Amora

Amoras de silva.

Amoras inmaturas de moreira branca (Morus alba).

A amora é o nome de diferentes froitos comestíbeis de distintas especies botánicas, e que acostuman clasificarse coma froitos do bosque. Malia procederen de diferentes plantas ou ser froitos botanicamente diferentes, posúen un aspecto semellante e características comúns. En xeral podemos dicir que proceden de dous xéneros distintos de vexetais con trazos fenotípicos moi dispares entre si:

• Morus, as moreiras, árbores da familia das moráceas.
• Rubus, as silveiras, arbustos rubideiros e espiñentas da familia das rosáceas, especialmente algunhas especies.

Ambos os dous xéneros botan amoras, porén non son a mesma froita. A diferenciación é aínda maior, xa que ambos xéneros teñen un gran número de especies. En total existen máis de 300 especies de amoras diferentes. Ademais, a comercialización destas bagas propiciou a creación de diversas hibridacións que non existen na natureza.

Clases de amoras

Morus: moreiras

• Morus alba (amora da moreira branca), ornamental en Galiza.
• Morus nigra (amora da moreira negra), ornamental en Galiza.
• Morus rubra (amora da moreira rubia)

Rubus: silvas

• Rubus ulmifolius (amora de silva de follas de umeiro) bravas en Galiza.
• Rubus fruticosus (amora de silva brava) bravas en Galiza.
• Rubus chamaemorus (amora dos illós)
• Rubus glaucus (amora andina)
• Rubus laciniatus
• etc.

Híbridos: cruzamentos

• Boysenberry
• Loganberry
• Youngberry

Descrición

Dende o punto de vista botánico, a amora é unha froita polidrupa, é dicir, está formada pola unión de drupas miúdas en acios, dentro das que se acha unha semente miudiña, perceptíbel durante o seu consumo e incluso ás veces algo molesta. De xeito algo máis alongado nas especies de Morus, e xeralmente máis arredondada nas de Rubus (aínda que depende da especie), Rubus glaucus presenta unha forma levemente semellante á do amorodo (ancha pola base rematando en punta).

O seu tamaño é diminuto, medindo entre 1 e 3 cm, dependendo da especie.

A cor varía conforme a amora vai madurecendo, comezando cun ton abrancazado verdoso pasando ao vermello para finalmente acadar o negro ou púrpura escuro. Aínda que non sempre é así, xa que existe algunha que outra excepción como é o caso da amora que dá a especie Morus alba, que do verde pasa a branco e a partir de aí non varía a cor, ou como as amoras dos illós (Rubus chamaemorus), xa que o froito maduro desta especie é dunha cor amarela dourada.

As amoras que proceden de especies do xénero Morus, difiren ao posuíren un rabiño de 0'5 cm aproximadamente, rabiño do que carecen as amoras procedentes do xénero Rubus, que ao seren retiradas da súa planta o perden. Ademais, as amoras de Morus, ao maduraren son moi brandas, polo xeral máis que as de Rubus, tanto é así, que adoitan manchar tan só ao tacto.

Propiedades nutritivas

Amoras bravas de silva.

R. glaucus (amora andina). En fase de maduración, finalmente son de cor morada escura.

Elemento	Cantidade
proteínas	1.2 g
graxas	0.65 g
carbohidratos	11.94 g
fibra	6.5 g
azucres	4.42 g
calcio_mg	25
ferro_mg	0.69
magnesio_mg	22
fósforo_mg	29
potasio_mg	151
sodio_mg	1
cinc_mg	0.42
manganeso_mg	0.67
vitC_mg	26.2
vitB1_mg	0.032
vitB2_mg	0.038
vitB3_mg	0.598
vitB5_mg	0.329
vitB6_mg	0.055
vitB9_ug	21
vitE_mg	0.87
vitK_ug	7.8

Como a meirande parte das froitas, as amoras son fonte de sales minerais e vitaminas, constituíndo así un importante aporte nutricional que podería incluirse en calquera tipo de dieta.

As amoras son froitas de baixo valor calórico por mor a seu escaso aporte de hidratos de carbono, o que as fai un alimento beneficioso axudando ao metabolismo.

Son especialmente ricas en vitamina C, contendo cantidades incluso maiores que as dalgúns cítricos, feito polo que son utilizadas tanto polos navegantes nórdicos como polos Inuit americanos como protección contra o escorbuto. Tamén son moi ricas en vitamina A, así como en potasio, aportando ademais, sobre todo as amoras do xénero Morus, fibra alimentaria.

As amoras tamén conteñen antocianos e carotenoides, asociados en diversos estudos a certas propiedades consideradas beneficiosas para o organismo.

En Galiza polo xeral aínda non se lle dá moito aprecio nutricional a este froito tan san.

Usos culinarios

Torta de amoras.

A amora da silveira é a que se utiliza xeralmente para a fabricación de xaropes, confeituras, sorbetes e para a aromatización de iogures. A mestura coñecida como "froitos dos bosques" está xeralmente constituída por arandos, framboesas, amorodos bravos ou e amoras da silveira.

Os sabores das diferentes amoras son dispares. Se ben poden atoparse algunha semellanza, as amoras das distintas especies presentan sabores característicos e peculiares que son apreciados dentro da ampla gama das froitas. O xeralizado sabor agradábel das amoras varía calificativamente no gusto de cada no, porén pode dicirse que a amora é unha baga que sabe ben. Das silvas, Rubus ulmifolius e Rubus fruticosus, as dúas especies de silvas típcas de Galiza, presentan bagas cun sabor agradábele, intenso mais suave, doce con pequenos matices acedos.

No referente ás moreiras, as amoras de Morus alba acostuman resultar insípidas, porén as de Morus nigra e Morus rubra, presentan un mellor sabor, moito máis valorado, cun fresco e intenso sabor agradábel..

As amoras poden inxerirse frecas, que é o uso máis común, xa que se consideran froitas bravas ou do bosque. Multitude de especies animais, dende paxaros a roedores, teñen na súa dieta todo tipo de amoras; o ser humano non é unha excepción.

As amoras tamén poden ser procesadas e incluídas na cociña de xeitos moi diversos, moi empregadas coma elemento decorativo para todo tipo de pratos, ademais, a nivel industrial multitude de produtos a inclúen: iogures, tortas, licores, batidos, xeados, xelatinas etc.

A amora de silveira (x. Rubus), converteuse nunha froita moi popular en pastelaría xa sexa para a preparación de sobremesas, marmeladas, xeleas e, ás veces, zumes, viños e licores. Porén non é a única especie de amora empregada. En Galiza o seu uso industrial aínda non é moi popular.

Existen innumerábeis receitas en cuxos ingredientes entra a amora. Un claro exemplo disto é o crumble, pastel tradicional de Inglaterra elaborado con diversas froitas.

Cultivo

As amoras, malia procederen de especies botánicas basicamente bravas, poden ser cultivadas, de feito son cada vez máis cultivadas de seito profesional en diversas zonas ao longo de toda a xeografía mundial coa intención de aproveitar o froito, aínda que ás veces se cultiven tamén especies do xénero Morus con outros fins.

Existen multitude de especies de amoras, mais é posíbel que tan só teñan un valor comercial unhas nove delas, que basicamente son do xénero Rubus (silveiras), en ocasións e comunmente se cultivan hibridacións.

Amora de moreira negra

Amoras apañadas e empratadas de Morus nigra.

A especie M. nigra (de orixe persiana) foi ao longo da historia cultivada pola súa froita comestíbel, e plantada e naturalizada no oeste de Europa, Ucraína, e no leste da China. Podemos atopar esta árbore en Galiza coma ornamental en xardíns urbanos.

As árbores desta especie desenvólvense ben en solos frescos e lixeiros, non gusta das altas temperaturas e das zonas demasiado secas, aínda que en climas excesivamente fríos detense ou, canto menos, deixa de medrar. Para obter unha mellor produción de froitos cómpre unha enérxica poda, o que ademais fai que a árbore dea follas maiores. Cultívase por sementeira durante a primavera ou ben por esgallos leñosos, e admite trasplantes a raíz núa durante o inverno. Os froitos desta especie madurecen polo verán.

Etnografía

Rosalía de Castro falaba das amoras no seu coñecido poema de Cantares gallegos, Adiós ríos:

• ...Amoriñas d'as silveiras

que eu lle daba ô meu amor,

camiñiños antr'o millo,

!adiós para sempr'adiós!.

Cantiga popular

• Mala xesta varredoira

Veña polas costureiras;

Comen as amoras todas

E fan secar as silveiras.

Refráns

• Ano de amoras, ano de choras

Galería de imaxes

• 

  Amora de moreira negra (Morus nigra).

• 

  Amora de silva brava (Rubus ulmifolius).

• 

  Amoras de Rubus chamaemorus.

• 

  Amoras de moreira negra (Morus nigra).

Véxase tamén

Outros artigos

• Froitos do bosque
• Silveira
• Framboesa
• Arando