Sydney

Sydney
Sydney Opera House oraz Sydney Central Business District
Herb Sydney Flaga Sydney
Państwo	Australia
Stan	Nowa Południowa Walia
Data założenia	1788
Prawa miejskie	1855
Burmistrz	Clover Moore
Powierzchnia	12 368 km²
Wysokość	średnio 3 m n.p.m.
Populacja (2014) • liczba ludności • gęstość	4 840 600 392 os./km²
Nr kierunkowy	(+61) 2
Położenie na mapie Nowej Południowej Walii Sydney
Położenie na mapie Australii Sydney
33°52′S 151°12′E
Strona internetowa
Portal Australia

Sydney (wym. [ˈsɪdni]) – największe miasto Australii z liczbą ludności wynoszącą ponad 4,8 mln mieszkańców, także stolica stanu Nowa Południowa Walia. Założone w 1788 roku Sydney jest obecnie najistotniejszym w Australii centrum finansowym, handlowym, transportowym, kulturalnym i turystycznym oraz siedzibą arcybiskupstwa Kościoła rzymskokatolickiego i anglikańskiego. Położone jest na wschodnim wybrzeżu nad Oceanem Spokojnym.

Geografia

Mapa miasta z 1888

Położenie geograficzne

Miasto położone jest pomiędzy Pacyfikiem na wschodzie i Górami Błękitnymi (ang. Blue Mountains) na zachodzie. Port Jackson w Sydney jest największą na świecie naturalną zatoką i portem o powierzchni 55 km². Jest on zalaną przez ocean doliną rzeczną głęboko wciętą w piaskowiec. W samym mieście jest ponad 70 plaż, włączając w to słynną plażę Bondi. W granicach miasta znajduje się także kilka parków narodowych. Cały zespół miejski zajmuje 12 368 km² i liczy 4,8 miliona mieszkańców (2014). Zalicza się do największych powierzchniowo obszarów miejskich.

Podział administracyjny

Podobnie jak wszystkie wielkie miasta Australii, Sydney jako całość nie posiada żadnej osobowości prawnej, lecz jest jedynie aglomeracją złożoną z 38 zupełnie niezależnych od siebie samorządów lokalnych. „Pierwszym wśród równych” w tej grupie jest City of Sydney, obejmujące ścisłe centrum i liczące ok. 170 tysięcy mieszkańców. Szef władz wykonawczych tej jednostki nosi tytuł Lorda Burmistrza Sydney, nie ma jednak żadnych kompetencji na terenie pozostałych 37 obszarów. Instytucje o znaczeniu ogólnomiejskim są podporządkowane bezpośrednio władzom stanowym Nowej Południowej Walii.

Samorządy znajdujące się na obszarze potocznie określanym jako Sydney to: Gmina Ashfield, Auburn, City of Bankstown, City of Blacktown, City of Botany Bay, Burwood, Camden, City of Campbelltown, City of Canada Bay, City of Canterbury, City of Fairfield, Hrabstwo The Hills, City of Holroyd, Hrabstwo Hornsby, Gmina Hunter's Hill, City of Hurstville, Gmina Kogarah, Ku-ring-gai, Gmina Lane Cove, Gmina Leichhardt, City of Liverpool, Manly, Marrickville, Gmina Mosman, North Sydney, City of Parramatta, City of Penrith, Pittwater, City of Randwick, City of Rockdale, City of Ryde, Gmina Strathfield, Hrabstwo Sutherland, City of Sydney, Warringah, Waverley, City of Willoughby i Gmina Woollahra.

Klimat

Sydney leży w strefie klimatu subtropikalnego, z 7-8 miesięcznym okresem z letnimi temperaturami. Średnia temperatura roczna wynosi 22 °C w ciągu dnia i 14 °C w nocy. Najchłodniejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą ponad 16 °C w dzień i 8 °C w nocy. Najcieplejszymi miesiącami są styczeń i luty ze średnią temperaturą około 26 °C w dzień i 18 °C w nocy. Średnia opadów wynosi 1212 milimetrów w skali roku, najobfitszy w opady jest czerwiec z 132 milimetrami.

Średnia temperatura i opady dla Sydney

Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie maksymalne temperatury [°C]	25.9	25.8	24.8	22.4	19.5	17.0	16.3	17.8	20.0	22.1	23.6	25.2	21,7
Średnie dobowe temperatury [°C]	22.3	22.3	21.2	18.6	15.6	13.2	12.2	13.4	15.6	17.9	19.6	21.4	17,8
Średnie minimalne temperatury [°C]	18.7	18.8	17.6	14.7	11.6	9.3	8.1	9.0	11.1	13.6	15.6	17.5	13,8
Opady [mm]	102	118	129	129	120	132	97	81	68	77	84	78	1213
Średnia liczba dni z opadami	12.2	12.5	13.6	12.9	13.1	12.5	11.1	10.4	10.6	11.6	11.7	11.5	157
Średnie nasłonecznienie (w godzinach)	220	194	198	192	183	165	198	220	216	223	234	236	2480
Źródło: Bureau of Meteorology

Historia

Muzeum Australii

Szacuje się, że pierwsze siedliska Aborygenów na terenie dzisiejszego Sydney zostały założone około 40 tysięcy lat temu. Wejście do Port Jackson po raz pierwszy zaznaczył na mapie James Cook 29 kwietnia 1770. 18 stycznia 1788 r. kapitan Arthur Phillip przybył z wyprawą nazwaną w późniejszym czasie „First Fleet” (Pierwsza Flota) do Botany Bay na południu Port Jackson. W trakcie swojej trzydniowej ekspedycji rozpoznawczej odkrył najpierw Manly Cove, a dzień później, po drugiej stronie Port Jackson, inną zatokę, którą nazwał (na cześć ówczesnego brytyjskiego ministra spraw wewnętrznych Thomasa Townshend Sydney) Sydney Cove. 26 stycznia 1788 Phillip uznał właśnie to miejsce za odpowiednie na zwinięcie żagli i wzniósł w pobliżu dzisiejszego Circular Quay flagę Wielkiej Brytanii. Od tamtej pory 26 stycznia jest w Australii świętem narodowym.

W latach początkowych Sydney było kolonią karną, przeżyło też kilkakrotnie „gorączkę złota”, po raz pierwszy w 1851 r.

Najważniejsze daty

• 1788: pierwsza osada europejska
• 1852: nadanie Sydney praw miejskich
• 1855: linia kolejowa łącząca Sydney z Parramatta
• 1870: wystawa kolonialna/targi kolonialne
• 1879: targi międzynarodowe w Sydney
• 1901: deklaracja Związku Australijskiego zadeklarowana w Sydney (1 stycznia).
• 1932: oddanie do użytku mostu (ang. Sydney Harbour Bridge)
• 1942: II wojna światowa: atak japońskich miniaturowych łodzi podwodnych na port w Sydney
• 1973: zakończenie budowy gmachu opery (ang. Sydney Opera House)
• 2000: XXVII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Trwały od 15 września do 1 października
• 2008: XXIII Światowe Dni Młodzieży. Trwały od 14 lipca do 20 lipca

Kultura i zabytki

Sydney, widok na gmach opery i zatokę

Taroonga Zoo

Głównym symbolem Sydney jest zaplanowana i wybudowana przez Jørna Utzona Opera nazwana póżniej Opera House. Na jej scenie występuje wiele światowych gwiazd, np. Barbra Streisand, Céline Dion, Luciano Pavarotti, Helena Vondráčková. Centrum Sydney jest stosunkowo niewielkie i można je zwiedzać piechotą. Oprócz Sydney Opera House i Harbour Bridge warto jest zwiedzić starówkę „The Rocks” ze starymi magazynami przy zatoce „Sydney Cove”. Bezpośrednio przy Circular Quay, centralnym dworcu autobusowym i kolejowym, znajduje się ogród botaniczny, z którym graniczą muzea.

W centrum komercyjnym (Cenral Business District) dominują drapacze chmur. Najwyższy budynek Sydney, „Sydney Tower”, posiada platformę widokową, z której można oglądać panoramę całego miasta.

Centrum rozrywkowym jest tak zwane „Darling Harbour”. Jest to obszar wokół portu w którym znajduje się wiele restauracji, kawiarni, IMAX-Kino, chiński ogród, a także akwarium morskie, w którym znajduą się między innymi płaszczki i rekiny. Bezpośrednio przy akwarium znajduje się również małe zoo gdzie można zobaczyć kangury i „niedźwiadki” koala.

We wschodniej części miasta znajduje się utrzymana w wiktoriańskim stylu dzielnica Paddington, w pobliżu której znajduje się centrum frywolnych rozrywek „Kings Cross”, jak również Taronga Zoo – jeden z najpiękniejszych ogrodów zoologicznych na świecie.

Harbour Bridge

Most Harbour Bridge o rozpiętości 495,6 metrów został oddany do użytku 18 marca 1932. Jest on jednym z największych mostów łukowych na świecie, ze względu na formę otrzymał przezwisko „wieszak” (coathanger). Przedsiębiorstwo BridgeClimb organizuje zabezpieczone wejścia na szczyt łuku, które cieszą się dużą popularnością wśród turystów.

Po lewej opera, pośrodku centrum biznesowe, po prawej most Harbour z północnego wybrzeża przedmieścia Kirribilli

Central Business District (CBD) Sydney, widok z Harbour Bridge

Sydney Tower

Panoramę miasta można podziwiać z platformy widokowej lub z dwóch kręcących się restauracji. Zasadniczo widoki można podziwiać tylko przez szybę, a wejście na wieżę poprzedzają szczegółowe kontrole bezpieczeństwa. Za dodatkową opłatą można jednak wspiąć się na sam szczyt konstrukcji przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności.

Góry Błękitne

Około 50 kilometrów na zachód od Sydney znajduje się jeden z popularniejszych symboli Australii. Nazwa Góry Błękitne (ang. Blue Mountains) pochodzi od parującego olejku eukaliptusowego, który tworzy często błękitną mgiełkę nad górami. Najwyższym szczytem górskim jest One Tree Hill a najbardziej znaną formacją górską jest Three Sisters w pobliżu miasteczka Katoomba.

Lokalne firmy turystyczne organizują jednodniowe wycieczki pozwalające na zwiedzenie kilku najbardziej widokowych miejsc w Górach Błękitnych.

Gospodarka

Sydney jest centrum przemysłowym, handlowym, finansowym i transportowym. Wiele największych firm krajowych, takich jak News Corporation, ma tu swoje siedziby. Sydney-ska giełda jest największą w Australii.

Przeważa przemysł samochodowy, elektroniczny, maszynowy i spożywczy. Port w Sydney posiada nowoczesne urządzenia do obsługi statków kontenerowych, dlatego większość handlu zagranicznego Australii obsługiwana jest tutaj. Mięso, zboże i wełna są podstawowymi produktami eksportowymi.

Sport

Najpopularniejszą dyscypliną sportu w mieście jest rugby 13-osobowe, gdzie swoje siedziby posiada większość drużyn ogólnonarodowej ligi NRL. Tradycyjnie bardzo popularne jest rugby 15-osobowe i krykiet. W ostatnich latach na znaczeniu przybiera futbol australijski i jego jedyny reprezentant w lidze AFL – Sydney Swans. W 2012 roku do AFL dołączy druga drużyna, co ma doprowadzić ten sport na pierwsze miejsce pod względem zainteresowania w Sydney.

W 2000 roku odbyły się tu Igrzyska Olimpijskie.

W 2002 na Stadion Australia odbyła się jedyna runda żużlowego Grand Prix Australii.

Na Stadion Australia swoje mecze rozgrywa piłkarska reprezentacja.

Co roku odbywa się tutaj turniej tenisowy Apia International Sydney.

Najważniejsze zespoły piłkarskie z Sydney:

• Sydney FC – jedyna drużyna z Sydney występująca w A-League, w sezonie 2005/06 zdobyła tytuł mistrza kraju.
• Sydney City – występuje w NSW Conference League South, czterokrotny mistrz kraju.
• Sydney Olympic – występuje w New South Wales Premier League, dwukrotny mistrz kraju.
• Sydney United – występuje w New South Wales Premier League.

Miasta partnerskie

• Florencja (Włochy)
• Guangzhou (Chiny)
• Islamabad (Pakistan)
• San Francisco (USA)
• Nagoja (Japonia)
• Portsmouth (Anglia)
• São Paulo (Brazylia)
• Wellington (Nowa Zelandia)

Zobacz też

• HMAS Sydney – okręty noszące nazwę Sydney