Prancis
|
|||
| Motto: Liberté, Egalité, Fraternité (Basa Prancis: Kabebasan, Kaadilan, Paseduluran) |
|||
 |
|||
| Basa resmi | Basa Perancis | ||
| Ibukutha | Paris | ||
| Kutha paling gedhé | Paris | ||
| Presiden | François Hollande | ||
| Perdana Mentri | Manuel Valls | ||
| Wewengkon - Total1 - Prancis Metropolitan2 - % air |
Urutan ka-42 674,843 km² Urutan ke-47 551.695 km² 543.965 km² 0,26% |
||
| Pedunung (1 September 2006) - Total1 - Prancis Metropolitan2 - Kapadhetan2 |
Urutan ka-20 61.045.000 60.560.000 111/km² |
||
| PDB (PPP) - Total (2003) - PDB/wong |
Urutan ka-5 $1,661 trilyun $27.600 |
||
| Mata uang | Euro (€)3, Franc CFP4 | ||
| Zona wektu - dalam musim panas |
CET (UTC+1)2 CEST (UTC+2)2 |
||
| Lagu kabangsan | La Marseillaise | ||
| TLD | .fr | ||
| Kodhe telepon | 33 | ||
|
1 Kabèh wilayah Republik Prancis, klebu kabèh departemen lan wilayah jaban rangkah, ora klebu Terre Adélie ing Antartika amarga kadhaulatan ditunda wiwit ditapak asmani Persetujuan Antartika taun 1959 |
|||
Prancis (basa Prancis: République française) iku sawijining negara gedhé ing Eropah. Ibukuthané Paris. Saliyané ing dharatan Eropah, wewengkoné uga nyakup sawetara pulo lan wilayah ing bawana liya. Prancis Metropolitan mbentang saka Segara Tengah nganti Selat Inggris lan Segara Lor, sarta saka Kali Rhein nganti Samudera Atlantik. Wangun wilayah iki wujudé segi enem saéngga diparabi l'Hexagone ("Sang Segienem").
Ing dharatan, Prancis diwatesi déning Belgia, Luxemburg, Jerman, Swiss, Italia, Monako, Andorra, lan Spanyol. Prancis lan Inggris dihubungaké déning Terowongan Channel kang nembus dhasar Selat Inggris. Ing jaba wilayah metropolitané, Prancis uga nduwé wates karo Brasil, Suriname, lan Antillen Walanda.
Republik iki nganut dhémokrasi kang nganut sistem semi-presidensial. Idhe-idhe pokok kamot jroning La Déclaration des droits de l'Homme et du citoyen. Minangka telu negara gedhé ing Uni Eropah bebarengan karo Britania Raya lan Jerman, Prancis minangka salah siji pendhiri Uni Eropah lan minangka anggota kanthi jembar wewengkon kang paling amba. Prancis uga minangka salah siji pendhiri Perserikatan Bangsa-Bangsa kang dadi salah siji anggota tetep Dewan Keamanan PBB kang nduwé hak véto.
Prancis misuwur kanthi jagad adibusana (fashion), roti, anggur, musik, sepur super cepet TGV, lan resor-resor ski ing Pagunungan Alpen, cedhak tapel wates karo Swiss. Jeneng "Prancis" marisi jeneng sawijining karajaan Jermanik kang wilayahé tau nyakup dhaerah iki sawisé runtuh Kakaisaran Romawi, yaiku karajaan Franka.
Bab lan Paragraf
Sajarah[sunting | Owah sumber]
- Delengen uga: Dhémografi pertengahan and Sajarah ékonomi Prancis
Roma nganti revolusi[sunting | Owah sumber]
Tapel wates Prancis modhèrn padha karo Galia kuna, sing dipanggoni déning Galia Kelt. Galia dikuwasani kanggo Roma déning Julius Caesar ing abad ka-1 SM, lan Galia migunakaké Romawi (Latin, ing ngendi tuwuhing basa Prancis) lan budaya Romawi. Kristen mlebu ing abad ka-2 lan 3 M, lan ditetepaké ing abad ka-4 lan 5 saéngga St. Jerome nulis yèn Galia siji-sijiyé wilayah sing "bébas saka kapercayan nyimpang".
Ing abad ka-4 M, pertahanan sisih wétan Galia ing sadawaning Rhine diajuraké déning suku Jermanik, mliginé saka Frank, ya saka bab iki asalé jeneng kuna "Francie". Jeneng modhèrn "France" asal saka jeneng domain feodal Raja Capetia Prancis ing saubengé Paris. Frank ya iku suku pisanan ing antara panguwasa Jermanik ing Éropah sawisé keruntuhan Kekaisaran Romawi lan pindhah agama dadi Kristen Katulik saka kapercayan Arianisme (Raja Clovis pindhah agama ing taun 498); saéngga Prancis antuk julukan "Gereja paling anom" (La fille ainée de l’Église), lan Prancis ngowahi julukan iku dadi "Kerajaan Prancis Paling Kristen".
Madeg minangka entitas kapisah diwiwiti kanthi Perjanjian Verdun (843), kanthi pamérangan Kekaisaran Karoling Charlemagne dadi Francia Wétan, Francia Tengah lan Francia Kulon. Francia Kulon ya iku wilayah sing dikuwasani Prancis modhèrn lan awal saka Prancis modern.
Dinasti Karoling mimpin Prancis nganti 987, nalika Hugh Capet, Duke of France lan Bangsawan Paris, diangkat dadi Raja Prancis. Keturunané, Capetia Langsung, Dinasti Valois lan Dinasti Bourbon, nyawijèkaké negara liwat manéka perang lan pewarisan dinasti. Monarki iki nggayuh kejayaan sajroning abad ka-17 lan kakuwasan Louis XIV saka Prancis. Wektu semana Prancis nduwèni gunggung pedunung paling gedhé ing Éropah (pirsani Dhémografi Prancis) lan nduwèni pengaruh gedhé marang pulitik, ékonomi, lan budaya Éropah. Prancis dadi, lan ditetepaké sajroning sawetara wektu, basa umum ing urusan luar negeri. Akèh Pencerahan kedadéyan ing lingkaran intelektual Prancis, lan akèh panemuan ilmiah asal saka èlmuwan Prancis ing abad ka-18. Saliyané iku, Prancis nduwèni manéka jajahan ing Amerika, Afrika lan Asia.
Monarki dadi Republik[sunting | Owah sumber]
| “ | Saben wong nduwèni rong negara, negarané lan Prancis. | ” |
Kerajaan mrintah Prancis nganti Revolusi Prancis, taun 1789, Louis XVI lan garwané, Marie Antoinette, dièksekusi (taun 1793), bebarengan karo èwon warga sipil Prancis liyané. Sawisé manéka skéma pamaréntahan, Napoleon Bonaparte ngrebut pamaréntahan Republik taun 1799, lan dadi Konsul Pisanan, lan banjur dadi Kaisar, apa sing sekarang dikenal minangka Kekaisaran Pisanan (1804–1814). Jroning sawetara perang, pasukané nguwasani sebagéyan gedhé bawana Éropah, lan anggota kulawarga Bonaparte dipitaya dadi raja ing kerajaan-kerajaan sing anyar iku.
Sawisé kekalahan pungkasan Napoleon taun 1815 ing Pertempuran Waterloo, monarki Prancis dibentuk manèh, nanging kanthi watesan konstitusional anyar. Taun 1830, sawijining pambrontakan warga sipil meksa pambentukan Monarki Juli konstitusional, sing lumaku nganti 1848. Republik Kapindho sing berusia pendek iki berakhir taun 1852 nalika Louis-Napoléon Bonaparte memproklamirkan Kekaisaran Kapindho. Louis-Napoléon mundur sawisé kekalahan dalam perang Prancis-Prusia taun 1870 lan rezimnya digantikan déning Republik Ketiga.
Prancis nduwèni jajahan kolonial, jroning manéka bentuk, wiwit awal abad ka-17 nganti 1960-an. Ing abad ke-19 lan 20, imperium kolonial seberang segara globalé paling gedhé kapindho ing donya sawisé Imperium Britania. Ing pucuké, antara 1919 lan 1939, imperium kolonial Prancis kapindho mbentang nganti 12.347.000 kilomèter pesagi (4.767.000 sq mi). Kalebu Prancis Metropolitan, total wilayah dharatan ing sangisoré kadhaulatan Prancis nggayuh 12.898.000 kilomèter pesagi (4.980.000 sq mi) taun 1920-an lan 1930-an, sing nyakup 8.6% saka total dharatan donya.
Senadyan menang jroning Perang Donya I lan Perang Donya II, Prancis ngalami akèh kurban lan rugi material (lan senadyan mung sebagéyan cilik teritoriné dikuwasani sajroning Perang Donya I, teritori metropolitané dikuwasani kabèh déning Jerman sajroning perang kapindho). Taun 1930-an ditandhani déning manéka reformasi sosial sing dikenalaké déning pamaréntah Front Populer. Republik Kapapat dibentuk sawisé Perang Donya II lan, saliyané tuwuhing ekonomi sing spektakulèr (les Trente Glorieuses), negara iki ngupaya nglola status pulitiké minangka negara bangsa dominan. Prancis ngupaya njaga imperium kolonialé, nanging banjur nuwuhaké masalah. Usaha 1936 kanggo ngrebut manèh kontrol Indocina Prancis ngakibataké Perang Indocina Pisanan, sing wusanané Prancis kalah ing Pertempuran Dien Bien Phu taun 1954. Sawetara sasi sabanjuré, Prancis ngadhepi konflik anyar, lan luwih gedhé ing Aljazair.
Debat ngenani bab mungkin utawa orané njaga kontrol marang Aljazair, sing banjur ‘omah tumrap sak yuta’ penetap Éropah, ngajuraké negara lan arep ngobaraké perang sipil. Taun 1958, Republik Kapapat sing lemah lan ora stabil owah dadi Republik Kalima, sing nduwèni kakuwasan Presiden luwih dikuwataké. Pemimpin pisanané, Charles de Gaulle ngupaya nyawijèkaké negara lan mungkasi perang. Perang Aljazair lan perang sipil Prancis-Prancis sing lumaku ing ibukota Aljir, rampung kanthi négosiasi damai taun 1962 sing ngasilaké kamardikan Aljazair.
Ing sawetara dekadé pungkasan, rekonsiliasi lan kerjasama Prancis karo Jerman wis mbuktèkaké sentral marang pulitik lan integrasi ekonomi Uni Éropah, kalebu perkenalan euro sasi Januari 1999. Prancis wis mapan ing garis ngarep negara anggota Uni Éropah sing nyoba manfaataké kasempatan persatuan kauangan kanggo mbentuk sawijining badan pulitik, pertahanan, lan keamanan Uni Éropah sing luwih nyawiji lan mampu. Elektorat Prancis milih nentang ratifikasi Perjanjian Konstitusional Éropah sasi Mei 2005, nanging Perjanjian Lisboa diratifikasi déning Parlemen pada Februari 2008.
Dhémografi[sunting | Owah sumber]
Pedunung Prancis cacahé kurang luwih 62 yuta jiwa. Prancis iku negara paling padhet ka-19 ing donya. Kutha paling gedhé ing Prancis yaiku Paris, Marseille, Lyon, Lille, Toulouse, Bordeaux, Nice, Strasbourg, Nantes lan Rennes.
Taun 2003, tuwuhing pedunung Prancis (ora kalebu imigrasi) nyumbang amèh kabèh tuwuhing pedunung ing Uni Éropah. Taun 2004, tuwuhing pedunung yaiku 0.68% lan ing taun 2005 gunggung kelairan lan fertilitas terus nambah.
Geografi[sunting | Owah sumber]
Wilayah utama Prancis dumunung ing dharatan Eropah Kulon lan ditambah manèh karo sawetara teritori ing Amerika Lor, Karibia, Amerika Kidul, Samudra Hindia bagéan kidul, Samudra Pasifik, lan Antartika. Teritori kasebut nduwé wangun pamaréntahan saka tataran département d'outre-mer nganti Pays d'outre-mer. Sacara geografis Prancis kapérang dadi 26 région; 21 ing antarané dumunung ing Perancis Dharatan, 1 ing pulo Korsika, lan 4 ing jaba bawana Eropah. Région kabagi manèh dadi département(96 département ing Perancis dharatan). Département kapérang jroning 329 arrondissement, lan arrondissement kapérang dadi 3,879 canton, banjur kapérang manèh dadi 36,569 komunitas.
Région ing Prancis dharatan lan sebrang segara, antara liya yakuwi:
- Région kang uga departemen sebrang segara (département d'outre-mer/DOM), siji lan sijiné nduwté siji département lan siji région:
- 971 Guadeloupe
- 972 Martinique
- 973 Guyana Perancis
- 974 Reunion
Budaya[sunting | Owah sumber]
Delengen uga[sunting | Owah sumber]
Pranala jaba[sunting | Owah sumber]
Pamaréntah Prancis
Profil
Pirsani pandhuan wisata Prancis ing Wikivoyage
Budaya
- Cocorico! Budaya Prancis
- Contemporary French Civilization, jurnal, Universitas Illinois.
- Virtuelle Fachbibliothek Romanischer Kulturkreis - Vifarom
Liyo
Referensi[sunting | Owah sumber]
- ^ The New Calendar of Great Men: Biographies of the 559 Worthies of All Ages and Nations in the Positivist Calendar of Auguste Comte, By Frederic Harrison, Macmillan & Co., 1920, pg 630
|
||||||||
|
|||||||
|
||||||||
|
|||||||||||||
|
|||||
|
||||||||
|
||||||||||||||
|
|||||
