Caxtillan

Huēyitlahtohcāyōtl Caxtillān īāchcāuhtōca Caxtillān (caxtillahtolcopa: Reino de España ahnōzo España), tlācatiyān īpan Europan īhuān cē centlamantli Europan Cētiliztli. Madrid ītēcuacān ca.

Cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Huēyātl Cantabrico, canahpa huitztlāmpa īca Huēyātl Tlālnepantlah campa Baleares tlālhuāctli, Gibraltar īhuān Marruecos, canahpa tlāpcopa īca Andorra īhuān Francia, in āltepētl Livia nōyuhqui tlāpcopa ca īpan Francia tlālihtec in Pirineo tepētlahco, īhuān canahpa īcalaquiyāmpa īca Portugal īhuān Ilhuicaātl Atlántico īcampa Canarias Tlālhuāctli.

Tlāltōcāitl

Inīn tlālyācatl ōcuep tlāltōcatzin īpampa Hispania punicotlahtōlcopa: Tochtlālli. Inīn tōcaitl huēhuehcauh tlacuepalli canahpa xinōnotza España caxtillāntlahtōltica. Occē tlahtōlli ōmopouh tlein España motenehua i-spn-ya ahnōzo Tlālpan tepozchīhualoyān nāhuatlahtōltica.

In nāhuatōcāitl Caxtillān ca cānnel, mānel in caxtiltēcah ōmotōcah españoles īnāhuatlahtōliztli ixpayolmeh; in ihcuāc ōmotētlahtōlāna ītechpa īnquīzcān, īntēnānquilīliz ōcatca īpanocayoh mochipa Castilla (kaʂˈt̪ilʝa quimonēci kaʃˈtilʝa), ic in nāhuatlahtohqueh ōmochīuh in catyān tōcāitl Caxtillān (kaʃˈtillaːn). Īca in tlahtōlli Castilla ōmochīhua in tlanelhuatlahtōlli caxtil, achtopa ahtle tlamatiliztli, ocachi in sufijo -tlān . Zatepan in tlahtōlli caxtil ōmocuep cē yancuīctlahtōlli īca in āxcān tlamatiliztli.

Tlahtōllōtl

In Iberia Tlālyācatl ōchantiaya īpan huēhuetlācah in ītōcā tlācatl Cro-Magnon ītlein āxcān yehhuāntin vaxcatēcah. Huēhuehtlācah Neandertal ōtlahcuiloh oztoco, ōquichcuācuahuehmeh in ōmpa oztotl Altamira.

Inīn xiuhpan 2000 a.X., celtah occequīntīn tlācah acicoh nicān īhuān ōnitlanemicoh īca iberiatēcah. Celtah ōcalchīhuacqueh īchanhuān īca tetl īhuān zācatl latintlahtōltica castrum, ōmicqueh īca vascotlācah īhuān iberiatēcah. Celtah ōquipiacqueh a huēyitōltēcayōtl īhuān huēyi tēpachoaliztli.

Īpan 1100 a.X. xihuitl, feniciatlācah ahnōzo punitlācah ōhuallauh nicān Iberia zātēpan Troya Īyāōyō canahpa Guadir āxcān ītōcā Cadiz. Feniciatlācah acicoh Iberia īyuhqui Almería anāhuac īhuān Grecia acicoh īpan Ampurdán inīn xiuhpan 218 a.X. xihuitl. Greciatlācah īhuān feniciatlācah ōnitlacahuacoh inic cē āmoxtli, mazqui aic yehhuāntin nezcayopanoliah ica iberiatēcah. Achtotlācatl vascotlācah cateh campa chantiah in ōmpa Iberia Tlālyācatzin.

Romatēcah acicoh Iberia xiuhpan 218 a.X., tehhuāntin tlahtōayah latintlahtōlli īhuān ōquimpopoloh canahpa iberiatlācah, tehuān ōquixtianayah in iberitēcatl āltepētl. Huēyitlahtoāni Adriano ōtlācati īpan Italia āxcān ītōcā Santiponse, Sevilla Teucyōtl. Īpan punitēcah yāōyōmeh ītitlān Cartago īpan Roma Huēyitlahtocāyōtl īpopoloh Iberia Tlālyācatl.

Yehyehua 416 ^{(3 tecpatl)} xihuitl, occē alemancalpōlli, ītōcā visigodotlācah, ōacicoh īpan Caxtillān quemeh huēhhuetlācah ic Roma, yehhuātl ōtepēhuacqueh alantēcah īhuān vandalotlācah, axiltiauh suevotlācah in ōmpa Galicia. Visigodotlācah ōtlapachoacqueh achcauhuiptlah Mācuīlpōhualxihuitl 8, yehuātl ōmocuepacqueh Catolicismo Romano īhuān īāltepēnanyō Toledo ōyeya.

Inīn 689 ^{(3 calli)} xihuitl, arabiatlācah ōacicoh canahpa Africa mictlāmpac. Īpan 711 ^{(12 ācatl)} xihuitl, in arabiatlācah ōquipēuh ixpan visigotlācah in ōmpa Īyāōyō Guadalete, nicān ōmopohuac mahomaquipololo īhuīcpa Iberia Tlālyācatl, ixachi tlācah ōmocuepacqueh canahpa Mahomayōtl inic cē tēucyōtl, ahnozo tlālpan arabihuēytlahtocāyōtl ītōcā al-Andalus, īāltepēnanyōtzin Cordoba.

Inīn xihuitl 718 ^{(6 tōchtli)} īpan Asturia cē pillacatzin motōcāyotia Pelayo ōtlaicali īca mahomatlācatl, yehhuāntin mā quipiyah inīn tlācatl. Pelayo motēnehua īpan In yāōyōtl Covadonga, asturyāōquixqueh, quenin mā pēhua In Tlahtocāyōtl Asturia motōcāyotia "La Reconquista" (Yancuīc Popololiztli), ica Criatianoyōtl īhuelitoyō īpan Iberia Tlālyācatl.

Visigodotlācah ōcholohuacqueh canahpa tepētlah Pirineo īca Francia huēyitlahtohcāyōtl. Ihcon Carlomagno ōtlachīuh īchān yāōquizqueh quemeh ītōcātzin "La Marca" (In Machioyōtl). Francia ōxexeliuh ītlālhuān īpan tepitzin cristianotēucyōtl. Inīn 988 ^{(3 tecpatl)} xihuitl, in tēuctin īpan Barcelona, ōquipopoloh in tlahtocāyōtl īpan Pirineo tepētlah īca Francia tlahtoānih.

In Mācuīlpōhualxihuitl 8 auh 9 quipiaya mahomahuelītiyōtl īpan tlālyācatl īca cristianotlahtohcāyōtl in ōmpa mictlāmpa. Canahpa tlamiliztli Mācuīlpōhualxihuitl 8, in Omeya tēuctli Abderramán I, chololli īpan Siria, ōtlachīuh īhuīc al-Andalus, īxachimatiliz huelītiliztli, cē celcatīc tēucyōtl ītōcā “Califato de Córdoba”.

Abderramán III otlachiuh al-Andalus ipampa celcatic tēucyōtl īpan Califato de Damasco, ye īca teōneltoquitlamaquixtiliztli īhuān ahmo política, tlahzocamati ipampa acoquitzaliztli īpan matiliztin, toltēcayōtl īhuān tlahcuillotl; īhuān netlacuitlahuilitoc īpan āltepēmatiliztli. In āltepētl ixachi huelitinih, Valencia, Zaragoza, Toledo, Sevilla īhuān Córdoba. catca, In pohualxiuhpan X, īca al-Hakam II, Córdoba ocachi huēyi āltepētl īpan Europan, quipiuh 500.000 chanehqueh ihuan huēyi toltēcayōtl. In Mahomahuetzquiliztli opeuh ihcuac in arabitēcah cenyeliztin ozomacque īca occe arabipillahtohcāyōtl otlachiuh tepitzin tlahtohcāyōtl motocayotia Taifas.

Alhambra.

Ihcuac, ahmo huehca tepētlah Pirineo oquipiaya occequintin ōme cristianotlahtocayōtl Navarra īhuān Aragón. Atzalān āpan Iberia, in cristianotlācah oquipopoloh ocachi mahomatlālli, In Tlahtohcāpillōtl Asturia īca īāltepēnāyō Oviedo otocacuep icampa Huēyitlahtohcāyōtl León ihuicpa itlapacholiz ihcuac Ordoño inic Ōme ahcopa in tlahtoanicpalli, centililli īca copilli ihuic Galicia, Asturia īhuān León. Otlācati yancuīc tlahtohcāyōtl Caxtillah īcampa Sancho III, tlahtoāni īhuic León, tlaquitcachiuh canah īcone Fernando.

Azozan in niman pohualxiuhtin, inonqueh tlahtocayōtl mopanoz canahpa Fernando I nōzo occetlahtoanih īpan cahuitl, atle xi tlapolohua ihuelitiyo ican tlahtoāni. Nicān tlacatiz ihuicpa León occēquin tlālli ica huēyi teucyōtl ītōcā Portugal, quenin notlachihuaz īca tlahtohcāyōtl. Nicān oquipiac cualli tlahtoqueh yehuantin anmotocah Alfonso VI īhuān Alfonso VII ipan León, yehhuantin otlachihuacqueh acohpan inin tlahtocayotl canahpa Huēyitlahtohcāyōtl, ompic huēyiteōpixcayōtl Roma, ipampa mochi Iberia tlālyacatl īhuān Francia Huitztlāmpa. Inin tlamiliztica, īpan xihuitl 1402, Copilli Portugal oixcomacac īca Tlahtohcāyōtl Caxtillān, aquin opeuh in oquimpopolo Canarias Tlālhuāctli, chantiliztica ancateh ica huanchetlācah, in tepehualiztli īca normandotēcah ic tlahtoani Enrique inic Yei ihuicpan Caxtillān, quenin otlami oquipan 1496 in auh hueycaxtilcopilli.

Toledo

In imamictiliz Isabel ihuicpa Caxtillān īhuān Fernando ihuicpa Aragón, inonqueh ome Caxtillān copilli omotlacetililli, īpan popololiztli canahpa Mahomatlahtocayōtl Granada xiuhpan 1492 īhuān, zan niman, Navarra xiuhpan 1512 tlein otetocac cē tlahtocaoyotl, īca itomin ihuan i calixcuacaltin inompa Ātoyatl Ebro oc Carlos yoyaoyo xiuhpohualpan XIX. Navarra tlahtoani onicholoac Pirineo tepetlampa īhuān occē mocuepazquiazqueh in īpan tlahtoani Francia.

Noihuan nican oquipeuhca cē mamictilitlayectiliztli īca Portugal tlen otlān īpan 1580, ihcuac Felipe inic Ōme otlehco itlahtocaicpal, tlacentiliuh zatlatzonco cē niman tlahtoani toda nicpampa in Iberia Tlālyacatl.

Īpan 1492, monihcuilo in quizaliztli ihuic judiotlācah quenin ahmo otlahualcaquih motlaneltoquiliz ipan cristianoyōtl, quemeh Felipe inic Nahui Franciaco. Cristóbal Colón, nicpampa tlahtoani Catolico, aci, ayancuipan, canah Ixachitlān īca iacalhuan.

In huēyi tlahtoqueh Fernando inic Cē inic Cē ihuan Isabel La Católica. Quiza Cristóbal Colón īpan 1492 xihuitl in ihuicpa motocayotia Puerto de Palos (Cuacuahuitl Ācalquīxōhuayān), ompa ca Altepetl Huelva ipan Caxtillān, in oyuhpanoc yei icaltica ome metztli, zatlatzonco oacico tlalhuacpan in itoca Guahananí, nicān in yancuīc tlalpan Yei iacal motocayotia La Niña (In Cihuāconētl), La Pinta (In Tlapālācalli), La Santa María (In Yectli Tonantzin María).

Felipe II.

Ipan 1700 xihuitl, omic caxtillahtoāni in itoca Felipe Inic Ome. Tlacatzin in tetzcutica huehueintin caxtillahtoqueh catca in Iquiqueh itech pohuiah icenyiliz Teutontlālpan nozo Austria, auh yehuatl aic oquintlacachiuh ipipilhuan.

Nicān ompehua ompa Caxtillān hueyi yaoyotl in Francia quinchihuilito in ihuicpa auztēcah ipampa caxtillahtocacontetoquiliztli. Teuctli in itoca Felipe de Anjou, in aquin iixhuiuh catca hueyi tlahtoani Luis inic Matlahctli ihuan Nahui, oquimpeuh iyaohuān.

Īpan 1898 xihuitl, Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān quinyaochihua īca Caxtillān īhuān quintlatlalochtia Cuba, Necuiltōnolācalquīxōhuayān ihuan Filipinas. Īpan 1819 xihuitl, Caxtillān quinamaquiltia ichanehhuān Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān, icecniquizaliz in itoca Itlalmaitl Florida (Xōchiyocān).

Inin xiuhpan 1931, mihtoa ce mecatlanahuatiliztli in ōmpa Caxtillān ipampa in tepacholiztli ihuicpa tlahtocayaoquizcani Francisco Franco. Pehua ce tlacayaoyotl tlacatlahtocaltepenahuah īhuān tlahtocaltepenahuah, ica miectin miquicqueh, nezahualiztli īhuān icnoyotl ītech caxtiltēcah. Mochintin caxtilcenyeliztli ocahuacoh xexelocqueh monequi quizaliztli ihuic īcaxtilcoconehuān canapa occequin huehcatlahtohcayōtl cemeh Cuba, Mēxihco, Argentina, Rusia īhuān occēquintin tlācatiyān nicpampa xi tlapiltzanti in caxtilcoconeh.

Īpan 1975 xihuitl, omic yaoquizcani Francisco Franco; in axcān Juan Carlos de Borbón huēyi tlahtoāni Caxtillān catca, inonqueh in inic ce tlacaticqueh tetenahuatoh ipampa caxtiltecah.

Āxcān Caxtillān

Īpan 2004 xihuitl, in 11 Tlayēti, Madrid omaceuh cē tlaixpololiztli temamauhtini mahomatlācah īpan tepozcalli itech altepetepozcoac tlein huallaztia īnompa Guadalajara cahnapa Atocha Tepozcoatilohuayān, yehhuatl temamauntinimeh omictiloh ixachi chipahuachanehqueh. Quenamo, José María Aznar tlapoloa tetenehuatlapohualli Partido Popular nic pampa tlahtocateixiptla ixpan ipochcayaotl Jose Luís Rodríguez Zapatero itech Partido Socialista Español PSOE.

Caxtillān ce tlacatiyan ica ahcocaliztli icampa tlacatl ic nican ocicoh tlaneminimeh occe tlācatiyān quemeh Ecuador, Colombia, Argentina, Peru, Brasil, Bolivia, Venezuela, Cuba, Rumania, Polonia, Marruecos, India ihuan Africa occecquintin tlācatiyān. In Ehēcalquixohuayān Barajas ihuicpa altepetl Madrid, oxittontlayonqui ce ahuachuaztli ihuan omictiloh ome ecuadortecah, omaceuh ce tlaixpololiztli temamauhtini ETA ipan Vasconia icampa calpolli Batazuna.

Occepa otlatlani Partido Socialista Español (PSOE) nicpampa tlahtocateixiptla Jose Luís Rodríguez Zapatero ixpan ipochcayaotl Mariano Rajoi ihicpa Partido Popular.

In Huēyitlahtohcāyōtl Caxtillān xiuhpan 2010 quemeh in tlahtocateixiptli Europanēcatl Tlacetilīztli cah cē ītēcuacān ic Jose Luís Rodríguez Zapatero īpachohuāliz.

Tlalcemanahuayotl

Iberia tlalyacatl ihuan Tlalhuactli Baleares.

Īhuēyitlālpan īxtli ca 1,959,248 km² īhuān tlālhuāctlīxtli 5,127 km². Īānāhua tlatlamachiyōtiāni 11,122 km. Ca miaquīntīn tlātlālhuāctli. Cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Cantabrico Huēyātl, canahpa huitztlāmpa nō Mediterraneo Huēyātl campa Baleares Tlātlālhuāctli, (Mallorca, Menorca, Formentera, Ibiza) īhuān Chafarinas Tlātlālhuāctli, Gibraltar īhuān Marruecos, canahpa īquizāyampa nō Andorra īhuān Francia īpan Livia āltepētl īpan Francia in Pirineo tepētlahco, īhuān canahpa īcalaquiyāmpa nō Portugal īhuān Atlántico Huēyātl īcampa Canarias Tlātlālhuāctli, (Palma de Gran Canaria, Tenerife, Gomera īhuān Lazarote).

In tepētl ocachi cuauhtīc Teide ompa tlalhuactli Tenerife īhuān inīc ōme ocachi cuauhtīc nicān Tlālyācatl Iberia Mulhacén īhuān Veleta ipan Sierra Nevada in ompa Granada, occe tepetl quemeh Aneto ipan tepetlah Pirineo. In tepeyohtic sistema tepetlah Pirineo, tepetlah Cantabrico, tepetlah Betis, Sierra Nevada, Sierra Morena, Sierra de Guadarrama occequin. In ātōyātl ocachi huehca Ebro, occequin atoyātl quemeh Tajo, Guadalquivir, Duero īhuān Miño.

Yeyāntli

Nican yeyāntli ahmoneuhqui īpan mochi Caxtillān, inon tlācatiyān īca mediterreaneo yeyāntli īca miactin tēpetl, in xopantlan ahmo quiyahuitl ica ixachi tonayoh īpan ahco totonilmachioyotl. Nicān mictlāmpa ixachi xoxoctic ihuan tepeyoh ica chicahuac ehecatl ihuicpa Cantabrico hueyatl quemeh tlahtocayoh cuauhtlah Picos de Europa in ompa Cantabria, Asturia ihuān León. Nochipa tepetlampa quipia miac cuauhtlah cepayauhtic. In caxtiltencalixcuatl ica Andorra īhuān Francia In tepetlah Pirineo ca, cē yeyantli cenca tepeyohtic in yuh Sierra de Guadarrama, Sierra Morena ihuan Sierra Nevada, tlen atlacomolli quipia ixachi ātl en forma de atemoctli ihuan atoyātl īpan tlani temperatura. Quiyauhtlah yeyantli ōmpa atentli Galicia īhuān atentli Asturia.

Īpan nō tlahcopampa zacatlah īca ehecahuacqui, Caxtillān nican quipia ixtlahuatl īhuān tepetzintli quemeh motenehua La Mancha icampa arabitēcah. In huaccaixtlahuatl. nican tlacatiyan Almeria īhuān tlalhuactli Lazarote cah, quemeh tlahtohcayoh cuauhtlah Timanfaya in ōmpa Canariah Tlātlālhuāctli.

Yōliztli

In yolcah chanti in ōmpa cuauhtlah tlein quipiya Europan mazātl, mazatl, jabalí, Caxtillān ocotōchtli, gamo europeo, castor īhuān āhuitzotl. Nō xiquitta Caxtillān tōtōmeh quemeh in cuāuhtli īpan Picos de Europa ca Asturia.

Nicān tlācatiyān quipia occequintin yolcah, miac yeh extintos quemeh tlācamāyeh, Europan mazatl, uro, cuetlaxtli, occequintin. Mazqui quipiya occequin cuahuitl in roble, abedul ahnozo pino.

Chānehmatiliztli

Madrid

Barcelona

Valencia

Sevilla

Caxtillān quipia 46.200.737 chānehqueh ipampa 1 Tlacēnti 2007. In tlalli icampa tlācatl ihuīc 89,6 hab/km² nican, tlani tlein occequintin tlacatiyan Europan Tlāpcopa. In tlalli ocachi chaneh, in atentli ihuan itzatlan Madrid altepetl. Caxtillān cē tlācatiyān quenin piya calpōllacatl icampa mācēhualtica vaxcatēcah, asturiatēcah, catalantēcah, galicitēcah, occē noyuhqui tlanemi ixachi tlācatl occēquintin tlācatiyān.

Tlalli ocachi ochantililli inemi in ompa atentli Mediterraneo Hueyatl, Atlantico ailhuicatl īhuān atzatitlan āltepētl Madrid, tlalnepantlah quipia tepitzin tlacatl ipan altepēmaitl, quemeh La Mancha Ixtlahuatl ahnozo tepetlah, Cantabrica tepetlampa nozo Pirineo tepetlampa.

Nican altepetl ocachi ochantililloh Āltepētl Madrid īca 6 954 583 chānehqueh, Āltepētl Barcelona īca 3 327 872 chānehqueh, Āltepētl Valencia īca 1 664 663 chānehqueh, Āltepētl Sevilla īca 1 332 669 chānehqueh, Āltepētl Málaga īca 1 099 004 chānehqueh, Āltepētl Bilbao īca 949 939 chānehqueh, Āltepētl Oviedo īca 857 495 chānehqueh, Āltepētl Alicante īca 725 395 chānehqueh, Āltepētl Zaragoza īca 688 643 chānehqueh, Āltepētl Vigo īca 659 632 chānehqueh; icampa miyac chanehqueh. Hueyialtepetl nicān Caxtillān, cē tlahtohcāyōtl quenīn chantiah miacquīntīn chōntalchānehqueh, tlen 20% ihuicpa occequin caxtiltlacatiliztli.

Neltococayōtl

Hueyiteocalli Santiago de Compostela.

Huēhuehcaxtiltēcatl teōneltococāyōtl poliuhqui cenca iciuhcac catca īpampa catolicismo romano, mācēhualtin ahmō ōneltoqui mochololih canahpa ohuitepētitlān īhuān occequīntīn tlaihiyōhuatilocqueh zannō Santo Oficio (Caxtillān Atlācayōtl) in ōmpa Sevilla. Ihcuāc caxtiltēcah ōmpēhua mā xicristiania canah mācēhualtzintin zan motlamati Catolico teōneltococāyōtl quēmeh cristianoyōtl, mātēl in teōpixqueh tlamatizqiazqueh tlein ōyeyah occequīntīn cristianomeh ītōcā lutero tlalnetoqui, ortodoxo tlalnetoqui, īhuān inglatēcatlalnetoqui.

Caxtillān ca cē tlācatiyān ixachi católicos Europanco, in caxtiltēcatl tlahtohcāyōtl ahmō inic cē neltococāyōtl. In xexeliuhca intlā teōneltococāyōtl tlācapachotiliztli īhuān īopacholiz in tētlamamaquiliztli inīn tlācatlahtocāyōtl omcauh ic, īhuān ayāc catca īpan inīn nahuatīlli quin āxcān. Ihtoquiztia in āchcāuhteōtiliztli īpan caxtiltēcatl tlahtocāyōtl yezquia zan niman catolicoteōnechicoliztli, īhuān Constitución de Cadiz ihto tlein ahocmo piya ixnamiquiliztli nicpampa occequīntīn.

Tlācanemitiliztli

Occēquin caxtiltecah oneminih canahpa (Ixachitlān īhuān Europan), nahuatīlo īpampa in tlein caxtiltēcah chantiah īpan:  Argentina īca 255.200 caxtiltēcah  Francia īca 159.500 caxtiltēcah  Venezuela īca 119,500 caxtiltēcah  Alemania īca 83,400 caxtiltēcah  Suiza īca 71,700 caxtiltēcah  Brasil īca 63,600 caxtiltēcah  Mexihco īca 52,200 caxtiltēcah  Tlacetilīlli Huēyitlahtohcāyōtl īca 44,700 caxtiltēcah  Tlacetililli Tlahtohcayotl Ixachitlan īca 45,300 caxtiltēcah  Uruguay īca 40,700 caxtiltēcah

Nicān Caxtillān, cē tlahtohcāyōtl quenīn chantiah miacquīntīn chōntalchānehqueh:  Rumania, 728,900 rumaniatlācah  Marruecos, 644,600 marruecostlācah  Ecuador, 420,100 ecuadortlācah  Tlacetilīlli Huēyitlahtohcāyōtl, 351,900 inglatlācah  Colombia, 280,700 colombiatlācah  Bolivia, 239,900 boliviatlācah  Alemania, 180,600 teutontēcah  Argentina, 139,700 argentinatlācah  Italia, 157,400 italiatlācah  Bulgaria, 153,600 bulgariatlācah

Tlahtōlli īpan Caxtillān

Tlahtōlli īpan Caxtillān

In ahcauhtlahtōlli īpan Caxtillān īhuān occequīntīn tlahtocāyōtl cemānāhuac. Ocachi 450,000,000 chānehqueh camacti inōn tlahtōlli in temopampa Chinatlahtōlli īhuān Inglatlahtōlli. Nīcan tlācatiyān in āchcāuhtlahtōlli Caxtillāntlahtōlli, noyuhqui Caxtillān piya occequin inic ōme tlahtōlli.

In ōmpa Caxtillān piya occequin tlahtōlli quemeh catalantlahtōlli īpan Catalania, tlālhuāctli Baleares (ahnōzo mayorcatlahtolli) īhuān Cemāxcayōtl Valencia (ahnōzo valenciatlahtōlli), in galicitlahtōlli ipan Galicia īhuān cequintin tlālli ihuicpan León īhuān Zamora, in vascotlahtōlli īpan Vasconia īhuān Navarra (cuāxōchtia canahpa mictlāmpa īca Pirineo tepētlah) īhuān Aran occitantlahtolli in ōmpa Ixtlahuac Aran. Noiuhqui motlahtoa in asturiatlahtōlli ipan Asturia (ahmotlazoyotl ic achcauhtlahtolli, yeceh ixmaqui itlamaniliz īhuān inetlacuitlahuiliz) in ōmpa León, Zamora, in yuh aragontlahtōlli mictlāmpa nō Huesca in īpan Aragón īhuān in extremaduratlahtōlli īpan Extremadura cah.

Tequitiliztli

Tlanamacnetītlaniztli		Tlanamactlacuiliztli
Tlācatiyān	100%	Tlācatiyān	100%
Francia	19,3%	Alemania	15,0%
Alemania	11,4%	Francia	14,5%
Portugal	9,4%	Italia	8,5%
Tlacetilīlli Huēyitlahtohcāyōtl	8,5%	Tlacetilīlli Huēyitlahtohcāyōtl	5,8%
Italia	8,4%	Tlanitlālpan	4,9%
Tlacetililli Tlahtohcayotl Ixachitlan	4,0%	China	4,3%
Tlanitlālpan	3,1%	Belgica	3,7%
Belgica	2,8%	Portugal	3,3%
Occequīn	33,1%	Occequīn	40,0%

Caxtillān cē tequiyōtl īpan Europan ītech temocpan. In yacaticac tequiyotl in ahuicyaniliztli ic cualli yeyantli īpan itentli Mediterraneo Hueyatl. Caxtiltēcatl tequiyōtl tequipanoa īhuīc tlaquixtilli tlalpixcayotl īca inic cē ichcapixcayotl īpan Tepetlah Pirineo, nōiuhqui inic ōme tequipanolli piya cē ācalquīxōhuayān ītequipanoliz in ōmpa Barcelona īhuān Valencia. In SEAT cē tepozmalacatl otlachihualoc īpan Caxtillān ipampa huaznenqui tlachihualotiliztli.

In cuilotl inīc cē pixcayōtl in ōmpa Caxtillān, occequīntīn caxtiltēcah huēyi tequipanolli in tlalpixcayōtl īhuīcpa xocomecatl (inic yei hueyicauh īpan tlalticpactli), zapalōtl, lalaxtli, cintli, ācintli, xītomatl, limaxocotl, ichcatl, nōhuān pitzopixcayōtl, cahuayōhpixcayōtl, cuacuahuehpixcayōtl, ichcapixcayotl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli tlaquixtilli teconalli, tlīltepoztli, amochitl, temētztli īhuān Iztāctepoztli.

Tlamatiliztli īhuān āmantēcayōtl

Ilhuicamachiyohuayan in ompa tlalhuactli La Palma ipan Canariah Tlālhuāctli.

Caxtillān cenca cualli mohuelquezqui īca pani yancuīc chihualizmatiliztli īhuān tlachihualoyān, acān in xocoyotl xiuhpan in tlachihualiztic altepecuauhtlah īpan tecuiyo tlachihualoyan, in yuh icopa Tepochcalli, tlahtlaniliztli ihuan tlamiaquiztli. Axcān quipia 41 tlachihualiztic altepecuauhtlah (12 ipan funcionamiento ihuan 29 ipan proyecto). Occe yancuic chuhualizmatiliztli Caxtillān in ehecatlachicahualiztepec tlein tlachiuh tlahuilyollohtli nōzo tlahuilli īhuān ahmo ihmatiuhtia tlalyolizyoliztli.

Tlachicāhualiztli

Nican tlalpan quipia hueyi ilhuicamachiyohuayan in ompa tlalhuactli La Palma ipan Tlahuactli Canariah itechpahuicpa Instituto de Astrofísica Canaria, quihto ican in ilhuicamachiyotilli ocachi huelitini īpan Centlalticpac.

Huaznenquiliztli

Iberia ehecatlaltic caxtiltecatl tepoztōtōtl.

RENFE ce caxtiltēcatl tepozcōātl.

Miaquīntīn huaznenqui Caxtillān cateh, nīcan quipiya 105 ehēcalquixohuayān cateh ipampa mochi tlālpan īhuān īāltepētlālhuān, nīcan 33 patlac tlācatiyānco quenin tlaquipanoh 205 ehecatlaltīc tepoztōtōtl, in ocachi huelitini ehecalquixohuayān Madrid-Barajas ica 70,000,000 ahuicyanih īpan xihuitl. Ehēcalquixohuayān El Prat ipan Barcelona cenca huelitini īca nahui yancuīc tepoztōtōtiloyān, Sondika īpan Bilbao īhuān occequin in ōmpa Ibiza, Málaga, Valencia īhuān Palma de Mallorca.

In tepozohtli mecatlali nochintin āltepētl īpan Caxtillān, in tlahtocayotīc tōcachihualiztli RENFE tlanehchicoa cahuitl ipampa itepozcoahuān īca 250 km oc 300 km imanin. Tepozcōātl Alta Velocidad Española AVE (Caxtiltēcatl ahcohuelihuitl) aci canahpa āltepētl Paris, Zurich ahnōzo Milano, mecatlaliuh Caxtillān īca Europan. In matlatiloyān ihuic āltepētepozcōātl ca īpan Madrid, Barcelona, Bilbao, Valencia īhuān Palma de Mallorca. Nō in āltepētepozcoatl Madrid quipiya 310 Km īc 616 000 000 tlācah īhuān āltepētepozcōatl Barcelona quipiya 115 km ic 480 000 000 tlācah.

Nīcan tlālpan quipiya 370 000 km ihuic chiyapopotic ohtli, inin matlatl tlaxitocac hueyiohtli, tlaxoxouhqui hueyiohtli, ochpantlaqui ohtli īhuān nexpanacatl tepozmalacaohtli. Caxtillān quipiya 13 200 km ihuic hueyiohtli atleh zan xitlapohua tlalohtli, āltepēohtli, ohcalli īhuān cuauhohtli.

Nohuican Caxtillān quipiya cenca cuālli apanohtli īca 53 acalquixohuayān patlac tlacatiyanco ipan Huēyātl Tlālnepantlah ihuan Ilhuicaātl Atlántico, Acalquixohuayān Algeciras huelihuitl ipampa ahcopa pohualli ihuic panoni; acalquixohuayan Vigo occe tenyotica, noyuhqui acalquixohuayān Barcelona, acalquixohuayan Cadiz īhuān acalquixohuayan Palma de Gran Canaria.

Tōltēcayōtl

El entierro del conde Orgaz otlacuilo ipampa Murillo.

In caxtiltēcayōtl, quimahuiliztilia in ompa Caxtillān, in tenyoh tlamantli in tlahtolli ihuan in macehuallotl. Caxtillān cē tlācatiyān ican mochi tlacuicuiliztli ipan Centlalticpac quito Tlaquitcayotl īpan Tlachihuatlacayotl icampa UNESCO; ixquichi tlamatocac toltecayōtl, yolizyoliztli ipan ahmo tlamatocac toltecayotl quemeh tlacualcayotl, macehualmihtotiztli, macehualtlahtolloliztli.

Ipan inon tlalpan ihuicpa huehueyi tlahcuilomeh quemen Velázquez, El Greco, occequin. Inin xiuhpan 1650, zanno ihcuac tlahchilohuaya ompa Caxtillān in iteuhcayo Don Bartolomé Estebán Murullo. Occepa xihuitl Pablo Picasso ihuan Salvador Dalí.

Nican Caxtillān, itlachiuh cuacuauhmihtotiztli caxtillāntlahtoltica Tauromaquía, ce mihtotli itech tolontic atualtzacualoyan tlein imictih oquichcuacuahueh nicampa cē tlacatl tlamictiani motocayotia torero, in ompa aitualtzacualoyan ahnozo Plaza de toros, itlachiuh corridas de toros (motlalohualiztli cuacuahuemeh) ipan Las Ventas, Madrid, La Maestranza, Sevilla ahnozo encierros (tlatzacualli) ipan Plaza Monumental in ompa Pamplona.

Īpan Caxtillān, teōnantzin Nantzin Teresa de Ávila īhuān teōpixqui Juan de la Cruz ōāmatlacuiloh āmoxtli īca Caxtillahtōlli. Azozan Miguel de Cervantes ōāmatlacuiloh El Ingenioso Hidalgo Don Quixote de la Mancha quemeh inic cē āmoxtli īpampa Caxtillahtōlli. Azozan huehca xihuitl oquiamatlacuilo Benito Pérez Galdós ahnozo in xochicuicani Federico García Lorca ipan motocayotia Caxtiltecatl Tlacatlahtocayotl xiuhpan 1940.

Tlacualcāyōtl

Paella itech Valencia.

Caxtillān tlācatiyān ica ixachi tlacualli in ōmpa tlatetzauhtli, neuctli, paella, pitzonacatl, cuacuauhnacatl, tōtōlnacatl; caxtilchīlli, pitzocuitlaxcotli, chiancacatl, chichihualatl, tlatezauhtli, xocoqui, in tlauhtli, caxtillaxcalli, xocomecatl īca tlapaloctli, lalaxtli mazatexocotl, ezxocotl, chiyacuilotl, limonxocotl occequīntīn.. Mazqui in mācēhuallacualli inic cē catca, īpēhualiz īhuīc āxcān caxtiltēcatl tlacualli ōquichīuh arabitepēhuacāuhpan. Neuhqui, miaquīntīn tlacualcāyōtl motēquitiltīlia āxcān son herencia de los āchcāuhtīca nextamaliztli ic cintli, in tlacuallli tlamatiliztli īpan tlecuitl, la molienda en molcaxitl īhuān metlatl. Arabitēcah ōacicoh azafrán, in ōmpa Teutontlālpan in teixhuinotl.

Nican tlalpan itlacua noyuhqui los churros, las tapas, neictlaxcalli in ompa las confiterias ihuan chocolaterias.

Cuīcayōtl

Gaiteiros (ehuatlapitzatianih), ipan Galicia.

Caxtiltēcatl cuīcayōtl ce hueyi īhuān cenca variada Europancopa, nican tlālpan quipiya nochi instrumentos musicales tlen opano itechcopahuicpa Asia, Africān Mictlampa īhuān Europan Tlahcopampa. In mecahuēhuētl ce instrumento tocado nican Caxtillān. In ehuatlapitzalli occe instrumento tocado īpan Galicia, Asturia īhuān León, in catañuelas oquipiya ipan imihtotiliz in ōmpa Iberia tlālyacatl.

Miaquīntīn cuīcayōtl neneuhcāyōtl cah inīn tlācatiyān iuhquin rock, pop nōzo tlātlamantic. Huēyi tlacuīcaliztli cateh Mecano īhuān Mägo de Oz.

Huēyi cuīcatiani

• Juan Manuel Serrat
• Julio Iglesias
• Raphael
• Rocío Durcal
• Rocío Jurado
• Joselito

Huēhuetlatquicayōtl

Casas Colgadas, en Cuenca.

Alcázar de Segovia.

San Millán de Suso (La Rioja).

Palmeral de Elche, en Alicante.

• 1984 Parc Güell, Palau Güell y Casa Milà (Barcelona)
• 1984 Monasterio y Real Sitio de El Escorial (Madrid)
• 1984 Catedral de Burgos (Burgos)
• 1984 La Alhambra, El Generalife y Albaicín (Granada)
• 1984 Centro histórico de Córdoba (Córdoba)
• 1985 Monumentos de Oviedo y del Reino de Asturias (Asturias)
• 1985 Cueva de Altamira (Cantabria)
• 1985 Ciudad vieja de Segovia y su Acueducto (Segovia)
• 1985 Ciudad vieja de Santiago de Compostela (La Coruña)
• 1985 Ciudad vieja de Ávila e iglesias extra-muros (Ávila)
• 1986, 2001 Arquitectura mudéjar de Aragón
• 1986 Parque Nacional de Garajonay, (La Gomera)
• 1986 Ciudad vieja de Cáceres (Cáceres)
• 1986 Ciudad histórica de Toledo (Toledo)
• 1987 Catedral, Reales Alcázares y Archivo de Indias de Sevilla (Sevilla)
• 1988 Ciudad vieja de Salamanca (Salamanca)
• 1991 Monasterio de Poblet, (Tarragona)
• 1993 Conjunto arqueológico de Mérida (Badajoz)
• 1993 El Real Monasterio de Santa María de Guadalupe, (Cáceres)
• 1993 El Camino de Santiago de Compostela
• 1994 Parque Nacional de Doñana, (Huelva)
• 1996 Ciudad histórica fortificada de Cuenca (Cuenca)
• 1996 La Lonja de la seda de Valencia (Valencia)
• 1997 Palacio de la Música Catalana y Hospital de Sant Pau, en Barcelona (Barcelona)
• 1997 Las Médulas (León)
• 1997 Monasterios de San Millán de Yuso y de Suso (La Rioja)
• 1998 Arte rupestre del Arco Mediterráneo de la península Ibérica
• 1998 Universidad y recinto histórico de Alcalá de Henares, (Madrid)
• 1999 Ibiza (Islas Baleares), biodiversidad y cultura
• 1999 San Cristóbal de La Laguna, (Santa Cruz de Tenerife)
• 2000 Sitio Arqueológico de Atapuerca, (Burgos)
• 2000 Palmeral de Elche, (Alicante)
• 2000 Misterio de Elche, (Alicante)
• 2000 Iglesias románicas catalanas del Valle de Bohí, (Lérida)
• 2000 Muralla romana de Lugo (Lugo)
• 2000 Conjunto arqueológico de Tarragona (Tarragona)
• 2001 Paisaje cultural de Aranjuez, (Madrid)
• 2001 Construcciones, arte e historia de Aragón
• 2003 Ciudades de Baeza y Úbeda, (Jaén)
• 2006 Puente Vizcaya, Bilbao (Vizcaya)

Momotlalcāyōtl

Xōtlachpatoliztli īpan World Cup 2010.

In momotlalcāyōtl īpan Caxtillān ca ipampa xopatoltiliztli (ihuicpa in xiuhpohualli XX), chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, tenis, mapatoltiliztli, īhuān momotlalcāyōtl itech tepozcuaitl. Axcān, Caxtillān, cē centlalticpac huelitini īca momotlalcayotl, ihcuac tecuacan itechpahuic Olimpicayoh Mahuiltiliztli xiuhpan 1992 in ōmpa Barcelona, otlacauh huel miyac imomotlalcāyō ipampa tlācatiyān.

Caxtillān oquipiya cemanahuac tlamahuichihuanih īpan momotlalcayōtl quemeh: xopatiliztli, padel, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, karate, judo, taekwondo, boxeo, tenis, atletismo, gimnasia, trial, enduro, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 īhuān quiquiuhpatoltiliztli.

• Caxtillān īpan Olimpicayoh neāhuiltiliztli.
• Selección de atletismo de Caxtillān
• Selección de baloncesto de Caxtillān
• Selección de balonmano de Caxtillān
• Selección de béisbol de España
• Selección de fútbol de España
• Selección de fútbol sala de España
• Selección de hockey hierba de España
• Selección de rugby de España
• Selección de waterpolo de España
• Fútbol en España, Liga española de fútbol y Copa del Rey
• Baloncesto en España, Liga ACB, Liga LEB y Copa del Rey
• Balonmano en España, Liga ASOBAL, Copa del Rey, Copa ASOBAL
• Ciclismo en España y Vuelta ciclista a España
• Tenis en España
• Voleibol en España, Copa del Rey
• Béisbol en España
• Mundo del Motor en España

Āmoxtiliztli

• Ediciones Trébol, Diccionario Enciclopédico Visual īpān caxtillahtōlli, Cargraphics S.A., otepoztlahcuiloc ipan Colombia, 1997.
• García Escamilla, Enrique, Historia de México (Mēxihco ītlahtōllotl), tlahcuilohua Nāhuatl īhuān caxtillahtolcopa, otepoztlahcuiloc ipan Calpōlli Tlahtōlōyān, Plaza y Valdés Editores, 1991.

LOCKHART, James. The Nahuas After the Conquest: A Social and Cultural History of the Indians of Central Mexico, Sixteenth Through Eighteenth Centuries. Stanford University Press, 1994. (nāhuatlahtōlli - inglatlahtōlli)

Occe calixatl

Huiquimedia Commons quipiya occequin tlahcuilolli

Caxtillān itechcopa.

• Jefatura del Estado
• Presidencia del Gobierno de España
• Cámara Legislativa de España
• Constitución española
• Instituto Nacional de Estadística
• Anuario Estadístico de España
• Principales multinacionales de España: una fuerza cada vez mayor en la economía, por William Chislett, en el Real Instituto Elcano.
• Web oficial del turismo en España
• Atlas de España
• Estado de los Embalses de España
• Historia de la bandera de España
• The Economist clasificación de países por calidad de vida (2005) -10º (inglatlahtōlcopa)
• Estadísticas de España en el CIA World Factbook (inglatlahtōlcopa)
• Índice de libertad de prensa - 29º sobre 139 países (inglatlahtōlcopa)
• Consulados para España (en inglés)

Caxtillān

Cemāxcāyōtl
Andalucía • Aragón • Asturias • Baleares • Canarias • Cantabria • Catalania • Caxtillān īhuān León • Caxtillān-La Mancha • Ceuta • Extremadura • Galicia • La Rioja • Madrid • Melilla • Murcia • Navarra • Valencia • Vasconia