Suudi Arabistan
| Suudi Arabistan Krallığı | |||||
| المملكة العربية السعودية El-Memleketü'l-ʻArabiyye es-Suʻūdiyye |
|||||
|
|||||
| Slogan: "لا إله إلا الله محمد رسول الله" Allah'tan başka ilah yoktur ve Muhammed onun elçisidir." (Kelime-i Tevhid)[1] |
|||||
| Ulusal Marş: السلام الملكي "Aash Al Maleek" "Kraliyete selam" |
|||||
.svg) |
|||||
| Başkent
ve en büyük |
Riyad 24°39′K 46°46′D / 24.65°K 46.767°D |
||||
| Resmî dil(ler) | Arapça | ||||
| Milliyet | Suudi | ||||
| Resmî din(ler) | İslam | ||||
| Yönetim biçimi | Üniter Mutlak Monarşi | ||||
| - Kral | Salman Bin Abdülaziz el-Suud | ||||
| - Veliaht | Muhammed bin Nayif | ||||
| Kuruluş | |||||
| - Suudi Arabistan Krallığı | 23 Eylül 1932 | ||||
| Yüzölçümü | |||||
| - Toplam | 2.149.690 km² (13.) 870,000 mil² |
||||
| - Su (%) | 0.7 | ||||
| Nüfus | |||||
| - 2013 tahmini | 29.994.272 (43.) | ||||
| - Yoğunluk | 12.3/km² (216.) 31/mil² |
||||
| GSYİH (SAGP) | 2013 | ||||
| - Toplam | 927,762 milyar $ (19.) | ||||
| - Kişi başına | 31.309 $ (28.) | ||||
| GSYİH (düşük) | 2013 | ||||
| - Toplam | 718,472 milyar $ (23.) | ||||
| - Kişi başına | 24.246 $ (31.) | ||||
| İGE |  0.782 (yüksek) (57.) |
||||
| Para birimi | Riyal (SAR) |
||||
| Zaman dilimi | AST (UTC+3) | ||||
| - Yaz | (not observed) (UTC+3) | ||||
| Trafik akışı | sağ | ||||
| Internet TLD | .sa | ||||
| Telefon kodu | 966 | ||||
Suudi Arabistan Krallığı, Arap Yarımadası'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeybatı'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoğu'da Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir; çünkü İslam'a göre iki kutsal şehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir. Suudi Arabistan, Orta doğu'daki bütün körfez ülkelerinde olduğu gibi hızla gelişmektedir.
İçindekiler
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Arap Yarımadası'nın büyük bölümünde binlerce yıl boyunca göçebe kabile yaşamı sürdürüldü. Muhammed'in 571'de Mekke'de doğması, dünya tarihinde yeni bir çağ başlatarak, Arabistan'ın önemini artırdıysa da, Emevi sülalesinin, Şam'ı başkent yapmasıyla, İslâm dünyasının ağırlık merkezi Suriye'ye kaydı (692). Arap Yarımadası 16. yüzyıldan I. Dünya Savaşı'na kadar, Osmanlı yönetiminde kaldı. 1730'larda ortaya çıkan Vehhabi hareketi 1745'te Suud ailesi tarafından benimsendi.[2] 1902'de Kuveyt'te sürgünde bulunan Abdülaziz bin Suud, Riyad'a dönerek yeniden siyasal birlik arayışlarına başlar. Aynı yıllarda Osmanlı devleti bu fiili durum karşısında bir çözüm olarak Abdülaziz'in babası Abdurrahman'ı Riyad kaymakamı olarak tayin eder. Balkan savaşının sürdüğü sıralarda Osmanlı askerlerinin bölgede azaltılmasını fırsat bilen Necit emîri ve vahhabi imamı olan Abdülaziz bin Suud, idari merkez olan Hasa/Ahsa'yı ele geçirir (1913).[3] Sonra, 1921-1926 arasında Ha'il, Mekke, Cidde ve Asir'i ele geçirerek topraklarını genişletti ve 1926'da Hicaz kralı, 1932'de Suudi Arabistan kralı ilan edildi. 1936'da ilk petrol yatağının bulunduğu, ama II. Dünya Savaşı'na kadar ciddi bir kuyu açma çalışması yapılmayan ülkede, Abdülaziz El Suud'un ölümünden (1953) sonra, yerine geçen oğlu Suud bin Abdül Aziz'den itibaren kral ve başbakan oldular aynı anda, 1964'te Suudi aile meclisinin kararıyla tahttan indirildi ve yerine kardeşi Faysal bin Abdül Aziz geçirildi (2 Kasım 1964). Ülkeyi modernleştirme girişimlerine başlayan Faysal bin Abdül Aziz'in 1975'te yeğenlerinden biri tarafından öldürülmesinden sonra, yerine geçen kardeşi Halid bin Abdül Aziz, 1979 Mısır-İsrail Barış Antlaşması'na şiddetle karşı çıkmakla birlikte, Arap-İsrail anlaşmazlığında ılımlı bir siyaset izledi, Halid bin Abdül Aziz'in 1982'de ölmesiyle yerine Fahd bin Abdül Aziz geçti.
Devlet yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Suudi Arabistan, şeriat yasalarının anayasa olarak kabul edildiği bir krallıktır. Hem yürütme gücünü, hem yasama gücünü elinde tutan kral, Bakanlar Kurulu'nu kendi atar ve kararlarını veto etme hakkına sahiptir.[4] Yönetimle ilgili önemli kararların aşağı yukarı tümü, Suudi ailesi tarafından alınır. Siyasal parti de, yasama organı da bulunmamakla birlikte, her yurttaş "meclis" diye adlandırılan düzenli dinleme oturumlarına doğrudan başvurarak krala şikâyetlerini iletebilir, yardımını isteyebilir.
Suudi Arabistan'da kral seçimi ile ilgili reforma gidiliyor. Kral artık halefini kendi seçemeyecek. Bunun yerine Kraliyet ailesi üyelerinden oluşan Biat adlı özel bir konsey gizli oylama yöntemiyle yeni kralı belirleyecek. 3 aday ise Kral tarafından tespit edilecek. Ancak Konsey yönetim için yetersiz gördüğü kralın haklarını elinden alma gücüne sahip olacak.[kaynak belirtilmeli]
Toplum yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]
Suudi Arabistanlıların büyük bölümünü, yerli kabilelerin soyundan gelen Araplar oluşturmaktadır. Basra Körfezi kıyısında bir İranlı azınlık topluluğu yaşar. Yabancı işçilerin sayısında son yıllarda büyük bir azalma olmakla birlikte, ekonomi yabancı işgücüne bağımlı durumdadır.[5]
Resmî dil olan Arapça ve çeşitli lehçeleri, bütün nüfus tarafından konuşulur. Nüfusun %97'si Müslümandır.[6] Suudi vatandaşlarının çoğunluğu Selefiyye mezhebinden Sünnilerdir.[7] Şiiler Müslüman nüfusun %5-10'onunu oluşturur.[8]
Nüfusun büyük bölümü Riyad, Cidde, Mekke, Taif, Medine, Dhahran, Dammam, El Huber ve Hufuf gibi büyük kentlerde toplanmıştır. Kırsal kesimde, göçebe Bedevilerin sayısı, yerleşik tarımcılarınkinden yüksektir. Rubülhali ve Nüfud çölleri bütünüyle ıssızdır; öteki yörelerde de çoğunlukla nüfus yoğunlukları düşüktür. Batı kıyısında, Riyad çevresinde ve doğudaki petrol alanlarındaysa, biraz daha yüksektir.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
1936'da petrol bulunmasına kadar ekonomisi Mekke ve Medine'yi ziyarete gelen hacılara ve hurma dışsatımına bağımlı olan Suudi Arabistan'ın, bu gelirleri günümüzde de sürmekle birlikte, ekonomisinin temeli petrole dayanır. Hükümet, petrolden elde edilen gelirleri Suudi Arabistan'ı çok çeşitli bir sanayi ülkesine dönüştürmek için gerekli altyapıyı oluşturmak için kullanmıştır. Ham petrol ve petrol ürünlerinin, devlet gelirlerinin %90'dan çoğunu oluşturduğu ülkede, petrolün büyük bölümünü çıkaran ARAMCO şirketinde Suudi ailesinin payı 1973'te %25 iken, 1974'te %60'a, 1980'de de %100'e yükselmiştir.
Basra Körfezi kıyısındaki Jubail ve Kızıldeniz kıyısındaki Yanbu'da kurulan yeni ve büyük sanayi merkezlerinde, enerji kaynağı olarak petrol yataklarından boruyla getirilen doğalgaz kullanılmaktadır. Petrol yatakları, petro-kimya sanayisi ve yapay gübre üretimi gibi sanayi kolarının yanı sıra demir-çelik sanayisi, çimento sanayisi, besin sanayisi, vb. dallar hızla gelişmektedir.
Tarım alanında, hükümet, besin ürünleri alanında dışsatıma bağımlılığı azaltmak için, tarım üretimini desteklemektedir. Yakın dönemde balıkçılık da gelişmeye başlamıştır.
Ayrıca, El Huber'de çıkarılan petrolde ülke ekonomisine yüksek katkılar sağlamaktadır. El Huber dışındaki bölgelerde de çıkartılan petrol en çok Ash Sharqiyah ve çevresinde çıkartılmaktadır. Dhahran'da, Dammam'da, Al Qatif'te ve bunlar dışında birçok şehirde çıkartılmaktadır.
İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]
İklimini irdelediğimizde Suudi Arabistan'da, çok sıcak yazlar görülür. Çoğunlukla çöl olması bu sayılan iklimsel sonuçları doğurur.
Bitki örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]
Suudi Arabistan'ın iklim şartları nedeniyle ülkede bitki örtüsü olarak genelde çöl ağaçları olan hurma ve Palmiye ağaçları vardır.
İdari bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]
Suudi Arabistan 13 idari bölgeye[9] (manatik idāriyya, – tekil mintakah idariyya). Bu bölgeler de 118 valiliğe ayrılmıştır. Bu sayı 13 bölge başkentini içerdiği gibi belediye başkanlar tarafından yönetilen farklı statüye sahip belediyeleri de kapsar.
| Nu. | Bölge | Başkent | |
|---|---|---|---|
| 1 | Cevf | Sekake | |
| 2 | Kuzey Sınırları | Arar | |
| 3 | Tebuk | Tebük | |
| 4 | Hail | Hail | |
| 5 | Medine | Medine | |
| 6 | El Kasım | Burayda | |
| 7 | Mekke | Mekke | |
| 8 | Riyad | Riyad | |
| 9 | Doğu Bölgesi | Ed Dammam | |
| 10 | El Baha | El Baha | |
| 11 | Asir | Abha | |
| 12 | Cizan | Cizan | |
| 13 | Necran | Necran |
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ About Saufdi Arabia: Facts and figures, The Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington D.C.
- ^ Alliance of Muhammad ibn Saud & Muhammad ibn Abd-al-Wahhab, King Abdul Aziz Ibn Saud Information Resource
- ^ Decline and Revival, King Abdul Aziz Ibn Saud Information Resource
- ^ The Economist Democracy Index 2010 http://graphics.eiu.com/PDF/Democracy_Index_2010_web.pdf
- ^ "Saudi Arabia's Population". Alriyadh Newspaper. 2010-08-05. http://www.alriyadh.com/2010/08/05/article549461.html. Erişim tarihi: 2010-08-05.
- ^ Mapping the World Muslim Population (October 2009), Pew Forum on Religion & Public Life. p. 16 (p. 19 of the PDF).
- ^ The Daily Star Lamine Chikhi. 27-11-2010.
- ^ Pew 2009, s. 40 (p. 44 of the PDF).
- ^ "Administrative Divisions of The Kingdom of Saudi Arabia". mofa.gov.sa. http://www.mofa.gov.sa/sites/mofaen/ServicesAndInformation/aboutKingDom/SaudiGovernment/Pages/AdministrativeDivision46464.aspx. Erişim tarihi: 2 Ocak 2015.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
|
||||||||||||||
.svg)
|
|||||||||||||
|
|||||
|
|||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||
|
|||||
|
|||||||
