Republiko di Chinia

De Wikipedio
Irez ad: pilotado, serchez
Republiko di Chinia
中華民國
Zhōnghuá Mínguó
Flag of the Republic of China.svg Republic of China National Emblem.svg
Flago di Republiko di Chinia Blazono di Republiko di Chinia
Nacionala devizo:
{{{Devizo}}}
Nacionala himno:
Nacionala himno de la Republiko di Chinia
[[File:{{{Audio_ligilo}}}]]
Taiwan in China (+all claims hatched).svg
{{{Imajo_informo}}}
Urbi:
Chefurbo: Taipei
· Habitanti: 2 619 920 (2009)
· Dato: {{{Dato_chefurbo}}}
· {{{TituloChefurbo2}}}: {{{Chefurbo2}}}
· Habitanti: {{{Lojanti_chefurbo2}}}
· Dato: {{{Dato_chefurbo2}}}
· {{{TituloChefurbo3}}}: {{{Chefurbo3}}}
· Habitanti: {{{Lojanti_chefurbo3}}}
· Dato: {{{Dato_chefurbo3}}}
Precipua urbo: Taipei
· Habitanti: {{{Lojanti_precipua}}}
Linguo:
Oficala linguo: {{{Oficala_linguo}}}
Lingui:
Oficala lingui: Chiniana
Nacionala linguo: {{{Nacionala_linguo}}}
Nacionala lingui: {{{Nacionala_lingui}}}
Regionala linguo: {{{Regionala_linguo}}}
Regionala lingui: {{{Regionala_lingui}}}
Etnii:
· {{{Etnii_procenti}}} {{{Etnii}}}
· {{{Etnii2_procenti}}} {{{Etnii2}}}
· {{{Etnii3_procenti}}} {{{Etnii3}}}
· {{{Etnii4_procenti}}} {{{Etnii4}}}
· {{{Etnii5_procenti}}} {{{Etnii5}}}
· {{{Etnii6_procenti}}} {{{Etnii6}}}
· {{{Etnii7_procenti}}} {{{Etnii7}}}
· {{{Etnii8_procenti}}} {{{Etnii8}}}
· {{{Etnii9_procenti}}} {{{Etnii9}}}
· {{{Etnii10_procenti}}} {{{Etnii10}}}
Demonimo: {{{Demonimo}}}
Guvernerio:
Tipi: Republiko
· Prezidanto: Ma Ying-jeou
· Prezidisto (serbo): {{{Serbiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (kroato): {{{Kroatiana_prezidisto}}}
· Prezidisto (Bosno): {{{Bosniana_prezidisto}}}
· Ko-princi: {{{Ko-princi}}}
· Ko-princi: {{{Chefi_di_la_Kongreso_dil_Populo}}}
· General-guverniestro: {{{Generala_guverniestro}}}
· Chefministro: Jiang Yi-huah
Legifantaro: [[{{{Legifantaro}}}]]
Historio:
· {{{Historio}}}: {{{Historio_dato}}}
· {{{Historio2}}}: {{{Historio2_dato}}}
· {{{Historio3}}}: {{{Historio3_dato}}}
· {{{Historio4}}}: {{{Historio4_dato}}}
· {{{Historio5}}}: {{{Historio5_dato}}}
Surfaco: (136ma granda)
· Totala: 36,191 km²
· Aquo: 10,34%
Habitanti: (50ma granda)
· Totala: 23,119,772[1] (2009)
· Denseso di habitantaro: 637,4 hab./km²
KLP (KPP):
· Totala: {{{KLP_KPP_totala}}}
· Segun persiono: {{{KLP_KPP_segun_persiono}}}
KLP:
· Totala: {{{KLP_totala}}}
· Segun persiono: {{{KLP_segun_persiono}}}
Gini: ([[{{{Gini_yaro}}}]])
{{{Gini_chanjo}}} {{{Gini}}}
{{{Gini_valoro}}} · {{{Gini_rango}}}
IHD: ([[{{{IHD_yaro}}}]])
{{{IHD_chanjo}}} {{{IHD}}}
{{{IHD_valoro}}} · {{{IHD_rango}}}
Pluse informi:
Valuto: Nova Dolaro di Taiwan
· Abreviuro: {{{Abreviuro}}}
· Simbolo: {{{Simbolo}}}
Tempo-zono: {{{Tempo_zono}}}
· Somero tempo: {{{Somero_tempo}}}
Dato-formato: {{{Dato_formato}}}
Veho-latero: {{{Veho_latero}}}
Telefono-kodexo: {{{Telefono_kodexo}}}
ISO: {{{ISO}}}
{{{ISO2}}}
{{{ISO3}}}
Reto-domeno: .tw
Reto-domeni: {{{Reto_kodi}}}
{{{Reto_kodo2}}}
{{{Reto_kodo3}}}
{{{Reto_kodo4}}}
{{{Reto_kodo5}}}
Precipua religio: tradicionala religii 50,7%, Budismo 20,9%, Taoismo 10,2%, nova religii 6,7%, kristanismo 6,6% (2005)
Oficala retosituo: {{{Oficalaretosituo}}}


Republiko di Chinia (anke nomizita Taiwan e Formosa) esas republiko en Est-Chiniana Maro, formacita da insulo di Taiwan ed altra mikra insuli, inter kontinentala Chinia e Hong Kong. Oficale Taiwan ne esas konsiderata kom stato, ma kom parto di Chiniala teritorio. Quankam ol funcionis kom nedependanta stato depos 1949, kande komunisti ganis povo en kontinentala Chinia.

Historio[redaktar | edit source]

Exquisite-kfind.png Videz anke: Historio dil Republiko di Chinia.

Taiwan unionesis al kontinento dum Pleistoceno, til l'elevo di marala nivelo cirkum 10,000 yari ante nun. Kelka homala restaji de Paleolitiko (20,000 til 30,000 yari ante nun) trovesis en l'insulo.

Tsou-aborijeno.

Plu kam 8,000 yari ante nun Austroneziani koloniizis l'insulo. La linguo di lua decendanti, konocita kom Taiwanana aborijeni, apartenas ad Austroneziana grupo, qua inkluzas Malayo-Polineziana lingui.

L'insulo esis konocita da Chiniani pos Kristana Epoko, ma nur okupesis da Chiniani dum la 17ma yarcento. Ante, en 1590, Portugalani establisis komercala bazo en l'insulo, qua divenis konocata kom Formosa. Pos, Hispaniani okupis ol, ma ekpulsesis dal Nederlandani en 1642.[2]

Recenta historio[redaktar | edit source]

En 1662 Zheng Cheng-gong vinkis Nederlandani ed okupis l'insulo en nomo di Ming dinastio. Taiwan divenis parto di Chinian imperio til 1895, kande Japonia sizis lu. Japonia sukombis en Duesma mondomilito, e pos milito en Chinia komencis interna milito inter povo di Kuomintang e komunisti. En l'interna milito la komunisti vinkis en 1949 e Chiang Kai-sek kun sua armeo e Kuomintang-partiso fugis a Taiwan.

Taiwan duris esar kom Republiko di Chinia ed ol ganis anke la membreso di Unionita Nacioni. Segun nova Populala Republiko di Chinia, Taiwan esas nur teritorio di (Republiko Populala di) Chinia.

En 1971 Taiwan perdis lua sideyo en Unionita Nacioni a komunista Chinia. Do Taiwan falis en diplomatal izoleso. En 1979 Usa ligis diplomacala relati kun Chinia, ma samatempe Usa promisis suportor la defenso di Taiwan.

Dum existeso di du Chinii, la relato inter la parti esabas tensa, ma nula milito komencis. Quankam anke nun centi di fuzei apuntas la kontrea rivo che Taiwan-stretajo. En 1992 komencis kurta periodo amikala inter Chinii: la du parti aceptis l'ideo di un Chinia, ma amba parti havis sua kontenajo dil penso. Amikala periodo finis 1999, kande prezidanto Lee demandis ke on mustus procedar kam stato relate Taiwan.

Taiwan esis unpartisala (mi)stato til 1988, kande politikal opozantaro permisesis dal nova prezidanto Lee Teng-hui. En 2000 la periodo di Kuomingtang en povo finis, kande Chen Shui-bian elektesis prezidanto. Chen Shui-bian suportas l'ideo di du Chinia.

Politiko[redaktar | edit source]

Ma Ying-jeou, prezidanto di la Republiko di China pos 2008.

Populala Republiko di Chinia alegas ke la guverno di la Republiko di Chinia esas nelegitima, e referas ad ol kom "l'autoritato di Taiwan". Tamen, la Republiko di China havas lua propra konstituco, lua propra prezidanto e lua propra armeala forco, e konsideras su suverena stato. Populala Republiko di Chinia nulatempe kontrolis lua teritorio.

La konstituco di la Republiko di Chinia adoptesis la 25ma di decembro 1946 e divenis efikiva la 25ma di decembro 1947. Kande ol adoptesis, la Republiko di Chinia kontrolis multa teritorii en la kontinento, ante perdar l'interna milito kontre la komunisti e lua guverno refujar su en Taiwan.

Segun la konstituco di 1947 la chefo di stato de la republiko esas la prezidanto, qua elektesas dal populo por 4-yara periodo. La chefministro elektesas dal prezidanto. Lasta revizo di la konstituco eventis en 2004.[3]

La parlamento (立法院, Lìfǎ Yuàn) havas unika chambro kun 113 membri, qui elektesas dal populo por 4-yara periodo. De la sideyi en la parlamento, 6 rezervesas por aborijeni.

Geografio[redaktar | edit source]

Politikala subdividuro di la Republiko di Chinia.

La Republiko di Chinia esas kompozita da Taiwan insulo e di vicina mikra-insuli. La klimato esas subtropikala en granda parto e tropikala en sudo.

Lua maxim granda urbo esas Taipei. Altra importanta urbi esas Tainan e Kaohsiung.

Ekonomio[redaktar | edit source]

Exquisite-kfind.png Videz anke: Ekonomio di Taiwan.

Taiwan havas kapitalista ekonomio. Moderna industrio developis rapide, e Taiwan esas konsiderita un di 4 Aziana Tigri.

Demografio[redaktar | edit source]

Plu kam 90% de la habitantaro apartenas Han-Chiniana grupo. Nur 2% di populo havas aborijena origino.

Kulturo[redaktar | edit source]

Muzeo di Nacionala Palaco, en Taipei.

La kulturo di Taiwan decendas di la tradiciona kulturo de kontinentala Chinia kun Japoniana kulturo, Konfuciana kredaji e Ocidentala kulturo. Pos instalar su en Taiwan, Kuomintang impozis oficala interpreto di tradicionala Chiniana kulturo. Tradicionala kaligrafio, pikto, teatro, folkloro ed opero Chiniana adoptesis. Un di la granda turistal atraktivi di Taiwan esas la muzeo dil Nacionala Palaco, establisita en 1925, qua kontenas plu kam 650,000 objekti ed artal objekti Chiniana, de paleolitiko til Qing-dinastio.

Pos la 1970a yari komencis granda debati pri la developo di propra Taiwanana literaturo, en pri l'acepto dil uzado di Taiwanana Hokkien-linguo en la libri. Inter la skriptisti qui adoptis Hokkien-linguo esas Yang-Min Lin e Li Kuei-Hsien. Kompozisto Tyzen Hsiao (1928-2015) anke skribis kansoni en Taiwanana Hokkien.

Basketbalo esas la maxim populara sporto di lando. Basbalo introduktesis dum Japonian okupeso, e nune lando exportacas basbalisti por Usan e Japonian esquadi. Futbalo ne esas tam populara kam basketbalo e basbalo, quankam lua esquado havas suceso en Aziana konkursi.

L'aborijeni esas cirkum 2.3% de la habitantaro e havas lua propra kulturo, diferenta de Chiniana.

Cetera aferi[redaktar | edit source]

Exquisite-kfind.png Videz anke: Taipei 101.

Referi[redaktar | edit source]

Commons
Commons havas kontenajo relatante a:
  1. ↑ http://www.stat.gov.tw/mp.asp?mp=4
  2. ↑ Almanaque Abril 2010, p.605
  3. ↑ Introduction(3) (in Angla). Office of the President, Republic of China (Taiwan). URL vidita ye 26 di februaro 2015.
v · d · m
Nedependanta e dependanta teritorii en Azia
Suverena stati Afganistan • Azerbaijan • Bahrain • Bangladesh • Brunei • Bhutan • Chinia • Filipini • India • Indonezia • Iran • Irak • Israel • Japonia • Jordania • Kambodja • Kazakstan • Kirgizistan • Kuwait • Laos • Libano • Malaizia • Maldivi • Myanmar • Mongolia • Nepal • Nord-Korea • Oman • Pakistan • Katar • Saudia Arabia • Singapur • Siria • Sri Lanka • Sud-Korea • Tajikistan • Tailando • Taiwan • Timor Leste • Turkmenistan • Turkia • Unionita Araba Emirati • Uzbekistan • Vietnam • Yemen Asia (orthographic projection).svg
Stati kun restriktita agnosko Abkhazia • Nagorno-Karabakh • Turkiana republiko di nordala Chipro • Sud-Osetia • Taiwan
Dependanta teritorii e
specal administrala regioni		 Australia: Christmas-insulo • Keeling-insuli
P R Chinia: Hong Kong • Makau
Unionita Rejio: Akrotiri e Dhekelia • Britaniana teritorio en Indiana Oceano
Obtenita de "https://io.wikipedia.org/w/index.php?title=Republiko_di_Chinia&oldid=885044"