Малдова

Рэспубліка Малдова
Republica Moldova

Сцяг Малдовы Герб Малдовы 47.216667, 28.583333
Гімн: «Limba noastră»
Заснавана	1359
Дата незалежнасці	27 жніўня 1991 (ад СССР)
Афіцыйная мова	Румынская
Сталіца	Кішынёў
Найбуйнейшыя гарады	Кішынёў, Тыраспаль, Бельцы, Бендэр, Рыбніца, Кахул
Форма кіравання	Парламенцкая рэспубліка
Прэзідэнт Прэм'ер-міністр Прэзідэнт Парламента	Нікалае Цімофці Кірыл Габурич Андрыян Канду
Плошча • Усяго • % воднай паверхні	138-я ў свеце 33.846 км² 1,4
Насельніцтва • Ацэнка (2014) • Перапіс (2004) • Шчыльнасць	3.557.600 чал. 3.383.332 чал. 121,9 чал./км²  (93-я)
ВУП (ППЗ)   • Разам (2013)   • На душу насельніцтва	$13,299 млрд $3.736
ВУП (намінал)   • Разам (2013)   • На душу насельніцтва	$7,935 млрд $2.229
ІРЧП (2013)	▲0,663 (сярэдні) (114-ы)
Этнахаронім	Малдаване
Валюта	Малдаўскі лей (MDL)
Інтэрнэт-дамен	.md
Код ISO	MD
Тэлефонны код	+373
Часавы пояс	+2

Малдо́ва (рум.: Moldova) — краіна ў Еўропе. Мяжуе з Румыніяй і Украінай. Непасрэднага выхаду да мораў не мае. Праз тэрыторыю краіны працякае рака Днестр, на ўсходнім беразе якой знаходзіцца самаабвешчаная Прыднястроўская Малдаўская Рэспубліка.

Геаграфія

Малдова размешчана на крайнім паўднёвым захадзе Усходне-Еўрапейскай раўніны, у другім часавым поясе, і займае вялікую частку Міжрэчча Днястра і Прута, а таксама вузкую паласу левабярэжжа Днястра ў яго сярэднім і ніжнім цячэнні. Не маючы выхаду да мора, краіна геаграфічна належыць да прычарнаморскага рэгіёну, пры гэтым у Малдовы ёсць выхад да Дунаю (працягласць берагавой лініі — 600 м).

Паверхня Малдовы прадстаўляе сабой узгорыстую раўніну, раздзеленую рачнымі далінамі. Сярэдняя вышыня над узроўнем мора — 147 м, максімальная — 429,5 м (гара Баланешты). Карысныя выкапні: вапнякі, гіпс, гліны, шкляны пясок, гравій, невялікія радовішчы нафты і газу.

Клімат умерана кантынентальны. Зіма мяккая, кароткая, лета цёплае, працяглае. Сярэдняя тэмпература студзеня −4 °C, ліпеня 21 °C. Абсалютны мінімум −36 °C, максімум 42 °C. Сярэдняя гадавая колькасць ападкаў вагаецца ў межах 380—550 мм.

Глебы пераважна чарназёмныя (75 %). Большая частка тэрыторыі Малдовы ўзараная. Стэпавая расліннасць захавалася толькі на невялікіх участках. Лясы займаюць 6 % тэрыторыі.

Прыродныя раёны:

• Паўночна-малдаўскі лесастэпавы,
• Цэнтральна-малдаўскі лясны (Кодры),
• Паўднёва-малдаўскі стэпавы.

Гісторыя

гаспадар малдаўскі Стэфан III Вялікі

Да 14 стагоддзя тэрыторыя сучаснай Малдовы была часткай уладанняў розных племянных саюзаў (гета-дакі, готы, анты) і дзяржаўных утварэнняў (Русь, Галіцкае княства, Залатая Арда). З другой паловы 14 стагоддзя — у складзе Малдаўскага княства, у 16-18 стагоддзях — пад уладай Асманскай імперыі.

У канцы 18 стагоддзя Расійская імперыя анексіравала левабярэжжа Днястра, у 1812 — Бесарабію. У 1917 годзе абвешчана Малдаўская Дэмакратычная Рэспубліка. З 1918 — Бесарабія ў складзе Румыніі. У 1924 годзе на тэрыторыі Украінскай ССР створана Малдаўская АССР. У 1940 годзе ў выніку падпісання Пакта Молатава-Рыбентропа Бесарабія перададзена СССР, створана Малдаўская ССР. Падчас Вялікай Айчыннай вайны была акупавана ў 1941—1944 гадах нямецкімі і румынскімі войскамі. 24 жніўня 1944, у выніку Яска-Кішынёўскай аперацыі, тэрыторыя Бесарабіі была зноў занята савецкімі войскамі.

27 жніўня 1991 абвешчана незалежнасць Рэспублікі Малдова. У 1992 напружаная палітычная сітуацыя ў зоне Прыднястроўя перарасла ва ўзброены канфлікт.

Палітыка і дзяржаўны лад

Дачыненні з Беларуссю

Дыпламатычныя дачыненні ўрады ўстанавілі 19 лістапада 1992 года.

Гл. таксама

• Малдаўская мова
• Гагаузія

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн., 2000. — 544 с.: іл. ISBN 985-11-0169-9 (т. 10), ISBN 985-11-0035-8.