Siria

Siria
الجمهوريّة العربيّة السّوريّة Al-Jumhūriyyah al-ʿArabiyyah as-Sūriyyah
Flago di Siria	Blazono di Siria
Nacionala devizo:
{{{Devizo}}}
Nacionala himno:
Homat el Diyar
[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
{{{Imajo_informo}}}
Urbi:
Chefurbo:	Damascus
· Habitanti:	1,711,000 (2009)
· Dato:	{{{Dato_chefurbo}}}
· {{{TituloChefurbo2}}}:	{{{Chefurbo2}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo2}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo2}}}
· {{{TituloChefurbo3}}}:	{{{Chefurbo3}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo3}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo3}}}
Precipua urbo:	Aleppo
· Habitanti:	{{{Lojanti_precipua}}}
Linguo:
Oficala linguo:	{{{Oficala_linguo}}}
Lingui:
Oficala lingui:	Araba
Nacionala linguo:	{{{Nacionala_linguo}}}
Nacionala lingui:	{{{Nacionala_lingui}}}
Regionala linguo:	{{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui:	{{{Regionala_lingui}}}
Etnii:
· {{{Etnii_procenti}}}	{{{Etnii}}}
· {{{Etnii2_procenti}}}	{{{Etnii2}}}
· {{{Etnii3_procenti}}}	{{{Etnii3}}}
· {{{Etnii4_procenti}}}	{{{Etnii4}}}
· {{{Etnii5_procenti}}}	{{{Etnii5}}}
· {{{Etnii6_procenti}}}	{{{Etnii6}}}
· {{{Etnii7_procenti}}}	{{{Etnii7}}}
· {{{Etnii8_procenti}}}	{{{Etnii8}}}
· {{{Etnii9_procenti}}}	{{{Etnii9}}}
· {{{Etnii10_procenti}}}	{{{Etnii10}}}
Demonimo:	{{{Demonimo}}}
Guvernerio:
Tipi:	Republiko
· Prezidanto:	Bashar al-Assad
· Prezidisto (serbo):	{{{Serbiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (kroato):	{{{Kroatiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (Bosno):	{{{Bosniana_prezidisto}}}
· Ko-princi:	{{{Ko-princi}}}
· Ko-princi:	{{{Chefi_di_la_Kongreso_dil_Populo}}}
· General-guverniestro:	{{{Generala_guverniestro}}}
· Chefministro:	Wael Nader Al-Halqi
Legifantaro:	[[{{{Legifantaro}}}]]
Historio:
· {{{Historio}}}:	{{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}:	{{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}:	{{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}:	{{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}:	{{{Historio5_dato}}}
Surfaco:	(88ma granda)
· Totala:	185,180 km²
· Aquo:	1,1%
Habitanti:	(53ma granda)
· Totala:	22,457,763 (2011)
· Denseso di habitantaro:	118,3 hab./km²
KLP (KPP):
· Totala:	{{{KLP_KPP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_KPP_segun_persiono}}}
KLP:
· Totala:	{{{KLP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_segun_persiono}}}
Gini:	([[{{{Gini_yaro}}}]])
	{{{Gini_chanjo}}} {{{Gini}}}
	{{{Gini_valoro}}} · {{{Gini_rango}}}
IHD:	([[{{{IHD_yaro}}}]])
	{{{IHD_chanjo}}} {{{IHD}}}
	{{{IHD_valoro}}} · {{{IHD_rango}}}
Pluse informi:
Valuto:	Siriana pundo
· Abreviuro:	{{{Abreviuro}}}
· Simbolo:	{{{Simbolo}}}
Tempo-zono:	{{{Tempo_zono}}}
· Somero tempo:	{{{Somero_tempo}}}
Dato-formato:	{{{Dato_formato}}}
Veho-latero:	{{{Veho_latero}}}
Telefono-kodexo:	{{{Telefono_kodexo}}}
ISO:	{{{ISO}}}
	{{{ISO2}}}
	{{{ISO3}}}
Reto-domeno:	.sy
Reto-domeni:	{{{Reto_kodi}}}
	{{{Reto_kodo2}}}
	{{{Reto_kodo3}}}
	{{{Reto_kodo4}}}
	{{{Reto_kodo5}}}
Precipua religio:	islamo, 89,3%
Oficala retosituo:	{{{Oficalaretosituo}}}

Siria esas lando qua jacas en Mez-Oriento. Lua vicini esas Turkia en nordo, Irak en esto, Jordania ed Israel en sudo, e Libano ed Mediteraneo en westo.

Bazala fakti pri Siria.

Historio

Videz anke: Historio di Siria.

La vorto Siria originis de Greka Σύριοι Syrioi, nomo donita a multa Asiriana populi. L'urbo di Ebla, fondita cirkum 3000 aK probable komercis kun Sumeriani, Amoriani e kun Egiptiana faraoni.

Romani anke konquestis la regiono e, dum 2ma e 3ma yarcenti, kelka Roman imperiestri esis naskinta en Siria.

En 640 Islama generalo Khalid ibn al-Walid konquestis la regiono. En 1260 Mongoli arivis kun armeo di 100 000 soldati. Dum 16ma yarcento ol divenis parto di Otoman imperio.

Dum l'Unesma mondomilito Franciani e Britaniani projetis dividar ed okupar la regiono. Pos milito, Francia okupis Siria e Libano. Kun la falo di Franciana guvernerio en 1940 dum la Duesma Mondomilito, Siria divenis parto di Vichy Francia til 1941, kande Britaniani okupis ol. Siria deklaris nedependo en 1941 kom republiko, ma nur en 1 di januaro 1944 lua nedependanta guvernerio agnoskesis.

Quankam l'ekonomio kreskis forte pos la nedependo, la politiko ne havis stabileso: de 1946 til 1956 Siria havis 20 chefministri e 4 konstituci. Dum ta periodo, Siriana judi ekmigris de lando vers Israel. En novembro ta yaro Siria signatis pakto kun Sovietia por permisar komunista influo super la guvernerio kambie avioni, tanki ed altra militarala equipaji. Ta augmento di Siriana militarala povo desquietigis Turkia, qua timis ke Siria atemptis okupar İskenderun, historiala litijo inter la lu landi.

Politikala nestabileso di Siria pos 1954, lua paraleleso kun Egiptia pri extera politiki, e l'apelo di exterala chefeso di Gamal Abdel Nasser dum Suez-krizo kreis suporti en Siria pri l'uniono kun Egiptia. En 1 di februaro 1958 Nasser e Siriana prezidanto Shukri al-Quwatli anoncis l'uniono di la du republiki e la kreado di Unionita Araba Republiko. Tota politikala partisi en Siria, inkluze komunista, cesis aktivesi.

L'uniono kun Egiptia ne esis sucesoza, tamen. En 28 di septembro 1961 militarala stato-stroko komandita da Abd al-Karim al-Nahlawi riestablisis Sirian Araba Republiko. En 8 di marto 1963 okuris nova stato-stroko, qua renversis lore prezidanto Nazim al-Kudsi. Salah al-Din al-Bitar divenis chefministro di lando, e la partiso Baath asumis povo. En 23 di februaro 1966 okuris nova stato-stroko, e Salah al-Din esis renversita da milististi de sinistra partiseto di Baath partiso, komandita da generalo Salah Jadid.

En 1967 okuris sis-dii milito kontre Israel, e Siria perdis Golan kolini. En 12 di marto 1971 Hafez Al-Assad asumis povo e guvernis til lia morto en 10 di junio 2000. Lia filiulo, Bashar al-Assad asumis ta yaro e guvernas til nun.

Politiko

Siria esas formale un republiko, kun prezidanto e chefministro. Lua parlamento havas un chambro kun 240 membri, elektata por 4 yari. Lua konstituco adoptesis en 13 di marto 1971.

Geografio

Mapo di Siria kun lua precipua urbi e stradi.

Siria jacas inter la latitudi 32º e 38º N, e la longitudi 35º e 43º E. Ol konsistas ek arid alta planajo, quankam la nord-westo di lando, apud Mediteraneo, esas plene verda. La regioni "Al Jazira" (en la nord-westo di lando) e "Hawran" (en la sudo) esas important agrokultiva regioni.

De esto til westo on povas distingar tri geografiala regioni en Siria: plana e basa tereni apud litoro en westo, un duopla montaro ube existas multa vali, e la alta planajo kovrata da dezerto en esto, qua okupas granda parto di lando. Eufrati, lua maxim importanta fluvio, krucumas lando de nordo til esto. La maxim alta monto di lando esas Monto Hermon, kun 2,814 metri di altitudo en la frontiero kun Libano.

La klimato en Siria esas sika e varma, e vintri esas temperema. En alta regioni povas okurar nivo dum vintro.

Ekonomio

Petrolo-refinerio en Homs.

Videz anke: Ekonomio di Siria.

La precipua produkto di Sirian ekonomio esas petrolo. Anke produktas naturala gaso, salo e fosfato.

Agrokultivo kreskis pos la konstrukturo di l'aquobarilo di Tabka, e nune produktas precipue grani, kotono, olivo e legumi.

Demografio

Cirkume 87% Siriani esas islami (74% sunniti e 13% shiiti) e 10%, o 2.5 milion habitanti, esas kristani.

La maxim granda urbo esas Aleppo. Altra granda urbi esas la chef-urbo, Damascus, e Homs.

Kulturo

Dum la 14ma yarcento aK skribisti kreis kuneiforma alfabeto en l'urbo di Ugarit, nuna Ras Shamra. Arkeologiisti fondis evidentaji di un kulturo en la regiono qua prosperis dum sam epoko kam Mesopotamia ed Egiptiana, ed esis tam richa kam la du.

Sirian autori kontributis por Arabiana literaturo, kun nomi kom Muhammad Maghout, Haidar Haidar, Ghada al-Samman, ed altri.