جمهوری مقدونیه

جمهوری مقدونیه Република Македонија Republika Makedonija مقدونیه
پرچم
سرود ملی:  امروز برفراز مقدونیه
پایتخت (و بزرگترین شهر)		اسکوپیه ۴۲°۰′ شمالی ۲۱°۲۶′ شرقی
زبان رسمی		زبان مقدونی
نوع حکومت		جمهوری پارلمانی
نام حاکمان  • رئیس جمهور • نخست وزیر		جورج ایوانف نیکولا کروفسکی
مساحت
-	مساحت	۲۵٬۷۱۳کیلومتر مربع (۱۴۸ام)
-	‌آب‌ها (٪)	۱.۹
جمعیت
-	سرشماری	۲,۰۶۱,۳۱۵  (۱۴۲ام)
-	تراکم جمعیت	۸۱‎/km۲‏ (۱۱۶ام)
تولید ناخالص داخلی	(تخمین ۲۰۰۵)
-	مجموع	۱۷,۳۹۶ بیلیون دلار (نامعلوم)
-	سرانه	۸,۴۹۰ دلار (۵۸ام)
شاخص توسعه انسانی (۲۰۰۸)		۰٫۸۰۱ (بالا) (۶۹ام)
واحد پول		دینار مقدونیه (EUR)
منطقه زمانی		CET (ساعت جهانی+1)
-	تابستانی (DST)	CEST (ساعت جهانی)
دامنه اینترنتی		.mk
پیش‌شماره تلفنی		+۳۸۹

مَقدونیه کشوری است در جنوب شرقی اروپا و شمال یونان. این جمهوری در سال ۱۹۹۱ از یوگوسلاوی پیشین مستقل شد. پایتخت آن شهر اسکوپیه است و از شهرهای مهم دیگر آن شهر اوهرید، بیتولا و استروگا است.

تاریخ

در سده ششم و پنجم پیش از میلاد، مقدونیه پادشاهی مستقل خود را داشت که بر خلاف آتن و اسپارت در یونان، همپیمان هخامنشیان بود. این اتحاد به اندازه ای بود که اسکندر، پادشاه مقدونیه در آنزمان، نقش سفیر ایران را در یونان ایفا میکرد. در سده چهارم پیش از میلاد مسیح، فیلیپ مقدونی سرزمین مقدونیه در شمال یونان را به زیر سلطه گرفت و با تاسیس یک ارتش نیرومند با سپاهیان فالانژ و آوردن فیلسوفان بزرگی چون ارسطو به آنجا، برای کشور خود به پایتختی پلا آوازه ای فراهم کرد. با اینحال اقدامات به موقع پادشاه هخامنشی، اردشیر سوم، مانع از توسعه طلبی او شد. با مرگ شاهنشاه ایران، فیلیپ به شهرهای یونانی یورش برده و برخی از آنان را مجبور به اطاعت از خود کرد. او از ضعف سیاسی ایران پس از اردشیر سوم بهره برداری کرده و تلاش کرد با شعار آزادسازی شهرهای یونانی از یوغ ایرانیان، پشتیبانی یونانیان را بدست آورد. که در همین زمان در یک مراسم جشن در یونان (احتمالاً با توطئه همسرش المپیا و پسرش اسکندر) به طرز مرموزی کشته شد. پس از او پسرش اسکندر مقدونی، کارهای ناتمام پدر را تکمیل کرده و چیرگی مقدونیان بر همه یونان اروپایی را محقق کرد. برخی شهرهای یونانی از ترس به مقدونیان پیوستند و بسیاری جنگیده و شکست خوردند. مثلاً شهر تبس پس از شکست از اسکندر، به طور کامل به اسارت و بردگی گرفته شد. و آنگاه اسکندر در 336 پیش از میلاد به داریوش سوم، واپسین شاهنشاه هخامنشیان، اعلام جنگ کرد. او پس از شش سال جنگ، موفق به فتح امپراتوری ایران شد. با درگذشت او در 322 پ.م قلمرو جهانی اش میان سه سردار او تقسیم شد. در این زمان مقدونیه به زیر کنترل آنتیگونس رفت. پس از چندی شهرهای یونانی بر مقدونیان شوریده و یک به یک مستقل شدند.

در میانه سده دوم پیش از میلاد، رمی ها با حمله به د درآوردند و بعد از تزار سیمون نیز این سرزمین با پادشاهی فرزند او (تزار ساموئل) به زیر کنترل بلغارها رفت. شکست ساموئل در برابر بیزانسی‌ها در سال ۱۰۱۴ میلادی باعث شد تا کشور مقدونیه برای مدت طولانی بین بیزانسی ها، بلغارها و صربها رد و بدل شود و هر کدام از این قدرت ها برای مدتی مقدونیه را در تصرف داشته باشند.

در سال ۱۳۸۹ میلادی، زمانی که مقدونیه در تصرف صربها بود قوم ترک عثمانی نیز اقدام به تصرف مقدونیه کرد و موفق شد تا مقدونیه و صربستان را بطور کامل با رهبری اوتوم به تصرف درآورد. با شکست خوردن ترک‌های عثمانی در سال ۱۳۸۷ میلادی، توسط روسیه بار دیگر مقدونیه با عقد عهدنامه سنت استفانو بین روسیه و بلغارستان به بلغارستان ملحق شد ولی دوباره ترک‌های عثمانی توانست با پشتیبانی غرب مقدونیه را از بالکان جدا کند. سرانجام در سال ۱۸۹۳ میهن‌پرستان مقدونی حزب انقلابیون مقدونیه را تشکیل دادند و به مبارزه برای بدست آوردن استقلال علیه دولت عثمانی پرداختند. ولی در ماه مه سال ۱۹۰۳ که انقلابیون به اوج قدرت خود رسیده بودند توسط دولت به طرز وحشیانه‌ای قتل‌عام شدند و رهبر آنها کووچه دلکی به سمبل میهن پرستی مقدونیه تبدیل شد.

در جنگ اول بالکان در سال ۱۹۱۲ کشورهای بلغارستان، یونان و صربستان باهم علیه ترک‌ها متحد شدند ولی بازهم نتوانستند مقدونیه را باز پس بگیرند. در جنگ دوم بالکان (۱۹۱۳) این سه کشور موفق به پس گرفتن مقدونیه از ترک‌ها شدند ولی صربستان و یونان با کنار گذاشتن بلغارستان، مقدونیه را بین خود تقسیم کردند. انقلابیون مقدونیه که خواستار استقلال بودند علیه حکومت پادشاهی صربستان دست به تظاهرات و اعتراض زدند ولی پادشاه زبان مقدونیه‌ای و حتی نام مقدونیه را در سراسر کشور ممنوع اعلام کرد. با این حال انقلابیون مقدونیه در طول جنگ جهانی دوم برای صربستان جنگیدند و به همین دلیل بعد از جنگ جهانی دولت مقدونیه در درون یوگوسلاوی به صورت یک استان خود مختار درآمد. همچنین اولین قوانین زبان مقدونیه‌ای و اولین کلیسای مستقل اورتدوکس مردم مقدونیه در سال ۱۹۵۲ برپا شد.

در ۸ سپتامبر سال ۱۹۹۱ مردم مقدونیه با انجام یک همه‌پرسی و با ۷۴% رای موافق مقدونیه را به‌عنوان یک کشور مستقل از یوگوسلاوی جدا کردند. اولین رئیس جمهور جمهوری مقدونیه که کمی پیش از همه پرسی به سمت خود انتخاب شده بود، کیرو گلیگروف نام داشت. دولت یوگوسلاوی نیز با این موضوع موافقت کرد و مقدونیه را از افراد ارتش خود بطور کامل تخلیه کرد و بخاطر صلح آمیز بودن این جدایی راههای ارتباطی (راه آهن و راههای زمینی) بین دو کشور قطع نشد و بعد از مدتی دولت یوگوسلاوی تعدادی از نیروهای خود را برای مشخص کردن مرز دو کشور به مقدونیه فرستاد. بر اساس توافق مرز دوکشور از استان کوزوو در یوگوسلاوی تعیین شد.

مقدونیه یونان و اختلافات با جمهوری مقدونیه

یونان بخاطر اینکه مقدونیه قدیم بخش بسیار بزرگی از یونان را نیز شامل می‌شد و از اینکه دولت مقدونیه ادعایی نسبت به این بخش پیدا کند درخواست تغییر نام مقدونیه را داد و بصورت توافقی نام مقدونیه به جمهوری یوگوسلاویایی مقدونیه تغییر داده شد ولی ۱۹۹۵ که مقدونیه پرچم کشور خود را تغییر داد خواستار مذاکره با یونان برای حل مسئله نام مقدونیه شد. با کشته شدن رییس جمهور مقدونیه در بمب گذاری این مذاکرات به جایی نرسید. ولی پشتکار همیشگی مقدونیه ای‌ها باعث شد تا یونان با نام جمهوری مقدونیه موافقت کند و در سال ۲۰۰۱ نام مقدونیه دوباره به جمهوری مقدونیه تغییر کرد.

سیاست

• نام قراردادی کشور: جمهوری یوگوسلاو مقدونیه
• نام محلی کشور: جمهوری مقدونیه
• نام خلاصه شده: F.Y.R.O.M
• نوع دولت: مردمسالاری
• تقسیمات کشوری: ۳۴ شهرستان
• تاریخ استقلال: ۱۷ سپتامبر ۱۹۹۱ (از یوگوسلاوی)
• تعطیلی ملی: ۸ سپتامبر (روز استقلال ملی)
• قانون اساسی :

در تاریخ ۱۷ نوامبر ۱۹۹۱ تنظیم شد و از ۲۰ نوامبر ۱۹۹۱ به اجرا در آمد. حزب دموکرات آلبانیاییهای مقدونیه که یکی از احزاب رسمی دولت مقدونیه است درخواست تغییر قانون اساسی را بصورتی که آنها را بصورت یک حزب خودمختار بشناسد کرده است.

• سن رای دادن: ۱۸ سال به بالا
• رییس جمهور کنونی: بوریس ترایکووسکی (از ۱۵ دسامبر ۱۹۹۹)
• نخست وزیر کنونی: لیوبکو گئورگیوسکی (از نوامبر ۱۹۹۸)
• انتخاب هیئت دولت: با رای اعضای مجلس نمایندگان انتخاب می‌شوند.
• انتخاب رییس جمهور: با رای تمام مردم به مدت ۵ سال انتخاب می‌شود.
• انتخاب نخست وزیر: توسط رییس جمهور انتخاب می‌شود.
• نتایج انتخابات پیشین: بوریس ترایکووسکی ۵۲.۴% - پیتو پتکووسکی ۴۶.۲%
• انتخابات مجلس نمایندگان :

این مجلس دارای ۱۲۰ کرسی است که ۸۵ کرسی توسط کاندیداهایی که از طرف مردم انتخاب می‌شوند پر شده و ۳۵ کرسی نیز مختص نمایندگان احزاب مختلف است. انتخابات مجلس هر ۴ سال یکبار انجام می‌شود.

• پرچم: خورشید زردرنگ با پرتوهای درخشان در حال طلوع بر روی زمینه قرمز

جغرافیا

بیشتر کشور مقدونیه را فلاتی با ارتفاع ۶۰۰ تا ۹۰۰ متر تشکیل می‌دهد. رودخانه واردار این کشور را به دو قسمت تقسیم می‌کند و در راه خود از وسط پایتخت (اسکوپیه) عبور می‌کند و در انتها به دریای آگن درنزدیکی شهر دسالونیکی یونان سرازیر می‌شود. دریاچه‌های مهم این کشور اورید و پرسپا هستند که در جنوب شرقی مقدونیه قرار دارند. دریاچه اورید عمیقترین و پرسپا بزرگ‌ترین دریاچه منطقه بالکان هستند. در قسمت شمال غربی هم کوههای سار پلانینا مرز مقدونیه و کوزوو را مشخص می‌کنند که بلندترین قله آن با ارتفاع ۲۷۵۰ متر بلندترین نقطه مقدونیه نیز هست. پارکهای ملی مقدونیه عبارت‌اند از پلیستر (غرب بیتولا)، گالیسیکا (بین دریاچه‌های اورید و پرسپا) و ماوروو (بین شهرهای اورید و تتوو).

برخی شناسه‌های جغرافیایی مقدونیه:

• مساحت کل: ۲۵،۷۱۳ کیلومتر مربع
• مساحت خشکی: ۲۴،۸۵۶ کیلومتر مربع
• مساحت آبی: ۴۷۷ کیلومتر مربع
• کشورهای همسایه: آلبانی – بلغارستان – یونان – صربستان
• میزان راه مرزی کل: ۷۴۸ کیلومتر
• میزان مرز با کشورهای مرزی: آلبانی ۱۵۱ کیلومتر – بلغارستان ۱۴۸ کیلومتر– یونان ۲۲۸ کیلومتر – صربستان ۲۲۱ کیلومتر
• آب و هوا: گرم – تابستانها و پاییزهای گرم و خشک و زمستانهای سرد با بارش سنگین برف
• وضعیت زمینها: زمینهای کوهستانی با رودخانه‌ها و دره‌های عمیق – سه دریاچه بزرگ – با رودخانه واردار به دو بخش تقسیم شده است.
• انواع زمینها: زمینهای کشاورزی ۲۵% - چراگاه ۲۵% - جنگل ۴۰% -زمینهای دیگر ۱۰%
• پست‌ترین نقطه: رودخانه واردار (۵۰ متر بلندتر از سطح دریا)
• بلندترین نقطه: کوه گولم کوراب (۲۷۵۳ متر بلندتر از سطح دریا)
• معادن طبیعی: کروم – سرب – روی – منگنز – تنگستن – نیکل – سنگ آهن – گوگرد
• مشکلات محیطی: آلودگی هوا توسط کارخانه‌های ریخته گری

اقتصاد

• رشد اقتصادی: ۲.۵% در سال
• راههای درآمد: کشاورزی ۱۳% - صنعت ۳۲% - خدمات ۵۵%
• نرخ تورم: ۱%
• نیروی کار: ۶۷۳۰۰۰ نفر
• شغلها: کشاورزی ۳۲% - صنعت ۳۰% - آزاد ۳۸%
• درصد بیکاری: ۳۵%
• درصد مردم زیر خط فقر: ۳۰.۲%
• سود سالانه: ۱.۰۶ میلیارد دلار
• هزینه سالانه: ۱ میلیارد دلار (۱۰۷ میلیون دلار هزینه پایتخت)
• صنایع: زغال سنگ – کروم – سرب – روی – آلیاژ نیکل – منسوجات –صنایع چوب – تنباکو
• نرخ رشد محصولات صنعتی: -۲% در سال
• تولید برق سالانه: ۶.۶۶۴ میلیارد کیلو وات ساعت
• مصرف برق سالانه: ۶.۱۹۸ میلیارد کیلو وات ساعت
• منابع تولید برق: سوختهای فسیلی ۸۵.۳۷% - منابع آبی ۱۴.۶۳%
• فراورده‌های کشاورزی: برنج – تنباکو – گندم – ذرت – ارزن – پنبه – کنجد – برگ توت – مرکبات – سبزیجات
• فراورده‌های دامی: گوشت گاو – گوشت خوک – ماکیان – گوشت گوسفند
• صادرات: ۱.۲ میلیارد دلار در سال
• کالاهای صادره: غذا – آشامیدنی – تنباکو – صنایع دستی – آهن و فولاد
• صادرات به کشورهای: آلمان ۲۱% - صربستان و مونتنگرو ۱۸% - آمریکا ۱۳% - یونان ۷% - ایتالیا ۶%
• واردات: ۱.۵۶ میلیارد دلار در سال
• کالاهای وارده: ماشین آلات و تجهیزات – سوخت – مواد غذایی – مواد شیمیایی
• واردات از کشورهای: آلمان ۱۳% - صربستان و مونتنگرو ۱۳% - اسلوونی ۸% - اوکراین ۶% - ایتالیا ۶%
• دریافت وام بین‌المللی: ۱.۷ میلیارد دلار
• دریافت کمکهای مالی: تایوان ۱۰.۵ میلیون دلار – انگلیس ۱۰۰ میلیون دلار
• واحد پول: دینار مقدونیه = ۱۰۰ دنی

ترابری

• مسافت کل راه آهن: ۶۹۹ کیلومتر
• مسافت قطار برقی: ۲۳۳ کیلومتر
• مسافت کل راه زمینی: ۸۶۸۴ کیلومتر
• مسافت راه زمینی آسفالته: ۵۵۴۰ کیلومتر
• مسافت راه زمینی غیرآسفالته: ۳۱۴۴ کیلومتر
• راه آبی: این کشور دارای راه آبی به دریاهای آزاد نیست و فقط دارای راههای ترابری در دریاچه‌ها است.
• میزان خطوط لوله کشی: ۱۰ کیلومتر
• تعداد فرودگاهها: ۱۶ فرودگاه که از این تعداد فقط ۱۰ فرودگاه دارای باند فرود استاندارد هستند.

ارتش

نیروی‌های نظامی: ارتش – نیروی دریایی – نیروی هوایی – نیروی پلیس

• سن خدمت نظام وظیفه: ۱۹ سال
• میزان قوای نظامی انسانی: ۵۴۵۸۵۲ نفر
• تعداد نفرات مشمول نظام وظیفه: ۴۴۰۲۸۷ نفر
• تعداد مشمولین خدمت در سال: ۱۷۹۴۲ نفر
• میزان بودجه نظامی: ۷۷ میلیون دلار در سال (۲.۵% از کل بودجه کشور)

مردم

• جمعیت: ۲۰۴۱۴۶۷ نفر (سال ۲۰۰۰)
• نسبتهای سنی :

۰- ۱۴: ۲۳% (مرد: ۲۴۸۴۰۰ نفر - زن: ۲۳۰۰۹۱ نفر) ۱۵- ۶۴: ۶۷% (مرد: ۶۸۴۰۲۵ نفر - زن: ۶۷۸۰۱۴ نفر) بالای ۶۵: ۱۰% (مرد: ۸۹۵۳۹ نفر - زن: ۱۱۱۳۹۸ نفر)

• سرعت رشد جمعیت: ۰.۰۴%
• روند تولد: ۱۳.۷۳ نفر از ۱۰۰۰ نفر
• روند مرگ: ۷.۶۹ نفر از ۱۰۰۰ نفر
• روند مهاجرت: -۵.۶۶ نفر از ۱۰۰۰ نفر
• میزان مرگ ومیر نوزادان: ۱۳.۳۵ نوزاد از ۱۰۰۰ نوزاد
• میزان امید به زندگی: ۷۳.۷۹ سال (۷۱.۵۸ سال در مردان و ۷۶.۱۹سال در زنان)
• میزان بچه دار شدن: هر زن ۱.۸۲ نوزاد
• اقوام: مقدونیه‌ای ۶۶.۶% - آلبانیایی ۲۲.۷% - ترک ۴% - یونانی ۲.۲% - صرب

۲.۱% - نژادهای دیگر ۲.۴%

• دینها: مسیحی (ارتدوکس) ۶۷% - مسلمان ۳۰% - دینهای دیگر ۳%
• زبانهای رسمی: مقدونیه‌ای ۶۸% - آلبانیایی ۲۵% - ترکی ۳% - صربی و کروات ۲%، زبانهای دیگر ۲%

جستارهای وابسته

• جنجال نام مقدونیه
• فهرست بزرگ‌ترین امپراتوری‌های جهان
• خورشید ورجینا