Suomenma
Flag |
Valdkundznam |
| Pälidn | Hel'sinki |
| Eläjiden lugu (2014) | 5 457 429[1] ristitud |
| Pind | 338,145[2] km² |
 |
|
| Kel' | suomen, ročin |
| Valdkundan pämez' | Sauli Niinistö |
| Päministr | Juha Sipilä |
| Religii | hristanuskond |
| Valüt | evro (€) (EUR)[3] |
| Internet-domen | .fi[4], .ax (Ahvenanmal) |
| Telefonkod | +358 |
| Aigvö | tal'vel UTC+2, kezal UTC+3 |
Suomenma, täuz' oficialine nimi — Suomenman Tazovaldkund (suom. Suomi, Suomen tasavalta, roč. Finland, Republiken Finland), om valdkund Pohjoiževropas. Suomenman pälidn da kaikiš suremb lidn om Hel'sinki.
Vspäi 1995 om EÜ:n ühtnii. Suomenma om neitraline valdkund.
Südäiolend
Istorii[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
Vl 1917 tal'vkun 6. päiväl Suomenma tedoti ičeze ripmatomudes Venämaspäi.
Geografijan andmused[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
Suomenma om mavaldkundröunoiš Norvegijanke pohjoižes (röunan piduz — 709 km), Venämanke päivnouzmas (1309 km) da Ročinmanke päivlaskmas (545 km). Ühthine röunoiden piduz madme — 2563 km. Om meriröunpird Estinmanke.
Suomenman suvižed da päivlaskmaižed randad lainištab Atlantižen valdmeren Baltijan meri, sen Suomen da Botnine lahted, randanpird — 1250 km koverikahuden lugemata, täuzin läz 40000 km (sarita). Läz mererandad om 81 tuhad sart enamba 100 m² surudel.
Pind: kaik — 338 145 km², saum vezid — 34 330 km² (10,2 %). Kaikiš korktemb čokkoim sijadase Haltitunturi (Haltiatunturi, Haltia, Halti)-mägen pautkel (1328 m).
Londuseližed varad — mec, metallad (raudkivend, vas'k, cink, hrom, nikel', hahktin, kuld, hobed).
Politine sistem[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
Suomenma om unitarine prezidentiž-parlamentine tazovaldkund ühten palahižen avtonomijanke (Ahvenanma). Suomenman konstitucijan mödhe, käskusenandai tobmuz om prezidentan da parlamentan käziš, a radonoigendai tobmuz om prezidental da Valdkundaližel Nevondkundal (suom.: Valtioneuvosto, roč.: Sratsrådet). Suomen parlament ezitoitab päministrad prezidentale, a hän formaližikš paneb päministrad radsijaha, mugažo Valkundaližen Nevondkundan ühtnijoid-ki (ministrid) päministran rekomendacijan mödhe. Ministriden lugu ei voi olda enamba 18.
Parlament (suom.: Eduskunta, roč.: Riksdagen) om üks'kodine, siš om 200 deputatad. Kaik rahvaz valičeb heid 4 vodeks.
Kaikiš ülemb käskuzkundaline instancii om Suomenman Ülembaine käskuzkund (suom.: Korkein oikeus, roč.: Högsta domstolen).
Valdkundan pämehed[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
Suomenman pämez' om prezident, kudambad eläjad valitas kudeks vodeks.
Suomenman prezidentiden nimikirjutez:
- Kaarlo Juho Štol'berg (1919-1925)
- Lauri Kristian Relander (1925-1931)
- Svinhufvud Per Evind (1931-1937)
- Küösti Kallio (1937-1940)
- Risto Rüti (1940-1944)
- Karl Gustaf Emil' Mannerhaim (1944-1946)
- Juho Kusti Paasikivi (1946-1956)
- Urho Kekkonen (1956-1982)
- Mauno Koivisto (1982-1994)
- Martti Ahtisaari (1994-2000)
- Tarja Halonen (2000-2012)
- Sauli Niinistö (2012-)
Administrativiž-territorialine jagand[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
Kacu kirjutuz: Suomenman administrativiž-territorialine jagand.
Suomenma alajagase 19 agjaha (regionha) (suom. maakunta / roč. landskap), a ned — kommunihe (suom. kunta / roč. kommun) (vl 2011 niid oli 336) da lidnoihe (suom. kaupunki / roč. stad).
| Agj | Pälidn | Eläjiden lugu (2012) |
|---|---|---|
 Udenma |
Hel'sinki | 1 550 362 |
 Pirkanma |
Tampereh | 491 743 |
 Ehtboksuomenma |
Turku | 467 245 |
 Pohjoižpohjanma |
Oulu | 397 964 |
 Kesksuomenma |
Jüväskülä | 274 409 |
 Pohjoižsavo |
Kuopio | 248 143 |
 Sadakund |
Pori | 226 537 |
 Päijät Häme |
Laht | 202 204 |
 Suvipohjanma |
Seinjogi | 193 735 |
 Laplandii |
Rovanem' | 183 318 |
 Kümenlaks |
Kouvol | 181 775 |
 Pohjanma |
Vas | 179 140 |
 Kanta Häme |
Hämenlidn | 175 253 |
 Pohjoižkarjal |
Jogensu | 165 869 |
 Suvisavo |
Mikoi | 153 715 |
 Suvikarjal |
Lapenrand | 133 249 |
 Kainu |
Kajani | 81 232 |
 Keskpohjanma |
Kokkol | 68 504 |
 Ahvenanma |
Mariehamn | 34 014 |
Eläjad[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
Suomenmas elädas suomalaižed.
Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristitud vl 2015, surembaspäi penembha): Espoo (pälidnan region), Tampereh, Vantaa (pälidnan region), Oulu, Turku, Jüväskülä, Kuopio, Laht. Vl 2013 kaik om 107 lidnad.
Rahvahanižanduz[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
Vl 2009 Suomenman päeksport oli likutimed da mašiništ (11%), bumag (kirjutamha da painmaha, 10%), TV- da radiooigendimed (6%), pu (material) (läz 6%); toine eksport — elektropalad (3%), laivad da venehed (3%), teraz (3%), cink, nikel', avtod, zelläd da medicinižed instrumentad.
Homaičendad[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
- ↑ Väestötietojärjestelmä — Rekisteritilanne. – 31.03.2014 (Ristitišton registracine keskuz). — Vrk.fi. (suom.)
- ↑ Suomenman pind. — Mail'man faktoiden kirj (Cia.gov). (angl.)
- ↑ Edel 2002 vot — suomenman mark.
- ↑ Mugažo .eu kuti EÜ:n ühtnii.
Irdkosketused[redaktiruida | redigeeri lähteteksti]
- Suomenman valdkundaližen e-holitusen sait. (suom.) (roč.) (angl.)
- Suomen Tazovaldkundan ohjastusen oficialine sait. (suom.) (roč.) (angl.)
- Suomen Tazovaldkundan prezidentan sait. (suom.) (roč.) (angl.)
- Suomen Tazovaldkundan parlamentan sait. (suom.) (roč.) (angl.) (fr.)
- Suomenman Statistikan valdkundaline radnikoičend. (suom.) (roč.) (angl.)
- This is Finland (Se om Suomenma), Suomenman röunantagaižiden azjoiden ministrusen informacine sait. (angl.)
- Suomenman Internet-verkon kamerad.
| Evropan valdkundad | ||
 |
||
|
1 Om Azijas mugažo. |
