Qiproja

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Shko te: navigacion, kërko
Republika Qipro
Κυπριακή Δημοκρατία [Kypriakḗ Dēmokratía] (greq.)
Kıbrıs Cumhuriyeti (turq.)
Flamuri i Qipros Stema e Qipros
Flamuri Stema
Himni kombëtar: Ymnos pros tin Eleutherian
 
Situata e Qipros
 
Kryeqyteti Nikozia
Gjuha zyrtare greqishtja dhe turqishtja
Forma e qeverisë Republikë presidenciale
President Kryetari


Kryeministër Kryeministri
Pavarësia
16 gusht 1960
Sipërfaqja Vëndi i 161-të
9,251 km²
ZEE km²
Popullsia
 • totale
 • dendësia
Vëndi i 155-të
749,133
84 banorë/km²
Monedha Paundi qipriot (CYP)
Zona kohore
 • në verë
UTC+2
UTC+3
Kodi i internetit .cy
Prefiksi telefonik +357

Republika e Qipros apo Qipro (greqisht: Κύπρος, Kýpros; turqisht: Kıbrıs) është shteti i ndodhur në ishullin me të njëjtin emër në Detin Mesdhe, 113 kilometra në jug të Turqisë dhe 120 kilometra në perëndim të bregdetit të Sirisë. 37 % i territorit të Republikës së Qipros është okupuar nga Turqia që nga 1974 (shiko Qiproja Veriore).Vendi ka dy gjuhë zyrtare: greke dhe turke

Historia[redakto | redakto tekstin burimor]

Politika[redakto | redakto tekstin burimor]

Njësitë administrative[redakto | redakto tekstin burimor]

Njësitë administrative në Qipro
Red right arrow.svg
 Artikulli kryesor: Njësitë administrative të Qipros.

Qipro ndahet në gjashtë njësi administrative


Gjeografia[redakto | redakto tekstin burimor]

Red right arrow.svg
 Artikulli kryesor: Gjeografia e Qipros.

Sipërfaqja e përgjithshme e Qipros së bashku me pjesën veriore është 9.250 km², shtrihet rreth koordinatave gjeografike 35° 00 V, 33° 00 L dhe 9.240 km² të kësaj sipërfaqeje janë tokë ndërsa 10 km² ujë.

Në vitin 1998 ne Qipro jetuan 639 mijë Grekë qipriot (85 %) dhe 88 mije turq qipriot (12 %).

Vija bregdetare e Qipros është 648 km e gjatë ndërsa të gjatësia për kufiri tokësorë me bazat britanike nuk është e dhënë.

Klima e Qipros është Mesdhetare, me verë të nxehtë e të thatë dhe dimër të ftohtë.

Relievi i Qipros në pjesën qendrore është terren me rrafshnalta ndërsa në veri dhe jug terren malorë. Pika më e ultë e relievit gjendet përgjatë bregdetit të detit Mesdhe dhe ajo më e larta në lartësi mbidetare prej 1.951 metrave në vendin e quajtur "Mali Olimpik" (ang.:Mount Olympus) në veriperëndim të vendit.

Ekonomia[redakto | redakto tekstin burimor]

Demografia[redakto | redakto tekstin burimor]

Feja[redakto | redakto tekstin burimor]

Komuniteti grek është pothuajse tërësisht në kishën ortodokse greke e Qipros është autonome. Turqit, megjithatë, t'i përmbahen doktrinës suni Islamit. Ka edhe pakicat, Armenëve, katolikë, Maronites dhe Latins doktrinë, Anglicans dhe protestantëve.

Gjuha dhe etnike[redakto | redakto tekstin burimor]

Gjuhët zyrtare janë greqisht, anglisht dhe turqisht. Gjatë gjithë ishullit, vlerësoi se grekët qipriotë është rreth 77 % të popullsisë, turqit 18 %, ndërsa kombësitë e mbetur 5 % ndryshme (armenëve, Maronites, angleze, etj.)

Arsim[redakto | redakto tekstin burimor]

Arsimi fillor është gjashtë vjet, falas dhe e detyrueshme. Arsimit mesatare është gjithashtu i lirë dhe është e ndarë në dy cikle dhe tre-vjeçar. E parë (të shkollave të mesme) është i detyrueshëm. Shkolla e dytë (të larta ose të arsimit profesional) është opsional. Ka shumë institucione të arsimit të lartë (publike dhe private). Më parë, grekët qipriotë që dëshironin të studimit në institucionet e lartë u detyruan të mbështetet në universitetet e huaja, por kryesisht në Greqi. Që nga viti 1992, megjithatë, e krijuar në Universitetin e Qipros. Analfabetizmit, në territorin e lirë të Qipros është e kufizuar në 2,4 %, ndërsa në territoret e pushtuara nga turqit, i mbyllur në 16,7 %.

Kultura[redakto | redakto tekstin burimor]

Të tjera[redakto | redakto tekstin burimor]

  • Telekomunikacioni
  • Transporti
  • Ushtria
  • Pushime

Lidhje të jashtme[redakto | redakto tekstin burimor]

 Commons: Qiproja – Album me fotografi dhe/apo video dhe material multimediale

Shih edhe[redakto | redakto tekstin burimor]