Δανία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Συντεταγμένες: 55°47′00″N 9°47′00″E / 55.7833°N 9.7833°E / 55.7833; 9.7833

Βασίλειο της Δανίας
Kongeriget Danmark

Σημαία

Εθνόσημο
Εθνικό σύνθημα: Κανένα, Βασιλικό σύνθημα είναι το Guds hjælp, Folkets kærlighed, Danmarks styrke
(Η βοήθεια του Θεού, η αγάπη του λαού, η δύναμη της Δανίας) (Αναφέρεται στη Βασίλισσα))
Εθνικός ύμνος: Der er et Yndigt Land (Υπάρχει μία όμορφη χώρα)
Η θέση της Δανίας (σκούρο πράσινο)
-στην Ευρωπαϊκή ήπειρο (πράσινο και σκούρο γκρι)
-στην Ευρωπαϊκή Ένωση (πράσινο)
και μεγαλύτερη πόλη Κοπεγχάγη
55°40′33″N 12°34′43″E / 55.6757°N 12.5787°E / 55.6757; 12.5787 (Κοπεγχάγη)
Δανική (επίσης:Γροιλανδική στη Γροιλανδία, Γερμανική σε τμήμα της νότιας Δανίας, Φεροϊκή γλώσσα στους Νησιά Φερόες)
Βασιλευομένη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία
Μαργαρίτα Β'
Λαρς Λόκε Ράσμουσεν
Ανεξαρτησία
Ισχύον Σύνταγμα
πριν τον 8ο αιώνα
5 Ιουνίου 1953
 • Σύνολο
 • % Νερό
 • Σύνορα
Ακτογραμμή

43.094[1] km2 (134η)
1,6
68 km
7.314 km
Πληθυσμός
 • Εκτίμηση 1-2015 
 • Απογραφή 2005 
 • Πυκνότητα 

5.659.715[2] (113η) 
5.411.405[3]  
131,3 κατ./km2 (89η) 
Α.Ε.Π. (PPP)
 • Ολικό  (2009)
 • Κατά κεφαλή 

202,407 δισ. $[4] (51η)  
36.725 $[4] (17η) 
Α.Ε.Π. (Ονομαστικό)
 • Ολικό  (2009)
 • Κατά κεφαλή 

308,323 δισ. $[4] (30η)  
55.942 $[4] () 
ΔΑΑ (2014) Straight Line Steady.svg 0,900 (10η) – πολύ υψηλή
Νόμισμα Δανική κορόνα (DKK)
 • Θερινή ώρα CET (UTC +1)
(UTC +2)
Internet TLD .dk και .eu ως μέλος της ΕΕ
Κωδικός κλήσης +45

Το Βασίλειο της Δανίας ή Δανιμαρκία ή απλά Δανία (Δανικά: Danmark)[5] είναι μια χώρα που βρίσκεται στη Σκανδιναβία, στη βόρεια Ευρώπη. Συνορεύει από ξηρά μόνο με τη Γερμανία, ενώ από θάλασσα γειτνιάζει με τη Σουηδία, τη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική. Απλώνεται πάνω στη χερσόνησο της Γιουτλάνδης και πάνω σε εκατοντάδες νησιά, άλλα μεγάλα όπως το Σγιέλαν (7.031 τ.χλμ.) και άλλα μικρά και ακατοίκητα. Η συνολική ακτογραμμή είναι αρκετά μεγάλη και φτάνει τα 7.314 χλμ.. Η Δανία είναι μία τελείως επίπεδη χώρα, καθώς το υψηλότερο σημείο της μόλις που ξεπερνάει τα 150 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στη Δανία ανήκουν τα αυτόνομα νησιά Φερόες καθώς και η τεράστια Γροιλανδία. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο δείκτη ειρήνης για το 2008, η Δανία ήταν η δεύτερη πιο ειρηνική χώρα στον κόσμο, μετά την Ισλανδία.[6] Η χώρα επίσης κατατάσσεται ως αυτή με τη λιγότερη διαφθορά το 2008 στον Δείκτη Διαφθοράς,[7] καθώς μοιράζεται την πρώτη θέση στον σχετικό κατάλογο με τη Σουηδία και με τη Νέα Ζηλανδία. Το 2008 η Κοπεγχάγη, πρωτεύουσα του κράτους, κατατάχθηκε ως η πιο κατάλληλη πόλη για να ζήσει κάποιος διεθνώς, από το περιοδικό Monocle.[8] Ο πληθυσμός της χώρας εκτιμάται για το 2015 σε 5.659.715 κατοίκους.[2]

Γεωγραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χερσόνησος της Γιουτλάνδης σχηματίζει την ενδοχώρα της Δανίας με μήκος περίπου 300 χιλιομέτρων. Οι δυτικές ακτές της ηπειρωτικής Δανίας είναι χαμηλές, χωρίς λιμάνια και καλύπτονται από αμμόλοφους, συχνά με ύψος πάνω από 30 μέτρα. Βρίσκονται εκτεθειμένες στις χειμερινές καταιγίδες και σε πολύ ισχυρούς ανέμους. Αντίθετα, οι ανατολικές ακτές που βρέχονται από τη Βαλτική παρουσιάζουν πολλές κολπώσεις. Συνολικά η Δανία έχει 406 νησιά, από τα οποία τα 70 περίπου κατοικούνται.

Ποτάμια υπάρχουν πολλά, αλλά σχεδόν όλα είναι πολύ μικρά. Λίμνες υπάρχουν αρκετές σε ολόκληρη τη Δανία, αλλά είναι όλες τους μικρές. Το δανέζικο ανάγλυφο διαμορφώθηκε κατά την εποχή των παγετώνων, και αυτός είναι ο λόγος που η χώρα είναι τελείως επίπεδη. Το μεγαλύτερο ύψωμα βρίσκεται στα κεντρικά της χώρας με ύψος 170 μέτρων.

Το κλίμα είναι ήπιο λόγω της επίδρασης του Ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού. Καθ' όλη τη διάρκεια του έτους ο άνεμος είναι δυνατός, και ειδικά τον χειμώνα[9] και για το λόγο αυτό η Δανία είναι από τις πρώτες χώρες στον κόσμο στη χρήση της αιολικής ενέργειας. Υετός πέφτει όλο τον χρόνο και ίσα κατανεμημένος. Κατά μέσο όρο οι βροχοπτώσεις διαρκούν 121 ημέρες το χρόνο.[9],

Η μεγαλύτερη πόλη της Δανίας είναι η πρωτεύουσα Κοπεγχάγη με 1.100.000 κατοίκους, ακολουθεί το Ώρχους με 285.000 κατοίκους και μετά το Όντενσε με 145.000.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα αρχαιότερα ευρήματα στη χώρα ανάγονται στο 130.000–110.000 π.Χ.[10] Η ανθρώπινη παρουσία χρονολογείται από το 12.500 π.Χ. και υπάρχουν μαρτυρίες για γεωργική δραστηριότητα από το 3.900 π.Χ.[11]

Οι κάτοικοι της Δανίας ανήκαν στην ίδια εθνότητα με τους Βίκινγκς της Σκανδιναβίας. Η Δανία ως αυτοτελές έθνος εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 8ο αιώνα μ.Χ. Οι Δανοί θαλασσοπόροι έκαναν επιδρομές μαζί με τους Βίκινγκς της Σκανδιναβίας στη Βόρεια Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Αγγλία. Τον 10ο αιώνα ο βασιλιάς της Δανίας Χάραλντ ο Κυανόδους ασπάστηκε τη χριστιανική θρησκεία και ολόκληρο το δανικό έθνος εκχριστιανίστηκε. Το 1013, ο βασιλιάς Σβέιν, γιος του Χάραλντ, κατέκτησε την Αγγλία. Ο γιος του Σβέιν, Κανούτος ο Μέγας, ένωσε όλη την Αγγλία, τη Δανία και τη Σκανδιναβία και σχημάτισε ένα μεγάλο κράτος στην Βόρεια Ευρώπη. Το 1282 οι ευγενείς επέβαλαν στον βασιλιά της Δανίας την Μεγάλη Χάρτα, με την οποία αναγνωρίζονταν τα δικαιώματα τους και την υποχρέωση να μοιραστεί την εξουσία με ένα κοινοβούλιο και ένα συμβούλιο ευγενών.

Το 1380 κάτω από την εξουσία του Όλαφ Β', η Δανία ενώθηκε με την Νορβηγία, στα εδάφη της οποίας συμπεριλαμβανόταν και η Ισλανδία με τα νησιά Φερόες. Το 1389, η βασίλισσα Μαργαρίτα Α', μητέρα του Όλαφ Β', κατέκτησε και τη Σουηδία. Τότε άρχισαν οι προσπάθειες ένωσης των τριών βασιλείων (Δανίας, Νορβηγίας, Σουηδίας) που επιτεύχθηκε τελικά με την Ένωση του Κάλμαρ το 1397. Την μεγαλύτερη δύναμη μέσα στην Ένωση τη διατήρησε η Δανία.

Τον 18ο αιώνα η Δανία άρχισε τον αποικισμό της Γροιλανδίας, την οποία είχε ήδη κατακτήσει από το 1380. Στις αρχές του 16ου αιώνα η Σουηδία απέκτησε την αυτονομία της, και το 1523 την ανεξαρτησία της με πρώτο βασιλιά, τον Γουσταύο Α'.

Στους ναπολεόντειους πολέμους, η Δανία υπήρξε σύμμαχος του Μεγάλου Ναπολέοντα με αποτέλεσμα κατά την Συνθήκη του Κιέλου (1813) να χάσει τη Νορβηγία, που παραχωρήθηκε στην Σουηδία. Το 1864 ο Γερμανός Μπίσμαρκ, συμμαχώντας με τους Αυστριακούς και τους Πρώσους, κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Δανίας για να προωθήσει τα σχέδια του για την ενοποίηση της Γερμανίας.

Χάρτης της Δανίας

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1919), η Δανία παρέμεινε ουδέτερη. Το 1939 υπέγραψε δεκαετές σύμφωνο με τον Χίτλερ, χωρίς όμως να αποφύγει τελικά την γερμανική εισβολή που έγινε μερικούς μήνες αργότερα. Κατά τη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής ανεξαρτητοποιήθηκε η Ισλανδία, που ήταν δανική κτήση από το 1380. Το 1945 η Δανία απελευθερώθηκε από τα βρετανικά στρατεύματα. Τον ίδιο χρόνο έγινε μέλος του ΟΗΕ και το 1949 μέλος του ΝΑΤΟ.

Το 1953 το σύνταγμα αναθεωρήθηκε και οι 2 βουλές έγιναν μία με 179 έδρες, ενώ δόθηκε στις γυναίκες το δικαίωμα συμμετοχής στην κυβέρνηση. Το 1972 έγινε δεκτή η αίτηση της Δανίας στην τότε ΕΟΚ, μαζί με την Ιρλανδία και τη Μεγάλη Βρετανία, και το 1973 έγινε πλήρες και ισότιμο μέλος. Η Γροιλανδία απέκτησε την αυτονομία της από την Δανία το 1979. Το 1992 απορρίφθηκε από τους Δανούς η συνθήκη του Μάαστριχτ, τον επόμενο χρόνο όμως επικυρώθηκε με μικρές αλλαγές. Στις 28 Σεπτεμβρίου του 2000 σε δημοψήφισμα[12] ο λαός δε δέχτηκε (με 53% κατά της πρότασης) να μπει η Δανία στην ζώνη του ευρώ, και έτσι νόμισμά της είναι μέχρι σήμερα η δανική κορώνα.

Στις 19 Μαρτίου του 2009, το κοινοβούλιο επέτρεψε την υιοθεσία παιδιών από τη Δανία και το εξωτερικό από ζευγάρια ομοφυλοφίλων, με 62 ψήφους υπέρ έναντι 53 κατά.[13]

Σημαία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημαία της Δανίας είναι η αρχαιότερη συνεχόμενα χρησιμοποιούμενη εθνική σημαία που υπάρχει στον κόσμο.

Η σημαία της Δανίας (Dannebrog) είναι κόκκινη με έναν λευκό Σκανδιναβικό σταυρό· το κάθετο μέρος του σταυρού βρίσκεται προς την πλευρά του ιστού. Το σχέδιο της σημαίας της Δανίας υιοθετήθηκε κατόπιν και από τις υπολοιπες Σκανδιναβικές χώρες (Σουηδία, Φινλανδία, Νορβηγία) και την Ισλανδία σε διαφορετικά χρώματα. Κατά τη διάρκεια της Δανο-Νορβηγικής ένωσης, ήταν και σημαία της Νορβηγίας και συνέχισε να είναι, με μικρές μετατροπές, μέχρι που η Νορβηγία υιοθέτησε τη σημερινή της σημαία το 1821. Η σημαία της Δανίας είναι η αρχαιότερη συνεχόμενα χρησιμοποιούμενη εθνική σημαία που υπάρχει στον κόσμο.

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Δανία είναι αγροτική χώρα λόγω της μορφολογίας του εδάφους της που ευνοεί τις καλλιέργειες. Το βιοτικό επίπεδο των Δανών είναι αρκετά υψηλό. Το πεδινό έδαφος της χώρας, η αγροτική παράδοση, συνδυασμένη με την δύναμη του συνεταιρισμού και ο σύγχρονος εκμηχανισμός της καλλιέργειας είναι οι βασικοί παράγοντες της μεγάλης ανάπτυξης της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Καλλιεργούνται κυρίως δημητριακά (κριθάρι, βρώμη, σιτάρι) και εκτρέφονται χοίροι, αιγοπρόβατα και άλογα. Η γεωργική απόδοση είναι η μεγαλύτερη της Ευρώπης ενώ και η γεωργική εκπαίδευση είναι πολύ υψηλή. Σημαντικό ρόλο στην εθνική οικονομία παίζει και η αλιεία. Η Δανία βρίσκεται στην κορυφή των τεχνολογικά ανεπτυγμένων χωρών για όγδοη συνεχόμενη χρονιά μαζί με τη Σουηδία σύμφωνα με την Παγκόσμια Έκθεση Τεχνολογιών Πληροφορικής για το 2008 - 2009, που εξέδωσε το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.[14]

Αποτελεί μια καπιταλιστική οικονομία της ελεύθερης αγοράς και ένα μεγάλο κράτος πρόνοιας.[15]

Βιομηχανία-Εμπόριο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ταυτόχρονα με τη γεωργία και την κτηνοτροφία άρχισε να αναπτύσσεται με συστηματικό τρόπο και η βιομηχανία τροφίμων, η χημική βιομηχανία, η υφαντουργία, η βιομηχανία ηλεκτρικών ειδών, η μεταλλουργία και η ναυπηγική. Κυριότερα προϊόντα είναι επίσης η μπίρα, το χαρτί και προϊόντα από ξύλο[16]. Ο ορυκτός πλούτος δεν είναι σημαντικός. Πετρέλαιο εξορύσσεται σε μικρές ποσότητες στη Βόρεια Θάλασσα, ωστόσο δεν είναι αρκετό για να καλύπτει τις ανάγκες της χώρας. Το εμπορικό ισοζύγιο είναι συνήθως παθητικό και αντισταθμίζεται με το ναυτιλιακό συνάλλαγμα. Εξάγονται γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, μηχανήματα και είδη ναυπηγικής και τεχνολογία αιολικών συστημάτων. Η Δανία, στη στρατηγική θέση που βρίσκεται, αποτελεί το σημείο συνάντησης των συγκοινωνιών Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης. Οι εμπορικές συναλλαγές πραγματοποιούνται κυρίως με τη Σουηδία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η ανεργία είναι αρκετά χαμηλή σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη (4,8%).

Τουρισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα τελευταία χρόνια ο τουρισμός έχει αρχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της Δανίας. Το 1999 επισκέφτηκαν τη Δανία 3 εκατομμύρια τουρίστες, από τους οποίους ένα εκατομμύριο Γερμανοί. Έτσι τα έσοδα από τον τουρισμό φτάνουν ως και τα 3 δισεκατομμύρια δολάρια.

Δημογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

O πληθυσμός, σύμφωνα με εκτιμήσεις για το 2015 είναι 5.659.715 κάτοικοι.[2] Οι κάτοικοι της Δανίας ανήκουν φυλετικά στη γερμανική ομοεθνία. Μόνο το 4% του πληθυσμού είναι μετανάστες. Ως προς τη θρησκεία,το 98% είναι Προτεστάντες (η πλειοψηφία ανήκει στην Εκκλησία της Δανίας) ενώ η Καθολική Εκκλησία μετράει μόνο 1% καθολικούς Δανούς. Επίσης, υπάρχουν 14.484 Μάρτυρες του Ιεχωβά[17] και 4.355 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών[18].

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού είναι 79,09 χρόνια (76,68 για τους άνδρες και 81,64 για τις γυναίκες), με βάση εκτιμήσεις του 2014.[19]

Γλώσσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η δανέζικη γλώσσα ανήκει στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια γλωσσών και στις γερμανικές γλώσσες. Έτσι μοιάζει πολύ με τη σουηδική, τη γερμανική, τη νορβηγική και την ισλανδική.

Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Λογοτεχνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η λογοτεχνική παραγωγή στην Δανία ξεκινάει κατά τον Μεσαίωνα και είναι επηρεασμένη από τα γαλλικά, τα γερμανικά και τα αγγλικά γράμματα. Το σημαντικότερο σύγγραμμα της δανικής μεσαιωνικής λογοτεχνίας είναι το Gesta Danorum στις αρχές του 13ου αιώνα.

Διοικητική Διαίρεση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η χώρα διαιρείται σε πέντε περιφέρειες[20]. Οι περιφέρειες αυτές ιδρύθηκαν την 1η Ιανουαρίου του 2007 και αντικατέστησαν τις πρώην 13 κομητείες, δύο δήμους και ένα περιφερειακό δήμο. Η τελευταία διοικητική διαίρεση ίσχυσε μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2006. Κάθε περιφέρεια κυβερνάται από τον Πρόεδρο (Regionsformand). Οι 5 περιοχές είναι:

  • Hovedstaden (Περιοχή Δανικής Πρωτευούσης)
  • Midtjylland (Κεντρική Γιουτλάνδη)
  • Nordjylland (Βόρεια Γιουτλάνδη)
  • Sjælland (Ζεελάνδη)
  • Syddanmark (Νότια Δανία)

Διακυβέρνηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με το σύνταγμα του 1953, το πολίτευμα της Δανίας είναι βασιλευομένη κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Αρχηγός του κράτους είναι βασιλιάς ή βασίλισσα. Την εκτελεστική εξουσία ασκεί η κυβέρνηση ενώ την νομοθετική η Βουλή με 179 μέλη. Η τωρινή βασίλισσα είναι η Μαργαρίτα Β΄.

Εκλογές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Εκλογές στη Δανία

Δικαίωμα ψήφου έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Σημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Περιλαμβάνεται το νησί Μπόρνχολμ στη Βαλτική θάλασσα. Εξαιρείται η Γροιλανδία και τα Νησιά Φερόε. Με τη Γροιλανδία η έκταση της Δανίας είναι 2.220.093 τετρ. χλμ. και κατατάσσεται 13η.
  2. 2,0 2,1 2,2 Επίσημη εκτίμηση
  3. Statistikbanken
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 «World Economic Outlook Database». ΔΝΤ. Οκτώβριος 2009. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/02/weodata/weorept.aspx?sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=%2C&br=1&pr1.x=35&pr1.y=10&c=128&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=. Ανακτήθηκε στις 18-10-2009. 
  5. Μια αρχαΐζουσα λέξη για απόδοση της Δανίας είναι «Δανιμαρκία» και χρησιμοποιούνταν από λόγιους κατά τον 19ο αιώνα.
  6. Global Peace Index Rankings 2008. Vision of Humanity.
  7. Διεθνής Διαφάνεια, 2008 Corruption Perceptions Index
  8. Financial Times | A league table of liveable cities
  9. 9,0 9,1 «Climate Normals for Denmark». Μετεωρολογικό Ινστιτούτο της Δανίας. http://www.dmi.dk/dmi/index/danmark/oversigter/klimanormaler.htm. Ανακτήθηκε στις 28-10-2008.  Figures, labeled in Danish: First plot is the whole country; Nedbør=Precipitation, Nedbørdage=Precipitation days (>1 mm), (Dag/Middel/Nat)temp.=(Daytime/Average/Nighttime) temperature, Solskinstimer=Hours of sunshine.
  10. Michaelsen (2002), p. 19.
  11. «About Denmark, Prehistory». Knud J.V. Jespersen, Gyldendal Leksikon. www.denmark.dk. http://www.denmark.dk/en/menu/About-Denmark/History/History-An-Overview/Prehistory. Ανακτήθηκε στις 25-08-2009. 
  12. Ελευθεροτυπία, Κορώνα στο κεφάλι τους, 29 Σεπτεμβρίου 2000.
  13. Η Σημερινή, Οι γκέι θα υιοθετούν παιδιά στη Δανία, 19 Μαρτίου 2009.
  14. Καθημερινή, Δανία και Σουηδία στην τεχνολογική πρωτοπορία, 27 Μαρτίου 2009.
  15. Esping-Andersen, G. (1990). The three worlds of welfare capitalism. Princeton, NJ: Princeton University Press.
  16. Πληροφορίες για τη Δανία από τον ιστότοπο της ΕΕ.
  17. Βιβλίο Έτους των Μαρτύρων του Ιεχωβά 2014, Watch Tower Bible And Tract Society of Pennsylvania, σελ. 180
  18. "Facts and Statistics", mormonnewsroom.org
  19. CIA World Factbook
  20. europa.eu

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Wiktionary logo
Το Βικιλεξικό έχει λήμμα που έχει σχέση με το λήμμα:
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Commons logo
Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα