Lublin

Lublin
Śródmieście, kamienice w Rynku, Wzgórze Zamkowe, Stare Miasto, Kamienica Klonowica, plac Po Farze.
Herb Lublina Flaga Lublina
Dewiza: Fidelitatem et Constantiam (Wierność i Stałość)
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	lubelski
Gmina	Lublin gmina miejsko-wiejska
Aglomeracja	lubelska
Data założenia	VI wiek
Prawa miejskie	ok. 1253–1257 (akt nie zachował się), 1317 (odnowienie)
Prezydent	Krzysztof Żuk
Powierzchnia	147,5 km²
Wysokość	163-238 m n.p.m.
Populacja (31.12.2014) • liczba ludności • gęstość	341 722 2317 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 81
Kod pocztowy	20-001 do 20-999
Tablice rejestracyjne	LU
Położenie na mapie województwa lubelskiego Lublin
Położenie na mapie Polski Lublin
51°14′53″N 22°34′13″E
TERC (TERYT)	0663011
SIMC	0954700
Urząd miejski plac Łokietka 1 20-109 Lublin
Strona internetowa
BIP

Brama Krakowska przy placu Łokietka to jeden z architektonicznych symboli Lublina

Kolejnym z charakterystycznych budynków w mieście jest Zamek Lubelski

Lublin (łac. Lublinum, jid. לובלין) – miasto na prawach powiatu w południowo-wschodniej Polsce, stolica województwa lubelskiego. Położony na Wyżynie Lubelskiej nad Bystrzycą, historycznie w Małopolsce.

Był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego, jego delegaci mieli prawo do czynnego uczestnictwa w akcie wyboru króla. W Lublinie miały miejsce popisy szlachty województwa lubelskiego I Rzeczypospolitej. W 1578 Lublin wybrano na siedzibę Trybunału Głównego Koronnego.

Jest największym polskim miastem po wschodniej stronie Wisły, 2. co do wielkości w Małopolsce, 9. w kraju pod względem liczby ludności (341 722 mieszkańców), 16. pod względem powierzchni (147 km²) oraz 82. miasto pod względem liczby ludności miasto w Unii Europejskiej. Centralne miasto aglomeracji lubelskiej.

Geografia

Położenie i warunki naturalne

Położenie Wyżyny Lubelskiej na mapie Polski

Lublin to największe miasto w Polsce na wschód od Wisły, położone na północnym skraju Wyżyny Lubelskiej, nad Bystrzycą, na wysokościach 163-238 m n.p.m.^{[potrzebne źródło]} Leży na środkowym wschodzie Polski, a dolina Bystrzycy dzieli miasto na dwie odmienne krajobrazowo części:

• lewobrzeżną, stanowiącą część Płaskowyżu Nałęczowskiego z urozmaiconą rzeźbą terenu, głębokimi dolinami i starymi wąwozami lessowymi,
• prawobrzeżną, stanowiącą część Płaskowyżu Świdnickiego i Wyniosłości Giełczewskiej, z rzeźbą bardziej płaską i mniej urozmaiconą.

Kilkanaście kilometrów na północ od miasta roztacza się Niż Polski. Na terenie miasta do Bystrzycy wpadają dwie strugi: Czerniejówka i Czechówka. Prócz tego przepływa przez miasto czwarta rzeka – Nędznica – zwana również Krężniczanką.

Historycznie położony jest w Małopolsce. Początkowo znajdował się ziemi sandomierskiej i województwie sandomierskim. Następnie wraz z ziemią lubelską w 1474 r. stał się stolicą województwa lubelskiego.

Klimat

Średnia roczna temperatura powietrza wynosi +8,0 °C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, ze średnią temperatur +18,7 °C, najzimniejszym styczeń −5,0 °C. Okresy letni i wegetacyjny trwają dość długo (odpowiednio 100–110 i 210–220 dni). Średnia roczna suma opadów wynosi ok. 650 mm, przy największym natężeniu w miesiącach letnich (220 mm), a najmniejszym w zimowych. Czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi 80 dni.

Topografia i podział administracyjny

W centrum miasta znajdują się najstarsze dzielnice Lublina – Stare Miasto, Śródmieście (funkcje głównie turystyczne, handlowe i usługowe), Wieniawa i Czwartek (funkcje mieszkalne). Dookoła rozciągają się nowsze osiedla, budowane głównie w latach 1945–1989 – na północy jedne z największych osiedli mieszkaniowych – Czechów i Kalinowszczyzna, na zachodzie – Czuby i osiedla Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (położone wzdłuż ul. Zana), na wschodzie – Tatary i Bronowice. Na południu osiedla dzielnicy Wrotków bezpośrednio sąsiadują z Zalewem Zemborzyckim. Najdalej wysunięty na wschód jest Felin, znacznie oddalony od centrum miasta. Oprócz bloków mieszkalnych mieści się tam część budynków Uniwersytetu Przyrodniczego i gospodarstwo hodowlane uczelni. W planach jest stworzenie tam parku technologicznego.

Schematyczny plan Lublina z nowymi dzielnicami

Przemysł skupia się głównie w północno-wschodniej (Zadębie, Majdan Tatarski) oraz południowo-wschodniej (Wrotków) części miasta. Osiedla domków jednorodzinnych (Choiny, Zimne Doły, Ponikwoda, Osiedle Świt, Szerokie, Sławinek, Sławin, Botanik, Węglin, Konstantynów, Dziesiąta, Abramowice, Wrotków, Zemborzyce) przeplatają się wśród osiedli bloków mieszkalnych. Tereny rekreacyjne skupiają się w południowo-zachodniej części miasta wokół Zalewu Zemborzyckiego, Dąbrowy i Starego Gaju. Zwarty obszar stanowi teren Miasteczka Akademickiego UMCS wraz z przyległymi terenami innych lubelskich uczelni (KUL i Uniwersytetu Przyrodniczego). Około kilometr dalej znajduje się miasteczko Politechniki.

Od 23 lutego 2006 roku Lublin dzieli się na 27 dzielnic administracyjnych, które skupiają również różne zwyczajowe dzielnice i osiedla:

Abramowice Bronowice Czechów Południowy Czechów Północny Czuby Południowe Czuby Północne Dziesiąta Felin Głusk

Hajdów-Zadębie Kalinowszczyzna Konstantynów Kośminek Ponikwoda Rury Sławin Sławinek Stare Miasto

Szerokie Śródmieście Tatary Węglin Południowy Węglin Północny Wieniawa Wrotków Za Cukrownią Zemborzyce

• 

  Stare Miasto

• 

  Śródmieście, ul. Krakowskie Przedmieście.

• 

  Dzielnica Czuby, widok od strony torów kolejowych.

• 

  Osiedle Nałkowskich w dzielnicy Wrotków i nowoczesne boisko szkolne.

• 

  Zemborzyce, widok od strony ścieżki rowerowej nad Bystrzycą.

Historia

Nazwa miasta

Kościół św. Mikołaja i Wzgórze Czwartek w roku 1964.

W pierwszych źródłach historycznych z 1228 pojawia się od razu współczesna forma nazwy. Pochodzi ona od nazwy osobowej Lubla utworzonej od staropolskiego imienia Lubomir, poprzez dodanie dawniej pieszczotliwego przyrostka -la. Możliwe jest także, że imię Lubla w swojej staropolskiej, zdrobniałej postaci złączyło się z przyrostkiem dzierżawczym -in, dając nazwę Lublin. Zygmunt Sułowski wyraził przypuszczenie o łączeniu Lublina z imieniem Lubel (Lubelnia), w analogii do stosunku nazw Wróblin, Wróbel. Założycielem czy właścicielem Lublina w zamierzchłych czasach mógł być zatem człowiek o imieniu Lubel, bądź Lubla.

Czasy najdawniejsze

Najwcześniejsze wzmianki o gotyckiej Kaplicy Zamkowej pochodzą z 1326 r.

Lublin jest jednym z najstarszych miejsc osadnictwa w Polsce. Lubelscy archeolodzy odkryli na Sławinie cmentarzyska z monumentalnymi grobowcami sprzed 5 tysięcy lat. Początki osadnictwa na terenie miasta sięgają VI w. (osada na wzgórzu Czwartek, która potem rozprzestrzeniła się na sąsiednie wzgórza). Obecnie na Wzgórzu Czwartek wznosi się kościół pw. św. Mikołaja, przypuszczalnie wybudowany w X w. z fundacji Mieszka I, w miejscu dawnej pogańskiej świątyni. Z tego okresu pochodzi drewniana budowla obronna na Wzgórzu Zamkowym, która w XII wieku zyskała miano kasztelanii.

Średniowiecze

Pierwsze wzmianki o Lublinie pochodzą z 1198 roku. Miasto lokowano na prawie magdeburskim prawdopodobnie za czasów Bolesława Wstydliwego około 1257 roku, jednak nie zachował się akt lokacyjny. Udokumentowanej lokacji 15 sierpnia 1317 dokonał Władysław I Łokietek. W 1341 Kazimierz III Wielki odniósł w bitwie pod Lublinem zwycięstwo nad Tatarami, a rok później nadał miastu tzw. przywilej regulacyjny, na mocy którego otoczono je murami. Biskup kijowski Andrzej w 1420 r. przywiózł do Lublina dużych rozmiarów relikwie Krzyża Świętego do kościoła Dominikanów. W 1474 r. Kazimierz Jagiellończyk ustanowił tu stolicę nowo powstałego województwa lubelskiego.

Rozkwit miasta

Unia lubelska, rok 1569

Od XV do XVIII w. w mieście zbierały się sądy szlacheckie: ziemski i grodzki. W wiekach XV-XVI miasto przeżywało rozkwit dzięki szlakowi handlowemu znad Morza Czarnego na zachód Europy. W 1569 w Lublinie zawarto unię lubelską. 19 lipca 1569 na sejmie w Lublinie książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi, co obecny wówczas Jan Kochanowski opisał w utworze Proporzec albo hołd pruski. W 1588 biskup łucki Bernard Maciejowski ufundował Kolegium jezuickie w Lublinie.

Wojny XVII wieku

W połowie XVII wieku Lublin uległ zniszczeniu w wyniku wojen (najazdy kozackie, potop szwedzki) oraz epidemii (5 tys. ofiar dżumy w 1630). W XVI i XVII wieku był głównym ośrodkiem reformacji. Działała tu jedna z ważniejszych gmin braci polskich oraz zbór kalwiński. Na fali ogólnopolskich konfliktów narodowościowych i gospodarczego zastoju, upadają słynne jarmarki lubelskie. Po 1650 z miasta wyemigrowała większość europejskich kupców. W 1655 Lublin splądrowały wojska rosyjsko-kozackie, a w 1656 miasto złupili Szwedzi, dopełniając aktu zniszczeń lubelskiej zabudowy i dziesiątkując populację. 12 kwietnia 1656 miasto wyzwoliły wojska po dowództwem hetmana Pawła Jana Sapiehy. W 1686 zaczęto grać Hejnał Lublina. Kolejne lata przyczyniły się do dalszego upadku miasta, głównie za sprawą wojny północnej (początek XVIII wieku). W 1703 August II nadał miastu przywilej zrównujący je w prawach do miasta Krakowa.

XVIII-XIX wiek

Pożar Lublina, rok 1719

8 sierpnia 1707 rozpoczęła obrady Rada Lubelska, ale w związku z rabunkami i innymi nadużyciami wojsk rosyjskich, Sejm zaczął popierać Ferenca Rákóczego, kandydata Elżbiety Sieniawskiej.

Po wojnach północnych nastąpił okres rozbudowy miasta, głównie siedzib magnackich i dóbr kościelnych. Ukształtował się dzisiejszy układ Krakowskiego Przedmieścia i pl. Litewskiego, jednak zabudowa miasta prezentowała się nadal ubogo. W okresie oświecenia (1780) powstała fundacja „Boni Ordinis”, której działania doprowadziły do restauracji kamienic miejskich, wybrukowania ulic i odnowy ratusza.

Pierwszym prezydentem miasta został Teodor Gruell-Gretz (po ogłoszeniu Konstytucji 3 Maja). W 1792 na rozkaz carycy Katarzyny II miasto zajęły wojska rosyjskie, kończąc okres krótkotrwałej prosperity.

Lublin w roku 1860

Upadek Rzeczypospolitej w 1795 r. spowodował, że Lubelszczyzna wraz z innymi ziemiami polskimi po Pilicę, Wisłę i Bug znalazła się pod zaborem austriackim. Terytorium to otrzymało nazwę Galicji Zachodniej. Na tym terenie Lublin stanowił największe po Krakowie miasto, liczące u schyłku XVIII w. ok. 9 tys. mieszkańców. Umilkł gwar zjazdów trybunalskich i sejmikowych, do przeszłości należały słynne ongiś jarmarki. Szlachta opuściła miasto i przeniosła się na wieś. Pojawili się obcy urzędnicy. Opustoszały i zniszczony Lublin przedstawiał przygnębiające wrażenie. Sytuacje tę przerwały wydarzenia 1809 r. 10 maja oddziały polskie pod dowództwem płk Dominika Dziewanowskiego weszły do miasta, kładąc kres panowaniu austriackiemu. Mieszkańcy Lublina powitali wojsko polskie z ogromnym entuzjazmem. Natychmiast zorganizowano tymczasowe władze polskie, a miasto na kilka miesięcy stało się stolicą wyzwolonego kraju. 6 listopada działający tu Centralny Rząd Galicyjski przeprowadził reorganizację władz miejskich. Prezydentem został mianowany Beniamin Finke de Finkenthal, wiceprezydentem Teodor Gruell-Gretz, dawny prezydent miasta w okresie po Konstytucji 3 Maja. Reaktywowane władze polskie złożyły przysięgę na wierność Napoleonowi. Po pokoju w Schönbrunn cała Lubelszczyzna znalazła się w granicach Księstwa Warszawskiego. Na początku 1810 Lublin został stolicą nowo utworzonego departamentu lubelskiego.

W 1815 Lublin znalazł się w Królestwie Kongresowym w zaborze rosyjskim, w 1837 został stolicą guberni.

Po powstaniu styczniowym nastąpiła kasata Klasztoru ojców Kapucynów w Lublinie. Ludność miasta w 1873 wynosiła 28,9 tys., a w 1897 wzrosła do 50,2 tys. W 1877 zbudowano pierwsze połączenie kolejowe. Podczas I wojny światowej rosyjski odwrót i zajęcie miasta przez wojska niemieckie i austro-węgierskie w lecie 1915 ostatecznie zakończyło rosyjskie rządy w mieście.

XX wiek

Gmach Główny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, zał. 1918 roku

W nocy z szóstego na siódmego listopada 1918 roku w mieście utworzono rząd Ludowy Republiki Polskiej pod przewodnictwem Ignacego Daszyńskiego. Zdecydowano się na Lublin z uwagi na liczne oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej w mieście. Był to pierwszy rząd odradzającej się Rzeczypospolitej Polskiej, a tworzyli go socjaliści oraz postępowi ludowcy.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 roku Lublin się rozbudowywał, powstawały nowe fabryki i gmachy użyteczności publicznej, kwitła także lubelska kultura. 27 lipca 1918 założono Katolicki Uniwersytet Lubelski. Powstał on z inicjatywy ks. Idziego Radziszewskiego, który zbierał fundusze na organizację katolickiej uczelni w Polsce wśród Polonii w Petersburgu. W roku 1926 obok Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego powstała druga wyższa uczelnia o charakterze teologicznym – jezuickie „Bobolanum”. W 1927 roku reaktywowano Lubelskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (działające wcześniej w latach 1818–1828), koncentrujące się na badaniach regionalnych, których wyniki publikowano w „Pamiętniku Lubelskim”.

Miasto podjęło także próby kreowania swego wizerunku. W 1934 roku wydany został afisz propagandowy o Lublinie, a dwa lata później Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zatwierdziło herb Lublina (przedstawiający kozła stojącego na zielonej murawie opartego o krzew winny). 11 czerwca 1939 roku odbyły się natomiast pierwsze Dni Lublina.

Lublin z lotu ptaka lata 30-te

W 1930 roku rabin Majer Szapira założył Jeszywas Chachmej Lublin (hebr. ישיבת חכמי לובלין, Lubelska Szkoła Mędrców). Była to największa uczelnia talmudyczna na świecie. W jej gmachu mieściła się synagoga, biblioteka z bardzo bogatym księgozbiorem, który liczył sobie 22 tys. pozycji książek, głównie literatury rabinicznej i 10 tys. czasopism. W piwnicy mieściła się najbardziej koszerna z koszernych mykw na świecie. Obok niej funkcjonowało jeszcze szereg innych, również wpływowych szkół.

11 kwietnia 1935 roku, w czasie demonstracji bezrobotnych, od kul policji zginęło 5 demonstrantów a 32 osoby odniosły rany.

W przedwojennym Lublinie szczególnie prężnie rozwijał się przemysł lotniczy. Zakłady Plage i Laśkiewicz produkowały samoloty marki Lublin, później produkcja przeniosła się do znacjonalizowanej Lubelskiej Wytwórni Samolotów.

Okupacja niemiecka

Spotkanie hitlerowskich i sowieckich żołnierzy w centrum Lublina 3 października 1939 roku

Od września 1939 do lipca 1944 miasto znalazło się pod okupacją niemiecką jako część Generalnego Gubernatorstwa. W lipcu 1939 roku, w związku z zaostrzającą się sytuacją międzynarodową postanowiono, że w razie wybuchu wojny Lublin stanie się tymczasową siedzibą Prezydenta RP, a okoliczne miasteczka – poszczególnych ministerstw. Z końcem sierpnia rozpoczęto budowę schronów, organizowano prowizoryczną obronę przeciwlotniczą oraz przeprowadzono kilka prób zaciemniania miasta.

Pierwszy atak lotniczy na miasto nastąpił 2 września rano. Głównym celem była Lubelska Wytwórnia Samolotów. Miasto zalała fala uciekinierów z różnych części kraju. 5 września przeniesiono do miasta ministerstwa oraz (na krótko) skarb państwa. Tego samego dnia ze wszelkich sił gromadzących się nad Wisłą „między Modlinem a Sandomierzem”, na mocy rozkazu naczelnego wodza utworzona została Armia Lublin, na czele której stanął gen. dyw. Tadeusz Piskor. Prezydent Lublina Bolesław Liszkowski zgodnie z zarządzeniem ówczesnego premiera Felicjana Sławoja Składkowskiego opuścił Lublin 9 września 1939 i wyjechał do Rumunii. 18 września wojska niemieckie wkroczyły do miasta.

W listopadzie 1939 rozpoczęły się masowe represje wobec polskiej inteligencji, ochrzczone później przez historyków mianem Sonderaktion Lublin. 9 listopada aresztowano kilkuset prawników, inżynierów, duchownych i nauczycieli. Tego dnia miała także miejsce pierwsza uliczna łapanka. 11 listopada Sicherheitspolizei wkroczyła na teren Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, aresztując 14 profesorów oraz księży z seminarium duchownego. 17 listopada aresztowano biskupów Mariana Fulmana i bł. Władysława Gorala, których kilka tygodni później wywieziono do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. W tym samym miesiącu Niemcy oficjalnie zamknęli KUL, szkoły i teatry, a także wstrzymali wydawanie polskiej prasy. 23 grudnia 1939 na starym cmentarzu żydowskim rozstrzelano 10 znanych i szanowanych obywateli Lublina. Represje nasiliły się w kolejnych miesiącach. Między czerwcem a sierpniem 1940 w ramach tzw. Akcji AB aresztowano kilkuset przedstawicieli inteligencji, z czego ok. 500 rozstrzelano w pobliskich Rurach Jezuickich. 1 października 1942 roku odbyła się wielka łapanka uliczna. Od 1943 r. na ulicach zaczęły pojawiać obwieszczenia z listami Polaków skazanych na karę śmierci przez niemieckie tzw. sądy doraźne. W latach 1943-1944 mordowano mieszkańców na zasadzie odpowiedzialności zbiorowej.

Hitlerowcy utworzyli ciężkie więzienie Gestapo na Zamku w Lublinie. Więźniów torturowano i dręczono w katowni Gestapo „Pod Zegarem”, a wielu aresztowanych Polaków wywożono po krótkim pobycie do obozu koncentracyjnego na Majdanku i Ravensbrück. W 1944 z masowych rozstrzeliwań więźniów ocalało jedynie 60 osób^{[potrzebne źródło]}.

11 maja 1944 roku sowieckie lotnictwo zbombardowało Lublin. W efekcie godzinnego nalotu śmierć poniosło ponad 160 mieszkańców miasta.

Zagłada

Niemieccy policjanci kontrolują Żydów na jednym z lubelskich targowisk, maj 1941

Represje wymierzone wobec obywateli polskich narodowości żydowskiej miały miejsce od końca 1939. 12 lutego 1940 na cmentarzu żydowskim rozstrzelano 180 Żydów. W czasie okupacji Niemcy utworzyli w Lublinie obóz koncentracyjny Majdanek oraz getto dla ludności żydowskiej, zlikwidowane w 6 tygodni na wiosnę 1942. Podczas Zagłady, w ramach Akcji Reinhard, zginęło około 40 tys. lubelskich Żydów, stanowiących przed 1939 ponad 1/3 ludności miasta. Zniknęło także całe tzw. Miasto Żydowskie i niemal cała dzielnica Wieniawa, zamieszkana głównie przez Żydów, oraz cmentarze żydowskie.

W lipcu 1944, gdy Komendant Obwodu Lublin – miasto kpt. Stefan Dębicki ps. „Kmicic” przebywał wraz z dowodzoną przez niego kompanią szkolną OP 8 poza miastem; w rejonie wsi Dąbrowa i Osmolice (10 kilometrów na południowy zachód od Lublina) i został odcięty od przebywających w mieście oddziałów AK, rozpoczęły się przygotowania AK na niższych szczeblach do powstania w Lublinie. Zastępcą szefa BIP AK na Okręg Lubelski, Marian Zawidzki, po obserwowaniu samochodów (w tym samobieżnej komory gazowej) wywożącej więźniów na egzekucje, w pobliżu krematoriów na Majdanku, usiłował nakłonić dowództwo Okręgu AK do zbrojnych akcji w obronie więźniów i jako Zastępca Szefa Powstania AK w Lublinie, organizował napady na Niemców. W tej sytuacje działania powstańcze w Lublinie podjęte zostały samorzutnie, decyzją niższych dowódców i rozpoczęły się walki w mieście.

Po 1945

22 lipca 1944 na miasto uderzyły wojska radzieckie. Lublin został opanowany 25 lipca 1944 z pomocą żołnierzy Armii Krajowej. Od 23 lipca 1944^{[potrzebne źródło]} przez następne 164 dni w Lublinie znajdowała się siedziba PKWN. Między lipcem 1944 a październikiem 1956 stworzono tu i wprowadzono podstawy systemu totalitarnego – pojawiła się cenzura oraz akty prawne, skazujące patriotów na śmierć za zdradę ojczyzny. Na Zamku działało więzienie, przez które do 1954 przeszło ok. 35 tys. Polaków, a 333 osoby straciły w nim życie. Zofia Pelczarska kierowniczka szkoły w Lublinie była pierwszą kobietą-żołnierzem AK rozstrzelaną w Polsce Lubelskiej na mocy wyroku sądowego.

Na Majdanku Rosjanie natychmiast po wkroczeniu utworzyli obóz filtracyjny NKWD dla żołnierzy AK i NSZ, wykorzystując w tym celu infrastrukturę hitlerowską. W nocy 23 sierpnia 1944 250 oficerów i podoficerów z Majdanka wywieziono na Wschód. 4 sierpnia 1944 aresztowano Komendanta Okręgu ZWZ AK Lublin Kazimierza Tumidajskiego. Po przesłuchaniu przewieziono go do Moskwy i osadzono bez procesu sądowego w więzieniu lefortowskim, później przebywał jeszcze w wielu obozach.

Od 3 lipca 1949 do jesieni miały miejsce wydarzenia związane z „cudem lubelskim”, podczas których aresztowano ok. 300 osób. Jan Paweł II w 1988 wyraził zgodę na koronację cudownego obrazu, której 26 czerwca 1988 dokonał prymas Polski Józef Glemp przy udziale 21 biskupów i 350 000 wiernych. 6 listopada 1994 w Syrakuzach podczas poświęcenia Sanktuarium Matki Bożej Płaczącej papież wspomniał o Lubelskim Cudzie.

W dobie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nastąpił gwałtowny rozwój miasta. W 1944 utworzono Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, którego pierwszym rektorem został prof. Henryk Raabe, zaś w 1953 powstała Politechnika Lubelska; z uniwersytetu wyłoniły się kolejno: Uniwersytet Medyczny w Lublinie (1949) i Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie (1955). W 1944 w Lublinie została założona Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, przeniesiona następnie do Łodzi. W 1957 powstała Lubelska Spółdzielnia Mieszkaniowa. Zbudowano szereg zakładów przemysłowych, m.in. Fabrykę Samochodów Ciężarowych (FSC). Do 1989 ludność miasta wzrosła ponad trzykrotnie w stosunku do 1939.

Główne obchody Millenium w Lublinie odbyły się 2-6 czerwca 1966. Podczas mszy na placu Katedralnym kazanie wygłosił ks. bp. Karol Wojtyła w obecności prymasa Polski ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego. Na czas uroczystości studenci przenieśli na ramionach obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z Lubelskiej Katedry na KUL w wielkiej procesji. Po opuszczeniu Lublina obraz został „zaaresztowany” przez SB. Odtąd po Polsce peregrynowały puste ramy obwiązane drutem kolczastym, odczytywane jako wymowny symbol komunizmu.

1 marca 1968 odbył się wiec studencki przed „Chatką Żaka” – pochód ruszył w stronę gmachu Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Część uczestników wiecu zatrzymano i wykreślono z listy studentów. W lipcu 1980 w Lublinie i Świdniku rozpoczęły się pierwsze strajki robotnicze, zapowiadające strajki na Wybrzeżu w sierpniu 1980.

9 czerwca 1987, w drugim dniu pielgrzymki do Polski Jan Paweł II odwiedził Lublin (modlitwa w Mauzoleum na Majdanku, Katedra, poświęcenie kamienia węgielnego pod budowę nowego Kolegium KUL, msza św. w dzielnicy Czuby).

Od 1989

Trasa Niepodległości – wizyta prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Lublinie. Plac Litewski, rok 2008

Dzisiejszy Lublin zajmuje obszar 147 km², co oznacza, że jest przeszło sześć razy większy niż w chwili uzyskania prawa miejskiego w 1317 roku, kiedy to przydzielono mu „100 łanów ziemi uprawnej i nieuprawnej według miary magdeburskiej” (czyli około 24 km²).

Lublin jest prężnie rozwijającym się, wiodącym ośrodkiem po prawej stronie Wisły, miastem o dużych szansach gospodarczych, oświatowych i kulturalnych. Inwestuje ono dzięki środkom Unii Europejskiej w infrastrukturę, naukę i oświatę; od 2008 roku do grudnia 2012, na terenie dawnego trawiastego przemysłowego lotniska w Świdniku powstał port lotniczy Lublin-Świdnik. Lublin jest największym ośrodkiem akademickim po prawej stronie Wisły, oraz jednym z największych w Polsce.

1 lipca 2009 r. obchodzona była 440. rocznica podpisania Unii Lubelskiej. Na głównych uroczystościach w Lublinie pojawili się prezydenci trzech państw: Polski, Litwy oraz Ukrainy. Miasto jest także członkiem Unii Metropolii Polskich. W 2007 roku historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny Lublina został uznany za pomnik historii. Przebiega tędy wiele szlaków turystycznych m.in. Via Regia, Szlak Jagielloński, czy Szlak Chasydzki; w 2012 roku miasto będzie również gospodarzem Europejskiej Konwencji Żonglerskiej.

Ludność Lublina

Pod względem liczby ludności Lublin jest dziewiątym w kolejności z największych miast w Polsce. Mieszka tu 348 567 mieszkańców (31 XII 2011), w tym 188 091 kobiet oraz 160 476 mężczyzn. W 2006 stopa bezrobocia w Lublinie wynosiła 8,9% (dane według GUS).

Dużą grupę niezaliczaną oficjalnie do populacji Lublina stanowią niezameldowani studenci. Według szacunków opracowanych po rekrutacji 2012 liczba studentów kształtuje się na poziomie zbliżonym do 80 tysięcy, a sam Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej kształci ponad 20 tysięcy studentów wszystkich lat.

Rozwój demograficzny miasta

• Wykres liczby ludności Lublina na przestrzeni 4 ostatnich stuleci (podpisy kolumn na wykresie – w tysiącach)

Największą populację Lublin odnotował w 1999 roku – według danych GUS 359 154 mieszkańców.

Lublin jest najludniejszą gminą, gminą o największej gęstości zaludnienia oraz największą terytorialnie gminą miejską województwa lubelskiego.

Gospodarka

Podstrefa Ekonomiczna

Podstrefa Ekonomiczna w Lublinie obejmuje grunty przy al. Witosa w rejonie ul. Doświadczalnej o powierzchni 70,1 ha. Jest obszarem przemysłowym należącym do Specjalnej Strefy Ekonomicznej Euro-Park Mielec i znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie Lubelskiego Węzła Kolejowego, budowanej właśnie obwodnicy Lublina oraz wchodzącego w jej skład fragmentu drogi ekspresowej S12/S17.

Obecnie miasto poszerza ofertę terenów inwestycyjnych poprzez rozciągnięcie obszaru strefy ekonomicznej na dzielnicę Bursaki.

Firmy wchodzące w obszar podstrefy

• Aliplast – producent architektonicznych systemów profili aluminiowych dla budownictwa. Budowa ruszyła w 3 kwartale 2008 r.
• Biomaxima – producent testów diagnostycznych i odczynników dla służby zdrowia. Firma zbudowała na Felinie centrum badawczo-rozwojowe za ponad 3 mln zł. W planach są kolejne inwestycje.
• PZ Cormay – Spółka wytwarzające testy diagnostyczne wykorzystywane w chemii klinicznej i hematologii oraz unikalne w skali światowej analizatory krwi nowej generacji.
• Dobroplast Zambrów – producent stolarki PCV
• EuroCompass – usługi doradcze w zakresie pozyskiwania dotacji z Unii Europejskiej
• Ledrin – producent wyrobów skórzanych
• Ramatti – Fabryka fotelików samochodowych dla dzieci
• R.B.M. Apex – producent grzejników konwektorowych centralnego ogrzewania

Do lubelskiej podstrefy kandyduje szereg firm, m.in.

• Comarch – technologie informatyczne
• SolarEnTech – produkcja ogniw fotowoltaicznych
• Asseco Business Solutions – produkcja oprogramowania dla sektora finansowego

PGE Elektrociepłownia Lublin-Wrotków

Elektrociepłownia Lublin-Wrotków

Lubelska elektrociepłownia znajduje się w dzielnicy Wrotków, i wchodzi w skład grupy kapitałowej PGE (Polskiej Grupy Energetycznej S.A.). Stanowi największe źródło energii elektrycznej i cieplnej na Lubelszczyźnie i posiada największy blok gazowo-parowy w Polsce. Podstawowym paliwem produkcyjnym dla BGP jest gaz ziemny wysokometanowy.

Lublin jest także siedzibą główną firmy PGE-Energia. Skupia ona osiem spółek dystrybucyjnych ze wschodniej i centralnej Polski (Lublin, Rzeszów, Łódź, Białystok, Łódź-teren, Warszawa-teren, Zamość, okręg radomsko-kielecki) oraz Zespół Elektrowni Dolna Odra SA. Kapitał spółki wynosi 7,7 mld zł.

Przemysł

Przemiany gospodarcze początku lat 90. XX wieku sprawiły, że lubelskie przedsiębiorstwa państwowe zaczęły borykać się z problemami finansowymi, likwidacji uległa m.in. Odlewnia Ursus. Ratunkiem dla nich miała być prywatyzacja. Mimo to w większości przypadków problemy spółek nie skończyły się, a wręcz przeciwnie. Dopiero w XXI wieku lubelskie zakłady przemysłowe zaczęły ponownie odbudowywać swoją pozycję, szczególnie w branży motoryzacyjnej.

Produkowane w Lublinie

Intrall Lublin 3

DZT Honker

Ursus 5024

ZX Grand Tiger

Siedziba firmy Lubella

Zakłady Herbapol Lublin

Na kartach historii lubelskiego przemysłu szczególnie wyraźnie zapisała się Fabryka Samochodów Ciężarowych, produkująca popularne samochody marki FSC Żuk oraz FSC Lublin. W latach 90. została ona kupiona przez koreański koncern Daewoo. Kiepska koniunktura na azjatyckich rynkach spowodowała jednak problemy finansowe spółki, co w konsekwencji doprowadziło do upadku zakładów z siedzibą w Lublinie, a większość pracowników została zwolniona. Następnie fabrykę kupiła rosyjska spółka Intrall. Jednakże 15 października 2007 sąd ogłosił upadłość spółki z powodu rosnącego zadłużenia, a blisko 300 pracowników otrzymało wypowiedzenia umów o pracę. W maju 2009 roku spółka DZT Tymińscy zakupiła od syndyka masy upadłościowej Daewoo Motor Polska prawa do produkcji samochodów Honker i Lublin oraz niezbędne do produkcji samochodów oddziały dawnych zakładów DMP.

Produkcji zmodernizowanego następcy dostawczego Lublina o nazwie Pasagon firma DZT Tymińscy podjęła się w roku 2010, po przejęciu linii produkcyjnych dawnej FSC. Nowy samochód dostępny jest w wersjach furgon, podwozie, truck i kombi, został w nim ponadto gruntownie zmieniony przód, są wygodniejsze fotele oraz przekonstruowano jego ramę. Posiada także zmodernizowany silnik Andorii, spełniający normy Euro IV. Docelowo producent zamierza produkować 10 tysięcy samochodów rocznie, także na eksport, a zatrudnienie w fabryce wyniesie 350 osób.

W 2009 roku firma DZT Tymińscy wygrała także przetarg w sprawie przejęcia majątku firmy Honker. Zapłaciła ona za mienie po Daewoo 43 mln zł, a wraz z prawem do samochodu spółka zakupiła również m.in. montażownię, lakiernię, spawalnię, tłocznię i ośrodek badawczo-rozwojowy. W ogłoszeniu o przetargu na zakup praw do produkcji Honkera i majątku po DMP postawiono przyszłemu nabywcy kilka warunków, m.in.: kontynuowanie produkcji Honkera na terenie Polski, w oparciu o przedsiębiorców krajowych; kontynuowanie produkcji samochodów w zakładzie w Lublinie; przejęcie pracowników związanych z produkcją samochodów; realizację umów na dostawy oraz umów gwarancyjnych zawartych z odbiorcami przez dotychczasowego producenta; zapewnienie dostaw części zamiennych i zespołów w ilościach zamawianych przez odbiorców w okresie 10 lat eksploatacji pojazdów; przejęcie materiałów i półfabrykatów do produkcji Honkera i narzędzi do produkcji samochodów. Zakład przygotowuje również specjalistyczny samochód dla kopalni miedzi.

Od listopada 2011 roku z taśm produkcyjnych przy ul. Frezerów, na terenie dawnej Fabryki Samochodów, zaczęły zjeżdżać także najnowsze ciągniki marki Ursus, produkowane przez firmę Ursus S.A., która zainwestowała w uruchomienie ich produkcji około 20 mln zł. Rozpoznawalna marka ciągników z Lublina wzbogaci się w ten sposób o nowoczesny model, charakteryzujący się wysokim zaawansowaniem technicznym, potężnym silnikiem oraz bogatym wyposażeniem. Większość części pochodzi od innych producentów, na miejscu produkowane są kabiny oraz wszystkie elementy plastikowe. W trzecim roku inwestor planuje wytwarzać 5 tys. ciągników rocznie.

Ponadto od 2011 roku Ursus montuje w Lublinie chińskie pick-upy marki ZX Grand Tiger. Umowa z producentem Hebei Zhongxing Automobile Co. Ltd została zawarta na trzy lata, a jej wartość wyniosła 60 mln zł. Grand Tiger spełnia wszystkie przepisy przewidziane dla samochodów ciężarowych, ponieważ Ministerstwo Infrastruktury wydało na pojazd świadectwo homologacji. Jest to pierwsza w Polsce i jedna z pierwszych w Europie homologacji na samochód pochodzący z Chin – aby ją uzyskać samochód musiał przejechać 30 tys. km w różnych warunkach drogowych. Uznaje się to za sukces inżynierów Ursusa, którzy w ciągu 9 miesięcy dostosowali samochód do wymogów Unii Europejskiej. Samochody będą mogły dzięki temu być sprzedawane na rynku polskim oraz innych państw unijnych. Montaż „Wielkich Tygrysów” oraz innych pojazdów produkcji Ursus odbywa się na terenie dawnej FSC, wpisując się tym samym w wieloletnią historię produkcji samochodów w tym mieście. Lubelski pick-up jest tańszy od samochodów tej klasy oferowanych przez innych producentów i docelowo ma sprawdzić się zarówno w gospodarstwie rolnym, jak przedsiębiorstwach usługowych i firmach budowlanych.

W Lublinie swoją siedzibę ma także fabryka maszyn rolniczych Sipma i producent drzwi, firma Pol-Skone. Działają tu ponadto firmy farmaceutyczne (wytwórnia surowic i szczepionek BIOMED oraz Polfa Lublin), chemiczne i spożywcze. Wśród tych ostatnich są m.in. dwie spółki giełdowe – Emperia Holding S.A. i Polmos Lublin S.A. (Stock Polska).

Prężnie działa również wytwórnia makaronów i płatków śniadaniowych Lubella oraz producent słodyczy, firma Solidarność. W Lublinie działa też producent preparatów ziołowych, Herbapol, jeden z największych browarów w Polsce, Perła, filia Indykpolu (były Lubdrob SA), oddział POCh Polskie Odczynniki Chemiczne, a także Zakłady Tytoniowe w Lublinie.

Pomimo takiej ilości zakładów produkcyjnych, do największych pracodawców w mieście należą Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, który zatrudnia około 1900 nauczycieli akademickich oraz 1600 nienauczycieli (pracownicy biblioteczni, inżynieryjno-techniczni, administracja, obsługa) oraz Uniwersytet Medyczny, zatrudniający w sumie 7055 pracowników.

Handel i usługi

Główna ulica handlowa Lublina – Krakowskie Przedmieście

Centrum Handlowe Lublin Plaza

Główną ulicą handlową Lublina jest Krakowskie Przedmieście. W latach 90. XX wieku powstało tam wiele butików i ekskluzywnych sklepów. Znajduje się tam również wiele sieciowych restauracji oraz restauracji typu fast food. Śródmieście i Stare Miasto to miejsca spotkań lublinian w licznych kawiarniach, barach kawowych, restauracjach i pubach. W centrum miasta znajduje się centrum handlowo-rozrywkowe z kinem i centrum rozrywki. Poza Śródmieściem funkcjonuje kilka centrów handlowych.

W Lublinie działają sklepy największych sieci polskich i zagranicznych. Znajduje się tu 19 centrów handlowych (3 dalsze są w budowie, w tym IKEA i Ilumina Park), 34 hipermarkety czy supermarkety spożywcze lub budowlane (dalszych 15 w budowie) i podobna liczba sklepów elektronicznych, perfumerii i drogerii. Jest tu ulokowany także duży sklep sportowy Decathlon.

Gray Office Park i biurowce przy ul. Zana

Ważnym punktem w mieście jest także ulica Zana – jedna z dużych arterii komunikacyjnych Lublina, w dzielnicy LSM (dzielnica administracyjna Rury). Znajduje się tu wiele sklepów, siedzib przedsiębiorstw i instytucji, między innymi gmach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, banki, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe, hipermarkety E.Leclerc, Media Markt, Komfort. Dynamiczny rozwój tej części miasta rozpoczął się w latach 90. XX wieku, powstają tu najnowocześniejsze budynki.

Największym i najnowocześniejszym biurowcem w Lublinie jest Gray Office Park, budowany przy ulicy Zana w latach 2008–2010. Mierzy 55 m wysokości, a jego powierzchnia całkowita liczy 21 tys. m². W skład kompleksu Gray Office Park wchodzą także 3 inne budynki o charakterze biurowo-konferencyjnym. Ponadto firma Transhurt planuje wznieść prawie 70 metrowy biurowiec w okolicy Centrum Handlowego Olimp przy Alei Spółdzielczości Pracy. Prace mają się rozpocząć w 2012 roku.

Grand Hotel Lublinianka, jeden z czterech czterogwiazdkowych hoteli w mieście

Hotele w Lublinie

W Lublinie funkcjonuje jeden hotel 5-gwiazdkowy, trzynaście hoteli 4- i 3-gwiazdkowych, dwa 2-gwiazdkowe, a także kilka dworów i zajazdów. Noclegi oferują także akademiki i osoby prywatne.

Pokoje gościnne

• Hostel Lublin
• Pokoje Lublin

Hotel Europa

Inwestycje zagraniczne

Najwięcej zainwestowali w Lublinie Niemcy (w handel i technikę sanitarną) i Amerykanie (w żywność, handel i nowe technologie). Francuzi są obecni w branży spożywczej i turystycznej. Wyłącznie handlem zainteresowani są Brytyjczycy. Holendrzy inwestują w przemysł farmaceutyczny i turystyczny, Czesi w chemiczny. Belgijskie inwestycje ukierunkowane są na budownictwo, włoskie zaś na przemysł maszynowy. Rosjanie są zainteresowani przemysłem samochodowym. W mieście obecni są także Szwedzi, Norwegowie i Duńczycy.

Międzynarodowe Targi Lubelskie

Lublin jest znanym miastem wystawienniczym. Od lat organizowane są tu liczne imprezy targowe, szczególnie popularne ze względu na bliskie sąsiedztwo wschodniej granicy. W nowoczesnej hali wystawienniczej w Parku Ludowym odbywają się m.in. targi samochodowe, turystyczne, edukacyjne, ślubne i budowlane. W lipcu 2010 roku udziały w spółce nabyły Międzynarodowe Targi Poznańskie. Dzięki nabytym w ten sposób funduszom oraz środkom unijnym w Lublinie mają powstać nowe hale wystawiennicze.

Transport

Transport drogowy

Przez Lublin przebiegają trzy ważne drogi krajowe i międzynarodowe:

• S12E373 z Piotrkowa Trybunalskiego do Chełma i granicy z Ukrainą w Dorohusku,
• S17E372 z Warszawy do Zamościa i granicy z Ukrainą w Hrebennem i do Kijowa,
• S19 z Białegostoku do Rzeszowa.

W mieście zaczynają się drogi:

• droga krajowa nr 82 do Włodawy,
• droga wojewódzka nr 809 do Przytoczna,
• droga wojewódzka nr 822 do Świdnika,
• droga wojewódzka nr 830 do Nałęczowa,
• droga wojewódzka nr 835 do Biłgoraja i Przeworska.

Obwodnica

Fragment obwodnicy Piask będącej przedłużeniem obwodnicy Lublina i drogi ekspresowej S17

Północno - wschodnią obwodnicę miasta (z Konopnicy do osiedla Felin) stanowi odcinek dróg ekspresowych S12, S17, S19.

Komunikacja miejska

Trolejbus z logo promocyjnym miasta przejeżdżający przez plac Łokietka

Autobus MPK linii 39

Komunikację miejską w Lublinie na zlecenie Zarządu Transportu Miejskiego obsługuje komunalne Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne Lublin Sp. z o.o. oraz prywatni przewoźnicy zrzeszeni w Autobusowym Konsorcjum Lubelskim, a także firma IREX. Władze miasta stawiają na rozwój ekologicznej i oszczędnej trakcji trolejbusowej.^{[potrzebne źródło]} Lublin jest jednym z 3 miast w Polsce (obok Gdyni i Tychów), w których jeżdżą trolejbusy. Dzielnice Lublina łączy osiem linii trolejbusowych oraz jedna linia okresowa. 17 grudnia 2007 do użytku oddana została najnowsza trasa, w ciągu ulic: Roztocze, Orkana, Armii Krajowej, Bohaterów Monte Cassino, Wileńskiej do Głębokiej.

W najbliższych latach istniejąca trakcja ma zostać zmodernizowana, oprócz tego spodziewane jest przedłużenie istniejących tras: z terenów Lubelskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Czuby, a także z Abramowic do Dominowa i z Majdanka do Felina. Ratusz ogłosił także przetarg na przygotowanie projektu budowy nowej zajezdni trolejbusowej przy ul. Grygowej, zaś przy ul. Zemborzyckiej ma powstać plac postojowy. Nowa zajezdnia dla trolejbusów, mieści 100 trolejbusów i jest miejscem pracy dla 450 osób.

W Lublinie istnieje też ok. 45 linii autobusowych zwykłych, 3 linie autobusowe nocne oraz 2 linie autobusowe sezonowe. Nośnikiem biletów okresowych w Lublinie jest Karta Biletu Elektronicznego – Lublin.

Międzymiastowa komunikacja autobusowa

Lublin jest ważnym węzłem komunikacji autobusowej. Posiada dwa dworce autobusowe: Dworzec Główny na Podzamczu (w centrum miasta) oraz Dworzec Południowy (obok Dworca Głównego PKP). Zdecydowana większość autobusów odjeżdża z Dworca Głównego – dworzec południowy utrzymuje jedynie połączenia do Świdnika, Bychawy, Biłgoraja oraz mniejszych miast w południowej części województwa lubelskiego. Połączenia autobusowe obsługiwane są przez PKS, Transped oraz firmy prywatne.

Transport kolejowy

Zabytkowy dworzec główny PKP w Lublinie z 1877 roku

Lublin jest ważnym węzłem kolejowym. Przez miasto przebiega linia kolejowa łącząca Warszawę z granicą państwa w Dorohusku, a dalej z Kijowem. Dwie inne linie wybiegają z Lublina w kierunkach: południowym (m.in. do Kraśnika i dalej – Przeworska) oraz północnym (do Łukowa – obecnie ruch pasażerski wstrzymany na odcinku Lubartów-Łuków). W 2012 wybudowany został tor łączący stację PKP Lublin z Portem Lotniczym Lublin.

Miasto posiada bezpośrednie połączenia kolejowe ze stolicą i większością większych miast w kraju (Kraków, Katowice, Wrocław, Łódź, Radom, Kielce, Poznań, Bydgoszcz, Szczecin, Gdańsk i inne), a także Berlinem, Kijowem i Odessą.

W granicach administracyjnych miasta znajduje się sześć stacji kolejowych: Lublin, Lublin Północ, Lublin Zemborzyce, Lublin Zadębie, Lublin Ponikwoda, Rudnik Przystanek, a także stacja towarowa Lublin Tatary. Dodatkowo istnieje nieużywany przystanek kolejowy: Lublin Zalew. W zachodniej części miasta, na jego granicy funkcjonuje przystanek kolejowy Stasin Polny. W planach jest budowa stacji Lublin Zachodni zlokalizowanej w dzielnicy Czuby (na linii do Warszawy). Stacja węzłowa w Lublinie, znajdująca się przy placu Dworcowym, jest dworcem o największej liczbie odprawionych pasażerów we wschodniej Polsce. Zabytkowy dworzec, przez wieluSzablon:Kogo uważany za ścisłą czołówkę Polski jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny, wybudowany został w roku 1877. Do dzisiejszego stanu doprowadził go 10-letni remont.

Lubelska Kolej Metropolitalna

EN57AL-3010 jako pociąg z Lublina do Świdnika Portu Lotniczego na stacji końcowej Lublin Swidnik Airport

Miasto Lublin we współpracy z Samorządem Województwa Lubelskiego chce utworzyć Lubelską Kolej Metropolitalną. W 2010 roku opracowano wstępną koncepcję kolei aglomeracyjnej, zaś sam projekt wpisuje się do Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020. Według wstępnych wyliczeń całe przedsięwzięcie ma kosztować 200 mln zł. LKM ma skomunikować pod lubelskie miejscowości z centrum Lublina i Portem Lotniczym Świdnik. Inwestycja zakłada lepsze zorganizowanie komunikacyjne dzięki połączeniu kolei z transportem miejskim. W tym celu planowane jest stworzenie Zintegrowanego Centrum Komunikacyjnego zlokalizowanego w okolicach Dworca Głównego.

Projekt przewiduje utworzenie dwóch linii:

• Pierwszej, z Kraśnika przez Lublin do Lubartowa, przy czym planowana jest elektryfikacja szlaku i dobudowa drugiego toru na odcinku Kraśnik – Lublin Zemborzyce i Lublin Północ – Lubartów, a także rewitalizacja stacji Lublin Zalew. Ponadto w samym Lubartowie przewidziana jest budowa dwóch przystanków położonych w pobliżu centrum miasta.
• Druga linia biegnąca od Nałęczowa do Portu Lotniczego Lublin. W przeciwieństwie do pierwszej inwestycji, prace związane z tą linią (m.in. budowa stacji Lublin Zachód) będą prowadzone w ramach modernizacji linii kolejowej nr. 7 z Warszawy do Lublina przewidzianej na lata 2016-2020.

Projekt LKM zakłada wprowadzenie wspólnego miejskiego biletu dla autobusów, trolejbusów i pociągów. Przedsięwzięcie ma być współfinansowane ze środków unijnych.

Transport lotniczy

Port lotniczy Lublin

Port lotniczy Lublin

Port lotniczy Lublin zlokalizowany jest w Świdniku, około 10 km od centrum Lublina. Lotnisko zajmuje 250 ha, a pas startowy ma 2,5 km długości; jest ono skomunikowane szynobusem z Dworcem PKP Lublin.

Lotnisko Lublin-Radawiec

Około 12 km na południowy zachód od miasta leży lotnisko Lublin-Radawiec w Radawcu Dużym.

Lądowiska

W 1999 roku otwarto sanitarne lądowisko przy Al. Kraśnickiej, a w 2013 przy ul. Grenadierów również sanitarne lądowisko Lublin-SPZOZ MSW.

Siedziba Telekomunikacji Polskiej (po lewej) i call center Orange (po prawej) na Czechowie

Nowe technologie

Wydziały z kierunkami informatycznymi na wyższych uczelniach

• Politechnika Lubelska: Wydział Elektrotechniki i Informatyki
• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II: Wydział Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu
• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej: Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki
• Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji
• Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji: Wydziału Transportu i Informatyki, Wydział Ekonomii

Technologie Społeczeństwa Informacyjnego

• Lubelskie Centrum Transferu Technologii (LCTT)
• Instytut Matematyki i Informatyki KUL: Katedra Technologii Społeczeństwa Informacyjnego
• Lubelska Fundacja Rozwoju

Telekomunikacja i technika

Lublin ma swój duży udział w telekomunikacji. To w Lublinie przez pracowników naukowych UMCS pod koniec lat 70. XX wieku został zaprojektowany i stworzony pierwszy w Polsce kabel światłowodowy. Jedynym instytutem naukowym jest tu Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej: Zakład Technologii Światłowodów. Producentem sprzętu telekomunikacyjnego jest TP S.A. Ośrodek Techniki Optotelekomunikacyjnej. Jest tu w dziedzinie techniki Instytut Zastosowań Techniki Sp. z o.o.

Odnawialne źródła energii

• Energia słoneczna

Firma SolarEnTech we współpracy z naukowcami z Politechniki Lubelskiej planuje w najbliższym czasie utworzenie w Lublinie pierwszej w Polsce fabryki baterii słonecznych. Moduły będą wytwarzane z krzemu. Docelowo zatrudnienie ma znaleźć ok. 350 specjalistów.

Lubelski Park Naukowo-Technologiczny

Centrum naukowo-badawcze, będące miejscem spotkań dla instytucji naukowych z przedsiębiorstwami. W Projekt ten włączyły się wszystkie lubelskie uczelnie wyższe, samorząd miasta i województwa. Celem są wspólne inwestycje w innowacyjne technologie. Budowa ruszyła w 2003 r. Obecnie do użytku oddany został jeden budynek. Budowa została zakończona w 2012 r.

Bezpieczeństwo publiczne

Wojewódzki Szpital Specjalistyczny

W Lublinie znajduje się centrum powiadamiania ratunkowego, które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999.

Szpitale publiczne

• Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli (ul. Jaczewskiego)
• Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 (ul. Staszica)
• Uniwersytecki Szpital Dziecięcy (ul. Gębali)
• Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 4 (ul. Jaczewskiego)
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego (al. Kraśnicka)
• 1. Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką (al. Racławickie)
• Samodzielny Publiczny Szpital Wojewódzki im. Jana Bożego (ul. Biernackiego)
• Okręgowy Szpital Kolejowy (ul. Kruczkowskiego)
• Szpital MSW (ul. Grenadierów)
• Szpital Neuropsychiatryczny im. Prof. M. Kaczyńskiego (ul. Abramowicka)

Edukacja

Wręczenie krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski s. prof. Zofii Zdybickiej. KUL, 19 października 2008

Pierwsza szkoła wyższa w Lublinie powstała już w XVII wieku. Było nią założone przy klasztorze ojców dominikanów i istniejące w latach 1644-1686 Studium generale, mające prawo nadawania stopni lektora oraz bakałarza filozofii i teologii (w dzisiejszej terminologii: magister i doktor). Pierwszym rektorem (regensem) był świątobliwy o. Paweł Ruszel OP.

Pierwszą uczelnią założoną w XX wieku (1918) był Katolicki Uniwersytet Lubelski. Uruchomienie tej uczelni przez ks. Idziego Radziszewskiego spowodowało ożywienie niewielkiego miasta, napływ wybitnych naukowców (głównie ze Lwowa i Krakowa) i studentów. Kilka lat temu powróciły one do dawnych właścicieli, a zakłady dydaktyczne przeniesiono do nowo wybudowanych budynków przy ul. Jaczewskiego i ul. Chodźki.

Życie akademickie jeszcze dynamiczniej zaczęło rozwijać się po II wojnie światowej, gdy – jako przeciwwaga dla katolickiej uczelni – w 1944 powołany został do istnienia Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. To właśnie z tej uczelni państwowej wyodrębniły się później kolejne lubelskie szkoły wyższe (Uniwersytet Medyczny i Uniwersytet Przyrodniczy).

Lata 90. XX wieku przyniosły bardzo dynamiczny rozwój uczelni prywatnych. Władze Lublina i województwa lubelskiego mają w planach powołanie Akademii Muzycznej w Lublinie.

Uczelnie

Publiczne

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
• Uniwersytet Medyczny w Lublinie
• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
• Politechnika Lubelska

• 

  Pomnik Marii Curie-Skłodowskiej w miasteczku uniwersyteckim UMCS

• 

  Budynek Wydziału Informatyki UMCS

• 

  UMCS i Uniwersytet Przyrodniczy

• 

  Centrum Kongresowe Uniwersytetu Przyrodniczego

• 

  Rektorat Politechniki Lubelskiej

• 

  Politechnika Lubelska – Wydział Budownictwa i Architektury

Niepubliczne

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (uczelnia prywatna na prawach uczelni państwowej)
• Lubelska Szkoła Wyższa im. Króla Władysława Jagiełły
• Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji
• Wyższa Szkoła Nauk Społecznych
• Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji
• Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola
• Filia Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi
• Filia Wyższej Szkoły Dziennikarskiej im. Melchiora Wańkowicza w Warszawie

• 

  Wizyta Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Lublinie. KUL, inauguracja roku akademickiego 2008/09

• 

  KUL, Collegium Jana Pawła II

• 

  Budynek WSEI, widok od ul. Mełgiewskiej

• 

  Budynek WSPiA od ul. Związkowej

• 

  Aula WSPiA w Lublinie

Nieistniejące

• Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Alojzego Szubartowskiego

Edukacja na niższych szczeblach

• 43 technika
• 36 liceów ogólnokształcących
• 17 liceów profilowanych
• 5 szkół artystycznych
• 20 szkół zawodowych
• 16 szkół specjalnych
• 46 szkół dla dorosłych
• 21 szkół policealnych
• 60 szkół społecznych i prywatnych
• 26 gimnazjów
• 54 szkoły podstawowe
• 73 przedszkola

• 

  Dawna Szkoła Handlowa, obecnie LO im. Vetterów przy ul. Bernardyńskiej 14 w Lublinie.

• 

  Gimnazjum nr 3 w Lublinie.

• 

  Szkoła Podstawowa nr 30 przy ul. Nałkowskich.

• 

  Międzynarodowa Szkoła Podstawowa „Paderewski”

Kultura

Billboard na budynku ratusza, promujący starania Lublina o tytuł ESK 2016

Europejska Stolica Kultury

Do czerwca 2011 roku Lublin walczył o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. O staraniach informował m.in. portal internetowy www.lublin2016.eu, prowadzony przez Urząd Miasta Lublin i Stowarzyszenie Homo Faber. 13 października 2010 r. Komisja Selekcyjna, działająca pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ogłosiła, że Lublin wraz z Warszawą, Katowicami, Gdańskiem i Wrocławiem znalazł się na tzw. krótkiej liście. Mimo dużych szans dawanych Lublinowi, 21 czerwca 2011 roku Komisja wybrała Wrocław.

Kabaret PoMimochodem w Centrum Kultury

Centrum Kultury

Centrum Kultury to jedna z największych samorządowych instytucji kulturalno-edukacyjnych Lublina. Swoją siedzibę ma w późnobarokowym kompleksie poklasztornym ss. Wizytek, zlokalizowanym w samym centrum miasta.

Organizator, m.in. Międzynarodowego Festiwalu „Konfrontacje Teatralne”, Międzynarodowych Spotkań Teatrów Tańca oraz lubelskich edycji imprez filmowych: „Euroshorts”, „Jutro Filmu”. Bierze czynny udział w animacji życia kulturalnego miasta. Organizuje koncerty, spektakle teatralne oraz cykliczne spotkania i wykłady z zaproszonymi gośćmi oraz zajęcia warsztatowe dla dzieci i młodzieży.

W Centrum działa m.in. Zespół Pieśni i Tańca „Lublin”, Galeria Biała, Ośrodek Sztuki Performance, Teatr Provisorium, Kompania Teatr, Kinoteatr Projekt, Lubelski Teatr Tańca, Studium Kultury, Pracownia Słowa, Społeczne Ognisko Baletowe. Centrum Kultury jest także wydawcą Lubelskiego Informatora Kulturalnego ZOOM, który prezentuje wszystkie najważniejsze imprezy kulturalne i rozrywkowe w mieście.

W budynku mieści się również: Kawiarnia Artystyczna „Hades” i Klub-Kawiarnia „Centrala”.

W 2009 roku Ośrodek Animacji Kultury, który stanowił jeden z działów Centrum Kultury w Lublinie, został przekształcony w filię Centrum Kultury – Warsztaty Kultury – z osobną siedzibą przy ul. Popiełuszki.

Warsztaty Kultury

Warsztaty Kultury jest to instytucja kultury powstała jako Filia Centrum Kultury w Lublinie w 2009 roku, której siedziba znajdowała się przy ulicy Popiełuszki 5, w postindustrialnym budynku, w którym przez wiele lat znajdowały się Warsztaty Szkolne Zespołu Szkół Samochodowych im. Stanisława Syroczyńskiego. 19 stycznia 2012 roku podczas Sesji Rady Miasta podjęta została decyzja o podziale Centrum Kultury w Lublinie i wydzieleniu Warsztatów Kultury jako samodzielnej instytucji oraz o przeniesieniu siedziby na teren Starego Miasta, do kamienicy przy ul. Grodzkiej 5a.

Warsztaty Kultury zajmują się organizowaniem wydarzeń kulturalnych w przestrzeni miejskiej (m.in. Noc Kultury, Jarmark Jagielloński, Carnaval Sztuk-Mistrzów, Inne Brzmienia Art'n'Music Festival), kształceniem animatorów i managerów kultury (Inkubator Animacji Kultury, Wolontariusz Kultury), edukacją kulturalną, a także działaniami na rzecz międzynarodowej współpracy kulturalnej – głównie z krajami Partnerstwa Wschodniego. Ważnym część działań stanowi także promowanie nowych zjawisk kulturalnych wśród mieszkańców Lublina.

Centrum Spotkania Kultur

Centrum Spotkania Kultur jest nowopowstającą instytucją kultury w Lublinie. Obecnie CSK jest priorytetową inwestycją kulturalną w Lublinie, a jej założenia programowe opracowuje związany z Teatrem NN Tomasz Pietrasiewicz. W tej nowoczesnej instytucji kultury pozostaną sale Teatru Muzycznego i Filharmonii Lubelskiej, ale powstanie także nowa sala teatralna na 1000 miejsc. Ponadto w gmachu znajdą się sale seminaryjne, konferencyjne, galeria sztuki, multimedialna biblioteka, sale klubowe oraz restauracje, natomiast na dachu znajdą się zielone ogrody.

Korowód studentów WSPiA podczas Dni Kultury Studenckiej 2008

Akademickie Centrum Kultury

Powstałe w 1965 roku Akademickie Centrum Kultury UMCS „Chatka Żaka” to drugi co do wielkości ośrodek kulturalny w Lublinie. Centrum jest organizatorem wielu imprez kulturalnych, koncertów, spotkań z artystami, przeglądów filmowych i teatralnych, m.in. Festiwalu Kultury Alternatywnej ZDAERZENIA i Międzynarodowych Dni Filmu Dokumentalnego „Rozstaje Europy”. Dzięki zespołowi Orkiestra św. Mikołaja i wydawanemu przez niego periodykowi Gadki z Chatki, jest także silnym ośrodkiem muzyki folkowej w Polsce.

Wojewódzki Ośrodek Kultury

Instytucja, która animuje kulturę w całym regionie lubelskim. Zwraca szczególną uwagę na kulturę ludową Lubelszczyzny. Jest miejscem prób chóru chłopięcego Słowiki Lubelskie prowadzonego przez Bronisława Mikitę. Organizuje m.in. Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym. Do zakresu działania Ośrodka należy animacja kulturalna, wspieranie amatorskiej twórczości artystycznej oraz promocja wartościowych dokonań i inicjatyw kulturalnych, a także ochrona tradycji i dziedzictwa kulturowego. Lubelski WOK jest miejscem współdziałania i wymiany doświadczeń animatorów, menadżerów kultury, przedstawicieli różnych dziedzin kultury, nauki i oświaty.

Europejska Fundacja Kultury Miejskiej

Europejska Fundacja Kultury Miejskiej jest fundacją działającą w obszarze przestrzeni publicznej w zakresie działań społeczno-kulturalnych. Celem Fundacji jest wspieranie rozwoju oraz popularyzowanie kultury i sztuki, a w szczególności: integracja środowiska młodych artystów, edukacja i wychowanie artystyczne i kulturalne, rozwój wspólnot lokalnych oraz działanie na rzecz integracji europejskiej. (Zobacz Statut EFKM). W dniach 27-29 czerwca 2008 odbył się Lubelski Festiwal Graffiti – pierwsze tego typu wydarzenie artystyczne w mieście. Brało w nim udział około czterdziestu zaproszonych artystów z całej Europy, prezentujących najwyższy poziom malarski. Efektem ich pracy jest kilkudziesięciometrowe graffiti zainspirowane XV-wiecznymi freskami z Kaplicy Świętej Trójcy na Zamku Lubelskim.

Noc Kultury

W czasie jej trwania można bezpłatnie uczestniczyć w przygotowanych na tę noc spektaklach teatralnych, koncertach muzyki poważnej, rozrywkowej, gospel czy folku i szantów, wystawach, projekcjach filmów, happeningach ulicznych, wejść do każdej instytucji kulturalnej w mieście, od muzeów czy bibliotek aż do podziemnych korytarzy czy szczytu wieży katedralnej. Całą noc można też uczestniczyć imprezach młodzieżowych w klubach z całego miasta.

• 

  Noc Kultury 2007, lubelski zespół Belriguardo.

• 

  Jeżdżąca wystawa, Noc Kultury 2007.

• 

  Noc Kultury 2009, koncert Gospel na placu po Farze.

• 

  Noc Kultury 2009, koncert reggae lubelsko-świdnickiego zespołu Comeyah.

• 

  Logo Nocy Kultury.

Galerie

Kiermasz na Starym Mieście

• Galeria Biała
• Galeria Gardzienice
• Galerie Biura Wystaw Artystycznych: Labirynt i Grodzka
• Galeria KONT
• Galeria Pod Podłogą
• Labirynt 2 BWA
• Andzelm Gallery Galeria Sztuki Współczesnej
• Galeria Wirydarz
• Galeria Niebieska
• Galeria Zajezdnia

Muzea

• Muzeum Wsi Lubelskiej – zabytki architektury drewnianej, murowanej i zbiory etnograficzne z rejonu dawnego województwa lubelskiego.
• Muzeum Lubelskie na Zamku – arcydzieła malarstwa, rekwizyty dotyczące kultury ludowej regionu, wystawy czasowe.
• Muzeum Historii Miasta Lublina w Bramie Krakowskiej – wystawy dotyczące historii Lublina.
• Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” w dawnym areszcie śledczym Gestapo.
• Dworek Wincentego Pola – wystawy dotyczące poety i jego zainteresowań, m.in. geografii.
• Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza – zbiory dotyczące pisarza i innych twórców związanych z Lubelszczyzną.
• Izba Pamięci Drukarstwa Polskiego.
• Izba Pamięci Żydów Lublina w synagodze Chewra Nosim.
• Muzeum Archidiecezjalne Sztuki Religijnej.
• Muzeum Cefarmu – wystawy dotyczące farmacji.
• Państwowe Muzeum na Majdanku
• Muzeum UMCS.

• 

  Iluminacja Zamku w Lublinie – Muzeum Lubelskie.

• 

  Muzeum Historii – Dzwony Miasta Lublina – mieszczące się w Bramie Krakowskiej.

• 

  Europejskie Dni Dziedzictwa 2008, synagoga Jeszywas Chachmej.

• 

  Wnętrze sali modlitewnej w Chewra Nosim – synagodze-muzeum.

• 

  Muzeum Wsi Lubelskiej – kościół z Matczyna.

• 

  Cerkiew greckokatolicka z Tarnoszyna z dzwonnicą, Muzeum Wsi Lubelskiej.

Teatry

Teatr im. Juliusza Osterwy

Teatr Lalki i Aktora i kościół Dominikanów

W Lublinie funkcjonuje wiele teatrów, w tym jedyna scena operowo-operetkowa po prawej stronie Wisły – Teatr Muzyczny. Festiwale Teatralne w Lublinie oraz Teatry w Lublinie są nieodłącznym elementem życia kulturalnego miasta. Lublin jest największym ośrodkiem naukowo-kulturalnym po wschodniej stronie Wisły, co przekłada się na liczne imprezy kulturalne organizowane przez społeczność studencką, a także imprezy organizowane przez władze samorządowe, w tym te związane z kandydowaniem do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury 2016.

• Teatr im. Juliusza Osterwy
• Teatr Lalki i Aktora im. Hansa Christiana Andersena
• Teatr Muzyczny
• Lubelski Teatr Tańca
• Teatr Maat Projekt Tomasza Bazana
• Teatr Kameralny
• Teatr Pantomimy
• Teatr Stary
• Centrum Projekt Pracovnia Maat
• Teatr Widzenie
• Teatr Provisorium
• Teatr Enigmatic KUL
• Teatr Magnoliowa
• Teatr ITP

Festiwale

Prezydent Bronisław Komorowski podczas otwarcia Teatru Starego w 2012 r.

Arena Lublin podczas XI Lubelskiego Festiwalu Nauki.

• Carnaval Sztuk-Mistrzów
• Noc Kultury
• Jarmark Jagielloński
• Festiwal Fantastyki Falkon
• Open City
• Planeta Lublin
• Lubelski Festiwal Teatrów Młozieżowych Zwierciadła
• Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Konfrontacje" organizowany przez Centrum Kultury
• Międzynarodowe Lubelskie Spotkania Teatrów Tańca organizowane przez Centrum Kultury
• Międzynarodowe Dni Filmu Dokumentalnego "Rozstaje Europy" organizowane przez Akademickie Centrum Kultury
• Festiwal Kultury Alternatywnej "ZdaErzenia" organizowany przez Akademickie Centrum Kultury
• Festiwal „Prowokacje”
• Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne im. Ignacego Wachowiaka organizowane przez Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej
• Studencki Ogólnopolski Festiwal Teatralny Kontestacje
• Festiwal Kultury Alternatywnej SPRZECIW!
• Festiwal Inne Brzmienia, organizowany w ramach cyklu festiwali "Wschód Kultury" razem z miastami Rzeszów i Białystok
• Międzynarodowy Festiwal Muzyki Ludowej "Mikołajki Folkowe" organizowany przez Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
• Festiwal Teatralny "SĄSIEDZI" organizowany przez Centrum Kultury
• Międzynrodowy Festiwal Lubelskie Wieczory Organowe
• Festiwal Filmów Latynoamerykańskich

• 

  Lubelski Festiwal Graffitti.

• 

  Słowo daję – opowieści, baśnie, legendy – Festiwal Opowiadaczy 2008.

• 

  Koncert Lubelskiej Federacji Bardów.

• 

  Koncert zespołu folklorystycznego podczas Jarmarku Jagiellońskiego.

• 

  Klasztor Wizytek obecnie siedziba Lubelskiego Centrum Kultury.

Filharmonie

Koncert w Filharmonii Lubelskiej.

• Filharmonia Lubelska im. H. Wieniawskiego w Lublinie
• Lubelska Orkiestra Kameralna
• Sale Koncertowa w Szkole Muzycznej im. Karola Lipińskiego (organizator m.in. międzynarodowych konkursów skrzypcowych)

Chóry

Wiesław Ochman i Chór Uniwersytetu Medycznego.

Męski Zespół Wokalny „KAIROS”

• Chór „Kasjopea” przy Szkole Podstawowej nr 6 im. Romualda Traugutta
• Chór „La Musica” przy Gimnazjum nr 16 im. Fryderyka Chopina
• Chór „Akademos” przy Prywatnym Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym im. Ignacego Jana Paderewskiego
• Chór „Ergo Cantemus” przy II Liceum Ogólnokształcącym im. Hetmana Jana Zamoyskiego
• Chór „Amabile” przy Zespole Szkół nr 1 im. W. Grabskiego
• Chór „Kantylena” przy III Liceum Ogólnokształcącym im. Unii Lubelskiej
• Chór „Copernicus” przy IX Liceum Ogólnokształcącym im. Mikołaja Kopernika
• Chór Chłopięcy „Słowiki Lubelskie” Wojewódzkiego Ośrodka Kultury
• Chór Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
• Chór Akademicki Politechniki Lubelskiej
• Chór Akademicki UMCS im. Jadwigi Czerwińskiej
• Chór Akademicki Uniwersytetu Przyrodniczego
• Chór Uniwersytetu Medycznego
• Chór Salezjańskiego Liceum Muzycznego
• Chór Archikatedry Lubelskiej
• dwa chóry gospel: Gospeople i GOSPEL RAIN
• Chór Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola Lipińskiego w Lublinie
• Chór Duszpasterstwa Akademickiego KUL
• Zespół Wokalny „Sine Nomine” Młodzieżowego Domu Kultury „Pod Akacją”
• Męski Zespół Wokalny „KAIROS”
• Chór „Montessorianie” przy Szkole Podstawowej nr 27 im. Marii Montessori
• Chór „Kamerton” przy Szkole Podstawowej nr 24 im. Partyzantów Lubelszczyzny

Opera

Funkcje teatru operowego od ponad 60 lat wypełnia Teatr Muzyczny w Lublinie, grający opery, operetki, musicale i balety. Od ponad 40 lat trwa budowa gmachu opery przy al. Racławickich. (Teatr w budowie). Budynek, w którym oprócz opery ma znajdować się galeria sztuki, ma być nowym symbolem Lublina i ma nosić nazwę Centrum Spotkania Kultur. Wraz z planowanym oddaniem gmachu do użytku w 2010 roku w miejsce Teatru Muzycznego w Lublinie ma zostać powołana Opera Lubelska.

Kultura alternatywna

Brama Grodzka – siedziba Teatru NN

Rozwój kultury alternatywnej w Lublinie jest bardzo dynamiczny. Lata 70. XX wieku przyniosły takie projekty alternatywne jak chociażby Teatr Gong 2, czy Scena Plastyczna KUL i poetycka Grupa Samsara. W Lublinie powstał także Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN – prężnie działająca instytucja kulturalna, która w swoich projektach bardzo często odnosi się do historii miasta związanej z koegzystencją trzech kultur. W Lublinie rozwija się także sztuka performance. Ważnym elementem teatru alternatywnego jest Teatr Provisorium i Ośrodek Praktyk Teatralnych Gardzienice w Lublinie, finansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W mieście działają również „Warsztaty Kultury”, oraz „Przestrzeń działań twórczych TEKTURA”, odbywa się również Festiwal Open City. W Lublinie coraz częściej powstają squaty, środowiska artystyczne stają się coraz bardziej widoczne.

Kina

• Bajka
• Grażyna
• Studyjne – Chatka Żaka
• ABC
• Cinema City Lublin Plaza – 8 sal
• Cinema City Atrium Felicity - 9 sal
• Medyk
• Multikino Galeria Olimp – 8 sal

Kabarety

Michał Wójcik i Marcin Wójcik z lubelskiego Kabaretu Ani Mru-Mru.

• Kabaret Ani Mru-Mru
• Kabaret Mimika
• Kabaret Smile
• Kabaret PoMimochodem

Ambasadorzy Kultury Miasta Lublin

• Tadeusz Wacław Budynkiewicz – ur. w Lublinie, drukarz – zecer, twórca ekslibrisów typograficznych, zasłużony działacz kultury;
• Elżbieta Cichla-Czarniawska – polska poetka i powieściopisarka, absolwentka KUL, pracownik Biblioteki im. H. Łopacińskiego w Lublinie;
• Krzysztof Cugowski – wokalista Budki Suflera, senator VI kadencji;
• Ewa Dados – dziennikarka Radio Lublin, pomysłodawczyni akcji „Pomóż Dzieciom Przetrwać Zimę”, zdobywczyni nagrody srebrnej Nike w 2002;
• Krzesimir Dębski – polski kompozytor, m.in. muzyki filmowej, skrzypek jazzowy i dyrygent. Lider zespołu jazzowego String Connection, bierze udział w organizacji lubelskiego Festiwalu Teatrów Europy Środkowej „SPOTKANIA”;
• Rita Gombrowicz – Honorowa Obywatelka Miasta Lublin, propagatorka literatury Witolda Gombrowicza;
• Julia Hartwig – polska pisarka i poetka, urodzona i wychowana w Lublinie, siostra fotografa Edwarda Hartwiga;
• Jerzy Janiszewski – dziennikarz muzyczny, prezenter radiowy, Program III i Radio Lublin;
• Janusz Józefowicz – choreograf, aktor, scenarzysta i reżyser;
• Urszula Kasprzak – urodzona w Lublinie, wokalistka rockowa, znana jako Urszula;
• Andrzej Kot – ur.w Lublinie, grafik, kaligraf, zecer, typograf, ilustrator książek;
• Jarosław Koziara – lubelski artysta-grafik, twórca scenografii Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy oraz okładek płyt zespołu Voo Voo;
• Beata Kozidrak – urodzona w Lublinie, piosenkarka, wokalistka zespołu Bajm;
• Ireneusz Krosny – polski aktor, mim, specjalizujący się w pantomimie komicznej;
• Bohdan Łazuka – urodzony w Lublinie, aktor filmowy i teatralny oraz piosenkarz;
• Waldemar Malicki ur. w Lublinie, pianista, wydał 34 płyty i otrzymał 3 Fryderyki;
• Mariusz Maliszewski – ur. w Lublinie, grafik, rysownik, poeta, typograf, wydawca;
• Leszek Mądzik – polski scenograf i reżyser teatralny, założyciel Sceny Plastycznej KUL;
• Jerzy Niemczuk ur. w Lublinie, polski prozaik, komediopisarz, scenarzysta, autor słuchowisk i książek dla dzieci;
• Monika Obara – ur. w Lublinie, aktorka, obecnie występuje w Bydgoskim Teatrze Polskim im. Hieronima Konieczki;
• Henryk Pająk – polski pisarz, prozaik, publicysta, wydawca, absolwent UMCS;
• Artur Popek – artysta-grafik, dyrektor artystyczny Society for Arts w Chicago, współpracuje z New Daily New York, pomysłodawca i współzałożyciel Entropy of Art;
• Jerzy Rogalski – aktor teatralny i filmowy, znany z roli Tośka w Plebanii, aktor Teatru im. Juliusza Osterwy w Lublinie.
• Elżbieta Skrętkowska – aktorka, reżyserka, redaktorka. Twórczyni Szansy na Sukces, pochodzi z Lublina.
• Marcin Wójcik – ur. w Lublinie, artysta kabaretowy, założyciel Kabaretu Ani Mru Mru.
• Krzysztof Zalewski – ur. w Lublinie, wokalista, gitarzysta, autor tekstów i kompozytor piosenek, znany także pod pseudonimem Zalef. W 2003 roku został zwycięzcą drugiej edycji programu Idol.
• oraz wiele innych osób z kręgów kultury powiązanych z Lublinem.

Lublin w literaturze

• Lubelski pisarz i redaktor, Marcin Wroński ur. 1972 w Lublinie – absolwent KUL-u, autor m.in. kryminałów o komisarzu Maciejewskim, w których scenerię stanowi przedwojenne miasto rodzinne pisarza Lublin.
• Wiele wierszy poświęconych Lublinowi napisał Józef Czechowicz.
• „Onde estas?” – powieść Sebastiana Bukaczewskiego wydana w r. 2012, której akcja toczy się współcześnie a jednym z narratorów i głównych bohaterów jest miasto Lublin

Zabytki i atrakcje turystyczne

Lublin jest jednym z najstarszych miast Polski. Dzięki temu można w nim znaleźć materialne pamiątki z różnych epok, począwszy od zarania polskiej państwowości, poprzez romanizm, gotyk, renesans (w okresie którego na szczególną uwagę zasługują zabytki w tzw. typie lubelskim) aż po barok, klasycyzm i modernizm. Również XX wiek pozostawił po sobie wiele interesujących obiektów. Pamiątki te uzupełniają zbiory muzeów, oferta kulturalna teatrów i kin.

Wartościowa architektura Lublina skupia się przede wszystkim na obszarze Starego Miasta. To z jednej strony zabytkowe kamienice, ale i architektura kościelna. Budowle sakralne tego obszaru prezentują okresy stylowe od gotyku do baroku.

Obok średniowiecznej Bramy Krakowskiej, neostylowy zamek lubelski stanowi drugi rozpoznawalny symbol architektoniczny miasta. Budowę grodu na wzgórzu zamkowym przypisuje się Bolesławowi Chrobremu. Najstarszymi zachowanymi budowlami są: kaplica św. Trójcy oraz XIII-wieczny donżon. Z XIV wieku pochodzi również gotycka baszta obronna znajdująca się obok Bramy Krakowskiej.

Z uwagi na historycznie odległy rodowód miasta (pierwsze osady sięgają VI wieku), w Lublinie znajduje się szereg zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków.

Inną atrakcją turystyczną są Lubelskie Podziemia. To około 300-metrowa trasa turystyczna biegnąca pod zabudową Starego Miasta w Lublinie.

Przez Lublin przebiega Via Jagiellonica oraz Lubelska Droga św. Jakuba

• 

  Stare Miasto, ul. Rybna.

• 

  Wieża Trynitarska widziana z Rynku.

• 

  Kaplica św. Trójcy i XIII-wieczny donżon.

• 

  Rynek Starego Miasta widziany z Wieży Trynitarskiej. W centrum Rynku dawny Trybunał Koronny – początek trasy Lubelskie Podziemia.

• 

  Plac Po Farze – fundamenty kościoła św. Michała i koniec trasy Lubelskie Podziemia.

• 

  Dziedziniec zamku widziany z wieży zamkowej.

Sport

Arena Lublin podczas meczu reprezentacji Polski i Włoch do lat 20, rozegranego 9 października 2014 r.

Hala Sportowo-Widowiskowa Globus

Żaglówki nad Zalewem Zemborzyckim

Widok na wyciąg nart wodnych nad Zalewem Zemborzyckim

Lubelska ścieżka rowerowa, odcinek nad Bystrzycą

Mini stadion piłkarski MKS Kalina Lublin na Kalinowszczyźnie

• obiekty sportowe:
  • Arena Lublin (nowy stadion piłkarski)
  • MOSiR-Bystrzyca (stadion piłkarsko-żużlowy)
  • Hala „Globus” (hala sportowo-widowiskowa)
  • BikePark Lublin (tor rowerowy przy ul. Janowskiej)
  • Słoneczny Wrotków (ośrodek rekreacyjno-sportowy nad Zalewem Zemborzyckim)
  • Lubelski Klub Jeździecki (ośrodek rekreacyjno-sportowy, róg ulic Krochmalnej i Nadbystrzyckiej, planowany tor wyścigów konnych)
• lotnictwo:
  • Aeroklub Lubelski
  • Lubelskie Zimowe Zawody Samolotowe
• jeździectwo:
  • Lubelski Klub Jeździecki
  • Akademicki Klub Jeździecki
  • WKJ Lublin – SJ Drwal
  • WKJ Lublin – SJ Bonanza
  • WKJ Lublin – SJ Kapriola-Choiny
  • WKJ Lublin – SJ Fidelius
  • WKJ Lublin – SJ Wieża-Atut
  • WKJ Lublin – SJ Arizona
  • WKJ Lublin – SJ Arvena
  • WKJ Lublin – SJ Zawieprzyce
  • WKJ Lublin – SJ Ostroga
  • WKJ Lublin – SJ Kenter
  • Klub Jeździecki Alexander
  • WKJ Lublin – SJ Nowator Felin-UP Lublin
• piłka nożna:
  • Motor Lublin
  • Lublinianka
  • Sygnał Lublin
  • BKS Lublin
  • Dynamic Lublin
  • Graf Marina Lublin
  • Kalina Lublin
  • Koziołek Lublin
  • Sławin Lublin
  • Vrotcovia Lublin
  • Wieniawa Lublin
• piłka ręczna:
  • [MKS Lublin]]
  • SPR II
  • AZS UMCS
  • UTS Orlik
  • UKS ROXA
  • KS „UNIA” Lublin
• siatkówka:
  • SALOS Kalina Lublin
  • AZS UMCS TPS Lublin
  • UKS Sobieski 46 Lublin
  • ZKS Cukrownik Lublin
  • KU AZS Politechnika Lubelska
• tenis stołowy:
  • KTS Sygnał Lublin
  • KS Sygnał Lublin
  • UKS Ruch-Edbar Lublin
  • Start Lublin
• koszykówka:
  • Start Lublin
  • AZS UMCS Lublin (koszykówka mężczyzn)
  • AZS UMCS Lublin (koszykówka kobiet)
• rugby:
  • KS Budowlani
• futbol amerykański:
  • Lubelski Klub Futbolu Amerykańskiego Tytani Lublin
• futsal:
  • AZS UMCS Lublin Futsal Team
• pływanie:
  • KS Lublinianka
  • UTS Orlik
  • UKS „Skarpa” Lublin
  • KS Olimpia Lublin
• sporty zimowe:
  • skocznia narciarska Krokiewka
  • Łyżwiarstwo figurowe Biellmann Lublin
• żużel:
  • KMŻ Motor Lublin
• kolarstwo szosowe:
  • Lubelskie Towarzystwo Cyklistów
• sporty wodne:
  • narciarstwo wodne nad Zalewem Zemborzyckim
  • Yacht Klub Politechniki Lubelskiej
  • Yacht Klub Polski Lublin
  • Spływy kajakowe rzęką Bystrzyca
• sporty motorowe:
  • Automobilklub Lubelski
  • ZO PZM Lublin
  • Tor kartingowy „Carint”
  • KM Cross Lublin
• sporty ekstremalne:
  • Rolkowisko
  • Dwa Skatespot’y
  • Bikepark
• sporty walki:
  • Lubelska Akademia Aikido
  • Lubelski Klub Karate Kyokushin
  • Klub Karate Oyama
  • Krav maga Lublin.
• Israeli Krav Maga Association Sekcja Lublin.
  • Lubelski Sportowy Klub Taekwon-do
  • Klub Sumo ONI Lublin (sumo)
  • ZTS Sokół Lublin (zapasy i sumo)
• Akademicki Związek Sportowy
• lekka atletyka:
  • Start Lublin
• szachy:
  • Start Lublin
  • Ksz Drakon Lublin
  • AZS Lublin
• hokej na lodzie:
  • LHT Globus Lublin

W Lublinie znajduje się także siedziba Polskiego Związku Taekwondo oraz Ogólnoeuropejskiej Federacji Taekwondo. Lublin jest jedynym polskim miastem, w którym odbyła się olimpiada: szachowa kobiet w 1964 r. Kozi Gród dwukrotnie gościł wyścig kolarski Tour de Pologne (2008 i 2009 r.).

Przyroda

Bujna roślinność nadbrzeżna lubelskiej Bystrzycy

Zakole Zalewu Zemborzyckiego

Przez całe miasto przepływa z południa na północny wschód rzeka Bystrzyca. Wpływają do niej trzy strugi: Czechówka i Czerniejówka w okolicach Bronowic, oraz wcześniej Nędznica, w okolicach Zemborzyc Górnych. W swoich granicach Lublin posiada trzy lasy:

• Las Dąbrowa – największy w granicach Lublina, położony przy zbudowanym w 1974 sztucznym zbiorniku zwanym Zalewem Zemborzyckim,
• Las Stary Gaj – położony na zachodzie miasta, na jego obszarze znajduje się rezerwat brzozy czarnej Stasin,
• Las Prawiedniki (Rudki) – wysunięty najdalej na południe.

Bardzo ważnym miejscem z przyrodniczych powodów są również Górki Czechowskie, stanowiące zespół wąwozów i muraw kserotermicznych z rzadkimi gatunkami roślin. Planowane jest utworzenie tam parku i rezerwatu przyrody. Były także plany wybudowania na tym obszarze supermarketu, ale decyzja nie została jak dotąd podjęta.

W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Lublin.

Ochrona przyrody

Na terenie miasta znajduje się rezerwat przyrody Stasin chroniący fragment lasu liściastego z dużym udziałem brzozy czarnej oraz 41 pomników przyrody ożywionej.

Parki i ogrody

Ogród Botaniczny UMCS w Lublinie

Topola czarna na placu Litewskim

W Lublinie znajduje się szereg parków i ogrodów:

• Ogród Saski (lub Park Saski) – najstarszy park w Lublinie, nazwany tak od 1860 na wzór warszawski. Położony przy al. Racławickich został założony w 1837 na pofałdowanych terenach należących do lubelskich dominikanów. Pracami nad jego powstaniem kierował Feliks Łodzia Bieczyński. Początkowo ogrodzony i ekskluzywny, jednak na początku XX wieku pod presją społeczną stał się ogólnie dostępny. Obecnie ponownie ogradzany (na wzór ogrodzenia z XIX wieku). Powierzchnia Ogrodu Saskiego to 13 ha.
• Park Bronowicki (Miejski) – niewielki, drugi pod względem wieku park w mieście, położony na dawnej rogatce zamojskiej w dzielnicy Bronowice. Powierzchnia Parku Bronowickiego to 2,7 ha.
• Park Ludowy – największy powierzchniowo park w Lublinie, utworzony po II wojnie światowej na podmokłych terenach na prawym brzegu Bystrzycy w dzielnicy Piaski. W jego wschodniej części znajduje się hala Międzynarodowych Targów Lubelskich. Powierzchnia Parku Ludowego to 32 ha.
• Park Akademicki – dawny obszar Ogrodu Botanicznego (pozostałością po nim jest m.in. największy Platan zachodni (Platanus occidentalis) w Lublinie), obecnie park służący głównie studentom z pobliskiego Miasteczka Akademickiego UMCS. Znajduje się po obu stronach ul. Głębokiej. Powierzchnia to ok. 10 ha.
• Park Rury – słabo zadrzewiony park ulokowany w wąwozie Rury, między dzielnicami LSM (Rury) i Czuby. Znajduje się w nim ścieżka rowerowa.
• Park Podzamcze – niewielki park utworzony po II wojnie światowej, w otoczeniu Zamku Lubelskiego. Zajmuje południową część zburzonej w trakcie wojny dzielnicy żydowskiej.
• Park Węglin – położony w dzielnicy Węglin, stanowi pozostałość dawnego lasu, znajdują się w nim ruiny dworku.
• Ogród Botaniczny UMCS – położony na Sławinku ogród z roślinami różnych stref klimatycznych świata, służący zarówno do rekreacji, jak i do działalności naukowej, badawczej, czy dydaktycznej.

W trakcie realizacji jest park Czuby (lub park Jana Pawła II) – w wąwozie Czuby między ul. W. Orkana i Nadbystrzycką na Czubach Południowych.

Ponadto rozważane bądź planowane do utworzenia są nowe parki:

• Park na Górkach Czechowskich – na wąwozowych wzniesieniach na zachód od dzielnicy Czechów,
• Park Centralny – na terenach obecnych ogródków działkowych „Podzamcze” (dawne łąki Tatary), związany z projektem odtworzenia Wielkiego Stawu Królewskiego; byłby połączony z obecnym parkiem Podzamcze, zaś jego powierzchnia przekroczyłaby 100 ha,
• Park Rusałka – tuż przy Śródmieściu, między ulicą Rusałka a Bernardyńską, gdzie dawniej już był park,
• Park na Kalinowszczyźnie – na terenie nieczynnego wysypiska śmieci w okolicach ulicy Zawilcowej.

Skwery

Oprócz tych parków i ogrodów w Lublinie znajduje się również kilka mniejszych skwerów, na przykład:

• Skwery przy placu Litewskim – mające charakter parku, utworzone na części placu,
• Skwer na placu Ofiar Getta – między ul. Lubartowską i Świętoduską,
• Skwer przy placu Dzieci z Pahiatua – między placem a ul. Karłowicza w zachodniej części Śródmieścia,
• Skwer na Słomianym Rynku – na wschodniej Kalinowszczyźnie.

Religia

Rzymskokatolicki kościół parafialny pw. św. Mikołaja na wzgórzu Czwartek. Prawdopodobnie pierwotną świątynię założył książę Polski Mieszko I w 986 roku

Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty

Inne wspólnoty religijne

Sobór Przemienienia Pańskiego

W Lublinie w czasach historycznych, żyli pośród siebie katolicy, protestanci, żydzi, prawosławni i muzułmanie. Na początku XX wieku w Lublinie powstała Jeszywas Chachmej Lublin – założona w Lublinie przez rabina Majera Szapirę w 1930. Obecnie ludność miasta także stanowi żywą mieszankę kulturową, a spowodowane jest to silnym napływem ludności ukraińskiej (pracowników i studentów), recepcją kultury żydowskiej i zaawansowanymi badaniami nad historią Żydów lubelskich. W mieście znajdują się świątynie większości popularnych religii, organizowane są także międzykulturowe festiwale o randze międzynarodowej. Kościół Zielonoświątkowy organizuje regularnie spotkania z obcokrajowcami, najczęściej pochodzącymi z USA, w celu wymiany doświadczeń, oraz rozwijania umiejętności językowych zarówno dorosłych, jak i młodzieży.

W mieście działa katolickie Radio eR, w którym audycje regularnie przeprowadzał arcybiskup Józef Życiński.

Na lubelskim Wrotkowie powstaje zespół charytatywno-sakralny im. Jana Pawła II. W jego skład wejdą liczne ośrodki wsparcia i rozwoju (np. przedszkole dla dzieci, klub dla młodzieży i świetlica dla osób starszych), ośrodek kultury, ośrodek rehabilitacji medycznej oraz nowy kościół rzymskokatolicki. Z takim pomysłem wyszły wspólnie władze miasta Lublina i lubelskiej archidiecezji. Centrum Jana Pawła II ma pełnić funkcję kulturalną, charytatywną, edukacyjną, a nawet rekreacyjną. Bliskość doliny rzecznej i obszaru rekreacyjnego nad Zalewem Zemborzyckim stworzy bowiem dodatkowe możliwości organizowania wolnego czasu dzieciom i młodzieży oraz lubelskim rodzinom (nie tylko zamieszkałym w dzielnicy Wrotków).

Oficjalne rozpoczęcie budowy Centrum Jana Pawła II przy ul. bpa Fulmana odbyło się na placu budowy 16 maja 2009 r. podczas inaugurującej budowę mszy, której przewodniczył abp Józef Życiński, natomiast uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego planowana była na 16 października 2009 r.

Chrześcijaństwo

Katolicyzm

• Kościół Katolicki w RP
  • Kościół rzymskokatolicki
    • archidiecezja lubelska
  • Kościół greckokatolicki
    • parafia Narodzenia NMP
• Kościół Polskokatolicki w RP – diecezja warszawska
  • parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
• Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP – diecezja lubelsko-podlaska
  • parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy
• Bractwo Kapłańskie Świętego Piusa X

Prawosławie

• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny – diecezja lubelsko-chełmska, dekanat Lublin
  • parafia katedralna Przemienienia Pańskiego (nowy styl)
  • parafia św. Piotra Mohyły dla ukraińskiej społeczności prawosławnej (stary styl)

Protestantyzm

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
  • parafia św. Trójcy
• Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP
  • parafia w Lublinie (gościnnie w kościele zielonoświątkowym)
• Kościół Chrześcijan Baptystów w RP
  • zbór w Lublinie
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
  • zbór w Lublinie
• Kościół Zielonoświątkowy w RP
  • zbór „Oaza” w Lublinie
  • II zbór w Lublinie
• Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w RP
  • zbór w Lublinie
• Kościół Wolnych Chrześcijan w RP
  • zbór w Lublinie
• Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w RP
  • zbór „Brama Nadziei” w Lublinie
• Kościół Chrystusowy w RP
  • Społeczność Chrześcijańska „Hosanna” w Lublinie
• Kościół Boży
  • Kościół Chrześcijański „Nowe Życie” w Lublinie
• Kościół Chrześcijański "Miejsce Odnowienia"
• Kościół Nowego Przymierza
• Wspólnota Chrześcijańska "Pojednanie"
• Kościół Ewangeliczny Zgromadzenia Bożego

Restoracjonizm

• Świadkowie Jehowy
  • 17 zborów, 4 Sale Królestwa oraz Sala Zgromadzeń
• Świecki Ruch Misyjny "Epifania"
  • zbór w Lublinie
• Zrzeszenie Wolnych Badaczy Pisma Świętego w RP
  • zbór w Lublinie
• Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich
  • gmina w Lublinie

Judaizm

• Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP
  • Filia w Lublinie Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie

Islam

• Liga Muzułmańska w RP
  • Centrum Islamu w Lublinie

Religie dharmiczne

• Ośrodek Misyjny (Sōtō Zen)
• Ośrodek Misyjny Gelug – Zang Dhok Palri
• Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
• Instytut Wiedzy o Tożsamości "Misja Czaitanii"

Administracja i ustrój miasta

Prezydent Miasta Lublin – dr Krzysztof Żuk

Nowy Ratusz – siedziba prezydenta miasta

Władze miasta

Prezydent miasta

Prezydentem Lublina jest od 13 grudnia 2010 roku (I kadencja) Krzysztof Żuk (PO). W II turze wyborów prezydenckich uzyskał 54,65% poparcia wyborców. Siedzibą Prezydenta Miasta jest Nowy Ratusz znajdujący się przy Placu Króla Władysława Łokietka 1 w Lublinie.

Zastępcy prezydenta miasta

• Zastępca prezydenta ds. inwestycji i rozwoju – Artur Szymczyk
• Zastępca prezydenta ds. kultury, sportu i relacji zewnętrznych – Krzysztof Komorski
• Zastępca prezydenta ds. społecznych – Monika Lipińska

Sekretarz miasta

• zapewnia właściwą organizację pracy Urzędu;
• nadzoruje funkcjonowanie systemu kontroli zarządczej;
• realizuje politykę zarządzania zasobami ludzkimi.

Funcję tę pełni Andrzej Wojewódzki.

Skarbnik miasta

Skarbnik miasta jest głównym księgowym budżetu Miasta Lublin. Funkcję tę pełni Irena Szumlak.

Władza samorządowa

Sala Ślubów w dawnym Trybunale Koronnym

Zgodnie ze współczesnym ustrojem kraju Lublin jest miastem na prawach powiatu. Samorządowym organem władzy w Lublinie, sprawującym także funkcje kontrolne, złożonym z radnych pochodzących z wyboru, działającym na podstawie przepisów o samorządzie gminnym oraz o samorządzie powiatowym jest Rada Miasta Lublin. Mieszkańcy wybierają do Rady Miasta 31 radnych na czteroletnią kadencję. Pracami Rady kieruje wybierany spośród jej członków przewodniczący.

Obecny skład został ostatnio wybrany w wyborach samorządowych w 2010 roku. Przewodniczącym Rady Miasta Lublin jest Piotr Kowalczyk, a wiceprzewodniczącym: Jarosław Pakuła, Mieczysław Ryba i Zbigniew Targoński.

Siedziba Rady Miasta Lublin znajduje się w Nowym Ratuszu w Lublinie przy placu Króla Władysława Łokietka 1.

Symbole

Flaga Lublina z herbem w części centralnej

Herb Lublina

Flaga

Flaga Lublina jest prostokątem o proporcjach 5:8 podzielonym na trzy poziome pasy: biały (u góry), zielony (wąski, na środku) i czerwony (u dołu). W centralnej części znajduje się Herb Lublina. Dopuszcza się także wieszanie flagi w formie pionowej wstęgi: wówczas barwa biała powinna znajdować się po lewej stronie lub przy drzewcu.

Herb

Herb Lublina powstał wraz z nadaniem praw miejskich grodowi nad Bystrzycą w 1317 roku. Od wizerunku kozła, umieszczonego w herbie, Lublin nazywano często „kozim grodem”. Godło miejskie przedstawia białego kozła wspartego o krzew winorośli, tło herbu ma kolor czerwony. Kozioł i winorośl były atrybutami bogini Wenus (co oznacza płodność natury), od której wywodziła się Julia z rodu juliańskiego – według legendy przytoczonej przez Wincentego Kadłubka – założycielka miasta. Kozioł jest również symbolem miłości i Chrystusa. Czerwone tło symbolizuje siłę i władzę.

Dewiza

Fidelitatem et Constantiam, czyli Wierność i Stałość, to słowa, jakimi określił Lublin August II Mocny w przywileju nadanym miastu w 1703 roku. Król nadał miastu ten przywilej w związku z postawą Lublina, którego mieszczanie popierali Augusta II w trakcie wielkiej wojny północnej, Lublin został zrównany w prawach z Krakowem.

Hejnał

Hejnał Lublina jest grany od 1686 roku, z przerwami w latach 1939-1994, początkowo z wieży farnego kościoła św. Michała, następnie z wieży Bramy Krakowskiej, a aktualnie z balkonu Nowego Ratusza. Od roku 1994 jest grany codziennie o godzinie 12:00 przez Onufrego Koszarnego.

Krzykacz miejski

Klikonem Lublina jest Władysław Grzyb, posiadający głos o udokumentowanej sile ponad 80 decybeli. Lublin jest jedynym miastem w Polsce i jednym z kilku w Europie w których zachowała sie tradycyjna funkcja klikona miejskiego. Władysław Stefan Grzyb działa jako klikon od 1990 roku. Najpierw określał się mianem "samozwańczego klikona królewskiego stołecznego grodu Lublin", a odkąd został członkiem brytyjskiej Starożytnej i Honorowej Gildii Krzykaczy Miejskich, uważa się za oficjalnego klikona Lublina.

Współpraca międzynarodowa

Inne miejscowości o tej nazwie

Tablica z miastami partnerskimi na Ratuszu

Miasto	Kraj	Data utworzenia
Lublin w stanie Wisconsin	Stany Zjednoczone	2001

Osoby związane z Lublinem

Honorowi obywatele Lublina

• Rocco Buttiglione – włoski polityk chrześcijańsko-demokratyczny i filozof akademicki
• Marian Chojnowski – pierwszy powojenny prezydent Lublina
• Wiesław Chrzanowski – polski polityk, twórca ZChN, prawnik, były marszałek Sejmu, były minister sprawiedliwości
• Norman Davies – brytyjski historyk Europy związany z Polską
• Rita Gombrowicz – żona Witolda Gombrowicza
• Julia Hartwig – poetka, eseistka i tłumaczka literatury pięknej
• Jan Paweł II – święty Kościoła Katolickiego, papież, wykładowca na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim
• Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent RP na Uchodźstwie
• Wanda Półtawska – doktor nauk medycznych oraz specjalista w dziedzinie psychiatrii, bliska przyjaciółka Jana Pawła II
• Bolesław Pylak – emerytowany arcybiskup archidiecezji lubelskiej
• Irena Szczepowska – dyrektor Domu Kultury

Zob. też:

Posłowie i senatorowie z Lublina

Okręg wyborczy Lublin składa się z powiatów janowskiego, kraśnickiego, lubartowskiego, lubelskiego, łęczyńskiego, łukowskiego, opolskiego, puławskiego, ryckiego oraz świdnickiego. W wyborach do Sejmu nosi numer 6, a w wyborach do Senatu numer 6. Wybiera się w nim 15 posłów i 3 senatorów.

Media

TVP Lublin zapewnia zaplecze medialne oraz oprawę wielu lubelskich festiwali

ACK Chatka Żaka, siedziba Radia Centrum

Radiowo-Telewizyjny Ośrodek Nadawczy przy ul. Raabego

• TVP Lublin – regionalny oddział TVP

Rozgłośnie radiowe

Pierwsze plany uruchomienia rozgłośni radiowej w Lublinie pojawiły się jeszcze przed II wojną światową. W 1927 roku Tygodnik Ilustrowany opublikował artykuł, w którym, powołując się na „Wielki plan rozbudowy sieci radiofonicznej w Polsce”, wskazał Lublin jako jedną z 12 siedzib rozgłośni radiowych. Wizji nie udało się jednak zrealizować przed 1939 rokiem.

Dopiero 10 sierpnia 1944 roku w Lublinie na bocznicy kolejowej z wagonowej radiostacji „Pszczółka” emisję rozpoczęło odrodzone Polskie Radio. 22 listopada 1944 roku dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego powołane zostało Przedsiębiorstwo Państwowe „Polskie Radio”, które nadawało z Lublina program w językach: polskim, francuskim, rosyjskim i angielskim. 1 marca 1945 roku zdecydowano o przeniesieniu nadawania audycji radiowych do Warszawy. Od tego czasu Lublin nie miał swojej rozgłośni.

Dopiero w 1957 roku rozpoczęła nadawanie (po próbach trwających od 1952 roku) rozgłośnia lokalna Polskiego Radia – Polskie Radio Lublin. W latach 50. XX wieku powstały także liczne radiowęzły zakładowe i studenckie. W 1964 roku Polskie Radio Lublin przeniosło się do nowej siedziby przy ul. Obrońców Pokoju 2, do nowoczesnych pomieszczeń emisyjnych.

W latach 1981–1982 rozgłośnia zawiesiła nadawanie programu z uwagi na stan wojenny w Polsce. W latach 80. XX wieku w Świdniku powstawały audycje opozycyjnego Radia Solidarność.

Przemiany ustrojowe roku 1989 przyniosły zmiany na lokalnym rynku radiowym. W grudniu 1992 roku powstały dwie komercyjne stacje radiowe – Radio Rytm i Radio Puls. W 1994 roku powstała również rozgłośnia Radio Top, kierowana głównie do kobiet (ze względów ekonomicznych i formalno-prawnych zawiesiła działalność w 1996 roku), a także rozgłośnia archidiecezji lubelskiej – początkowo pod nazwą Katolickie Radio Lublin. W roku 1995 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej rozpoczął nadawanie programu Akademickiego Radia Centrum. Ostatecznie Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, oprócz Polskiego Radia Lublin, przyznała koncesje czterem nadawcom: Radiu Rytm, Radiu Puls, Akademickiemu Radiu Centrum i Katolickiemu Radiu Lublin.

Proces formatowania rozgłośni radiowych i konsolidacji grup radiowych sprawił, że pod koniec lat 90. XX wieku lokalne rozgłośnie zostały związane programowo i kapitałowo z koncernami medialnymi. Radio Rytm zostało przejęte przez Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe i w ramach Grupy Radiowej Time rozpoczęło nadawanie pn. Radio Eska Lublin. Radio Puls początkowo nadawało program pn. Twoje Radio Puls Złote Przeboje w ramach sieci tworzonej przez Grupę Radiową Agory, obecnie nadaje pn. Radio Złote Przeboje Puls. Katolickie Radio Lublin działało w ramach sieci Radio Plus, później jednak Archidiecezja lubelska zdecydowała nadawać program samodzielnie pod nazwą Radio eR.

Gazety codzienne

• Kurier Lubelski – regionalny partner dziennika ogólnopolskiego „Polska. The Times”
• Dziennik Wschodni
• Gazeta Wyborcza Lublin – regionalny dodatek do dziennika ogólnopolskiego Gazeta Wyborcza
• Nowy Tydzień (tygodnik)

Gazety bezpłatne

• Metro (dziennik)
• Nasze Miasto Lublin (tygodnik)
• MM Moje Miasto Lublin (tygodnik z wydaniami dla 6 dzielnic)
• Alternatywa społeczno-kulturalna (dwutygodnik)

Inne

• Lubelski Informator Kulturalny Zoom
• Lubelski Sport Express
• „Akcent”
• Niecodziennik Biblioteczny
• Lubelski Portal Społecznościowy, dziennik internetowy

Zobacz też

• Stary cmentarz żydowski w Lublinie
• Nowy cmentarz żydowski w Lublinie
• Cmentarz żydowski w Lublinie-Wieniawie
• Cmentarz żydowski w Lublinie-Głusku

Bibliografia

• Historia Lublina w zarysie 1317-1968 – praca zbiorowa pod redakcją Henryka Zinsa; Lublin 1972; ISBN – brak
• Historia miasta Lublina: informator do wystawy stałej w Muzeum Historii Miasta Lublina – Jadwiga Chmielak, Grażyna Jakimińska, Marta Polańska; Lublin 2000; ISBN – brak
• Materiały do historii miasta Lublina 1317-1792 – Jan Riabinin; Lublin 1938; ISBN – brak
• Lublin: dzieje miasta. T. 2, XIX i XX wiek – Tadeusz Radzik; Lublin 2000
• Lublin wczesnośredniowieczny – Andrzej Rozwałka, Rafał Niedźwiadek, Marek Stasiak; 2006, ISBN 978-83-7436-054-8.
• Lublin w dziejach najnowszych – Waldemar Kozyra; Lublin 2002; ISBN 83-227-1949-3.
• Żydzi w Lublinie: materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina – praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Radzika; Lublin 1995
• Materiały źródłowe do dziejów Żydów, tom 3. W księgach grodzkich lubelskich z doby panowania Władysława IV i Jana Kazimierza Wazów 1633-1669 – Henryk Gmiterek, Lublin 2006; ISBN 83-227-2485-3.
• Polska Lubelska 1944 – Tadeusz Żenczykowski, 1987, ISBN 83-86225-45-9.
• Lublin. Pamięć i pamiątki. Przywileje królewskie miasta Lublina XIV-XVIII w. w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – oprac. Justyna Kliszewska, Józef Kus; wydawca: Archiwum Państwowe; Lublin 1997; ISBN – brak
• Trakt Kraków-Lublin-Wilno, Samorząd Miasta Lublin
• Hitlerowskie więzienie na Zamku w Lublinie 1939-1944 – praca zbiorowa pod redakcją Zygmunta Mańkowskiego; Lublin 1988; ISBN 83-222-0446-9.

Linki zewnętrzne

Informacje w projektach siostrzanych

 Ilustracje i media w Wikimedia Commons
 Cytaty w Wikicytatach
 Wiadomości w Wikinews
 Informacje turystyczne w Wikipodróżach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

• Oficjalny Portal Miasta Lublin
• Samorząd Miasta Lublin
• Razem poznajemy Lublin jakiego nie znasz
• Zdjęcia satelitarne Lublina
• Plan Lublina
• Plan Lublina w formacie pdf
• Nieistniejące budowle Lublina
• Lublin w Słowniku Geograficznym, Tom V (Kutowa Wola – Malczyce) z 1884 r.
• Lublin na starej fotografii