1910

Milenijum:	2. milenijum
Vijekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1880-e  1890-e  1900-e  – 1910-e –  1920-e  1930-e  1940-e
Godine:	1907 1908 1909 – 1910 – 1911 1912 1913

1910 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1910 MCMX
Ab urbe condita	2663
Islamski	1327 – 1329
Iranski	1288 – 1289
Hebrejski	5670 – 5671
Bizantski	7418 – 7419
Koptski	1626 – 1627
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	1965 – 1966
- Shaka Samvat	1832 – 1833
- Kali Yuga	5011 – 5012
Kineski
- Kontinualno	4546 – 4547
- 60 godina	Yang Metal Pas (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11910
Podrobnije: Kalendarska era

Godina 1910 (MCMX) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u petak po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju kalendare).

Događaji

Januar/Siječanj

• januar - Prvi zvanični popis stanovništva u Crnoj Gori - 222.015 stanovnika.
• 1. 1. - Radnici u BiH dobili zdravstveno osiguranje.
• 7 - 9. 1. - U Beogradu prva konferencija socijaldemokratskih partija Balkana, protive se nacionalizmu i militarizmu.
• 8. 1. - Ugovorom iz Punahe Britanska Indija garantuje nezavisnost Butana uz preuzimanje njegovih međunarodnih odnosa.
• 13. 1. - Emitovan je prvi radio-prenos opere uživo iz njujorške „Metropoliten opere“, Leonkavalovi „Pajaci“ i Mascagnijeva „Kavalerija rustikana“.
• 15. 1. - Francuski Kongo je postao dio Francuske Ekvatorijalne Afrike.
• 16. 1. - Otvoren "Apolo", prvi bioskop u Novom Sadu.
• 17. 1. - Károly Khuen-Héderváry ponovo na čelu mađarske vlade (do 1912).
• 21. 1. - Velika poplava Pariza.
• 21. 1. - Adolf Loos u predavanju prvi put izlaže "Ornament i zločin". Ove godine je završio tzv. "Kuću bez obrva" (→ Bečka moderna).
• 25. 1. - Sporazum bana Tomašića i Hrvatsko-srpske koalicije (objavljen pola godine kasnije): proširenje izbornog reda u Hrvatskoj i donošenje nove "željezničarske pragmatike", bez uredbe o madžarskom službenom jeziku.
• 31. 1. - Muslimanska napredna stranka Ademage Mešića menja ime u Muslimanska samostalna stranka i privremeno se udaljava od hrvatstva.

Februar/Veljača

• 3. 2. - Lav Tolstoj izabran za dopisnog člana Srpske kraljevske akademije.
• 5. 2. - Nikola Tomašić novi hrvatski ban (do 1912).
• 10. 2. - Podvala na Dreadnoughtu: grupa šaljivdžija, među njima i buduća Virginia Woolf, obišla brod HMS Dreadnought prerušena u "abisinskog princa" i njegovu pratnju.
• 12. 2. - Dalaj Lama beži od kineske invazije u Britansku Indiju.
• 19. 2. - Otvoren stadion Old Trafford.
• 20. 2. - Proglašen Zemaljski statut - ustav Bosne i Hercegovine - ustanovljen Bosanski sabor ograničenih prava, koji je na konfesionalnoj i socijalnoj osnovi bio organizovan na po tri kurije; vrhovna uprava su i dalje Zajedničko ministarstvo finansija AU i činovnička Zemaljska vlada.
• 21. 2. - Ubijen egipatski premijer Boutros Ghali (deda budućeg generalnog sekretara UN).
• 23. 2. - Nekoliko oficira osnovalo Srpski olimpijski klub u beogradskoj "Moskvi".

Mart/Ožujak

Bečka moderna: Loosova "Kuća bez obrva"

• 3. 3. - BiH: carevo pismo zajedničkom ministru finansija Burijanu - rešavanju agrarnog pitanja da se pristupi dobrovoljnim otkupom.
• 8. 3. - U Kopenhagenu održana Druga konferencija žena-socijalista, na inicijativu nemačke revolucionarke Klare Cetkin. Na toj konferenciji ustanovljen praznik, Dan žena, u znak sećanja na demonstracije žena u Čikagu 8. 3. 1909.
• 12. 3. - Smatra se da je Florence Lawrence postala prva filmska zvezda nakon što je prekinuta praksa da se ne objavljuju imena glumaca.
• mart - Srpski kralj Petar I u poseti Rusiji, praćen predsednikom vlade Pašićem i ministrom ino. poslova Milovanovićem (oslonac na Rusiju u stvaranju Balkanskog saveza).
• 18. 3. - Nakon dvije godine otvoren Hrvatski sabor, sutradan za predsjednika izabran Bogdan Medaković, vođa Srpske samostalne stranke.
• 18. 3. - Rusija i Austrougarska obnovile pune diplomatske odnose.
• 27. 3. - Požar na igranci u mestu Ököritófülpös na severoistoku dan. Mađarske, poginulo 312 ljudi.
• 31. 3. (18. 3. po j.k.) - Vaseljenska patrijaršija izabrala jeromonaha Varnavu Rosića za veleško-debarskog vladiku.

April/Travanj

• 2. 4. - Kralj Petar u Sofiji, dva dana kasnije u Carigradu.
• 6. 4. - Osnovano Srpsko geografsko društvo u Beogradu.
• 10. 4. (28. 3. po j.k.) - Opštinski izbori u Srbiji; uveče u Rožini kod Prokuplja učitelj i pandur bacili bombu u krčmu u kojoj su se veselili pobednici, trojica mrtvih (pandur osuđen na smrt 7/20. 12.).
• 11. 4. (29. 3. po j.k.) - Kralj Petar, premijer Pašić i ministar Milovanović posetili Hilandar.
• april - Princ Aleksandar Karađorđević leteo avionom u Parizu (prvi Srbin).
• 18. 4. - Prikazan prvi film o Frankensteinu.
• 19. 4. - Poplave u Srbiji, najviše pogođen Kragujevac.

Halejeva kometa

• 20. 4. - Halejeva kometa u perihelu, vidljiva je do kraja maja.
• 22. 4. - Mile Starčević, vođa Stranke prava, na plenarnoj sjednici Hrvatskog sabora razotkrio političku pozadinu Veleizdajničkog procesa, učešće bivšeg načelnika vlade Izidora Kršnjavog u sastavljanju optužnice.
• 23. 4. - 1. 11. - Univerzalna izložba u Briselu.
• april-jun - Albanski ustanak na Kosovu.
• 30. 4. - Albanski pobunjenici poraženi u Kačaničkoj klisuri.

Maj/Svibanj

• 2. 5. - Održan prvi maraton od Obrenovca do Beograda, daleka preteča Beogradskog maratona.
• 6. 5. - Umro britanski kralj Edward VII., nasleđuje ga sin George V (do 1936).
• maj - Izbori za Srpski narodno-crkveni sabor u Hrvatskoj, pobedili samostalci (prekinuta radikalska prevlast).
• svibanj - Na naknadnim izborima za Hrvatski sabor izabran Antun Radić, treći zastupnik HPSS.
• 18. 5. - Ruski logičar Nikolaj Vasiljev predstavio nearistotelovsku logiku.
• 18. 5. - Halejeva kometa najbliža planeti Zemlji, koja je prošla kroz njen rep.
• 18 - 28. 5. - Izbori za Bosanski sabor.
• 19. 5. - Francuska i Osmansko carstvo potpisale konvenciju o granici između Tunisa i dan. Libije.
• 20. 5. - Poslednje veliko okupljanje evropskih monarha na sahrani Edwarda VII.
• 22. 5. - Objavljeno zatvaranje srpskih škola na prostoru Raško-prizrenske mitropolije, jer mitropolit Nićifor ne želi podnositi učiteljske diplome vlastima na overu (srpska vlada se ne slaže s njim).
• 28. 5. - Hrvatski sabor donio zakon o izbornoj reformi.
• 31. 5. - Južnoafrička Unija nastala spajanjem četiri britanske kolonije.

Jun/Juni/Lipanj

Replika Penkalinog aviona kojim je pilotirao Dragutin Novak

• 1. 6. - Robert Falcon Scott kreće sa ekspedicijom ka Južnom polu; samo dva dana kasnije kreće i Roald Amundsen.
• 1 - 10. 6. - Izbori za Ugarski sabor, pobeda vladine liste (na njoj je izabrano i devet Srba, nijedan opozicioni).
• ca. 4. 6. - Pobuna majanskih Indijanaca na Jukatanu.
• 13. 6. - Nikola Pašić podnosio ostavku, dobija novi mandat.
• 15. 6. - Otvaranje Bosanskog Sabora; Bogdan Žerajić pokušao atentat na gen. Marijana Varešanina, poglavara austrougarske BiH, nakon čega je izvršio samoubistvo.
• 15. 6. - Više desetina mrtvih u Svilajncu od izlivene Resave, mesto razoreno; poplave i u Stigu i Ćupriji (ovog meseca stotine ljudi su stradale od poplave i u Mađarskoj).
• 22. 6. - DELAG-ov dirižabl Deutschland započeo prvu vazdušnu putničku liniju (samo šest dana kasnije se slupao usled jakog vetra).
• 23. 6. - Dragutin Novak izveo prvi let u Hrvatskoj, avionom konstruktora Slavoljuba Penkale.
• 24. 6. - U Milanu osnovan Alfa Romeo.
• 25. 6. - Premijera baleta "Žar-ptica" Igora Stravinskog u Parizu.
• 26. 6. - Meksički predsednik Porfirio Díaz navodno pobedio protivkandidata Francisca Madera koji je u zatvoru - veliki gnev u zemlji.

Jul/Juli/Srpanj

• 4. 7. - Bokserski šampion i crnac Jack Johnson porazio Jamesa J. Jeffriesa - rasni neredi širom SAD.
• 12. 7. (29. 6. po j.k.) - Objavljen Zakon o radnjama, koji predstavlja prvo radničko zakonodavstvo u Srbiji - ukinut esnafski sistem, radno vreme ograničeno na 10 sati (+2 po potrebi).
• 15. 7. - Sastanak delegacije Hrvatskog sabora u Pešti - ban Tomašić odbija neke njihove zahteve i podnosi ostavku (Franjo Josip je nije prihvatio - kraj pakta sa hs. koalicijom).
• 27. 7. - Zaključen novi srpsko-austrougarski trgovinski ugovor - manje svežeg mesa iz Srbije, veće carine za AU industrijsku robu (stupa na snagu 24. 1. 1911.).
• jul - Nemiri kmetova oko Bosanske Gradiške zbog plaćanja trećine, šire se u Posavinu i Bosansku krajinu.
• 24. 7. - Osmanske snage ušle u Skadar. (?)
• 31. 7. - Hawley Harvey Crippen uhapšen u Kvebeku, kuda je pobegao brodom iz Londona, zbog ubistva svoje žene (obešen u novembru).

Avgust/August/Kolovoz

Na dan proglašenja Kraljevine Crne Gore

• 6. 8. - Porinuta britanska bojna krstarica HMS Lion.
• 8. 8. - U Grbavcima kod B. Gradiške se obavezali da neće davati hak (trećinu) posednicima.
• 11. 8. - U Buenos Airesu izglasano osnivanje Pan-američke unije.
• 13. 8. (31. 7. po j.k.) - Crnogorski emigrant major Nikola Mitrović smrtno ranjen u Skoplju.
• 20. 8. - Nikaragvanski predsednik José Madriz dao ostavku, priznajući poraz od pobunjenika i američke intervencije - predvodnik pobune gen. Juan José Estrada će 30. 8. preuzeti poziciju (do 1911).
• 22. 8. - Ban Tomašić raspustio Hrvatski sabor zbog sukoba sa Hs. koalicijom, izbori u listopadu.
• 27. 8. - Na drugoj socijalističkoj ženskoj konferenciji u Kopenhagenu Clara Zetkin predlaže uvođenje nekog dana žena.
• 27. 8. (ili u listopadu?) - Hrvatska stranka prava i Napredna stranka se ujedinile u Hrvatsku samostalnu stranku (ostaje u koaliciji sa Srpskom samostalnom strankom).
• 28. 8. (15. 8. po j.k., Velika Gospojina) - Nikola I. Petrović Njegoš proglasio Crnu Goru kraljevinom.
• avgust - Car Franjo Josif sprečio sedmi reizbor ljubljanskog gradonačelnika Ivana Hribara (krive ga zbog antinemačkih demonstracija 1908).
• 29. 8. - Korejsko Carstvo izgubilo svu nazavisnost i postalo japanska teritorija pod nazivom Chosen.

Septembar/Rujan

• septembar - Seljački "štrajk" se proširio Bosanskom krajinom.
• 12. 9. - Praizvedba Simfonije broj 8 Gustava Mahlera u Minhenu (poznata i kao Simfonija Hiljade).
• 16. 9. - Ole Evinrude prijavio patent za vanbrodski motor.
• 19. 9. (6. 9. po j.k.) - Češki pilot Rudolf Simon izveo prvi avionski let u Beogradu, na Banjičkom polju; na sutrašnjem letu se slupao.
• 20. 9. - Porinut francuski putnički brod SS France.

Oktobar/Listopad

• 1. 10. - Eksplozija tempirane bombe i požar od gasnih instalacija odnose 21 život u zgradi Los Angeles Timesa.
• 1. 10.? - Sukob vojske i kmetova kod Rudanke, blizu Doboja (gušenje pokreta silom do kraja meseca).
• 3. 10. - U Kini se prvi put sastao carski senat (polovinu članova izabrale provincijske skupštine a drugu polovinu regent Zaifeng, princ Chun.
• oktobar - Prestolonaslednik Aleksandar boluje od teškog trbušnog tifusa.
• 5. 10. - Revolucija u Portugalu, zbačen kralj Manuel II, početak Prve Portugalske republike.
• 5. 10. - Francisco Madero pobegao u Teksas, sastavla Plan iz San Luis Potosija koji poziva na pobunu protiv Diaza.
• 6. 10. - Elefterios Venizelos prvi put postao predsednik grčke vlade.
• 7. 10. - U Švajcarskoj zabranjen apsint.
• 16. 10. - Ivan Sarić leteo avionom "Sarić 1" u Subotici.
• 20. 10. - Porinut RMS Olympic, najveći putnički brod do 1912.
• 23. 10. - U listu "Branik", Žarko Ognjanović objavio prvu filmsku kritiku kod nas.
• 23. 10. - Vajiravudh Rama VI je novi kralj Sijama (do 1925).
• 27. 10. - Švajcarac Robert Victor Neher sa saradnicima prijavio patent za aluminijumsku foliju.
• 28. 10. - Izbori za hrvatski Sabor: Hrvatsko-srpska koalicija 35, vlada (ban Nikola Tomašić) 18, frankovci 15, starčevićevci 9, seljačka stranka (Radić) 9, srpski radikali 1 i Frano Supilo (nezavisan) 1.
• 29. 10. - U Palestini osnovan prvi kibuc - Degania Alef, južno od Galilejskog jezera.
• oktobar? - Tomáš Masaryk u Beogradu, gde otkriva da su falsifikati iz Fridjungovog procesa stvoreni u tamošnjem austrougarskom poslanstvu (sekretar poslanstva, kap. Viktor fon Sventohovski; umešani i "Vladimir Vasić" - Mladen Sergijan i grof Forgač).

Novembar/Studeni

• 1. 11. - Počeo štrajk rudara u Tonypandyju, Vels, koji će prerasti u nerede - sekretar unutrašnjih poslova Winston Churchill će odobriti upotrebu vojske za smirivanje.
• 5. 11. - Izložba postimpresionista u Londonu.
• 6. 11. - U sudaru stradao jedrenjak Preußen.
• 10. 11. - Osnovano Društvo za srpski jezik i književnost.
• 14. 11. - Eugene Burton Ely prvi poleteo sa broda.
• 18. 11. - Vlasti u Puebli, Meksiko, otkrile da Aquiles Serdán sprema pobunu (zakazanu za 20. novembar), u neredima ubijeno stotinak ljudi.
• 18. 11. - Sukobi na demonstracijama sifražetkinja u Londonu.
• 20. 11. - Madero odlaže početak revolucije jer ga je u zemlji dočekalo svega desetak pristalica.
• 22. 11. - Pobuna biča: pretešno crni brazilski mornari se pobunili zbog kažnjavanja bičevanjem.

Decembar/Prosinac

Etno-lingvistička karta Austro-Ugarske

• 3. 12. - Otvoren Salon automobila u Parizu na kome je Georges Claude prikazao neonsku rasvetu.
• 18. 12. - 2. 1. - Rus Boris Maslenikov izveo nekoliko letova u Beogradu.
• 21. 12. - Rudarska katastrofa u jami Pretorija u Engleskoj - poginula 344 rudara.
• 25. 12. (12. 12. po j.k.) - Demonstracije socijalista u Beogradu protiv zakona o štampi.
• 31. 12. - Prema popisu, Austro-Ugarska ima 51,39 miliona stanovnika, od čega srpskohrvatskim govori 4,38 miliona (8,52%). U Bosni i Hercegovini: 1.898.044 stanovnika, 43,49 % pravoslavaca, 32,25 % muslimana. U Hrvatskoj-Slavoniji 62,5 % govori hrvatski, 24,6 % srpski, 5% njemački, 4,1 % mađarski.
• decembar - Vojni ugovor Crne Gore i Rusije.

Kroz godinu

"Turska u Evropi i Balkan"

• U Srbiji završena pruga od Stalaća do Kraljeva.
• Osnovana Francusko-srpska banka a.d. Beograd.
• Dimitrije Branković na čelu Eparhije dalmatinske nakon Nikodima Milaša (do 1920).
• Crnogorski perper: zlatni od 10 i 20 i srebrni od 2.

Rođenja

• 23. 1. - Django Reinhardt, belgijski jazz muzičar († 1953)
• 27. 1. - Edvard Kardelj, slovenski i jugoslavenski političar († 1979)

• 13. 2. - William Shockley, fizičar, nobelovac († 1989)
• 24. 2. - Henrik Fingerhut, spiker AD Radio Beograd († 1941)

• 1. 3. - David Niven, glumac († 1983)
• 9. 3. - Samuel Barber, američki kompozitor
• 14. 3. - Branko Žeželj, građevinski inženjer, akademik († 1995)
• 23. 3. - Akira Kurosawa, veliki japanski filmski režiser († 1998)

• 23. 4. - Isidor Baruh, narodni heroj († 1941)
• 26. 4. - Mehmed Meša Selimović, bosanski književnik († 1982)
• 27. 4. - Šukrija Pandžo, bosanskohercegovački književnik († 1984)

• 12. 5. - Karlo Bulić, hrvatski glumac († 1986)
• 23. 5. - Artie Shaw, klarinetista, lider benda († 2004)

• 3. 6. - Paulette Goddard, glumica († 1990)
• 3. 6. - Krsto Popivoda, narodni heroj († 1988)
• 11. 6. - Jacques-Yves Cousteau, francuski istraživač mora († 1997)
• 22. 6. - Konrad Zuse, konstruktor kompjutera († 1995)

• 4. 7. - Gloria Stuart, američka glumica († 2010)
• 15. 7. - Aleksandar Tirnanić, fudbaler i selektor († 1992)
• 14. 7. - William Hanna, svjetski poznati animator († 2001)
• 30. 7. - Edgar de Evia, meksičko-američki fotograf.

• 1. 8. - Bojan Stupica, reditelj, arhitekta, dramaturg... († 1970)
• 4. 8. - Žorž Skrigin, filmski reditelj i snimatelj († 1997)
• 9. 8. - Dragoljub Aleksić, akrobata († 1985)
• 13. 8. - Veljko Dugošević, narodni heroj († 1941)
• 23. 8. - Giuseppe Meazza, fudbaler († 1979)
• 26. 8. - Majka Tereza, čuvena časna sestra i humanitarka († 1997)

• 2. 9. - Skender Kulenović, bosanski književnik († 1978)
• 19. 9. - Margaret Lindsay, američka glumica
• 22. 9. - György Faludy, mađarski pisac, pesnik i prevodilac

• 1. 10. - Bonnie Parker, odmetnica († 1934)
• 18. 10. - Vojislav Vučković, kompozitor, muzikolog i dirigent († 1942)
• 19. 10. - Subrahmanyan Chandrasekhar, astrofizičar, nobelovac († 1995)

• 2. 11. - Bogdan Čiplić, književnik i dramaturg († 1989)
• 16. 11. - Božidar Bećarević, šef antikomunističke policije († 1950)
• 19. 11. - Adrian Conan Doyle, engleski književnik

• 16. 12. - Stanojlo Rajičić, kompozitor, srpski akademik († 2000)
• 19. 12. - Jean Genet, književnik († 1986)
• 24. 12. - Fritz Leiber, američki pisac

•  ? - Michel Aflaq, sirijski politički teoretičar († 1989)

Smrti

• 5. 1. - Léon Walras, ekonomista (* 1834)
• 10. 3. - Karl Lueger, gradonačelnik Beča (* 1844)
• 24. 3. - Šimun Milinović, barski nadbiskup (* 1835)
• 21. 4. - Mark Twain, književnik (* 1835)
• 27. 5. - Robert Koch, lekar, nobelovac (* 1843)
• 5. 6. - O. Henry, književnik (* 1862)
• 30. 6.. - Ivan Trnski, hrvatski književnik (* 1819.)
• 4. 7. - Giovanni Schiaparelli, astronom (* 1835)
• 10. 7. - Johann Gottfried Galle, astronom (* 1812)
• 12. 7. - Charles Rolls, engleski proizvođač automobila i pilot. (* 1877)
• 13. 8. - Florence Nightingale, medicinska sestra (* 1820)
• 23. 8. - Teodor Georgiević, političar (* 1849)
• 30. 8. - Gligor Sokolović, četnički vojvoda (* 1872)
• 8. 8. - Janko Polić Kamov, hrvatski pjesnik, pripovjedač i dramatičar
• 13. 8. - Florence Nightingale, britanska bolničarka i humanitarna radnica
• 11. 10. - Dositej Jović, bokokotorski vladika
• 30. 10. - Henry Dunant, osnivač Crvenog krsta (* 1828)
• 20. novembar - Lav Tolstoj, ruski književnik (* 1828)
• 9. 12. - Laza Kostić, srpski pesnik (* 1841)
• 19. 12. - Filip Frano Nakić, splitski biskup (* 1837)
•  ? - Ali-beg Firdus, bosanskohercegovački političar

Nobelove nagrade

• Fizika - Johannes Diderik van der Waals, Holandija
• Hemija - Otto Wallach, Njemačka
• Medicina - Albrecht Kossel, Njemačka
• Književnost - Paul Heyse, Njemačka
• Mir - Permanent International Peace Bureau

Literatura

---

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar

1910 na Wikimedijinoj ostavi