Bierzmowanie

Biskup udzielający bierzmowania. Rogier van der Weyden, Siedem sakramentów, XV wiek.

Bierzmowanie, Ilustracja Petrusa Canisiusa: Katechizm, 1679

Bierzmowanie – jeden z siedmiu sakramentów w Kościołach katolickich, starokatolickich, prawosławnych.

Istota i znaczenie bierzmowania

Istotą tego sakramentu jest przekazanie Ducha Świętego, umocnienie wiary oraz uzdolnienie do świadczenia o niej oraz jej obrony. Jednoczy ściślej z Jezusem Chrystusem. Katolika włącza w misję ewangelizacyjną Kościoła katolickiego. Udziela go również cerkiew prawosławna, ale wkrótce po chrzcie (czyli niemowlętom).

Do bierzmowania nawiązują w obrzędach też niektóre Kościoły protestanckie (konfirmacja), ale nie traktują one tego obrządku jako sakramentu. Kościół anglikański traktuje konfirmację jako sakrament.

Biblijne podstawy sakramentu bierzmowania

Dz 8,17 – Wtedy więc wkładali [Apostołowie] na nich ręce, a oni otrzymywali Ducha Świętego.

Dz 9,17 – Wtedy Ananiasz poszedł. Wszedł do domu, położył na nim ręce i powiedział: «Szawle, bracie, Pan Jezus, który ukazał ci się na drodze, którą szedłeś, przysłał mnie, abyś przejrzał i został napełniony Duchem Świętym».

Dz 19,6 – A kiedy Paweł włożył na nich ręce, Duch Święty zstąpił na nich. Mówili też językami i prorokowali.

Cytaty pochodzą z Biblii Tysiąclecia

Etymologia nazwy

Nazwa "bierzmowanie" powstała od łacińskiego słowa firmare "umacniać", zapożyczonego za pośrednictwem języka niemieckiego i czeskiego zapewne już w X wieku, i dodatkowo skojarzonego ze staropolskim wyrazem "bierwiono", "bierzwiono", "bierzwno" lub "bierzmo", co oznaczało belkę podtrzymującą drewniany pułap domu, strop. Bierzmowanie (łac. confirmatio) jest to zatem podtrzymywanie, umacnianie wiary. Słowo confirmo (umacniam) występuje w formule bierzmowania w formie nadzwyczajnej rytu rzymskiego (p. niżej).

Praktyka prawosławna

Wierni prawosławni otrzymują bierzmowanie wraz z chrztem i pierwszą Komunią już jako małe dzieci. Sakrament stosuje się też jako formę przyjęcia neofitów zmieniających wyznanie z katolicyzmu w niektórych wspólnotach (np. greckiej, w cerkwiach słowiańskich dokonuje się to przez spowiedź, wyznanie wiary i Eucharystię). Sakramentu dokonuje kapłan, ale użyte krzyżmo musi być poświęcone przez biskupa. Kapłan namaszcza czoło, dłonie, pierś, stopy bierzmowanego myronem (krzyżmem), wymawiając formułę „Znamię daru Ducha Świętego”.

Praktyka katolicka

W Kościele rzymskokatolickim bierzmowanie odgrywa rolę wyznania wiary, niejako świadomego, bo dokonywanego w wieku dorosłym (lub zbliżonym do dorosłości). Pod tym względem bierzmowanie odpowiada protestanckiej konfirmacji i żydowskiej bar micwie i jest znakiem przejścia do dojrzałości religijnej. Innymi nazwami sakramentu bierzmowania są: sakrament dojrzałości chrześcijańskiej, sakrament umocnienia w wierze oraz sakrament dopełnienia.

Udzielanie sakramentu jest w Kościele katolickim zarezerwowane dla biskupów i są tam oni zwyczajnymi szafarzami tego sakramentu. Nadzwyczajnym szafarzem tego sakramentu w Kościele katolickim jest każdy kapłan upoważniony do tego przez biskupa. W razie niebezpieczeństwa śmierci, sakramentu tego może udzielić każdy proboszcz lub każdy ksiądz, zgodnie z kanonem 883 kodeksu prawa kanonicznego z 1983. Ważną osobą na bierzmowaniu jest świadek. Jest on świadkiem umocnienia wiary bierzmowanego. Kładzie on prawą dłoń na prawym ramieniu bierzmowanego. Prawo kanoniczne zaleca, by był nim jeden z chrzestnych.

Praktyka bierzmowania w kościołach starokatolickich zasadniczo nie różni się od rzymskokatolickiej. Wyjątkiem jest Kościół Katolicki Mariawitów (w Polsce), w którym sakramentu udziela się niemowlętom, bezpośrednio po chrzcie (podobnie jak w prawosławiu).

Materia i forma sakramentu

• Materia dalsza – krzyżmo święte,
• Materia bliższa – namaszczenie krzyżmem,
• Forma – słowa: forma zwyczajna rytu rzymskiego: (łac.) (N.) Accipe Signaculum doni Spiritus Sancti – (Imię) Przyjmij znamię daru Ducha Świętego!, forma nadzwyczajna rytu rzymskiego: (łac.) N. Signo te signo Crucis (+): Et confirmo te Chrismate salutis. (N. znaczę cię znakiem Krzyża i utwierdzam krzyżmem zbawienia).

Zobacz też

• konfirmacja w Kościołach ewangelickich

Linki zewnętrzne

• O bierzmowaniu