Folkerøystinga om atomkraft i Sverige

Folkerøystinga om atomkraft i Sverige var ei folkerøysting om i kva grad Sverige skulle satsa på atomenergi, og då særleg atomkraftverk. På svensk språk vert røystinga omtala som Folkomröstningen om kärnkraften. Røystedagen var den 23. mars 1980. I røystinga kunne ein velja mellom tre framlegg, som var gjeve namna Linje 1, Linje 2 og Linje 3. Resultatet vart 18,9% for Linje 1, 39,1% for Linje 2 og 38,7% for Linje 3. Linje 1 var mest positiv til framtidig bruk av atomkraft, linje 2 var ei mellomløysing, medan linje 3 innebar ei nedlegging av atomkraftverka innan ti år og ei auka satsing på energiøkonomisering.

Avgjerda om å skipa til ei folkerøysting var teke i etterkant av Harrisburgulukka i USA i 1979 og med ein veksande opposisjon mot satsing på atomkraft i Sverige. Alle partia i den svenske riksdagen var med på kravet om folkerøysting.

Dei politiske partia i riksdagen sat saman i tre dagar for å formulera framlegga i folkerøystinga. Leiar var statsminister Thorbjörn Fälldin(c). Ingvar Carlsson(s) har i ettertid hevda at han før forhandlinga kom fram til at det logisk sett burde vore fire framlegg. På nei-sida ynskte mange å stenga ned kjernekraftverka med ei gong. Nei-folka var redde for å gå glipp av mange veljarar som syntest at ei brå nedstenging skulle få altfor store økonomiske konsekvensar. Nei-sida samla seg då om eit framlegg som gjaldt avvikling innan ti år (Linje 3). På ja-sida fanst det dei som ynskte å halda fram med satsing på atomenergi. Ikkje noko parti våga å stå for dette synet, og det vart difor ikkje eit eige framlegg i folkerøystinga.

Moderaterna, Folkpartiet og Socialdemokraterna førde forhandlingar for å formulera eit samla ja-alternativ. Atomreaktorane skulle kunna nyttast i si tekniske livslengd, som var rekna å vera 25 år. Forhandlingane braut til slutt saman av di Moderaterna ikkje kunne akseptera nokre tilleggsframlegg. Tilleggsframlegga gjekk på at private ikkje skulle eiga kraftverka, og at privat vinst frå vasskraftverk skulle skattleggjast hardare. Resultatet vart at Moderaterna stod for Linje 1, Folkpartiet og Socialdemokraterna for Linje 2. Centerpartiet, Kds (no Kristdemokraterna) og Vpk (no Vänsterpartiet stilte seg bakom Linje 3.

Etter folkerøystinga avgjorde Riksdagen at alle reaktorar skulle vera stengd ned innan år 2010. Ein rekna at Forsmark 3 og Oskarshamn 3, som skulle tas i bruk først i 1985, hadde ei teknisk livslengd på 25 år. Året 2010 var ikkje formelt ein del av framlegga i folkerøystinga, men vart nytta i kampanjen for Linje 2. Seinare har ein gått vekk frå avgjerda om avvikling innan 2010.

Folkerøystinga om atomkraft i Sverige

Län	Linje 1		Linje 2		Linje 3		Blanke røyster		Sum
	Tal	Prosent	Tal	Prosent	Tal	Prosent	Tal	Prosent
Stockholms län	230 045	25,41	295 837	32,68	350 942	38,76	28 503	3,15	905 327
Södermanlands län	23 946	16,56	67 192	46,46	48 110	33,27	5 367	3,71	144 615
Östergötlands län	42 343	18,93	95 022	42,49	77 278	34,56	9 011	4,03	223 654
Jönköpings län	29 717	17,06	67 137	38,56	71 314	40,95	5 984	3,44	174 152
Kronobergs län	16 909	17,54	35 669	37,01	40 702	42,23	3 098	3,21	96 378
Kalmar län	23 468	17,30	54 507	40,19	53 568	39,50	4 072	3,00	135 615
Gotlands län	4 161	13,67	10 474	34,41	14 843	48,76	964	3,17	30 442
Blekinge län	15 116	18,12	41 359	49,59	24 141	28,94	2 788	3,34	83 404
Kristianstad län	35 937	23,74	62 629	41,38	47 490	31,37	5 312	3,51	151 368
Malmöhus län	124 584	28,36	190 651	43,40	109 310	24,88	14 745	3,36	439 290
Hallands län	24 695	18,70	45 813	34,69	56 498	42,78	5 059	3,83	132 065
Göteborgs och Bohus län	80 584	19,30	145 791	34,92	177 136	42,42	14 034	3,36	417 545
Älvsborgs län	39 797	16,45	91 748	37,92	101 869	42,11	8 508	3,52	241 922
Skaraborgs län	24 557	16,13	52 248	34,32	70 079	46,03	5 363	3,52	152 247
Värmlands län	25 224	15,02	67 239	41,68	63 929	39,63	4 924	3,05	161 316
Örebro län	21 975	13,79	69 127	43,37	63 162	39,62	5 136	3,22	159 400
Västmanlands län	29 375	20,02	64 666	44,08	46 922	31,98	5 738	3,91	146 701
Kopparbergs län	19 249	11,91	65 725	40,67	71 112	44,00	5 531	3,42	161 617
Gävleborgs län	17 145	10,32	69 911	42,08	74 080	44,59	5 000	3,01	166 146
Västernorrlands län	15 831	10,09	67 923	43,28	68 661	43,75	4 519	2,88	156 934
Jämtlands län	7 250	9,58	31 259	41,30	35 120	46,40	2 058	2,72	75 687
Västerbottens län	13 734	9,81	56 827	40,58	65 938	47,09	3 527	2,52	140 026
Norrbottens län	14 107	9,91	67 948	47,75	56 656	39,81	3 589	2,52	142 300
Heile Sverige	904 968	18,94	1 869 344	39,12	1 846 911	38,65	157 103	3,29	4 778 326