Malta

Malta
Repubblika ta' Malta Republic of Malta
Flago di Malta	Blazono di Malta
Nacionala devizo:
{{{Devizo}}}
Nacionala himno:
L-Innu Malti
[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
{{{Imajo_informo}}}
Urbi:
Chefurbo:	Valletta
· Habitanti:	7,048 (2000)
· Dato:	{{{Dato_chefurbo}}}
· {{{TituloChefurbo2}}}:	{{{Chefurbo2}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo2}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo2}}}
· {{{TituloChefurbo3}}}:	{{{Chefurbo3}}}
· Habitanti:	{{{Lojanti_chefurbo3}}}
· Dato:	{{{Dato_chefurbo3}}}
Precipua urbo:	Birkirkara
· Habitanti:	{{{Lojanti_precipua}}}
Linguo:
Oficala linguo:	{{{Oficala_linguo}}}
Lingui:
Oficala lingui:	Maltana ed Angliana
Nacionala linguo:	{{{Nacionala_linguo}}}
Nacionala lingui:	{{{Nacionala_lingui}}}
Regionala linguo:	{{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui:	{{{Regionala_lingui}}}
Etnii:
· {{{Etnii_procenti}}}	{{{Etnii}}}
· {{{Etnii2_procenti}}}	{{{Etnii2}}}
· {{{Etnii3_procenti}}}	{{{Etnii3}}}
· {{{Etnii4_procenti}}}	{{{Etnii4}}}
· {{{Etnii5_procenti}}}	{{{Etnii5}}}
· {{{Etnii6_procenti}}}	{{{Etnii6}}}
· {{{Etnii7_procenti}}}	{{{Etnii7}}}
· {{{Etnii8_procenti}}}	{{{Etnii8}}}
· {{{Etnii9_procenti}}}	{{{Etnii9}}}
· {{{Etnii10_procenti}}}	{{{Etnii10}}}
Demonimo:	{{{Demonimo}}}
Guvernerio:
Tipi:	Republiko
· Prezidanto:	George Abela
· Prezidisto (serbo):	{{{Serbiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (kroato):	{{{Kroatiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (Bosno):	{{{Bosniana_prezidisto}}}
· Ko-princi:	{{{Ko-princi}}}
· Ko-princi:	{{{Chefi_di_la_Kongreso_dil_Populo}}}
· General-guverniestro:	{{{Generala_guverniestro}}}
· Chefministro:	Joseph Muscat
Legifantaro:	[[{{{Legifantaro}}}]]
Historio:
· {{{Historio}}}:	{{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}:	{{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}:	{{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}:	{{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}:	{{{Historio5_dato}}}
Surfaco:	(185ma granda)
· Totala:	316 km²
· Aquo:	0,001%
Habitanti:	(174ma granda)
· Totala:	410,290 (2007)
· Denseso di habitantaro:	1298 hab./km²
KLP (KPP):
· Totala:	{{{KLP_KPP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_KPP_segun_persiono}}}
KLP:
· Totala:	{{{KLP_totala}}}
· Segun persiono:	{{{KLP_segun_persiono}}}
Gini:	([[{{{Gini_yaro}}}]])
	{{{Gini_chanjo}}} {{{Gini}}}
	{{{Gini_valoro}}} · {{{Gini_rango}}}
IHD:	([[{{{IHD_yaro}}}]])
	{{{IHD_chanjo}}} {{{IHD}}}
	{{{IHD_valoro}}} · {{{IHD_rango}}}
Pluse informi:
Valuto:	Euro
· Abreviuro:	{{{Abreviuro}}}
· Simbolo:	{{{Simbolo}}}
Tempo-zono:	{{{Tempo_zono}}}
· Somero tempo:	{{{Somero_tempo}}}
Dato-formato:	{{{Dato_formato}}}
Veho-latero:	{{{Veho_latero}}}
Telefono-kodexo:	{{{Telefono_kodexo}}}
ISO:	{{{ISO}}}
	{{{ISO2}}}
	{{{ISO3}}}
Reto-domeno:	.mt
Reto-domeni:	{{{Reto_kodi}}}
	{{{Reto_kodo2}}}
	{{{Reto_kodo3}}}
	{{{Reto_kodo4}}}
	{{{Reto_kodo5}}}
Precipua religio:	katolikismo
Oficala retosituo:	{{{Oficalaretosituo}}}

Malta esas stato en sud Europa en Mediteraneo, sude di Italia.

Bazala fakti pri Malta.

Historio

Videz anke: Historio di Malta.

Malta havas habitanti de aproxime 5200 aK. Populo kultivis cereali ed edukis domestika brutaro. Feniciani kolonizis l'insuli aproxime 1000 aK.

Cirkum 700 aK Grekiani habitis en l'insuli. Kartagani okupis Malta en 440 aK. Li kultivis olivo, karubi e produktis stofi.

Romani anke okupis l'insuli en 218 aK. En 117 aK Romani transformis Malta en Municipium. Ye 60 Paulus de Tarsus arivis en l'insuli e komencis disseminar kristanismo. L'insulo esis parto de Bizantina Imperio de 395 til 870.

L'arabi okupis l'insuli en 870. En 1091 Normandi komandita da Roger 1ma di Sicilia konquestis ol. En 1530 Hispania donacis l'insuli a Templari-Kavalieri. En 1798 Napoleon 1ma okupis la teritorio. En 1814 depos Paris kontrato, l'insuli divenis parto di Britanian Imperio.

Dum Duesma mondomilito l'arkipelago esis importanta militala bazo por Unionita Rejio, e rezistis ataki de Italiani e Germaniani. Por lua braveso, ye 16 di aprilo 1942 rejulo George 6ma donis a l'insulo la honor-medalio Kruco di George (George Cross).

Pos intensa negocii, Malta divenis nedependanta de Unionita Rejio ye 21 di septembro 1964, kun Giorgio Borg Olivier kom chefministro ed Elizabeth 2ma kom rejino. Ye 1971 Laborala partiso, komandita da Dom Mintoff, ganis elekti, e transformis Malta en republiko ye 13 di decembro 1974. Malgre to, lando kontinuis esar membro di Britaniana Komuneso.

Malta deklaris su neutra lando en 1980. En 1989 lando hostis renkontro inter Ronald Reagan e Mihail Gorbachov. En 1990 chefministro Guido de Marco aplikis por enirar Europana Komuneso Ekonomiala. Finale ye 1 di mayo 2004 ol divenis membro di Europana Uniono.

Politiko

Korto-domo en Valletta, Malta.

Malta esas parlamentala republiko. La chefo di stato esas la prezidanto, qua esas elektita da parlamento (en Maltana: Kamra tar-Rappreżentanti) por 5 yari. La chefo di guvernerio esas la chefministro, elektita da prezidanto.

La parlamento (Kamra tad-Deputati) havas unika chambro, kun 65 membri, elektata por 5-yara periodo. Lua konstituco esis adoptita en 1964 e revizita en 1974 kando lando divenis republiko.

La prezidanto indikas la chefo di judiciala povo, e judiciisti de supra korti. On existas civila korto, komercala korto e kriminala korto. En l'ultima, on existas jurio kun 9 membri. La konstitucala korto, qua esas la maxim alta korto di lando, judicias kauzi qua envolvas violaco di homala yuri, interpreto di la konstituco, e nevalideso di legi.

Geografio

Mapo di Malta kun lua precipua voyi.

Republika strado (Triq ir-Repubblika) en Valetta.

Malta esas arkipelago formita da 3 precipua insuli - Malta, Gozo (Għawdex) e Comino (Kommuna) - ed altra mikra insuli. Nur Malta, Gozo e Comino havas habitanti.

Malta jacas en Mediteraneo, 93 km sudo di Sicilia, 288 km esto di Tunizia e 300 km nordo di Libia. La maxim alta monto di lando, Ta'Dmejrek, havas nur 253 metri di altitudo.

Lua klimato esas mediteranea, kun dolca vintri e varma someri. Pluvi okuras en vintro, e generale somero esas sika. L'yarala averajala temperaturo esas 22 til 23ºC dum dio, e 15 °C dum nokto. Yarala averajala pluvo esas 553 mm.

L'insuli ne havas importanta fluvii, e la manko di aquo esas importanta problemo. Preske 50% di l'aquo konsumita da Malta esas dessalizita de oceano.

Ekonomio

Videz anke: Ekonomio di Malta.

Malta adoptis Euro kom pekunio ye 1 di januaro 2008.

Demografio

La lojanto-denseso di lando (1,298 loj./km²) esas la maxim granda di Europana Uniono ed un di maxim granda dil mondo.

Kulturo

Maltana ed Angliana esas l'oficala lingui di lando. Italiana esis oficala til 1934. Til nun Italiana esas parolata da granda parto di populo. Statistiki de Eurobarometer afirmas ke 100% di populo parolas Maltana, 88% anke parolas Angliana, 66% parolas Italiana e 17% parolas Franciana.

Lando havas religiala libereso, ma oficala religio esas katolikismo. On existas plu kam 360 kirki en Malta, Gozo e Comino, o 1 kirko per 1,000 personi.

En literaturo, kelka importanta nomi en Maltana linguo esas poeti Dum Karm, Mario Azzopardi, Victor Fenech, ed altra.

Extera ligili

• Konstituco di Malta (en angliana)
• Guverno di Malta (en angliana e maltana)

	Europana Uniono
Membrostati:	Austria – Belgia – Bulgaria – Chekia – Chipro – Dania – Estonia – Finlando – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irlando – Italia – Kroatia - Latvia – Lituania – Luxemburgia – Malta – Nederlando – Polonia – Portugal – Rumania – Slovakia – Slovenia – Suedia – Unionita Rejio
Negocianta stati:	Islando - Montenegro – Republiko Macedonia – Serbia – Turkia
Peticionanta stati:	Albania
Potenciala kandidati:	Bosnia e Herzegovina - Kosovo