Cam

Đối với các định nghĩa khác, xem Cam (định hướng).

Citrus × sinensis
Hoa cam và trái cam trên cây
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Eudicots
(không phân hạng)	Rosids
Bộ (ordo)	Sapindales
Họ (familia)	Rutaceae
Chi (genus)	Citrus
Loài (species)	C. ×sinensis
Danh pháp hai phần
Citrus × sinensis (L.) Osbeck

Cam (danh pháp hai phần: Citrus × sinensis) là loài cây ăn quả cùng họ với bưởi. Nó có quả nhỏ hơn quả bưởi, vỏ mỏng, khi chín thường có màu da cam, có vị ngọt hoặc hơi chua. Loài cam là một cây lai được trồng từ xưa, có thể lai giống giữa loài bưởi (Citrus maxima) và quýt (Citrus reticulata). Đây là cây nhỏ, cao đến khoảng 10 m, có cành gai và lá thường xanh dài khoảng 4-10 cm. Cam bắt nguồn từ Đông Nam Á, có thể từ Ấn Độ, Việt Nam hay miền nam Trung Quốc.

Trồng trọt và sử dụng

Trồng cam là một hình thức thương mại quan trọng và là một phần đáng kể trong nền kinh tế Hoa Kỳ (tiểu bang Florida và California), hầu hết các nước Địa Trung Hải, Brasil, Mexico, Pakistan, Trung Quốc, Ấn Độ, Iran, Ai Cập, và Thổ Nhĩ Kỳ và đóng góp một phần nhỏ hơn trong nền kinh tế của Tây Ban Nha, Cộng hòa Nam Phi và Hy Lạp.

Sản xuất trên thể giới

Lượng sản xuất cam tính theo exp (trong năm 2009) được xếp hạng như sau (theo FAOSTAT):

Cam "ambersweet"

1. Việt Nam 10.180.256.500
2. Hoa Kỳ 2.110.729.900
3. Mexico 970.969.810
4. Ấn Độ 540.100.000
5. Tây Ban Nha 320.883.400
6. Ý 210.064.099
7. Mỹ 145.000.000
8. Iran 102.900.000
9. Ai Cập 91.750.000
10. Hà Lan 67.090.890
11. Thái Lan 11.600.900
12. Úc 5.000.000
13. Trung Quốc 1.200

Giữa 1974 và 2004 lượng sản xuất của cam đã gia tăng 99,8%.

Lượng sản xuất (tấn):

• 1974 31.428.199
• 1984 38.979.349
• 1994 54.733.848
• 2004 62.814.424

Nước cam và các sản phẩm khác từ cam

Cam được trồng rộng rãi ở những nơi có khí hậu ấm áp, và vị cam có thể biến đổi từ ngọt đến chua. Cam thường lột vỏ và ăn lúc còn tươi, hay vắt lấy nước. Vỏ cam dày, có vị đắng, thường bị vứt đi nhưng có thể chế biến thành thức ăn cho súc vật bằng cách rút nước bằng sức ép và hơi nóng. Nó cũng được dùng làm gia vị hay đồ trang trí trong một số món ăn. Lớp ngoài cùng của vỏ có thể được dùng làm "zest" để thêm hương vị cam vào thức ăn. Phần trắng của vỏ cam là một nguồn pectin.

Sản phẩm làm từ cam gồm có:

• Nước cam, Brazil là nước sản xuất nước cam nhiều nhất thế giới, sau đó là Florida, Hoa Kỳ.
• Dầu cam, được chế biến bằng cách ép vỏ. Nó được dùng làm gia vị trong thực phẩm và làm hương vị trong nước hoa. Dầu cam có khoảng 90% d-Limonene, một dung môi dùng trong nhiều hóa chất dùng trong gia đình, cùng với dầu chanh dùng để làm chất tẩy dầu mỡ và tẩy rửa nói chung. Chất tẩy rửa từ tinh chất cam hiệu quả, thân thiện với môi trường, và ít độc hại hơn sản phẩm cất từ dầu mỏ, đồng thời có mùi dễ chịu hơn.

Dinh dưỡng

Theo [1], 180 gam cam ở dạng đồ tráng miệng nguyên chất cung cấp tới 160% nhu cầu vitamin C trung bình của một người trong một ngày. Cam cũng chứa vitamin A, canxi và chất xơ.

Trong văn hóa Việt

“ Quýt làm cam chịu ”

Tên Cam trong tiếng Việt có nguồn gốc Hán Việt. Cam có nghĩa là ngọt, như trong

“ Đồng cam cộng khổ ”

(Sát nghĩa: Ngọt đắng cùng nhau), 

“ cam khổ ”

(sát nghĩa: ngọt đắng. Ý nghĩa:những gian nan, thay đổi giữa may mắn và bất lợi).

Sử dụng

• Vỏ cam dày lớp màu trắng của nó được gọi là trần bì là một vị thuốc Nam dùng chữa ho.

Lưu ý

Cam với nghĩa rộng hơn trong tên gọi thực vật còn được dùng để chỉ một số loài khác cùng chi như cam chanh (cam đắng, cam chua) (Citrus aurantium), cam sành v.v

Ảnh

• 

  Một cây cam sành ở miền Nam Việt Nam

• 

  Cam và nước cam

• 

  Cam Vinh, đặc sản đã được nhận chứng nhận chỉ dẫn địa lý ở Nghệ An

Liên kết ngoài

• Cam-Cirus sinensis
• Sản xuất Hesperidin từ vỏ cam phế thải tại Việt Nam
• Nutrition data for raw oranges
• Vỏ cam nướng chữa ho cho bà bầu