski sztuczny zbiornik wody na Sanie w Solinie o powierzchni 22 km².
- 23 lipca – 5 górników zginęło w eksplozji metanu i pyłu węglowego w KWK „Niwka-Modrzejów” w Sosnowcu.
- 27 lipca – minister obrony narodowej gen. Wojciech Jaruzelski powołał ze składu Śląskiego Okręgu Wojskowego 2. Armię WP, mającą wziąć udział w interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji.
- 11 sierpnia – prymas Stefan Wyszyński koronował obraz Matki Boskiej Świętolipskiej.
- 6 września – premiera filmu Hrabina Cosel.
- 8 września – Ryszard Siwiec dokonał samospalenia na Stadionie Dziesięciolecia w proteście przeciw agresji na Czechosłowację.
- 12 września – w Zielonej Górze, Zofia Kołakowska ustanowiła rekord Polski w biegu na 1500 m wynikiem 4:34,4 s.
- 14 września – Zielona Góra:
- Bożena Kania ustanowiła rekord Polski w biegu na 100 m ppł. wynikiem 14,1 s.
- Wilhelm Weistand ustanowił rekord Polski w biegu na 400 m ppł. wynikiem 50,4 s.
- 30 września – podniesienie bandery na kutrze rakietowym ORP „Ustka”.
- 8 października – zostały wprowadzone zmiany w ustawie o szkolnictwie wyższym.
- 10 października – Telewizja Polska wyemitowała premierowy odcinek serialu Stawka większa niż życie.
- 12 października – premiera filmu Ostatni po Bogu.
- 14 października – odbyła się premiera filmu Struktura kryształu.
- 16 października – Edward Romanowski ustanowił rekord Polski w biegu na 200 m wynikiem 20,80 s.
- 18 października:
- Irena Kirszenstein-Szewińska ustanowiła rekord Polski w biegu na 200 m wynikiem 22,5 s.
- Andrzej Badeński ustanowił rekord Polski w biegu na 400 m wynikiem 45,42 s.
- 7 listopada – premiera filmu Lalka.
- 11 listopada – rozpoczęły się obrady V Zjazdu PZPR. Gościem honorowym Zjazdu był Leonid Breżniew.
- 16 listopada – zakończył się V zjazd PZPR.
- 1 grudnia – paprykarz szczeciński otrzymał znak jakości „Q”.
- 4 grudnia – otwarto Stadion Zimowy w Tychach.
- 5 grudnia – Polska ratyfikowała Konwencję o Eliminowaniu Wszystkich Form Dyskryminacji Rasowej.
- 18 grudnia – Filharmonia Wrocławska została przeniesiona do nowej siedziby.
- 20 grudnia – album Czesława Niemena Dziwny jest ten świat jako pierwsze polskie wydawnictwo muzyczne otrzymał status Złotej Płyty.
Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia – Francja objęła prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
- 2 stycznia – Christiaan Barnard dokonał w klinice w Kapsztadzie drugiego w historii zabiegu przeszczepienia serca. Pacjent przeżył 19 miesięcy.
- 5 stycznia – Alexander Dubček został wybrany na sekretarza partii komunistycznej w Czechosłowacji.
- 7 stycznia – NASA: została wystrzelona sonda księżycowa Surveyor 7.
- 8 stycznia – otwarto halę hokejową Pacific Coliseum w Vancouver.
- 9 stycznia – ustanowiono flagę Mauritiusa.
- 10 stycznia:
- amerykańska sonda Surveyor 7 wylądowała na Księżycu.
- John Gorton został premierem Australii.
- wojna wietnamska: Stany Zjednoczone straciły podczas nalotów w Wietnamie 10-tysięczny samolot.
- 11 stycznia – Salomon Tandeng Muna został premierem Zachodniego Kamerunu.
- 13 stycznia – Johnny Cash nagrał jeden ze swych najlepszych albumów koncertowych, zarejestrowany na żywo podczas występu charytatywnego w więzieniu Folsom w Kalifornii.
- 20 stycznia – Roman Polański ożenił się z Sharon Tate.
- 20 stycznia-10 lutego – wojna wietnamska: ofensywa Wietkongu w Wietnamie Południowym.
- 21 stycznia:
- w okolicach Qaanaaq (dawn. Thule) na Grenlandii, doszło do katastrofy samolotu B-52 z czterema bombami wodorowymi na pokładzie (wyciek dużych ilości plutonu pod pokrywę lodową, którego większość została odzyskana).
- 31 północnokoreańskich komandosów zaatakowało pałac prezydencki w Seulu; 29 z nich zginęło, jeden został ujęty, a drugiemu udało się zbiec do Korei Północnej. Po stronie południowokoreańskiej zginęło kilkudziesięciu żołnierzy, w tym 3 Amerykanów.
- 22 stycznia – NASA wystrzeliła bezzałogowy statek kosmiczny Apollo 5.
- 23 stycznia:
- amerykański okręt wojenny USS Pueblo został uprowadzony wraz z załogą do Korei Północnej.
- powstała Izraelska Partia Pracy.
- w Danii odbyły się wybory parlamentarne.
- 29 stycznia – przyjęto konstytucję Nauru.
- 30 stycznia:
- Japonia wyrzekła się posiadania, produkcji i wprowadzania na obszar kraju broni atomowej.
- wojna wietnamska: rozpoczęła się ofensywa Tết; atak armii Wietnamu Północnego i Việt Cộngu na Wietnam Południowy.
- 31 stycznia:
- Luty – zniesienie kary śmierci w Austrii.
- 2 lutego – Hilmar Baunsgaard został premierem Danii.
- 6 lutego:
- dokonano otwarcia zimowych igrzysk olimpijskich w Grenoble we Francji.
- Ludmiła Czernych odkryła planetoidę Gagarin.
- 8 lutego – został utworzony Park Narodowy Komoé (Wybrzeże Kości Słoniowej).
- 10 lutego – wojna wietnamska: zakończyła się operacja „Tet” w Wietnamie.
- 25 lutego – wojna wietnamska: żołnierze południowokoreańskiej piechoty morskiej dokonali masakry 135 osób w wiosce Ha My w Wietnamie Południowym, po czym pochowali ofiary w masowym grobie.
- 2 marca – wystrzelono radziecką próbną sondę księżycową Zond 4.
- 3 marca – wojna wietnamska: zakończyła się bitwa o Huế.
- 6 marca – 63 osoby zginęły w katastrofie francuskiego Boeinga 707 na Gwadelupie.
- 8 marca – na północny zachód od Hawajów zatonął radziecki okręt podwodny o napędzie diesel-elektrycznym K-129; zginęło 86 członków załogi.
- 12 marca – Mauritius uzyskał niepodległość w ramach brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
- 16 marca:
- wojna wietnamska: amerykańscy żołnierze dokonali masakry w Mỹ Lai.
- General Motors wyprodukował swój 100-milionowy samochód (Oldsmobile Toronado).
- 21 marca – izraelscy komandosi zaatakowali bazy OWP w Jordanii. W walkach zginęło 150 Arabów i 20 żołnierzy izraelskich (operacja Inferno).
- 22 marca – początek protestów studenckich (Maj 1968) we Francji, mających apogeum w maju 1968 roku. W ich wyniku ustąpił Charles de Gaulle oraz wprowadzono reformy socjalne.
- 24 marca – pod Wexford w Irlandii rozbił się samolot Vickers Viscount irlandzkich linii Aer Lingus; zginęło 61 osób.
- 27 marca:
- w wypadku lotniczym zginął Jurij Gagarin, radziecki kosmonauta, pierwszy człowiek w kosmosie.
- gen. Suharto został formalnie wybrany drugim prezydentem Indonezji przez Ludowe Zgromadzenie Konsultatywne.
- 28 marca – papież Paweł VI wydał dekret znoszący honorowy tytuł Asystenta Tronu Papieskiego.
- 30 marca:
- Ludvík Svoboda został mianowany prezydentem Czechosłowacji.
- po ponad 50 latach wycofano z wyposażenia brytyjskiej armii karabin maszynowy Vickers.
- 31 marca – prezydent Lyndon B. Johnson oznajmił, że nie będzie się ubiegał o drugą, pełną kadencję.
- 4 kwietnia:
- James Earl Ray zastrzelił w Memphis (Tennessee, USA) Martina Luthera Kinga.
- rozpoczęła się bezzałogowa misja Apollo 6.
- 6 kwietnia:
- w Londynie odbył się 13. Konkurs Piosenki Eurowizji.
- 41 osób zginęło, a ponad 150 zostało rannych w podwójnej eksplozji gazu ziemnego i materiałów wybuchowych w jednym z uszkodzonych budynków na przedmieściach Richmond w stanie Indiana.
- 7 kwietnia – została wystrzelona radziecka sonda księżycowa Łuna 14.
- 8 kwietnia:
- Oldřich Černík został premierem Czechosłowacji.
- w Boeingu 707 brytyjskich linii BOAC ze 127 osobami na pokładzie, krótko po starcie z londyńskiego lotniska Heathrow w rejs do Sydney eksplodował silnik. W wyniku pożaru po nieudanym awaryjnym lądowaniu zginęło 5 osób, a 38 zostało rannych.
- 9 kwietnia – wystrzelono pierwszą rakietę z francusko-europejskiego Gujańskiego Centrum Kosmicznego.
- 10 kwietnia:
- Jacobus Johannes Fouché został prezydentem Republiki Południowej Afryki.
- w porcie w Wellington na Nowej Zelandii zatonął po uderzeniu w skały podczas cyklonu prom pasażerski TEV Wahine. Spośród 733 osób na pokładzie zginęły 53.
- odbyła się 40. ceremonia wręczenia Oscarów.
- 11 kwietnia – w Berlinie Zachodnim prawicowy ekstremista ciężko zranił przywódcę socjalistycznego związku studentów niemieckich Rudiego Dutschke.
- 20 kwietnia:
- Pierre Trudeau został premierem Kanady.
- Namibia: 123 osoby zginęły w katastrofie Boeinga 707-344C należącego do South African Airways.
- w miejscowości Tastrup w Danii odbył się pierwszy koncert zespołu Deep Purple, występującego jeszcze pod szyldem Roundabout.
- 22 kwietnia – została podpisana Umowa o ratowaniu kosmonautów, powrocie kosmonautów i zwrocie obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną.
- 24 kwietnia – Mauritius został członkiem ONZ.
- 29 kwietnia – premiera musicalu Hair na Broadwayu.
- 2 maja:
- 3 maja:
- wybuch protestów studenckich w Paryżu.
- 85 osób zginęło w teksańskim mieście Dawson w katastrofie samolotu pasażerskiego Lockheed L188A.
- 5 maja – we Frankfurcie nad Odrą odsłonięto pomnik Karola Marksa.
- 9 maja – uchwalono nową konstytucję NRD.
- 22 maja – na południe od Azorów zatonął amerykański okręt podwodny USS Scorpion, zginęło 99 marynarzy.
- 26 maja – na Islandii wprowadzono ruch prawostronny.
- 28 maja – krótko po starcie z lotniska Chhatrapati Shivaji w Bombaju rozbił się samolot pasażerski Convair 990 Coronado linii Garuda Indonesia, w wyniku czego zginęło 29 osób znajdujących się na pokładzie (15 pasażerów i 14 członków załogi) oraz jedna osoba na ziemi.
- 30 maja:
- prezydent Francji Charles de Gaulle rozwiązał Zgromadzenie Narodowe.
- wysadzono w powietrze kościół św. Pawła w Lipsku.
- w reakcji na protesty studenckie, zachodnioniemiecki Bundestag uchwalił ustawy wyjątkowe, ograniczające wolności obywatelskie i umożliwiające władzy skuteczniejszą walkę z zamieszkami.
- 3 czerwca – w Nowym Jorku feministka Valeria Solanas postrzeliła Andy’ego Warhola, ciężko go raniąc.
- 5 czerwca – w hotelu w Los Angeles został postrzelony przez Palestyńczyka Sirhana Sirhana kandydat Partii Demokratycznej w wyborach prezydenckich senator Robert F. Kennedy. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł następnego dnia.
- 7 czerwca – otwarto Legoland Billund w Danii.
- 8 czerwca – na londyńskim lotnisku Heathrow został zatrzymany James Earl Ray, który dwa miesiące wcześniej zastrzelił Martina Luthera Kinga.
- 10 czerwca – Rzym: w finale piłkarskich mistrzostw Europy Włochy pokonały Jugosławię 2:0.
- 12 czerwca – premiera filmu Dziecko Rosemary.
- 18 czerwca – dokonano oblotu samolotu rozpoznawczego Tu-142.
- 20 czerwca – w Sacramento, Amerykanin Jim Hines jako pierwszy sprinter przebiegł 100 m w czasie krótszym niż 10 sekund (nowy rekord świata wyniósł 9,9 s.).
- 30 czerwca – dokonano oblotu amerykańskiego samolotu transportowego Lockheed C-5 Galaxy.
- 1 lipca:
- Włochy objęły prezydencję w Radzie Unii Europejskiej.
- Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR i 58 państw podpisało „Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej”.
- 16 lipca – ultimatum państw Układu Warszawskiego wobec Czechosłowacji.
- 17 lipca:
- w Iraku doszło do przewrotu przeprowadzonego przez partię Baas. Miejsce obalonego prezydenta Abd ar-Rahmana Arifa zajął Ahmed Hassan al-Bakr.
- w Londynie odbyła się premiera animowanego filmu „Yellow Submarine”.
- w Sztokholmie, Fin Jouho Kuha ustanowił rekord świata w biegu na 3000 m przeszk. wynikiem 8:24,2 s.
- 18 lipca – powstała korporacja Intel, czołowy producent procesorów.
- 20 lipca – w Londynie, Jugosłowianka Vera Nikolic ustanowiła rekord świata w biegu na 800 m wynikiem 2:00,5 s.
- 25 lipca – papież Paweł VI wydał encyklikę Humanae vitae.
- 13 sierpnia – w Atenach doszło do nieudanego zamachu bombowego na szefa junty wojskowej Jeorjosa Papadopulosa.
- 20/21 sierpnia – praska wiosna: w nocy wojska Układu Warszawskiego wkroczyły do Czechosłowacji (Operacja Dunaj).
- 22 sierpnia – papież Paweł VI rozpoczął podróż apostolską do Kolumbii i na Bermudy.
- 24 sierpnia – na atolu Fangataufa została zdetonowana pierwsza francuska bomba wodorowa.
- 25 sierpnia – w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację radzieccy dysydenci dokonali w Moskwie symbolicznej demonstracji na Placu Czerwonym.
- 26 sierpnia:
- praska wiosna: władze czechosłowackie skapitulowały. Alexander Dubček pozostał na stanowisku.
- wydano singel Hey Jude grupy The Beatles.
- 28 sierpnia – Chińskie Radio Międzynarodowe nadało pierwszą audycję w języku polskim.
- 29 sierpnia – król Norwegii Harald V poślubił Sonję Haraldsen.
- 6 września – Suazi uzyskało niepodległość (od Wielkiej Brytanii).
- 11 września – 95 osób zginęło w katastrofie samolotu Sud Aviation Caravelle 3 pod Antibes we Francji.
- 12 września – wycofanie wojsk Układu Warszawskiego z Czechosłowacji.
- 13 września – Albania opuściła Układ Warszawski.
- 14 września – została wystrzelona radziecka sonda księżycowa Zond 5.
- 22 września:
- zakończyły się, kierowane przez Kazimierza Michałowskiego, prace nad przenoszeniem świątyni Ramzesa II w Abu Simbel.
- całkowite zaćmienie słońca widoczne nad Syberią, Kazachstanem i północno-zachodnimi Chinami.
- 24 września – Suazi zostało członkiem ONZ.
- 26 września:
- na łamach Prawdy ukazał się artykuł przedstawiający tzw. doktrynę Breżniewa.
- RFN: powstała Niemiecka Partia Komunistyczna.
- 28 września – w katastrofie samolotu Douglas C-54 Skymaster w nigeryjskim Port Harcourt zginęło 58 osób.
- 1 października – odbyła się premiera niskobudżetowego filmowego horroru Noc żywych trupów w reżyserii George'a Romero.
- 2 października – Masakra na Placu Tlatelolco: ponad 300 osób zginęło po tym jak wojsko otworzyło ogień do pokojowo protestujących studentów w Meksyku.
- 3 października – w Peru generał Juan Velasco Alvarado obalił prezydenta Fernando Belaúnde Terry'ego.
- 4 października – dokonano oblotu samolotu pasażerskiego Tu-154.
- 10 października – premiera filmu Barbarella.
- 11 października:
- Program Apollo: rozpoczęła się załogowa misja Apollo 7.
- Panama: generał Omar Torrijos obalił prezydenta Arnulfo Ariasa.
- 12 października – Gwinea Równikowa (jako Gwinea Hiszpańska) proklamowała niepodległość.
- 12-27 października – Letnie Igrzyska Olimpijskie w Meksyku:
- 15 października – David Hemery ustanowił rekord świata w biegu na 400 m ppł. wynikiem 48,12 s.
- 16 października:
- Amerykanin Tommie Smith ustanowił rekord świata w biegu na 200 m wynikiem 19,83 s.
- Australijczyk Peter Norman ustanowił rekord Australii i Oceanii w biegu na 200 m wynikiem 20,06 s.
- w trakcie wykonywania amerykańskiego hymnu po dekoracji medalistów biegu na 200 metrów, dwaj czarnoskórzy sprinterzy z USA wykonali gest solidarności z ruchem Black Power, podnosząc w górę pięści w czarnych rękawiczkach.
- 18 października:
- Irena Kirszenstein-Szewińska ustanowiła rekord świata w biegu na 200 m wynikiem 22,5 s.
- Lee Evans ustanowił rekord świata w biegu na 400 m wynikiem 43,86 s.
- Amerykanin Bob Beamon w finale konkursu skoku w dal ustanowił rekord świata, uzyskując 8,90 m.
- 20 października – Igrzyska w Meksyku: Amerykanin Dick Fosbury wynikiem 2,24 m zdobył złoty medal w skoku wzwyż, stosując po raz pierwszy rewolucyjną technikę skoku, używaną do dziś.
- 18 października – papież Paweł VI ustanowił diecezję reykjavícką.
- 22 października – zakończyła się załogowa misja kosmiczna Apollo 7.
- 24 października – odbył się ostatni lot amerykańskiego samolotu rakietowego X-15.
- 25 października – rozpoczęła się bezzałogowa misja kosmiczna Sojuz 2.
- 26 października – rozpoczęła się załogowa misja kosmiczna Sojuz 3 (Gieorgij Bieriegowoj).
- 30 października – premiera filmu Żandarm się żeni.
- 31 października – koniec rewolucji kulturalnej w Chińskiej Republice Ludowej
- 5 listopada:
- republikański kandydat Richard Nixon zwyciężył w wyborach prezydenckich w USA, pokonując demokratycznego wiceprezydenta Huberta Humphreya oraz, kandydującego jako „niezależny”, przedstawiciela Południa - George'a Wallace'a.
- robotnik z Dniepropietrowska Wasyl Makuch dokonał w Kijowie samospalenia w proteście przeciwko przynależności Ukrainy do ZSRR.
- 8 listopada – przyjęto Konwencję wiedeńską o ruchu drogowym.
- 19 listopada – w wojskowym zamachu stanu został obalony prezydent Mali Modibo Keïta.
- 22 listopada:
- 12 osób zginęło, a ponad 50 zostało rannych w wybuchu samochodu-pułapki na rynku Mahane Yehuda w Jerozolimie.
- ukazał się Biały Album grupy The Beatles.
- 26 listopada:
- przyjęta przez ONZ na wniosek Polski konwencja wykluczyła przedawnienie zbrodni wojennych.
- premiera modelu Audi 100.
- 4 grudnia – premiera filmu Tylko dla orłów.
- 12 grudnia – w pobliżu Caracas w katastrofie Boeinga 707 linii Pan Am zginęło 51 osób.
- 17 grudnia – Mary Flora Bell, brytyjska 11-letnia morderczyni dwóch małych chłopców została skazana na bezterminowy pobyt w zakładzie poprawczym.
- 20 grudnia – amerykański seryjny morderca Zodiak zamordował dwie pierwsze swoje ofiary.
- 21 grudnia:
- rozpoczęła się misja załogowa Apollo 8, pierwsza, która osiągnęła orbitę Księżyca.
- odbyła się premiera filmu Pewnego razu na Dzikim Zachodzie.
- 23 grudnia:
- po 11 miesiącach niewoli Korea Północna zwolniła 82 marynarzy amerykańskich z uprowadzonego okrętu wywiadowczego USS Pueblo.
- telewizja izraelska rozpoczęła regularne nadawanie programu.
- 24 grudnia – dziesięciokrotne okrążenie Księżyca przez astronautów amerykańskich (Apollo - Apollo 8). Tego samego dnia pilot modułu księżycowego William Anders wykonał zdjęcie wschodu Ziemi.
- 26 grudnia – arabscy terroryści ostrzelali na lotnisku w Atenach izraelski samolot pasażerski; zginęła 1 osoba, a 2 zostały ranne.
- 27 grudnia – zakończyła się misja Apollo 8.
- 28 grudnia:
- izraelscy komandosi, w odwecie za ostrzelanie dwa dni wcześniej samolotu El Al na lotnisku w Atenach, wysadzili 13 samolotów pasażerskich na międzynarodowym lotnisku w Bejrucie.
- na pół roku przed śmiercią, w swym mieszkaniu we francuskim Vence Witold Gombrowicz poślubił Ritę Labrosse.
- 31 grudnia – pierwszy start Tu-144.
- Epidemia grypy „Hongkong”, zmarło ok. 700 tys. osób.
Urodzili się[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia – Davor Šuker, chorwacki piłkarz
- 2 stycznia:
- Oleg Deripaska, rosyjski przedsiębiorca
- Cuba Gooding Jr., amerykański aktor
- 5 stycznia:
- Giorgi Baramidze, gruziński polityk
- Dambadżancagijn Battulga, mongolski biegacz narciarski, olimpijczyk
- Andrzej Gołota, polski bokser
- DJ BoBo, szwajcarski DJ
- 6 stycznia – John Singleton, amerykański reżyser
- 11 stycznia:
- Tom Dumont, amerykański gitarzysta (No Doubt)
- 12 stycznia - Beata Igielska, polska dziennikarka, poetka i prozaik
- 14 stycznia – LL Cool J, amerykański raper
- 16 stycznia:
- Olga Bończyk, polska aktorka
- Altangadasyn Sodnomdardżaa, mongolski łyżwiarz szybki, olimpijczyk
- 23 stycznia:
- Nikki Fuller, amerykańska kulturystka, aktorka
- Petr Korda, czeski tenisista
- 24 stycznia – Jarosław Matwiejuk, polski polityk
- 27 stycznia:
- Mike Patton, amerykański wokalista i muzyk
- Tricky, angielski raper
- 28 stycznia – Sarah McLachlan, kanadyjska piosenkarka
- 29 stycznia – Edward Burns, amerykański aktor i reżyser
- 30 stycznia – Filip VI Burbon, król Hiszpanii
- 31 stycznia – Jacek Kozaczyński, polski polityk
- 1 lutego:
- Monika Bolly, polska aktorka
- Lisa Marie Presley, amerykańska piosenkarka
- Hannes Trinkl, austriacki narciarz
- 2 lutego – Espen Bredesen, norweski skoczek narciarski
- 4 lutego – Joachim Brudziński, polski polityk
- 8 lutego – Gary Coleman, amerykański aktor
- 12 lutego – Christopher Johnson McCandless, amerykański tułacz, filozof (zm. 1992)
- 13 lutego – Kelly Hu, amerykańska aktorka
- 16 lutego – Dorota Arciszewska-Mielewczyk, polska polityk
- 22 lutego – Jeri Ryan, amerykańska aktorka
- 26 lutego – Marek Wojtkowski, polski polityk
- 28 lutego:
- Kim Hak Sung, koreański curler
- Mirosław Maliszewski, polski polityk
- Krzysztof Tołwiński, polski polityk
- 29 lutego – Pete Fenson, amerykański curler
- 2 marca – Daniel Craig, angielski aktor
- 4 marca – Patsy Kensit, angielska aktorka
- 6 marca – Kamil Durczok, polski dziennikarz
- 7 marca – Przemysław Saleta, polski bokser
- 9 marca – Youri Djorkaeff, francuski piłkarz
- 16 marca – Izabela Dylewska, polska kajakarka
- 20 marca – Roman Brodniak, polski polityk
- 22 marca – Øystein Aarseth, znany również jako Euronymous, gitarzysta norweskiego zespołu Mayhem
- 23 marca – Damon Albarn, angielski wokalista grupy Blur
- 26 marca – James Iha, amerykański gitarzysta
- 29 marca – Lucy Lawless, nowozelandzka aktorka
- 30 marca – Céline Dion, kanadyjska piosenkarka
- 8 kwietnia – Patricia Arquette, amerykańska aktorka
- 11 kwietnia:
- Siergiej Łukjanienko, rosyjski pisarz fantastyki naukowej i fantasy, poeta
- Mirosław Trzeciak, polski piłkarz
- 19 kwietnia – Ashley Judd, amerykańska aktorka
- 20 kwietnia:
- Todd Birr, amerykański curler
- Patrik Burman, szwedzki curler
- 23 kwietnia – Timothy McVeigh, amerykański terrorysta (zm. 2001)
- 28 kwietnia – Beata Ścibakówna, polska aktorka
- 30 kwietnia – Sławomir Neumann, polski polityk
- 1 maja:
- Oliver Bierhoff, niemiecki piłkarz
- D'arcy Wretzky, amerykański muzyk (The Smashing Pumpkins)
- 5 maja – Dariusz Michalczewski, polski bokser
- 6 maja – Krzysztof Sońta, polski polityk
- 7 maja – Traci Lords, amerykańska aktorka
- 8 maja – Ivan Mikulić, bośniacki piosenkarz, reprezentant Chorwacji podczas 49. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 9 maja – Marie-José Pérec, francuska sportsmenka
- 12 maja:
- Tony Hawk, amerykański skater
- Jacek Braciak, polski aktor
- 16 maja – Leszek Kuzaj, polski kierowca rajdowy, wielokrotny mistrz Polski
- 17 maja – Kusaj Husajn, młodszy syn dyktatora Iraku, Saddama Husajna (zm. 2003)
- 24 maja – Marcin Kydryński, polski dziennikarz muzyczny, kompozytor, autor tekstów
- 26 maja – Fryderyk, następca tronu Danii
- 28 maja:
- Marcin Bronikowski, polski śpiewak operowy (baryton)
- Kylie Minogue, australijska piosenkarka
- 1 czerwca – Jason Donovan, australijski aktor i piosenkarz
- 3 czerwca – Joachim Halupczok, polski kolarz (zm. 1994)
- 4 czerwca:
- Iwona Arent, polska polityk
- Rachel Griffiths, australijska aktorka
- Sean Gullette, amerykański aktor i producent filmowy
- 14 czerwca – Jan Dydak, polski bokser
- 16 czerwca – Yasmine Bleeth, amerykańska aktorka
- 21 czerwca – Tomasz Mikulski, polski sędzia piłkarski
- 25 czerwca – Piotr Kaleta, polski polityk
- 30 czerwca – Philip Anselmo, amerykański piosenkarz (Pantera)
- 7 lipca:
- Adam Biedrzycki, polski aktor
- Jorja Fox, amerykańska aktorka
- 10 lipca – Hasiba Bu-l-Marka, algierska biegaczka
- 19 lipca – Adam Matysek, polski piłkarz
- 24 lipca – Kristin Chenoweth, amerykańska aktorka i piosenkarka
- 27 lipca – Julian McMahon, australijski aktor
- 30 lipca:
- Anna Korcz, polska aktorka
- Robert Korzeniowski, polski lekkoatleta
- 4 sierpnia – Daniel Dae Kim, amerykański aktor pochodzenia koreańskiego
- 5 sierpnia:
- Colin McRae, szkocki kierowca rajdowy
- Marine Le Pen, francuska polityk
- Piotr Szwedes, polski aktor
- 9 sierpnia:
- Gillian Anderson, amerykańska aktorka
- Eric Bana, australijski aktor
- 11 sierpnia – Paweł Klimowicz, polski polityk
- 18 sierpnia – Wojciech Pomajda, polski polityk
- 20 sierpnia – Maciej Grubski, polski polityk
- 29 sierpnia – Artur Ostrowski, polski polityk
- 31 sierpnia – Joseph Cedar, izraelski reżyser filmowy
- 3 września – Piotr Rubik, polski kompozytor muzyki instrumentalnej, filmowej i teatralnej
- 7 września – Marcel Desailly, francuski piłkarz
- 10 września – Guy Ritchie, brytyjski reżyser, scenarzysta i producent filmowy
- 11 września – Tetsuo Kurata, japoński aktor i restaurator
- 15 września:
- Danny Nucci, amerykański aktor
- Robert Węgrzyn, polski polityk
- 17 września – Anastacia, amerykańska piosenkarka
- 18 września – Toni Kukoč, chorwacki koszykarz
- 21 września:
- Tadeusz Piotr Łomnicki, polski aktor teatralny i filmowy
- Lisa Angell, francuska piosenkarka, reprezentantka Francji podczas 60. Konkursu Piosenki Eurowizji
- 25 września – Will Smith, amerykański aktor
- 26 września – James Caviezel, amerykański aktor
- 28 września:
- Mika Häkkinen, fiński kierowca wyścigowy
- Naomi Watts, australijska aktorka
- 7 października:
- Shannon Kleibrink, kanadyjska curlerka, brązowa medalistka ZIO 2006
- Thom Yorke, wokalista grupy rockowej Radiohead
- 8 października – Zvonimir Boban, chorwacki piłkarz
- 10 października – Chris Ofili, brytyjski malarz
- 11 października – Jane Krakowski, amerykańska aktorka
- 12 października – Hugh Jackman, australijski aktor
- 14 października – Richard Hart, kanadyjski curler
- 15 października – Didier Deschamps, francuski piłkarz
- 31 października – Vanilla Ice, amerykański raper
- 1 listopada:
- Gisele Miró, brazylijska tenisistka
- Leszek Jenek, polski artysta kabaretowy
- 4 listopada – Daniel Landa, czeski muzyk, aktor i kierowca rajdowy
- 13 listopada – Janusz Wituch, polski aktor teatralny i filmowy
- 15 listopada:
- Jennifer Charles, amerykańska piosenkarka
- Ol' Dirty Bastard, amerykański raper (zm. 2004)
- 16 listopada – Janusz Szrom, polski wokalista jazzowy
- 18 listopada – Owen Wilson, amerykański aktor i scenarzysta
- 22 listopada – Sidse Babett Knudsen, duńska aktorka
- 24 listopada – Bülent Korkmaz, turecki piłkarz
- 27 listopada:
- Stanisław Gawłowski, polski polityk
- Michael Vartan, francuski aktor
- 1 grudnia:
- Annegret Strauch, niemiecka wioślarka
- Jan Thoresen, norweski curler
- 2 grudnia:
- Lucy Liu, amerykańska aktorka
- Nate Mendel, amerykański muzyk
- 6 grudnia – Olaf Lubaszenko, polski aktor
- 8 grudnia – Tomasz Lenz, polski polityk
- 10 grudnia:
- Paweł Janowski, polski historyk i teolog
- Piotr Zelt, polski aktor
- 14 grudnia – Jolanta Fraszyńska, polska aktorka
- 18 grudnia – Casper Van Dien, amerykański aktor
- data dzienna nieznana:
- Krzysztof Starnawski, polski sportowiec ekstremalny, płetwonurek, speleolog, taternik, ratownik TOPR
Zmarli[edytuj | edytuj kod]
- 2 stycznia – Cuno Hoffmeister, niemiecki astronom (ur. 1892)
- 15 stycznia – Leopold Infeld, polski fizyk (ur. 1898)
- 22 stycznia – Duke Kahanamoku, hawajski pływak, uważany za wynalazcę nowoczesnego surfingu (ur. 1890)
- 23 stycznia – Maurus Witzel ofm, biblista katolicki, sumerolog, franciszkanin (ur. 1882)
- 4 lutego – Neal Cassady, amerykański poeta (ur. 1926)
- 17 lutego – Arnoud van der Biesen, holenderski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1899)
- 20 lutego – Anthony Asquith, angielski reżyser (ur. 1902)
- 21 lutego – Howard Walter Florey, australijski farmakolog, noblista (ur. 1898)
- 28 lutego – Frankie Lymon, amerykański piosenkarz (ur. 1942)
- 29 lutego – Tore Ørjasæter, norweski poeta (ur. 1886)
- 6 marca – Frans Hin, holenderski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1906)
- 18 marca – Rita von Gaudecker, niemiecka pisarka (ur. 1879)
- 27 marca – Jurij Gagarin, kosmonauta radziecki, pierwszy człowiek w kosmosie (ur. 1934)
- 31 marca:
- Bolesław Drobner, polski działacz socjalistyczny (ur. 1883)
- Christen Wiese, norweski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1876)
- 1 kwietnia – Lew Landau, rosyjski fizyk, noblista (ur. 1908)
- 4 kwietnia – Martin Luther King, przywódca czarnoskórych obywateli USA, został zamordowany w Memphis. (ur. 1929)
- 7 kwietnia – Jim Clark, brytyjski kierowca wyścigowy, mistrz świata Formuły 1 (ur. 1936)
- 8 kwietnia – Harold Babcock, amerykański astronom (ur. 1882)
- 10 kwietnia – Gustavs Celmiņš, litewski polityk (ur. 1899)
- 16 kwietnia – Edna Ferber, amerykańska pisarka (ur. 1885)
- 24 kwietnia – Walter Tewksbury, amerykański lekkoatleta (ur. 1876)
- 26 kwietnia – Janusz Chmielowski, polski inżynier i wybitny taternik (ur. 1878)
- 7 maja – Mike Spence, angielski kierowca rajdowy (ur. 1936)
- 9 maja – Mercedes de Acosta, amerykańska poetka (ur. 1893)
- 14 maja – Husband Edward Kimmel, amerykański admirał (ur. 1882)
- 15 maja – Gilbert Gérintès, francuski rugbysta, medalista olimpijski (ur. 1902)
- 28 maja – Thorsten Grönfors, szwedzki tenisista i żeglarz (ur. 1888)
- 1 czerwca – Helen Keller, amerykańska głuchoniema pisarka (ur. 1880)
- 4 czerwca – Reidar Marthiniussen, norweski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1893)
- 6 czerwca – Robert F. Kennedy, senator USA, zginął w wyniku zamachu (ur. 1925)
- 14 czerwca – Salvatore Quasimodo, włoski poeta (ur. 1901)
- 6 lipca – Herman Nyberg, szwedzki żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1880)
- 7 lipca – Joseph Schlesser, francuski kierowca rajdowy (ur. 1928)
- 18 lipca – Corneille Heymans, belgijski fizjolog, noblista (ur. 1892)
- 23 lipca – Henry Hallett Dale, angielski fizjolog i biochemik, noblista (ur. 1875)
- 28 lipca – Otto Hahn, niemiecki fizykochemik, noblista (ur. 1879)
- 3 sierpnia – Konstanty Rokossowski, marszałek ZSRR i Polski (ur. 1896)
- 19 sierpnia – George Gamow, fizyk amerykański pochodzenia ukraińskiego (ur. 1904)
- 12 września – Ryszard Siwiec, żołnierz AK (ur. 1909)
- 16 września – Andrzej Czudek, polski leśnik, przyrodnik, działacz ochrony przyrody (ur. 1901)
- 21 września – Charles Tilden, amerykański sportowiec, medalista olimpijski (ur. 1894)
- 23 września – Francesco Forgione, znany też jako Ojciec Pio, włoski duchowny (ur.1887)
- 2 października – Marcel Duchamp, francuski malarz (ur. 1887)
- 10 października – Nikifor Krynicki, polski malarz prymitywista pochodzenia łemkowskiego (ur. 1895)
- 30 października – Rose Wilder Lane, amerykańska pisarka (ur. 1886)
- 6 listopada – Charles Münch, francuski skrzypek i dyrygent (ur. 1891)
- 14 listopada – Sven Thomsen, duński żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1884)
- 17 listopada – Mervyn Peake, angielski pisarz, poeta, ilustrator (ur. 1911)
- 25 listopada – Upton Sinclair, amerykański pisarz (ur. 1878)
- 26 listopada – Arnold Zweig, niemiecki pisarz (ur. 1887)
- grudzień – Salomon Wininger, austro-żydowski biografista (ur. 1877)
- 10 grudnia – Karl Barth, szwajcarski teolog (ur. 1886)
- 12 grudnia – Tallulah Bankhead, amerykańska aktorka (ur. 1902)
- 18 grudnia – Stanisław Pigoń, historyk literatury polskiej (ur. 1885)
- 19 grudnia – Norman Thomas, amerykański polityk (ur. 1884)
- 20 grudnia – John Steinbeck, amerykański pisarz (ur. 1902)
- 21 grudnia – Vittorio Pozzo, włoski trener piłkarski (ur. 1886)
- 25 grudnia – Håkon Bryhn, norweski żeglarz, medalista olimpijski (ur. 1901)
- 26 grudnia – Weegee, właściwie Arthur Fellig, amerykański fotograf i dziennikarz (ur. 1899)
- 30 grudnia – Trygve Lie, norweski polityk, w latach 1946-53 pierwszy sekretarz generalny ONZ (ur. 1896)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]
- W tym roku Słońce osiągnęło lokalne maksimum aktywności.
- 12 kwietnia – zaćmienie Księżyca
- 22 września – całkowite zaćmienie Słońca
- 6 października – zaćmienie Księżyca
Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]
- z fizyki – Luis Walter Alvarez
- z chemii – Lars Onsager
- z medycyny – Robert W. Holley, Marshall Nirenberg, Har Gobind Khorana
- z literatury – Yasunari Kawabata
- nagroda pokojowa – Rene Cassin
Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]
- Tłusty czwartek: 22 lutego
- Ostatki: 27 lutego
- Popielec: 28 lutego
- Niedziela Palmowa: 7 kwietnia
- Wielki Czwartek: 11 kwietnia
- Pamiątka śmierci Jezusa Chrystusa: 12 kwietnia
- Wielki Piątek: 12 kwietnia
- Wielka Sobota: 13 kwietnia
- Wielkanoc: 14 kwietnia
- Poniedziałek wielkanocny: 15 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 23 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 2 czerwca
- Boże Ciało: 13 czerwca
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Oskary w roku 1968
- Olimpiada szachowa 1968
- 1968 w filmie
- 1968 w muzyce
- 1968 w literaturze
- 1968 w informatyce
- 1968 w sztuce
