Rome (stad)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
Rome
Roma
Stad in Italië Vlag van Italië
Flag of Rome.svg Wapen van gemeente
Rome (stad)
Rome (stad)
Situering
Regio Lazio, (Latijn: Latium) (LAZ)
Provincie Roma
Coördinaten 41° 54′ NB, 12° 30′ OL
Algemeen
Oppervlakte 1285 km²
Inwoners (31 dec. 2013) 2.863.322 (2228266 inw/km²)
Hoogte 37 m
Burgemeester Ignazio Marino (PD)
Overig
Postcode 00100 (algemeen), 00121 tot 00199
Netnummer 06
Aangrenzende gemeenten Albano Laziale, Anguillara Sabazia, Ardea, Campagnano di Roma, Castel Gandolfo, Castel San Pietro Romano, Ciampino, Vaticaanstad, Colonna, Fiumicino, Fonte Nuova, Formello, Frascati, Gallicano nel Lazio, Grottaferrata, Guidonia Montecelio, Marino, Mentana, Monte Porzio Catone, Monte Compatri, Monterotondo, Palestrina, Poli, Pomezia, Riano, Sacrofano, San Gregorio da Sassola, Tivoli, Trevignano Romano, Zagarolo
Beschermheilige Petrus en Paulus
Naam inwoner Romein (it: Romano)
ISTAT-code 058091
Portaal  Portaalicoon   Italië
Historisch centrum van Rome. de bezittingen van de Heilige Stoel in die stad met speciale territoriale rechten en Sint-Paulus buiten de Muren
Werelderfgoed cultuur
Roum.jpg
Land Vlag van Italië Italië Vlag van Vaticaanstad Vaticaanstad
UNESCO-regio Europa en Noord-Amerika
Criteria i, ii, iii, iv, vi
Inschrijvingsverloop
UNESCO-volgnr. 91
Inschrijving 1980 (4e sessie)
Uitbreiding 1990
UNESCO-werelderfgoedlijst

Rome (Italiaans: Roma) is de hoofdstad van Italië en tevens het bestuurlijk centrum van de regio Lazio en de Città Metropolitana di Roma (voorheen de provincie Rome). De stad Rome heeft ca. 2,8 miljoen inwoners, het inwonertal van de metropoolregio bedraagt 3,7 miljoen. Het is de grootste stad van Italië. Door de stad, gelegen in het midwesten van het Apennijns Schiereiland, stromen de rivieren de Tiber en de Aniene.

De geschiedenis van Rome strekt zich uit over ruim 2700 jaar en de stad heeft zich in de geschiedenis ontwikkeld als een van de belangrijkste steden van de westerse cultuur. Het was de hoofdstad van het Romeinse Koninkrijk, de Romeinse Republiek en het Romeinse Keizerrijk. Sinds 1871 is Rome de hoofdstad van Italië. Rome is ook de zetel van de paus, die het gezag voert over de dwergstaat Vaticaanstad, een enclave binnen de stad Rome.

Rome is oorspronkelijk gebouwd op zeven heuvels, maar strekt zich inmiddels uit tot aan de Tyrreense Zee. Het historische stadscentrum bevindt zich op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Bekende bezienswaardigheden zijn het Colosseum, het Forum Romanum, het Pantheon, de Sint-Pietersbasiliek, de Trevifontein en het Monument van Victor Emanuel II.

Geschiedenis[bewerken]

1rightarrow blue.svg Zie Geschiedenis van Rome voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Over het ontstaan van Rome doet een aantal verhalen de ronde. Volgens de legende zoals opgetekend door de Romeinse geschiedschrijver Titus Livius (rond 59 v.Chr. - 17 n.Chr.) in zijn geschiedenis van Rome (Latijn: Ab urbe condita; Nederlands: Vanaf de stichting van de stad) is de stad in 753 v.Chr. gesticht door Romulus en Remus. Volgens archeologen is Rome echter ontstaan in vier stappen:

  1. In de 10e eeuw v.Chr. kwamen er enkele kleine nederzettingen van Latijnen op de Palatijn en op de Esquilijn, twee van de zeven heuvels van Rome.
  2. In de 8e eeuw v.Chr. ontstonden er nieuwe nederzettingen op deze Palatinus, Esquilinus en op de Coelius. Het bondgenootschap Roma Quadrata werd opgericht tussen de twee nederzettingen op de Palatijn. Zo werden die twee nederzettingen sterker op militair vlak. Er kwam ook een eerste muur rond de Palatijn.
  3. In de 6e eeuw v.Chr. kwamen er nog meer nederzettingen op die drie heuvels. De Etrusken veroverden het geheel en verenigden de nederzettingen op de drie heuvels tot een stad.
  4. In de laatste fase, tijdens de 4e eeuw v.Chr., breidde de stad zich verder uit tot de vier andere heuvels waar nog geen nederzettingen waren. Rome kreeg een flinke omvang, doordat de zeven nederzettingen met een muur verbonden werden.
Het Forum Romanum was het hart van de oude stad Rome

Onder de Etrusken werd Rome geregeerd door koningen. Na het verjagen van de laatste koning, Lucius Tarquinius Superbus, werd Rome een republiek die standhield tot de laatste eeuw voor Christus waarna het een keizerrijk werd. Tijdens de Romeinse Republiek verenigde Rome het Italische schiereiland waarna het hele middellandse zee gebied werd onderworpen. Tijdens het Romeinse Keizerrijk omvatte het rijk ook grote delen van West-Europa en van het Midden-Oosten. Rome telde toen, als hoofdstad van dit enorme rijk, meer dan een miljoen inwoners. Vanaf de derde eeuw begon het rijk in verval te raken waarna in de loop van de vierde en vijfde eeuw een definitieve splitsing in een West- en Oost-Romeinse Rijk volgde. Byzantium (beter bekend als Constantinopel) werd in deze tijd de nieuwe hoofdstad van het rijk en nadat de keizerlijke instellingen en bureaucratie alsmede de politieke en economische elite naar Constantinopel verhuisd waren, overvleugelde de nieuwe hoofdstad van het Rijk spoedig de vorige hoofdstad Rome die inkromp tot een gemiddelde provinciale stad.

Tijdens het voortgaande verval en de uiteindelijke val van het West-Romeinse Rijk verminderde de Romeinse bevolking sterk maar Rome bleef wel belangrijk als de stad waar de paus zetelde, hoewel die aan het eind van de Middeleeuwen tijdens het Westers Schisma tijdelijk vertrok uit Rome. Naast Rome werd er een groot gebied om Rome heen (de Kerkelijke Staat) in Midden-Italië bestuurd door de paus.

Tijdens de Italiaanse eenwording van 1860 was Rome met directe omgeving het enige deel van het Italiaanse schiereiland dat niet door het nieuwe Koninkrijk Italië werd ingenomen. De stad bleef met Franse steun in handen van de paus. In 1870 veroverden de Italianen de stad alsnog. Pas in 1929 legde de paus zich hier middels het Verdrag van Lateranen, dat Vaticaanstad oprichtte, bij neer.

Na 1870 migreerden velen vanuit het onderontwikkelde Zuid-Italië noordwaarts om onder meer bij de nieuwe overheid in Rome te gaan werken of in de zich uitbreidende industrie. Hierdoor groeide de stad aanzienlijk.

Kort na de Eerste Wereldoorlog, was Rome getuige van de groei aan macht van het Italiaanse fascisme, geleid door Benito Mussolini. In 1922 marcheerden zij naar de stad om het nieuwe Italiaanse rijk uit te roepen en werd een bondgenootschap met Nazi-Duitsland aangegaan. Het interbellum zag een snelle groei van de bevolking in de stad, die de één miljoen inwoners overtrof. Als gevolg van de aanwezige culturele schatten en de aanwezigheid van het Vaticaan ontsnapte Rome tijdens de Tweede Wereldoorlog grotendeels aan het tragische lot van andere Europese steden. Op 19 juli 1943 werd echter de wijk San Lorenzo alsnog gebombardeerd door de Anglo-Amerikaanse luchtmacht, wat resulteerde in ongeveer 3.000 doden en 11.000 gewonden. Na de val van Mussolini en de door het nieuwe Italiaanse regime onderhandelde wapenstilstand met de geallieerden op 8 September 1943, werd de stad bezet door de Duitsers en tot open stad verklaard tot de uiteindelijke bevrijding op 4 juni 1944.

Geografie[bewerken]

Ligging[bewerken]

Satellietfoto van Rome

Rome bevindt zich in de regio Lazio in het midden van Italië. De stad is gelegen aan de oevers van de rivier de Tiber. Het centrum van Rome bevindt zich op zeven heuvels ten oosten van de Tiber: de Aventijn, de Capitolijn, de Caelius, de Esquilijn, de Palatijn, de Quirinaal en de Viminaal. De Vaticaanse heuvel, de Janiculum, de Velia en de Pincio horen niet bij dit traditionele zevental, evenmin als de hoogste heuvel van de stad, de Monte Mario, die 139 meter boven zeeniveau uitstijgt. Naast de Tiber, stroomt ook de rivier Aniene door de stad.

Als grens van de stad Rome kan de Grande Raccordo Anulare beschouwd worden, de ringweg die de stad op 10 kilometer afstand van het centrum ontsluit. De gemeente Rome bestrijkt echter een oppervlakte van 1.285 km² en trekt zich uit tot de Tyrreense Zee, die meer dan 20 kilometer van het stadscentrum verwijderd is.

Klimaat[bewerken]

Rome heeft een mediterraan klimaat. Een aangename temperatuur is er van april tot en met juni. In juli en augustus is het erg warm in Rome. In de winter kan de temperatuur onder het vriespunt dalen, maar sneeuw is zeldzaam.

Weergemiddelden voor Rome
Maand jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Jaar
Gemiddeld maximum (°C) 11,6 13,0 15,0 18,3 22,7 26,7 29,8 29,7 26,3 21,5 16,4 13,0 20,3
Gemiddeld minimum (°C) 3,7 4,4 6,0 8,3 12,0 15,7 18,1 18,2 15,7 11,7 8,0 5,0 10,6
Neerslag (mm) 76 69 66 58 45 34 18 34 71 93 109 93 63,8
Bron: Weer Rome (Worldmeteo)

Bestuurlijke indeling[bewerken]

Rome bestaat uit vijftien deelgemeenten (Municipi). Municipio I is het oude centrum en de achttien andere Municipi liggen eromheen. Tot 1992 waren er twintig Municipi, maar de toenmalige nummer XIV is in dat jaar de zelfstandige gemeente Fiumicino geworden. In 2013 is het aantal municipi teruggebracht naar 15.[1]

Stadsdeel Inwoners
31 December 2010
Oppervlakte
in km²
Bevolkingsdichtheid
per km²
Map
Municipio I - Centro Storico-Prati 201,496 19.91 10,120 The 15 Municipi of Rome
Municipio II - Parioli/Nomentano-San Lorenzo 175,678 13.72 12,849
Municipio III - Monte Sacro 203,395 97.82 2,079
Municipio IV - Tiburtina 178,549 49.15 3,633
Municipio V - Prenestino/Centocelle 243,363 26.97 9,132
Municipio VI - Roma Delle Torri 243,922 113.33 2,151
Municipio VII - San Giovanni/Cinecittà 310,887 46.75 6,650
Municipio VIII - Appia Antica 135,420 47,29 2,863
Municipio IX - EUR 175,925 183.17 960
Municipio X - Ostia 226,084 150.64 1,500
Municipio XI - Arvalia Portuense 152,700 70.87 2,154
Municipio XII - Monte Verde 142,983 73.12 1,955
Municipio XIII - Aurelia 137,633 68.67 2,004
Municipio XIV - Monte Mario 184,911 131.28 1,408
Municipio XV - Cassia Flaminia 157,625 186.70 844

Demografie[bewerken]

Inwonertal[bewerken]

In 330 bedroeg het aantal inwoners omstreeks 1 miljoen. Na de val van het Romeinse Rijk daalde het drastisch. Het was pas na circa 1936 dat het aantal inwoners weer was gestegen tot boven het miljoen.

Het aantal inwoners binnen de stadsgrenzen van Rome is ongeveer 2,7 miljoen, maar de agglomeratie Rome telt 4 miljoen inwoners. Rome en Milaan zijn daarmee qua bevolkingsaantal de grootste steden van Italië.

Taal[bewerken]

Tegenwoordig wordt er in Rome net als in de rest van Italië Italiaans gesproken. In de Romeinse tijd werd er echter net als in de rest van het Romeinse Rijk Latijn gesproken. Deze taal is oorspronkelijk in Lazio, de regio waarin Rome ligt, ontstaan. Het huidige dialect van Rome is het Romanesco. Dit dialect kent veel afkortingen en "vieze woorden".

Cultuur[bewerken]

Bezienswaardigheden[bewerken]

1rightarrow blue.svg Zie Lijst van bezienswaardigheden van Rome voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Als oude hoofdstad van het Romeinse Rijk en centrum van de Rooms-katholieke Kerk is Rome bijzonder rijk aan bezienswaardigheden. Bekende voorbeelden van bezienswaardigheden uit de tijd van het Romeinse Rijk zijn het Colosseum, het Forum Romanum en het Pantheon.

Een voorbeeld van een bezienswaardigheid van latere datum is de Trevifontein, die in de 18e eeuw zijn huidige vorm kreeg en het toneel vormde van een beroemde scène uit de film La Dolce Vita van Federico Fellini. Het Sint-Pietersplein en de daar gelegen Sint-Pietersbasiliek zijn ook wereldberoemd.

Uitgaansleven[bewerken]

Rome heeft een zeer uitgebreid uitgaansleven. Cafés zoals in Nederland en België zijn er niet veel, maar typisch Italiaanse koffiebars des te meer. Opmerkelijk hier is dat, net als in de rest van Italië, drankjes die je staand aan de bar drinkt, aanmerkelijk goedkoper zijn dan bij een zitplaats of op het terras. Verder zijn er veel restaurants, en ook zijn er veel clubs, discotheken, enzovoorts te vinden. Onder andere het Campo de' Fiori en de wijk Trastevere zijn bekend om het uitgaansleven. Er zijn meer dan honderd bioscopen, met Italiaanse en meestal in het Italiaans nagesynchroniseerde buitenlandse films.

Musea[bewerken]

Gebouw van de Capitolijnse Musea

Het oudste museum van Rome is de in 1471 opgerichte Musei Capitolini, dat in aanvulling op de grotere Vaticaanse Musea tot de belangrijkste kunstcollecties van de stad behoren.

De Villa Giulia, het zestiende-eeuwse landhuis van Paus Julius II, huisvest een uitgebreide collectie van oude Etruskische en Romeinse kunst. In de Villa Borghese, het paleis van de familie Borghese, wordt de kunstcollectie van deze familie tentoongesteld, die hoofdzakelijk bestaat uit schilderijen en sculpturen.

In een door Michelangelo ontworpen klooster bevindt zich het Museo Nazionale Romano delle Terme. Hier wordt Griekse en Romeinse kunst tentoongesteld. Ook van belang zijn de galerieën in het Palazzo Doria Pamphili en het Palazzo Colonna, de Renaissancistische bronscollectie in de Palazzo Venezia en de schilderijencollectie van het Palazzo Barberini. Andere belangrijke musea zijn:

Evenementen[bewerken]

Er worden diverse evenementen gehouden in Rome zoals:

Sport[bewerken]

In 1960 vonden de Olympische Spelen in Rome plaats.

AS Roma en SS Lazio zijn twee grote Italiaanse voetbalclubs uit Rome. Roma is de club van de binnenstad, maar ook in de zuidelijke en oostelijke buitenwijken heeft de club een grote aanhang. Lazio is de club van de provincie Lazio en heeft ook supporters in de noordelijke buitenwijken van Rome. De twee clubs delen het Stadio Olimpico. De derde club van Rome is het kleine Cisco Roma.

Vertier[bewerken]

Winkelen[bewerken]

Bekende winkelstraten in Rome zijn:

Cinecittà Due Centro Commerciale aan de Via Palmiro Togliatti (metro Cinecittà) is een winkelcentrum met onder andere supermarkt, kleding en schoenen.

Markten[bewerken]

Markten zijn onder andere:

  • Mercato Generale, een groente- en fruitmarkt in het zuiden van Rome aan de Via Ostiense
  • Ponte Milvio aan het einde van de Via Flamia, voedingsmarkt bekend om zijn vis
  • Campo de 'Fiori, versmarkt
  • Mercato dei Fiori
  • Mercato delle Stampe
  • Mercato di Piazza di San Cosimato
  • Piazza Testaccio
  • Porta Portese, vlooienmarkt op zondag
  • Mercato di Via Sannio

Stadsbestuur[bewerken]

Politiek[bewerken]

Vanaf 12 Juni 2013, is Ignazio Marino de burgemeester van Rome. Hij is lid van de Partito Democratico. Als voormalig arts (chirurg) zet hij zich sterk in voor de leefbaarheid van de stad. Zo gaat hij zelf regelmatig per fiets naar het werk. Giovanni Alemanno (Alleanza Nazionale/Popolo della Libertà) was zijn voorganger. Die is weer de opvolger van Walter Veltroni die sinds 27 mei 2001 burgemeester is geweest van Rome voor de Partito Democratico (oorspronkelijk DS).

Rome is tussen 1946 en 1976 en van 1985 tot 1989 bestuurd door de teloor gegane partij Democrazia Cristiana (DC). Van 1976 tot 1985 leverde de Partito Comunista Italiano (PCI) de burgemeester en van 1989 tot 1993 had de teloor gegane Partito Socialista Italiano (PSI) het hoogste ambt van de stad in handen. Van 1993 tot 2001 was Francesco Ruttelli (nu Partito Democratico, toen voor Verdi, I Democratici en Margherita) de burgemeester van Rome.

Stedenbanden[bewerken]

Rome heeft (onder meer) de volgende partnersteden:

Verkeer en vervoer[bewerken]

Autoverkeer[bewerken]

De Romeinse hoofdwegen vanuit Rome

Rome is het centrum van een radiaal netwerk van wegen dat ruwweg de lijnen volgt van het oude Romeinse wegennet dat begon bij de Capitolijn en Rome verbond met zijn rijk. Tegenwoordig wordt Rome omcirkeld door een ringweg, de Grande Raccordo Anulare (GRA), op een afstand van ongeveer 10,5 kilometer tot het centrum. De aansluitende autosnelwegen zijn onder meer de autosnelweg A1 (Noord-Zuid, vergelijk de oude Via Tiberina en Via Salaria), A24 (naar het Oosten, Via Tiburtina), A12 (langs de kust naar het noorden, Via Aurelia) en A91 (naar vliegveld Fiumicino).

Luchtvaart[bewerken]

Luchthaven Rome Fiumicino is het drukste vliegveld van Italië

De luchthaven Rome Fiumicino bij de kustplaats Fiumicino, ook Leonardo da Vinci International Airport genoemd, is de belangrijkste luchthaven van Rome en naar aantal passagiers de grootste van Italië. Rome beschikt daarnaast over een tweede internationale luchthaven: Rome Ciampino, een gecombineerde civiele en militaire luchthaven ten zuidoosten van de stad. Het is de bedoeling dat in de toekomst bij Viterbo, ten noorden van Rome, een derde vliegveld wordt gerealiseerd.

Spoorwegen[bewerken]

Corridor bij het station van Roma Termini.

Dankzij de centrale ligging op het Italiaanse schiereiland is Rome een belangrijk knooppunt voor spoorverkeer. Station Roma Termini is het belangrijkste spoorwegstation van Rome. De internationale treinen (met bestemmingen als Parijs) vertrekken hier. Vanuit Rome vertrekken twee hogesnelheidslijnen, een naar Napels en een naar Florence (en verder naar Milaan en Turijn). Het is tevens een belangrijk knooppunt voor bus en metro. Kleinere stations zijn Roma Tiburtina, Roma Trastevere, Roma Tuscolana en Roma Ostiense. Omdat Termini een kopstation is stoppen niet alle doorgaande lange afstandtreinen in Termini maar in Tiburtina. Ook sommige voorstadslijnen stoppen niet in Termini. Er zijn de volgende regionale lijnen: (FL=ferrovia regionale del Lazio (buurtspoor van Lazio). Tot 2012 werd de afkorting FR gebruikt. De meeste oudere Romeinen spreken echter nog steeds over de FM (Ferrovia Metropolitana))[2]

Naast de staatspoorwegen in Rome zijn er nog twee normaalsporige regionale spoorlijnen, Rome (Flaminio) - Viterbo en Rome (Porta S.Paolo) - Lido die geëxploiteerd worden door Met.Ro.. De maatschappij die de metro exploiteert.

Stads- en streekvervoer[bewerken]

Metrorijtuig op lijn A

De metro van Rome heeft twee lijnen, lijn A en B. In vergelijking met veel andere grote steden is het metronet van Rome vrij klein: een aantal bezienswaardigheden, zoals het Vaticaan en het Colosseum, zijn hiermee te bereiken, maar grote delen van het oude centrum vooralsnog niet. Hier komt wel verandering in, want lijn C is in aanleg, evenals een aftakking van lijn B. Een vierde lijn (D) is gepland. Het probleem bij de aanleg is dat bij het graven steeds weer archeologische vondsten worden blootgelegd, die het bouwen met soms tientallen jaren ophouden.

Tramnet van Rome

Rome heeft een uitgebreid busnet verzorgd door Trambus SpA. Hiermee wordt ook het oude historische centrum goed ontsloten, bijvoorbeeld vanaf Roma Termini. Sinds 1877 wordt de stad bediend door een tramnet, dat nu bestaat uit zes lijnen met een totale lengte van 51 km. Het tramnet bestaat grotendeels uit een niet gesloten ringlijn in de buitenwijken met een paar uitlopers naar het centrum en een lijn naar het Oosten. Door de vele verkeerslichten waarbij de tram geen voorrang heeft, was de rijsnelheid vroeger gering. Tegenwoordig is door de aanleg van vrije trambanen deze situatie aanmerkelijk verbeterd. Bovendien zijn de nieuwere tramstellen voorzien van airconditioning. Ook heeft lijn 8 nu zijn eindpunt bij Piazza Venezia, waardoor het centrum beter wordt ontsloten.

buurtspoorweg Rome Patano bij Porta Maggiore.

De vroegere trammaatschappij STEFER (Società delle Tramvie e Ferrovie Elettriche di Roma) van Rome had regionale tramlijnen die in het zuidoosten doorreden tot Velletri, Lanuvio, Frascati en andere plaatsen.[3] Naar het Oosten reed de TFE (Tramvie e Ferrovie Economische) naar Tivoli. De vroegere 950 cm sporige buurtspoorweg SFV (Società per le Ferrovie Vicinali) reed in de jaren 70 van de vorige eeuw nog tot Fiuggi. Deze lijn is nu ingekort tot Giardinetti in Rome. Al deze spoorstreeklijnen zijn nu vervangen door het huidige streekvervoerbusnet van Co.Tra.L Spa. Deze streekvervoerbussen rijden niet door tot in het centrum van Rome, maar komen aan in busstations aan de rand van de stad met goede metro- en/of treinaansluitingen.

Universiteiten[bewerken]

Media[bewerken]

Televisie[bewerken]

Radio[bewerken]

Kranten[bewerken]

Bekende inwoners[bewerken]

1rightarrow blue.svg Lijst van Romeinen

Trivia[bewerken]

De Lage Landen en Rome[bewerken]

Campo Santo dei Teutonici e dei Fiamminghi

Verschillende plaatsen en instellingen in Rome herinneren aan de Nederlandse/Belgische aanwezigheid in Rome door de eeuwen heen.

Zegswijzen[bewerken]

  • Alle wegen leiden naar Rome (It. Tutte le strade portano a Roma.)
  • Rome werd niet gebouwd in één dag (Roma non fu costruita in un giorno.)
  • Er zijn vele wegen die naar Rome leiden. (er zijn meerdere manieren om iets te doen.)
  • Hij is in Rome geweest, maar heeft de Paus gemist (hij heeft het belangrijkste laten schieten.)
  • Zo oud als de weg naar Rome zijn (heel erg oud zijn)
  • Engels: When in Rome, do as the Romans do (A Roma, comportati come i Romani. Gedraag je in Rome zoals Romeinen doen.)

Wetenwaardigheden[bewerken]

  • Een cicerone is een gids voor reizigers die kunstwerken enz. komen bezichtigen, in het bijzonder de oudheden te Rome.
Panoramisch uitzicht over Rome uit het westen vanuit de koepel van de Sint-Pieter.
Panoramisch uitzicht over Rome uit het westen vanuit de koepel van de Sint-Pieter.

Externe link[bewerken]

Logo Wikimedia Commons
Commons heeft meer mediabestanden op de pagina Rome.
Logo Wikivoyage
Wikivoyage heeft een reisgids over Rome.

Referenties[bewerken]

  1. http://www.ilmessaggero.it/roma/campidoglio/roma_municipi_accorpamento_consiglio_s_riduzione/notizie/257651.shtml#
  2. . . Map of public transport Roma / Rome juni 2009, uitgave Atac
  3. Eisenbahnatlas Italien und Slowenien, Scheers + Wall