Japonya
| Japonya | |||||||||||||||
|
|||||||||||||||
 |
|||||||||||||||
| Paytext | Tokyo | ||||||||||||||
| Bacarê tewr gırdi | Tokyo | ||||||||||||||
| Zıwan | Japonki | ||||||||||||||
| Hukmat | Monarşiya Qanuniye | ||||||||||||||
| Erd | |||||||||||||||
| - Pêro-piya | 377,835 | ||||||||||||||
| - % awe | (%) 0.8 | ||||||||||||||
| Nıfus | |||||||||||||||
| - Pêro-piya | 127,417,244 | ||||||||||||||
| - Sıxletiya nıfusi serê km² | 337/km² | ||||||||||||||
| Yewiya perey | Yen (JPY) |
||||||||||||||
| Wareyê saete | +9 | ||||||||||||||
| Kılmkerdışê pela interneti | .jp | ||||||||||||||
| Kodê têlefoni | +81 |
||||||||||||||
Japonya yew dewleta u cayê xo mıntıqa ra rocvetışê (şerqê) Asya dero. Japonya 3.000 (hirê hezari) ra zêde adeyan ra yena pêra (mıteşekkıla). Hokkaido, Honşu, Şikoku u Kyuşu adeyê pilê. Rocawanê (ğerbê) Japonya de Çin, Korya Zımey, Korya Veroci u dormey xo de Okyanuso Pasifik estê. Paytextê Japonya Tokyowo. Japonya ezaya Mılliyetanê Yewbiyayiyan u G8iya. Sistemê siyasetê xo monarşiya qanuniyo, feqet yew serwezir hukım keno. Labelê sistemê iqtısadi kapitalizmo. İqtısadê Japonya zaf quwetıno u dınya de ê dıyino.
Etimolociya nameyê cı[bıvurne | çımey bıvurne]
Namey dewlete be işaretê 日 (wendış ni, mena „roc“ ya zi „roce“ de) u 本i (wendış hon, mena „çıme“, „kok“ ya zi „destpêkerdış“i de) ra yeno pêra. Seba ke Japonya be leqema „dıwela veciyayışê tici“ zi şınasiyena. No nameo pêrabeste şeno hem zey Nipponi (にっぽん) hem zi Nihon (にほん) bêro werdene. Cokao ke zıwano resmi de, serê peran u pulanê Japonya de, yewna zi organizasyonanê beynelmıleli de „Nippon“ gureniyeno. Zıwano rocane u qıseykerdışi de zi zêdêr „Nihon“ vêreno.
Tarix[bıvurne | çımey bıvurne]
Verê seserra 20i de Japonya quwetıne nêbiye. Feqet newedariya (dêmdariya) endustriye dıma zaf biye quwetıne. Japonya Cengê Dınya Yewine ra ğalıb veciye u hukım kerd rocvetışê Asya. Wextê Cengê Dınya Dıyine de Japonya biye zaf quwetıne u dewletê zey Çin, Filipin, Korya, İndonezya u Malêzya işğal kerdi. Feqet Dewletê Amerikayê Yewbiyayey bombaya atomi eşte Japonya ser u Japonya Cengê Dınya dıyine kerd vini.
İklım û bacari[bıvurne | çımey bıvurne]
İklimê Japonya honıko; zaf şıliye varena (varan vareno). Seba şıliye ra, erdê Japonya sero khewe u dar zafo. Feqet her serre zelzeley benê.
Bacarê Gırdi:
- 1. Tokyo, Nıfus: 12.200.000
- 2. Osaka, Nıfus: 2,629,252
- 3. Nagoya, Nıfus: 2,190,549
- 4. Kobe, Nıfus: 1,521,164
- 5. Kyoto, Nıfus: 1,473,068
Bacarê Tokyoy zaf raver şiyo, tede bina u banê xeylê berzi estê. Tokyo bacarê dewizio, paytextê borsao, merkezê iqtısadê Japonya u Asyao. Japonya de xeylê şırketê teknolociye u iqtısadi estê.
Nıfus[bıvurne | çımey bıvurne]
Nıfusê şarê Japonya 127 milyono. Mıxtelıf mılleti tede estê; Çinıci, Koreyıci, Taiwanıci. Feqet nıfusê Japonya her serre beno şenık. Gorey vatena merdumê ilmê cemaeti, serra 2100y de nıfusê Japonya beno 60 milyon. Dinê Japonya Şintoizm u Budaizmo. Zıwanê resmi Japonkiyo.
İqtısad[bıvurne | çımey bıvurne]
İqtısadê Japonya zaf gırdo, dınya de ê dıyino. Endustriya teknolociye u komputeri zaf be qalitewa. Japonya xeylê wesıtan (otomobilan) vecena. Mitsubishi, Toyota u Honda firmeyê Japonyaê. İdxalatê (eksportê) Japonya zafo u idxalatê Japonya zaf biyo dewlemend.
Çımey[bıvurne | çımey bıvurne]
|
|||||
