Ronde van Italië
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Het parcours van de allereerste Ronde van Italië
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De Ronde van Italië (Italiaans: Giro d'Italia, vaak afgekort tot Giro) is een meerdaagse wielerwedstrijd in en rond Italië. Zij is één van de drie Grote Rondes. De etappekoers werd voor het eerst verreden in 1909 en wordt sindsdien ieder jaar - uitgezonderd tijdens de jaren van de twee Wereldoorlogen - gehouden. Net als de andere twee Grote Rondes - de Ronde van Frankrijk en de Ronde van Spanje - duurt de Ronde van Italië drieëntwintig dagen die in de meeste gevallen bestaat uit 21 etappes, inclusief een eventuele proloog[1] en twee rustdagen. De laatste etappe van de etappekoers eindigde de laatste jaren meestal in Milaan.
De Giro, zoals de bijnaam van de Ronde van Italië luidt, wordt tegenwoordig na de Ronde van Frankrijk als de belangrijkste rittenkoers van de wereld gezien. Er zijn zelfs tijden geweest dat de ronde in populariteit op gelijke voet stond met de Ronde van Frankrijk. De koers wordt elk jaar op de voet gevolgd door tal van zenders overal ter wereld, onder meer door de Belgische VRT (Sporza) en in mindere mate de Nederlandse NOS.
Inhoud
Geschiedenis[bewerken]
Op 7 augustus 1908 werd in de Gazzetta dello Sport de eerste Ronde van Italië aangekondigd. In navolging van een autorace door heel Italië, die werd georganiseerd door concurrent Corriere della Sera, presenteerde de krant in zeven grote kolommen de Italiaanse tegenhanger van de Tour de France. De eerste etappe van de Giro startte op 13 mei 1909 van het Loretoplein in Milaan en eindigde in Bologna waar Dario Beni won. In die eerste editie werd 2448 kilometer overbrugd, die verdeeld waren over acht etappes. De Italiaan Luigi Ganna werd met 25 punten de winnaar van het evenement. Sindsdien wordt de Giro door de op roze papier gedrukte krant georganiseerd. Om die reden draagt de leider in het algemeen klassement een roze koerstrui.
De Giro is het vaakst gewonnen door een Italiaan. Tot 1950 won zelfs nog geen enkele buitenlander de Giro. De Zwitser Hugo Koblet was de eerste niet-Italiaan die er in slaagde om de ronde te winnen. Maar in de jaren daarna waren het telkens weer Italianen die wonnen. Pas vanaf 1968 won er steeds vaker een buitenlander het eindklassement. Tegenwoordig domineren de Italianen weer wel.
De laatste jaren won de Giro opnieuw aan belangstelling van Italianen en de renners van Italiaanse ploegen: een goede prestatie in de Ronde van Italië is voor de Italianen immers meer waard dan een etappe of een goede klassering in de Ronde van Frankrijk. Met de komst van de UCI ProTour in 2005 hoopte men daar echter verandering in te brengen. Maar sinds 2008 behoorde de Giro niet meer tot de ProTour door een geschil met de UCI. Vanaf 2011 behoort hij tot de UCI World Tour.
Luigi Ganna was de beste in de eerste editie; hij won drie etappes en het eindklassement. De Giro van 1912 werd voor het eerst verreden in ploegverband [2], maar een jaar later keerde de organisatie weer terug naar het originele concept.
In de eerste jaren was het parcours van de Ronde van Italië vaak een stuk minder zwaar dan dat van haar Franse tegenhanger, de Tour. Pas in de jaren '30 en '40 wordt het parcours van de Giro selectiever, als er bergetappes door de Alpen en de Dolomieten worden opgenomen in het routeschema. In 1931 wordt ook de eerste roze trui, in het Italiaans maglia rosa geheten, uitgereikt. Learco Guerra is dan de eerste rozetruidrager. Twee jaar later wordt het bergklassement ingevoerd en vanaf 1966 is er ook een puntenklassement.
Klassementen[bewerken]
Klassementen en truien[bewerken]
Naast de roze trui voor de leider in het algemeen klassement, de rode trui (tot 2010 de paarse trui) voor de leider in het puntenklassement en de blauwe trui (tot 2011 de groene trui) voor de leider in het bergklassement zijn er in de Ronde van Italië nog veel andere klassementen. Zo was er het Intergiro-klassement, waar punten kunnen worden verdiend bij tussensprints. Verder is er nog een combinatieklassement en zijn er klassementen voor de ploegen. Naast deze standaard klassementen zijn er ook nog klassementen die ieder jaar verschillen. Zo was er in 2007 het "Traguardo Volante Garibaldi"-klassement, een klassement vergelijkbaar met het Intergiro-klassement. Ook werd er van 1946 tot 1951 gestreden om de Zwarte trui.
Vreemd genoeg is er pas sinds de editie van 2007 weer een jongerenklassement in de Giro, een klassement dat in vele andere rondes al veel langer bestaat. Tussen 1976 en 1994 was er ook al een jongerenklassement, maar dat werd vanaf 1995 niet meer bijgehouden. De leider in het jongerenklassement draagt een witte trui.
In tegenstelling tot de andere twee Grote Rondes wordt de leiderstrui in de Giro ook in de eerste etappe gedragen door de winnaar van de Giro van het voorafgaande jaar.
Overzicht belangrijkste truien[bewerken]
Momenteel zijn er vier truien voor de vier klassementen in de Ronde van Italië. De bekendste en belangrijkste is het Maglia rosa, de roze trui, voor de leider in het algemeen klassement. De Maglia Rosso Passione, de rode trui, is voor de leider in het puntenklassement en de Maglia azzurra, de blauwe trui, is voor de beste klimmer. Verder is er voor de beste jongere renner, jonger dan 25 jaar, de Maglia bianca, de witte trui.
Drie renners wonnen de Ronde van Italië vijf keer en zijn daarmee gedeeld recordhouder. Alfredo Binda was de eerste die het lukte. Hij won de Giro in 1925, 1927, 1928, 1929 en 1933. Fausto Coppi won in 1940, 1947, 1949, 1952 en 1953 en Eddy Merckx was eindwinnaar in 1968, 1970, 1972, 1973 en 1974.
Het puntenklassement werd door Francesco Moser en Giuseppe Saronni vier keer gewonnen. Mario Cipollini, Roger De Vlaeminck en Johan van der Velde wonnen de trui elk drie keer en bezetten daarmee de tweede plaats.
Gino Bartali won het bergklassement zeven keer en is daarmee leider in dat klassement. Nummer twee José Manuel Fuente won het klassement vier keer. De derde plek wordt gedeeld door Claudio Chiappucci, Claudio Bortolotto, Franco Bitossi en Fausto Coppi, die ieder drie keer wonnen.
 Maglia Rosa |
 Maglia Rosso Passione |
 Maglia Azzurra |
 Maglia Bianca |
| Algemeen klassement | Puntenklassement | Bergklassement | Jongerenklassement |
Parcours[bewerken]
Route[bewerken]
Aanvankelijk startte en eindigde de Ronde van Italië ieder jaar in Milaan, de stad waar de organiserende sportkrant La Gazzetta dello Sport zijn hoofdzetel heeft. Ondanks enkele uitzonderingen, was Milaan tot voor 1960 de vaste vertrek- en aankomstplaats: sinds dat jaar verschilt de plaats van vertrek per jaar. Ook als aankomstplaats werd Milaan in de daarop volgende jaren regelmatig afgelost: zo lag de eindstreep tweemaal in Florence (in 1965 en 1989) en Verona (in 1981 en 1984) en zelfs eenmaal op de Stelviopas (in 1975). In de periode van 1981 tot en met 1989 lag de finish van de Giro zelfs geen enkele keer in Milaan. In 1990 werd de traditie echter hersteld en de jaren daarna zou de aankomst weer in Milaan liggen. In de editie van 2009 werd opnieuw met de traditie gebroken: de ronde sloot in dat jaar af met een individuele tijdrit van ongeveer 15 kilometer in Rome. In de edities van 1911 en 1950 voerde de Giro eveneens naar de Italiaanse hoofdstad. In 2010 lag de finish in Verona.
Hoewel de route van de Giro hoofdzakelijk door Italië loopt, worden er regelmatig uitstapjes gemaakt naar de buurlanden: San Marino, Frankrijk, Monaco, Zwitserland en Oostenrijk. Soms wordt een land alleen tijdens een etappe doorkruist, maar het komt soms ook voor dat de start, finish of zelfs de hele route van een etappe in het buitenland ligt. De ronde is een aantal keer in het buitenland van start gegaan. Zo was Groningen in 2002 de vertrekplaats en lag de start in 2006 in Seraing. Eerder werd gestart in Monte Carlo (1966), Verviers (1973), Vaticaanstad (1974 en 2000), Athene (1996), Nice (1998) en Herning (2012) In 2010 startte de Giro wederom in Nederland, namelijk in Amsterdam. [3]
De route is overigens geen aaneengesloten parcours, dus in 2010 ging het niet ononderbroken van Nederland naar Italië.
Bekende beklimmingen[bewerken]
De Giro staat bekend om zijn steile en zware beklimmingen, die ieder jaar weer spektakel opleveren.
Aan de renner die als eerste het dak van de ronde bereikt [4], wordt een speciale bonus uitgereikt: de Cima Coppi. Dit is ook de naam die het hoogste punt van de ronde ieder jaar krijgt. De Cima Coppi is in 1965 ingevoerd als eerbetoon aan de renner Fausto Coppi, die vijf jaar voordien was overleden. De Pordoipas (2239 m) was tot nog toe het meest het dak van de ronde. Andere beklimmingen die vaak de Cima Coppi zijn geweest zijn onder andere de Stelviopas (2758 m), die ook de eerste Cima Coppi was, en de Gaviapas (2621 m). De Stelviopas is met zijn 2758 m de op één na hoogste Alpenpas, enkel de Col de l'Iséran is nog enkele meters hoger. Het is dan ook zo dat als de Stelvio in het parcours van de Giro wordt opgenomen, de pas zo goed als altijd ook de Cima Coppi is.
Ook de Mortirolo, de Monte Zoncolan en de Tre Cime di Lavaredo zijn zeer bekende en beruchte beklimmingen in de Ronde van Italië. In 2008 en 2010 was er een klimtijdrit op de Kronplatz in de Dolomieten, die opmerkelijk is vanwege de sterrato; lange stukken onverharde weg.
Doping in de Giro[bewerken]
Net als de Ronde van Frankrijk zijn dopingschandalen kent, is ook de Ronde van Italië dat niet bespaard gebleven. Zo moest Eddy Merckx de Ronde van Italië 1969 vroegtijdig verlaten als drager van de roze trui, na een geruchtmakende positieve dopingtest.
Iets soortgelijks gebeurde in 1999, toen Marco Pantani op twee dagen van het einde zijn roze leiderstrui moest inleveren nadat bij hem een te hoge hematocrietwaarde was geconstateerd. De voltallige Mercatone Uno-ploeg stapte uit en Ivan Gotti won de Giro. Om dezelfde reden werd Evgeni Berzin een jaar later, nog voor de start van de Giro, uitgesloten van deelname.
In 2001 moest Dario Frigo de Giro vroegtijdig verlaten, nadat verboden spullen waren gevonden op zijn hotelkamer, terwijl ook Pantani wederom in opspraak kwam. De Giro van 2001 werd overschaduwd door nog meer dopingzaken.
De Italiaanse sprinter Alessandro Petacchi moest zijn vijf etappezeges en drie klassementszeges van de Giro 2007 later inleveren naar aanleiding van een positieve test van het anti-astmamiddel salbutamol. Deze editie moest het al doen zonder topfavoriet en titelverdediger Ivan Basso, die had toegegeven van plan te zijn doping te gebruiken.
In januari 2008 werd gemeld dat Astana geen startrecht kreeg in de Giro. Hoewel als hoofdreden een 'gebrek aan interesse' bij Astana werd gegeven, gaven de organisatoren van de Giro toe dat de dopingzaken van het jaar ervoor bij Astana (Vinokoerov, Matthias Kessler, Kasjetsjkin werden betrapt) ook deels de aanleiding voor het besluit hadden gevormd. [5] Kort voor de start van de ronde werd de ploeg onverwacht alsnog uitgenodigd. Astana ging van start en vaardigde uiteindelijk zelfs de winnaar, Alberto Contador, af.
Eén van de smaakmakers van de Giro van 2008, Emanuele Sella, werd enkele maanden na afloop betrapt op het gebruik van CERA. Zijn drie etappe-overwinningen werden hem ontnomen. Een andere smaakmaker, Riccardo Riccò werd tijdens de Ronde van Frankrijk van hetzelfde jaar betrapt op het gebruik van CERA.
De Giro werd in 2011 met veel overmacht gewonnen door Alberto Contador. Op 6 februari 2012 werd bekend dat Alberto Contador zijn zege moet afstaan naar aanleiding van een positieve test van het anabolische product clenbuterol tijdens de Ronde van Frankrijk van 2010.
Ook de editie van 2013 werd getergd door dopingverhalen: Vini Fantini-Selle Italia-renners Danilo Di Luca en Mauro Santambrogio werden beiden na enkele sterke prestaties betrapt op EPO.
Lijst van winnaars[bewerken]
Meervoudige winnaars[bewerken]
Renners in het cursief gedrukt zijn renners die nu nog actief zijn.
| Overwinningen | Renner | Land | Jaren |
|---|---|---|---|
| 5 | Alfredo Binda |  Italië |
1925 + 1927 + 1928 + 1929 + 1933 |
| Fausto Coppi | Italië |
1940 + 1947 + 1949 + 1952 + 1953 | |
| Eddy Merckx | .svg){kind=small} België |
1968 + 1970 + 1972 + 1973 + 1974 | |
| 3 | Giovanni Brunero | Italië |
1921 + 1922 + 1926 |
| Gino Bartali | Italië |
1936 + 1937 + 1946 | |
| Fiorenzo Magni | Italië |
1948 + 1951 + 1955 | |
| Felice Gimondi | Italië |
1967 + 1969 + 1976 | |
| Bernard Hinault |  Frankrijk |
1980 + 1982 + 1985 | |
| 2 | Carlo Galetti | Italië |
1910 + 1911 |
| Costante Girardengo | Italië |
1919 + 1923 | |
| Giovanni Valetti | Italië |
1938 + 1939 | |
| Charly Gaul |  Luxemburg |
1956 + 1959 | |
| Jacques Anquetil | Frankrijk |
1960 + 1964 | |
| Franco Balmamion | Italië |
1962 + 1963 | |
| Giuseppe Saronni | Italië |
1979 + 1983 | |
| Miguel Indurain |  Spanje |
1992 + 1993 | |
| Ivan Gotti | Italië |
1997 + 1999 | |
| Gilberto Simoni | Italië |
2001 + 2003 | |
| Paolo Savoldelli | Italië |
2002 + 2005 | |
| Ivan Basso | Italië |
2006 + 2010 | |
| Alberto Contador | Spanje |
2008 + 2015 |
Overwinningen per land[bewerken]
| Overwinningen | Land |
|---|---|
| 68 | Italië |
| 7 | België |
| 6 | Frankrijk |
| 4 | Spanje |
| 3 |  Rusland, .svg){kind=small} Zwitserland |
| 2 | Luxemburg |
| 1 |  Canada,  Colombia,  Ierland,  Verenigde Staten,  Zweden |
Meeste etappezeges[bewerken]
Het record van het meeste aantal etappezeges staat op naam van de Italiaanse massasprinter Mario Cipollini. In totaal won hij 42 ritten; de laatste overwinning dateerde uit 2003. "Il Re Leone"[6] brak het meer dan 70-jarige record van Alfredo Binda, die 41 ritten won.
| Meeste etappezeges | |||
|---|---|---|---|
| # | Wielrenner | Nationaliteit | Overwinningen |
| 1 | Mario Cipollini | Italië |
42 |
| 2 | Alfredo Binda | Italië |
41 |
| 3 | Learco Guerra | Italië |
31 |
| 4 | Costante Girardengo | Italië |
30 |
| 5 | Alessandro Petacchi | Italië |
27 |
| 6 | Eddy Merckx | België |
25 |
| 7 | Giuseppe Saronni | Italië |
24 |
| 8 | Francesco Moser | Italië |
23 |
| 9 | Fausto Coppi | Italië |
22 |
| 9 | Roger De Vlaeminck | België |
22 |
Belgen en Nederlanders in de Giro[bewerken]
Er won zeven keer een Belg in de Giro, dit is vooral te danken aan Eddy Merckx die de wedstrijd vijf keer won. De twee overige Belgen zijn Michel Pollentier en Johan De Muynck. Het eindklassement werd nog nooit door een Nederlander gewonnen, al was Erik Breukink er in 1988 heel dichtbij met zijn tweede plaats. De derdelaatste Belgische etappezege kwam van Wouter Weylandt in de 3e etappe met aankomst in Middelburg (Nederland) in de editie van 2010. Hij zou een jaar later opgevolgd worden door Bart De Clercq. Tijdens datzelfde jaar, op 9 mei 2011, overleed dezelfde Weylandt door een schedelbreuk die hij opliep tijdens de derde etappe van de Giro. De voorlaatste Nederlandse ritzege kwam een dag na de geneutraliseerde etappe in verband met Weylandts dood. Op 11 mei won Pieter Weening de vijfde etappe en nam hij de roze leiderstrui over van David Millar. Weening was de eerste Nederlandse etappewinnaar na Jeroen Blijlevens, die in 1999 twee etappes won. Thomas De Gendt kwam in de twintigste etappe in 2012 als eerste Belg ooit boven op de Stelviopas als overwinnaar. De laatste Nederlandse etappewinst kwam op naam van Pieter Weening, die op 18 mei 2014 de 9e etappe won.
Omkadering[bewerken]
Sponsors[bewerken]
De Ronde van Italië werd opgericht door de sportkrant La Gazzetta dello Sport, die ruim 100 jaar later nog altijd de belangrijkste sponsor is. Aan deze krant, tegenwoordig de grootste en meestgelezen sportkrant van Italië met enkele miljoenen lezers en de oudste sportkrant ter wereld, dankt de wielerronde ook de kleur van de leiderstrui: roze. Dit was tijdens de oprichting van de ronde en nu nog altijd namelijk de kleur papier waarop het blad wordt gepubliceerd. Deze kleur is overigens niet altijd dezelfde: in 1897 werd de Gazzetta nog in het geel gedrukt, een jaar later in het wit en weer een jaar later kreeg de krant de roze kleur die ze nog altijd heeft.[7] Naast de Gazzetta dello Sport zijn er uiteraard nog meer sponsors. De roze trui wordt gesponsord door Balocco, de blauwe trui door de bank Banca Mediolanum. De etappes worden nu gesponsord door oud roze trui sponsor: "Esta the"
Net als de Ronde van Frankrijk, heeft ook de Ronde van Italië een reclamekaravaan. Deze karavaan bestaat al sinds 1933 en vermaakt het wachtende publiek met entertainment en het uitdelen van allerlei prullaria.[8]
Mascotte[bewerken]
Vanaf de Giro van 2009 - de wielerronde bestaat dan 100 jaar en wordt voor de 92ste keer verreden - beschikt de Ronde van Italië over een eigen mascotte, een steenbok met de naam Girbecco. Girbecco maakte zijn debuut tijdens de presentatie van de ronde op 13 december 2008 en moet op speelse wijze de 'waarden' van de ronde en de wielersport overbrengen, zoals snelheid, kracht en toewijding.[9] Girbecco was de opvolger van Ghiro, die zes jaar lang de mascotte was geweest.
Lijst van koersdirecteuren[bewerken]
Sinds de eerste editie in 1909 heeft de Ronde van Italië de volgende koersdirecteuren gehad:
- Vanaf 1909 tot 1948: Armando Cougnet
- Vanaf 1948 tot 1992: Vincenzo Torriani
- Vanaf 1992 tot 2004: Carmine Castellano
- Vanaf 2004 tot 2011: Angelo Zomegnan
- Vanaf 2011 tot heden: Michele Acquarone
Giro Donne[bewerken]
De Ronde van Italië kent ook een vrouwelijke variant, de Giro d'Italia femminile of Giro Donne. De Giro Donne werd opgericht in 1988 en is sindsdien met uitzondering van 1991 en 1992 jaarlijks verreden. Ook in de ronde voor vrouwen draagt de klassementsleider een roze trui.
Girobio[bewerken]
Naast de Ronde van Italië voor de elite en de Giro Donne wordt sinds 1970 ook een variant voor beloften verreden: de Girobio. De Ronde van Italië voor beloften heeft een leeftijdsgrens van 26 jaar, heeft minder etappes en wordt verreden in juni. Onder de oud-winnaars zijn enkele renners die later ook bij de elite tot de toppers behoorden, waaronder Francesco Moser (1971), Marco Pantani (1992) en Gilberto Simoni (1993).
Externe link[bewerken]
- (it) Officiële website
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Giro d'Italia van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
