Prowincja Kanady (kolonia)

Province of Canada Prowincja Kanady
← ← 1841 – 1867 →
Stolica	Kingston 1841-1843 Montreal 1843-1849 Toronto 1849-1852 Quebec 1852-1856 Toronto 1856-1858 Quebec 1859-1866 Ottawa 1866-1867
Ustrój polityczny	Monarchia
Ostatnia głowa państwa	Królowa Wielkiej Brytanii Wiktoria Hanowerska
Ustawa o Unii Kanadyjskiej	10 lutego 1841
Utworzenie Dominium Kanady	1 lipca 1867
Górna Kanada      Dolna Kanada

Prowincja Kanady – kolonia brytyjska w Ameryce Północnej, powołana przez parlament brytyjski „Ustawą o Unii Kanadyjskiej” w 1840 roku. Kolonia powstała poprzez połączenie (unię) dwóch kolonii: Dolnej i Górnej Kanady.

Ustrój polityczny nowej kolonii został zaprojektowany zgodnie z rekomendacjami tzw. Raportu Durkhama, Lorda Lambtona, który został oddelegowany do Kanady przez władze brytyjskie w celu zbadania przyczyn rebelii, które wstrząsnęły obu częściami Kanady w 1837 roku. Głównym celem unii było zasymilowanie frankofońskiej ludności zamieszkującej Dolną Kanadę. Początkowo na stolicę kolonii wybrano Kingston. Potem rozpoczęto jej rotację pomiędzy Toronto a Montrealem. Po antyrządowych rozruchach w Montrealu, miasto to straciło swoje stołeczne przywileje. Ostatecznie na stałą stolicę wybrano Ottawę. Prowincja Kanady istniała do 1867, kiedy powołano Konfederację Kanady.

Ustrój polityczny

Ustrój Prowincji Kanady przed reformą

Ustrój Prowincji Kanady po reformie

Głową kolonii był gubernator generalny. Był on przedstawicielem monarchii brytyjskiej w kolonii i posiadał szeroki zakres władzy. Do niego należało rozpisywanie wyborów, powoływanie i rozwiązywanie rady legislacyjnej, powoływanie i odwoływanie rządów. Gubernator nie był zobowiązany do popierania rządu opartego na większości parlamentarnej, choć od 1848 przyjęło się w zwyczaju tworzenie autentycznego rządu przedstawicielskiego.

Prowincja Kanady została podzielona na dwa rejony Kanadę Wschodnią, odpowiadającą wcześniejszej Dolnej Kanadzie i Kanadę Zachodnią, odpowiadającą Górnej Kanadzie. Choć Kanada Wschodnia była znacznie ludniejsza niż zachodnia, obu częściom przyznano taką samą reprezentację parlamentarną. Zamysł taki podyktowany był zabezpieczeniem interesów ludności pochodzenia brytyjskiego, w większości zamieszkującej Kanadę Zachodnią. Ta początkowa przewaga Zachodniej Kanady, została szybko zniwelowana, wskutek bardzo intensywnego rozwoju demograficznego tej części kolonii. W ciągu kilkunastu lat Anglosasi z grupy wysoce nadreprezentowanej w parlamencie, stali się niedoreprezentowani. Doprowadziło to do permanentnego kryzysu rządowego, który ostatecznie doprowadził do wielkiej koalicji konserwatywno-liberalnej, której ostateczną konsekwencją była Konfederacja Kanady zawiązana w 1867 r.

Choć wszystkie ważne decyzje musiały być konsultowane z gubernatorem generalnym i to on w imieniu monarchy je ostatecznie zatwierdzał, władzę w Prowincji Kanady sprawował rząd. Od pierwszego rządu powołanego w 1840 przyjął się unikatowy zwyczaj podwójnego premierostwa. Na czele rządu zawsze stało dwóch premierów, jeden reprezentujący Kanadę Wschodnią, drugi Zachodnią. Choć jeden z nich nosił miano premiera tytularnego, wszystkie decyzje podejmowane były wspólnie i wymagały obopólnej zgody.

Okres 27 lat istnienia Prowincji Kanady był okresem kształtowania się nowoczesnego systemu parlamentarnego. Dwie partie, które wtedy powstały, były jedynymi, które sprawowały władzę w Kanadzie na poziomie federalnym do czasów współczesnych. Konserwatywna Partia Kanady wyewoluowała z dwóch elitarnych ugrupowań Family Compact, w Kanadzie Zachodniej i Château Clique, we Wschodniej. Liberalna Partia Kanady powstała na bazie kilku radykalnych i reformistycznych ugrupowań (niektóre z nich wywodziły się z kręgów rebelianckich) takich, jak: The Grits lub Rouges.

Terminarz wyborów i wyniki

do napisania

Lista premierów

Tekstem wytłuszczonym podane jest nazwisko premiera tytularnego.

Lp.	Nazwisko (Kanada Zachodnia)	Nazwisko (Kanada Wschodnia)	Data objęcia urzędu	Data złożenia urzędu
1.	Samuel Harrison		5 lutego 1841	12 stycznia 1842
1.	William Draper		5 lutego 1841	12 stycznia 1842
2.	William Draper	Charles Richard Ogden	12 stycznia 1842	14 września 1842
3.	Robert Baldwin	Sir Louis-Hippolyte La Fontaine	26 września 1842	27 listopada 1843
4.		Sir Dominick Daly (pełniący obowiązki)	27 listopada 1843	12 grudnia 1843
5.	William Draper	Denis-Benjamin Viger	12 grudnia 1843	17 czerwca 1846
6.	William Draper	Denis-Benjamin Papineau	17 czerwca 1846	28 maja 1847
7.	Henry Sherwood	Denis-Benjamin Papineau	28 maja 1847	11 marca 1848
8.	Robert Baldwin	Sir Louis-Hippolyte La Fontaine	11 marca 1848	28 października 1851
9.	Sir Francis Hincks	Augustin-Norbert Morin	28 października 1851	11 września 1854
10.	Sir Allan Napier MacNab	Augustin-Norbert Morin	11 września 1854	27 stycznia 1855
11.	Sir Allan Napier MacNab	Sir Étienne-Paschal Taché	27 stycznia 1855	24 maja 1856
12.	Sir John Macdonald	Sir Étienne-Paschal Taché	24 maja 1856	26 listopada 1857
13.	Sir John Macdonald	Sir George-Étienne Cartier	26 listopada 1857	2 sierpnia 1858
14.	George Brown	Antoine-Aimé Dorion	2 sierpnia 1858	6 sierpnia 1858
15.	Sir John Macdonald	Sir George-Étienne Cartier	6 sierpnia 1858	24 maja 1862
16.	John Sandfield Macdonald	Louis-Victor Sicotte	24 maja 1862	15 maja 1863
17.	John Sandfield Macdonald	Antoine-Aimé Dorion	15 maja 1863	30 maja 1864
18.	Sir John Macdonald	Sir Étienne-Paschal Taché	30 maja 1864	30 lipca 1865
19.	Sir John Macdonald	Sir Narcisse-Fortunat Belleau	30 lipca 1865	30 czerwca 1867

Objaśnienie kolorów:

• zielony – reformiści (Reformers, Rouges, itp.)
• żółty – konserwatyści (Family Compact, Château Clique)
• czerwony – Liberalna Partia Kanady
• niebieski – Konserwatywna Partia Kanady

Zobacz też

• historia Kanady