1911
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rok 1911 / MCMXI
stulecia: XIX wiek ~ XX wiek ~ XXI wiek
dziesięciolecia: 1880–1889 • 1890–1899 • 1900–1909 • 1910–1919 • 1920–1929 • 1930–1939 • 1940–1949
lata: 1901 « 1906 « 1907 « 1908 « 1909 « 1910 « 1911 » 1912 » 1913 » 1914 » 1915 » 1916 » 1921
Wydarzenia w Polsce[edytuj | edytuj kod]
- 28 stycznia − w wyniku strajku studentów na UJ uczelnia została tymczasowo zamknięta.
- 11 maja – powstało Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi.
- 15 maja – w Poznaniu rozpoczęła się Wystawa Wschodnioniemiecka.
- 22 maja – we Lwowie powstały pierwsze 4 drużyny skautowe powołane m.in. przez Andrzeja Małkowskiego. Okres od września 1910 do maja 1911 uważa się za początek ruchu harcerskiego w Polsce.
- 27 maja – poświęcenie fundamentów Świątyni Miłosierdzia i Miłości w Płocku, przyszłej siedziby Kościoła Mariawitów.
- 19 czerwca – podczas wyborów do Rady Państwa w Drohobyczu doszło do zamieszek, w których zginęło 26 osób (w tym 13 na miejscu), a kilkadziesiąt zostało rannych.
- 25 czerwca – we Lwowie został założony Związek Polski Piłki Nożnej.
- 26 lipca – premiera filmu Antek Klawisz, bohater Powiśla.
- 16 sierpnia – car Mikołaj II Romanow zatwierdził zarządzenie o likwidacji Twierdzy Warszawa, co pozwoliło 9 września na uchylenie zakazu budowy na fortecznych esplanadach i rozbudowę miasta.
- 26 sierpnia – premiera filmu Dzieje grzechu.
- 9 września – zniesienie ograniczeń budowlanych na esplanadach fortecznych w zlikwidowanej 16 sierpnia carskiej Twierdzy Warszawa, początek rozbudowy miasta.
- 25 września – pilot Michał Scipio del Campo dokonał oblotu pierwszego samolotu polskiej konstrukcji Zbierański i Cywiński.
- 1 października – we Lwowie, Tadeusz Garczyński (Pogoń Lwów) ustanowił rekord Galicji w biegu na 100 m wynikiem 11,1 s.
- 15 października – ukazał się pierwszy numer czasopisma Skaut.
- 12 listopada – w Warszawie odsłonięto pomnik Michaiła Skobielewa.
- 19 listopada – powstał Piłkarski Klub Sportowy Polonia Warszawa.
- 13 grudnia – odbyła się premiera filmu Sąd Boży.
- Kraków – pierwszy zjazd miłośników ojczystych zabytków, na którym sformułowano nowoczesne poglądy konserwatorskie.
- Na terenie obecnego Świnoujścia zakończono budowę kanału Mielińskiego, spowodowało to utworzenie wyspy Mielino.
- Jan Mrzygłodzki (Czarni Lwów) ustanowił rekord Galicji w biegu na 10 000 m wynikiem 35:33,4 s.
Wydarzenia na świecie[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia:
- Terytorium Północne zostało politycznie oddzielone od Australii Południowej i przeszło pod kontrolę władz federalnych.
- w szwajcarskiej Crans-Montana odbył się pierwszy w historii alpejski bieg zjazdowy (na starcie stanęło 10 zawodników).
- 3 stycznia:
- w londyńskiej dzielnicy East End doszło do strzelaniny między Metropolitalną Policją i Gwardią Szkocką a kryminalnym gangiem łotewskich anarchistów.
- trzęsienie ziemi o sile 7,7 stopnia w skali Richtera zniszczyło Ałmaty w dzisiejszym Kazachstanie; zginęły 452 osoby, a 740 zostało rannych.
- 4 stycznia – Maria Skłodowska-Curie zgłosiła swoją kandydaturę do Akademii Francuskiej.
- 10 stycznia – major miasta San Diego w Kalifornii, Jimmie Erickson, jako pierwszy wykonał zdjęcia swego miasta z „lotu ptaka” (aerofotografia).
- 18 stycznia – Eugene Ely, amerykański pilot, wylądował na pokładzie okrętu krążownika pancernego USS Pennsylvania stacjonującego w porcie San Francisco. Było to pierwsze na świecie lądowanie samolotu na pokładzie jednostki pływającej. Następnie wystartował z pokładu okrętu i bezpiecznie wylądował na lądzie.
- 21 stycznia:
- odbył się pierwszy Rajd Monte Carlo (Rallye Automobile Monte Carlo).
- oddano do użytku reprezentacyjny biurowiec Metrópolis w Madrycie.
- 22 stycznia – otwarto Stadion Luigiego Ferrarisa w Genui.
- 26 stycznia:
- Amerykanin Glenn H. Curtiss odbył pierwszy w historii lot na hydroplanie własnej konstrukcji.
- w Dreźnie odbyła się premiera opery Kawaler srebrnej róży z muzyką Richarda Straussa.
- 30 stycznia – niszczyciel USS Terry dokonał pierwszej operacji ratunkowej samolotu rozbitego w morzu, uratował życie Jamesa McCurdy – 18,5 km od wybrzeża Kuby na wysokości Hawany.
- 3 lutego – została przyjęta flaga stanowa Kalifornii.
- 13 lutego – założono chorwacki klub piłkarski Hajduk Split.
- 18 lutego:
- po raz pierwszy samolot oficjalnie został użyty do przewozu przesyłek pocztowych (Poczta Lotnicza). Stało się to w Indiach, kiedy pilot Henri Pequet przewiózł 6,5 tys. listów na dystansie 13 km z miejscowości Allahabad do Naini.
- w wyniku osuwiska wywołanego trzęsieniem ziemi w Tadżykistanie zaczęło się formować Jezioro Sareskie.
- 21 lutego – USA i Japonia podpisały w Waszyngtonie traktat o handlu i nawigacji.
- 28 lutego – sformowano Batalion Powietrzny Inżynierii Królewskiej, który obejmował 1.kompanię aerostatów (sterowce i balony obserwacyjne) stacjonującą w Farnborough i 2.kompanię samolotów na lotnisku w Larkhill (Wielka Brytania).
- 1 marca – José Batlle y Ordóñez został wybrany prezydentem Urugwaju.
- 2 marca – Ernest Monis został premierem Francji.
- 8 marca – po raz pierwszy obchodzono Dzień Kobiet.
- 12 marca – założono klub piłkarski Austria Wiedeń.
- 16 marca:
- Las Vegas uzyskało prawa miejskie.
- założono klub piłkarski Vasas Budapeszt.
- 19 marca – niemiecki astronom Max Wolf odkrył planetoidę (712) Boliviana.
- 22 marca – założono Uniwersytet Lizboński.
- 23 marca – w londyńskiej Royal Albert Hall po raz pierwszy wykonano The March of the Women, skomponowany przez Ethel Smyth hymn ruchu brytyjskich sufrażystek.
- 24 marca – w Danii została zniesiona kara śmierci i kara chłosty.
- 25 marca – w pożarze szwalni (Triangle Shirtwaist Factory) w Nowym Jorku zginęło 146 osób, a 71 zostało rannych. Była to największa katastrofa przemysłowa w tym mieście.
- 29 marca:
- Iwan Geszow został premierem Bułgarii.
- Armia Stanów Zjednoczonych formalnie przyjęła Pistolet Colt M1911 jako standard krótkiej ręcznej broni palnej. Dało to pistoletowi oznaczenie numerowe (M1911).
- 30 marca – Giovanni Giolitti został czwarty raz premierem Włoch.
- 2 kwietnia – w Australii przeprowadzono pierwszy spis powszechny.
- 6 kwietnia – przywódca powstania albańskiego przeciw Imperium Osmańskiemu, Dedë Gjon Luli Dedvukaj, wywiesił flagę Albanii w miejscowości Tuzi w Czarnogórze pierwszy raz od czasu Skanderbega.
- 8 kwietnia:
- holenderski fizyk Heike Kamerlingh-Onnes odkrył zjawisko nadprzewodnictwa.
- w wyniku eksplozji w kopalni węgla kamiennego w Littleton w amerykańskim stanie Alabama zginęło 128 górników.
- 11 kwietnia – w austro-węgierskim Wiener Neustadt otwarto pierwszą szkołę lotniczą dla oficerów – kandydatów na pilotów i obserwatorów (absolwenci mieli stanowić przyszłą kadrę dowódczą cesarsko-królewskiego lotnictwa).
- 13 kwietnia – rewolucja meksykańska: rebelianci zajęli miejscowość Agua Prieta w stanie Sonora, w pobliżu granicy USA. Wojska rządowe zajęły tę miejscowość ponownie 17 kwietnia, kiedy przywódca rebeliantów Czerwony Lopez był pijany.
- 17 kwietnia – Palm Beach na Florydzie otrzymało prawa miejskie.
- 19 kwietnia – rewolucja meksykańska: oddziały rewolucyjne Francisca Madero obległy miasto Ciudad Juárez; broniący miasta generał Juan J. Navarro odmówił poddania się.
- 20 kwietnia – portugalski parlament uchwalił rozdział kościoła od państwa.
- 30 kwietnia – iskry z palącego się stogu siana spowodowały wielki pożar, który zniszczył większość budynków śródmieścia miasta Bangor w stanie Maine.
- 3 maja – w Gatczynie (Rosja) zorganizowano pierwszy kurs pilotażu dla oficerów armii carskiej (do końca roku przeszkolono 10 pilotów i 6 obserwatorów).
- 4 maja – Wilhelm Filchner wypłynął z Bremerhaven na statku Deutschland w wyprawę na Antarktydę.
- 7 maja – Ernest Rutherford opublikował swój model atomu.
- 8 maja – rewolucja meksykańska: Pancho Villa zaatakował oddziały rządowe stacjonujące w mieście Ciudad Juárez bez pozwolenia Francisca Madero. Oddziały rządowe poddały się 10 maja.
- 9 maja:
- Adolfo Díaz został prezydentem Nikaragui.
- założono klub piłkarski NK Olimpija Lublana.
- 11 maja:
- wystawa futurystów w Mediolanie.
- powstał klub piłkarski Valur Reykjavík.
- 15 maja – Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał międzynarodową korporację kierowaną przez Johna D. Rockefellera, Standard Oil, za „nieracjonalny” monopol. Sąd nakazał, zgodnie z „Sherman Antitrust Act” – ustawą antymonopolową, podział korporacji.
- 17 maja – rewolucja meksykańska: Porfirio Diaz został przekonany do zrezygnowania z prezydentury, jednak nie uczynił tego oficjalnie.
- 19 maja – rewolucja meksykańska: zwycięstwo chłopskiej partyzantki Emiliana Zapaty nad wojskiem federalnym w bitwie o Cuautla.
- 21 maja – rewolucja meksykańska: podpisano układ pokojowy pomiędzy rebeliantami z Madero a rządowymi oddziałami w Ciudad Juárez.
- 22 maja:
- w Belgradzie założono organizację konspiracyjną Czarna Ręka.
- w Paryżu powstała Międzynarodowa Federacja Kynologiczna.
- 23 maja – została uroczyście otwarta Nowojorska Biblioteka Publiczna (ang. New York Public Library).
- 24 maja – rewolucja meksykańska: oddziały rządowe ostrzelały demonstracje przeciw Porfirio Diazowi w stolicy Meksyk – około 200 osób zostało zabitych. Oficjalnie strona rządowa twierdziła, że tylko 40 osób poniosło śmierć.
- 25 maja – rewolucja meksykańska: Porfirio Díaz podpisał rezygnację z prezydentury i udał się do Veracruz. 31 maja opuścił Meksyk i udał się na wygnanie do Francji.
- 26 maja – powstała Brytyjska Partia Socjalistyczna.
- 30 maja:
- odbył się pierwszy wyścig Indianapolis 500. Zwycięzcą został Ray Harroun, jadący samochodem marki Marmon.
- w Nowym Jorku Amerykanin Daniel Ahearn ustanowił rekord świata w trójskoku wynikiem 15,52 m.
- 31 maja – w Belfaście, w stoczni Harland and Wolff zwodowano Titanica.
- 7 czerwca – rewolucja meksykańska: Francisco Madero przybył do stolicy Meksyku tuż po lokalnym trzęsieniu ziemi.
- 13 czerwca – w Paryżu odbyła się premiera baletu Pietruszka Igora Strawinskiego.
- 14 czerwca:
- w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii rozpoczął się strajk marynarzy.
- RMS Olympic wyruszył w dziewiczy rejs.
- 15 czerwca – w Nowym Jorku zarejestrowano firmę Computing Tabulating Recording, późniejszy IBM.
- 16 czerwca:
- założono państwowy Uniwersytet Islandzki w Reykjavíku.
- ważący 772 g kamienny meteoryt uderzył w ziemię w hrabstwie Columbia w stanie Wisconsin w pobliżu wioski Kilbourn, spowodował zniszczenie stodoły.
- 17 czerwca – założono Uniwersytet Islandzki.
- 22 czerwca – Jerzy V i Maria Teck zostali koronowani w Opactwie Westminsterskim w Londynie.
- 28 czerwca – meteoryt pochodzenia marsjańskiego, później zwanym „Meteorytem z Nakhla”, uderzył w ziemię w okolicy Aleksandrii w Egipcie, rzekomo zabijając psa.
- 1 lipca – pojawienie się niemieckiego okrętu SMS Panther w marokańskim porcie Agadir wzmogło napięcie międzynarodowe przed I wojną światową (drugi kryzys marokański).
- 6 lipca – por. T.G.Ellyson otrzymał pierwszą odznakę pilota sił morskich (ang. Naval Aviator) po przeszkoleniu w ośrodku przyfabrycznym przedsiębiorstwa Curtiss w kalifornijskim San Diego (data ta jest uważana za dzień powstania amerykańskiego lotnictwa sił morskich).
- 14 lipca – RMS Olympic, bliźniaczy statek Titanica, rozpoczął dziewiczy rejs.
- 24 lipca – Hiram Bingham odkrył osady Inków w Machu Piccu.
- 8 sierpnia – Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił prawo (Public Law 62-5) określające liczbę członków Izby Reprezentantów na 435 osób. Prawo weszło w życie w 1913.
- 9 sierpnia – w miejscowości Raunds w hrabstwie Northamptonshire odnotowano rekordową temperaturę 36,7 °C (98 °F). Była to najwyższa temperatura zmierzona w Wielkiej Brytanii do roku 1990.
- 10 sierpnia – po raz pierwszy brytyjscy członkowie parlamentu głosowali za przyznaniem sobie płacy.
- 22 sierpnia – w Luwrze odkryto kradzież obrazu Mona Lisa, później złodziej Vincenzo Peruggia został schwytany. W 1913 r. obraz wrócił na swe miejsce.
- 7 września – francuski poeta Guillaume Apollinaire został aresztowany. Policja podejrzewała go o kradzież obrazu Mona Lisa z muzeum w Luwrze. Później poeta został zwolniony.
- 20 września – liniowiec RMS Olympic, jeden z trzech statków typu Olympic, do którego – oprócz jego samego – należał najsłynniejszy parowiec świata Titanic oraz Britannic, zderzył się z krążownikiem Royal Navy HMS Hawke w pobliżu portu Southampton.
- 25 września – francuski okręt Liberté eksplodował w porcie wojennym w Tulonie. Zginęły 204 osoby, 185 zostało rannych.
- 28 września – pod pretekstem naruszenia włoskich interesów w tureckiej Trypolitanii i Cyrenajce Włochy przedstawiły Turcji ultimatum.
- 29 września:
- Włochy wypowiedziały wojnę Turcji.
- została odkryta Kometa Bielawskiego.
- 30 września – 78 osób zginęło po przerwaniu zapory wodnej w Austin w stanie Pensylwania.
- Październik – pierwsza konferencja fizyków w Międzynarodowym Instytucie Fizyki i Chemii Solvay w Brukseli. Przewodniczył jej fizyk holenderski Hendrik Antoon Lorentz, najmłodszym uczestnikiem konferencji był Albert Einstein. W konferencji uczestniczyła również Maria Skłodowska-Curie.
- 10 października:
- w Chinach wybuchła rewolucja Xinhai.
- Robert Laird Borden został ósmym z rzędu premierem Kanady.
- 16 października – rewolucja meksykańska: Felix Diaz, bratanek Porfirio Diaza, zajął port Veracruz. Było to przejawem rebelii przeciw prezydentowi Francisco Madero.
- 18 października – rewolucja w Chinach pod przewodnictwem Sun Jat-sena obaliła ostatniego cesarza Chin z dynastii Qing Puyi (cesarz Puyi oficjalnie abdykował 12 lutego 1912 roku).
- 24 października:
- Winston Churchill objął urząd Pierwszego Lorda Admiralicji.
- Orville Wright w Karolinie Północnej ustanowił rekord długości czas przebywania w powietrzu wykorzystując szybowiec. Rekord ten wyniósł 9.45,0 s. i utrzymał się przez następne 10 lat.
- 29 października – reprezentacja Luksemburga w piłce nożnej rozegrała pierwszy oficjalny mecz, przegrywając z Francją 1:4.
- 1 listopada – pierwsze rzekome użycie samolotów w celach militarnych; dokonali tego Włosi podczas działań bojowych przeciw Turkom w Trypolitanii. (inne źródła podają datę 5 marca 1912 – jako samolotów rozpoznawczych i 16 października 1912 – pierwsze bombardowanie przez pilotów bułgarskich).
- 3 listopada – samochód Chevrolet oficjalnie wszedł do sprzedaży, by konkurować z produkowanym przez Forda modelem T.
- 4 listopada:
- paryski dziennik Le Journal opublikował artykuł o romansie Marii Skłodowskiej-Curie i fizyka Paula Langevina, co wywołało nagonkę na M. Skłodowską, oskarżaną o „rozbijanie zdrowej francuskiej rodziny”.
- podpisano porozumienie francusko-niemieckie, w którym strona niemiecka zrezygnowała z pretensji do Maroka, w zamian za powierzchnię 275 tys. km² w Kongu oraz działalność firm niemieckich w Maroku na równych prawach z francuskimi.
- w Danii zwodowano pierwszy statek oceaniczny z silnikiem Diesla o nazwie „Selandia”.
- 5 listopada – wojna włosko-turecka: armia włoska zajęła Trypolis i Cyrenajkę. Parlament włoski potwierdził aneksję byłych ziem Imperium Osmańskiego w dniu 25 lutego 1912.
- 6 listopada – Francisco Madero został prezydentem Meksyku.
- 9 listopada – zwodowano największy żaglowiec w historii France II.
- 11 listopada:
- Rosja zajęła północną Persję.
- wielki pożar wybuchł w mieście Visoko w Bośni i Hercegowinie, 450 budynków spłonęło.
- anomalia pogodowa we wschodnich stanach środkowo-północnych (ang. Midwest) w USA; w wielu miejscowościach w tym samym dniu odnotowano rekordowe wysokie temperatury powietrza i rekordowe niskie temperatury.
- 15 listopada – książę Louis Honoré Charles Antoine de Grimaldi, późniejszy władca Księstwa Monako jako Ludwik II Grimaldi, oficjalnie uznał swoją nieślubną córkę Charlotte Louvet jako spadkobierczynię tronu.
- 16 listopada:
- 22 listopada – wojna włosko-turecka: zwycięstwo Turków w bitwie o Tobruk.
- 23 listopada – w tygodniku L’Oeuvre opublikowano listy miłosne Marii Skłodowskiej-Curie i Paul Langevina.
- 24 listopada – w Wiedniu odbyła się premiera operetki Ewa z muzyką Ferenca Lehára.
- 30 listopada – prezydent Meksyku Francisco Madero jako pierwsza głowa państwa na świecie odbył lot samolotem.
- 9 grudnia – Khalifa ibn-Kharub został sułtanem Zanzibaru.
- 11 grudnia:
- w mieście Nowe Delhi Jerzy V i Maria Teck zostali koronowani na cesarza i cesarzową Indii.
- Maria Skłodowska-Curie otrzymała Nagrodę Nobla z dziedziny chemii. Pierwszy raz otrzymała tę nagrodę wraz z mężem Pierre’em Curie i Henrim Becquerelem za pracę w dziedzinie fizyki w 1903.
- 12 grudnia – stolica Indii została przeniesiona z Kalkuty do Nowe Delhi (ang. New Delhi).
- 14 grudnia – Roald Amundsen zdobył biegun południowy.
- 18 grudnia – w Moderne Galerie Heinrich Thannhauser w Monachium otwarto pierwszą wystawa grupy artystów-ekspresjonistów, znanej pod nazwą Błękitny Jeździec.
- 21 grudnia – anarchistyczny gang (Bonnot gang), operujący na terenie Francji i Belgii w latach 1911-1912, dokonał swego pierwszego rabunku.
- 23 grudnia – Konstanty Stanisławski i Edward Gordon Craig przedstawieniem Hamleta otwarli Moskiewski Teatr Sztuki.
- 24 grudnia – otwarto szybką linię kolejową (ang. Lackawanna Cutoff) o długości 45,8 km (28,45 mili), łączącą Port Morris w stanie New Jersey i Slateford w stanie Pensylwania.
- 27 grudnia – po raz pierwszy wykonano pieśń Jana Gana Mana skomponowaną przez Rabindranatha Tagore’a, której pierwsza zwrotka w 1950 roku została ustanowiona hymnem Indii.
- 29 grudnia:
- Sun Jat-sen został pierwszym prezydentem Republiki Chińskiej.
- Mongolia uzyskała niepodległość (od Mandżurii).
- Skonstruowano pierwszą maszynę do pisania w języku urdu.
- W Kanadzie powstała pierwsza na świecie agencja rządowa (ang. Parks Canada) zajmująca się Parkami Narodowymi.
- Opublikowano najsłynniejsze, jedenaste wydanie (1910–1911) Encyklopedii Britannica (ang. Encyclopædia Britannica Eleventh Edition).
- Ernest Rutherford wydedukował istnienie cząstek elementarnych jądra atomowego na podstawie eksperymentów z pierwiastkami radioaktywnymi.
- Heike Kamerlingh Onnes odkrył zjawisko nadprzewodnictwa.
- Powołano 2 parlamenty krajowe (Landsitngi), jeden dla północnej Grenlandii i jeden dla południowej (połączone w 1951).
Urodzili się[edytuj | edytuj kod]
- 1 stycznia – Roman Totenberg, polski skrzypek (zm. 2012)
- 6 stycznia – Kazimierz Rudzki, polski aktor (zm. 1976)
- 10 stycznia – Kazimierz Guzik, polski geolog, specjalista w zakresie kartografii geologicznej i tektoniki (zm. 1970)
- 18 stycznia – José María Arguedas, peruwiański pisarz tworzący (zm. 1969)
- 19 stycznia – Hayden C. Covington, amerykański radca prawny Towarzystwa Strażnica Świadków Jehowy (zm. 1978)
- 25 stycznia – Kurt Maetzig, niemiecki reżyser (zm. 2012)
- 31 stycznia – Władysław Mazurkiewicz, seryjny morderca, zwany „eleganckim mordercą” (zm. 1957)
- 3 lutego – Jehan Alain, francuski kompozytor (zm. 1940)
- 6 lutego – Ronald Reagan, amerykański aktor i prezydent w latach 1981-1989 (zm. 2004)
- 11 lutego:
- Edward Rączkowski, polski aktor (zm. 1990)
- Carl Seyfert, amerykański astronom (zm. 1960)
- 18 lutego – Stefan Mustafa Jasiński, polski duchowny muzułmański, imam (zm. 2015)
- 22 lutego – Józef Perpina Nacher, hiszpański prawnik i dziennikarz, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1936)
- 24 lutego – Egon Sundberg, szwedzki piłkarz
- 28 lutego – Otakar Vávra, czeski reżyser i scenarzysta filmowy, pedagog (zm. 2011)
- 3 marca
- Janina Adamczyk, polska chemiczka (zm. 2013)
- Jean Harlow, amerykańska aktorka (zm. 1937)
- 6 marca
- Heinrich Homann, niemiecki polityk (zm. 1994)
- Henryk Vogler, polski pisarz, krytyk literacki i teatralny (zm. 2005)
- 7 marca – Stefan Kisielewski, polski prozaik, publicysta, kompozytor, krytyk muzyczny, współzałożyciel i członek Unii Polityki Realnej (zm. 1991)
- 13 marca – Józef Kowalski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
- 16 marca – Josef Mengele, niemiecki lekarz, zbrodniarz wojenny (zm. 1979)
- 18 marca – Achilles Puchała, polski franciszkanin, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1943)
- 21 marca – Stanisław Strugarek, polski redaktor radiowy (zm. 1965)
- 24 marca – Joseph Barbera, amerykański twórca filmów animowanych (zm. 2006)
- 1 kwietnia – Jerzy Ustupski, polski narciarz i wioślarz, olimpijczyk (zm. 2004)
- 3 kwietnia – Stanisława Walasiewicz, polsko-amerykańska lekkoatletka (zm. 1980)
- 8 kwietnia:
- Melvin Calvin, amerykański fizykochemik (zm. 1997)
- Emil Cioran, rumuński pisarz (zm. 1995)
- 9 kwietnia – Rafał Arnáiz Barón, hiszpański trapista, święty katolicki (zm. 1938)
- 14 kwietnia – Teodor Romża, biskup eparchii mukaczewskiej kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-rusińskiego, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1947)
- 18 kwietnia – Wilhelm Banse, niemiecki polityk (zm. 1965)
- 23 kwietnia
- Józef Cyrankiewicz, polski działacz socjalistyczny, premier Polski (zm. 1989)
- Ronald Neame, brytyjski reżyser (zm. 2010)
- 1 maja – Leon Majman, polski dyplomata, działacz robotniczy, więzień polityczny (zm. 2007)
- 5 maja – Andor Lilienthal, węgierski szachista (zm. 2010)
- 11 maja – Zdzisław Henneberg, polski pilot myśliwski (zm. 1941)
- 20 maja – Mieczysław Lesz, polski ekonomista i działacz polityczny (zm. 1998)
- 23 maja – Józef Hurwic, polski fizykochemik
- 27 maja – Maria Kaniewska, polska scenarzystka, reżyserka i aktorka (zm. 2005)
- 30 maja – Sylwester Arnau y Pasqüet, hiszpański duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1936)
- 31 maja – Maurice Allais, francuski ekonomista, laureat Nagrody Nobla (zm. 2010)
- 17 czerwca – Wiktor Niekrasow, radziecki pisarz-prozaik i dysydent (zm. 1987)
- 20 czerwca – Paul Pietsch, niemiecki kierowca wyścigowy (zm. 2012)
- 21 czerwca – Hanna Malewska, polska pisarka (zm. 1983)
- 24 czerwca:
- Władysław Mączkowski, polski duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1942)
- Ernesto Sábato, pisarz argentyński pochodzenia włoskiego (zm. 2011)
- 25 czerwca – William Howard Stein, amerykański biochemik, laureat Nagrody Nobla w 1972 (zm. 1980)
- 28 czerwca – Edward Dietz – polski duchowny luterański (zm. 1988)
- 30 czerwca – Czesław Miłosz, polski poeta, laureat Nagrody Nobla z dziedziny literatury w roku 1980 (zm. 2004)
- 1 lipca – Siergiej Sokołow, radziecki dowódca wojskowy (zm. 2012)
- 8 lipca – Grzegorz Frąckowiak, polski werbista, męczennik, błogosławiony katolicki (zm. 1943)
- 9 lipca – John Wheeler, amerykański fizyk (zm. 2008)
- 14 lipca – Tadeusz Fijewski, polski aktor teatralny i filmowy (zm. 1978)
- 16 lipca – Ginger Rogers, amerykańska tancerka i aktorka (zm. 1995)
- 17 lipca – Yang Jiang, chińska pisarka i tłumaczka
- 31 lipca – Zygmunt Szkocny, twórca najmniejszej książki świata (zm. 2003)
- 1 sierpnia – Pericle Felici, włoski duchowny katolicki, kardynał (zm. 1982)
- 6 sierpnia – Norman Gordon, południowoafrykański krykiecista (zm. 2014)
- 13 sierpnia – Jan Prassek, niemiecki duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1943)
- 20 sierpnia – Edward Muller, niemiecki duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony (zm. 1943)
- 2 września – Czesław Janczarski (wł. Jan Antkiewicz), polski pisarz i poeta, twórca postaci Misia Uszatka (zm. 1971)
- 10 września – Nelly Omar, argentyńska piosenkarka i aktorka (zm. 2013)
- 24 września – Konstantin Czernienko, sekretarz generalny KC KPZR i przewodniczący Prezydium Rady Najwyższej ZSRR (zm. 1985)
- 30 września – Laurencja Garasimiw, józefitka, błogosławiona katolicka (zm. 1952)
- 3 października – Harro Dicks, niemiecki reżyser (zm. 2013)
- 5 października – Zbigniew Czeczot-Gawrak, polski filmoznawca, historyk i teoretyk filmu, publicysta i wykładowca uniwersytecki (zm. 2009)
- 13 października – Marzena Skotnicówna, polska taterniczka (zm. 1929)
- 30 października – Wanda Błeńska, polska lekarka, misjonarz (zm. 2014)
- 31 października – Włodzimierz Sedlak, polski ksiądz, profesor, twórca polskiej szkoły bioelektroniki i elektromagnetycznej teorii życia (zm. 1993)
- 2 listopada – Odiseas Elitis, grecki poeta (zm. 1996)
- 4 listopada – Dmytro Klaczkiwski (ukr: Дмитро Семенович Клячківський), ukraiński działacz nacjonalistyczny, pułkownik UPA, jeden z inicjatorów i główny kierujący rzezią wołyńską (zm. 1945)
- 7 listopada – Władysław Zachariasiewicz, polski działacz społeczno-polityczny Polonii amerykańskiej, weteran II wojny światowej
- 26 listopada – Robert Marchand, francuski kolarz
- 5 grudnia – Władysław Szpilman, polski pianista (zm. 2000)
- 24 grudnia – Stanisław Hanyż, oficer GL-AL i UB (zm. 1969)
- 25 grudnia – Louise Bourgeois, rzeźbiarka amerykańska (zm. 2010)
Zmarli[edytuj | edytuj kod]
- 5 stycznia – Marcelina Darowska, polska zakonnica, współzałożycielka niepokalanek, błogosławiona katolicka (ur. 1827)
- 29 stycznia – Wacław Nałkowski, polski geograf i publicysta (ur. 1851)
- 1 marca – Jacobus Henricus van 't Hoff, holenderski chemik, laureat pierwszej Nagrody Nobla (ur. 1852)
- 24 marca – Maria Serafina od Najświętszego Serca (Klotylda Micheli), włoska zakonnica, założycielka Instytutu Sióstr od Aniołów, błogosławiona katolicka (ur. 1849)
- 16 kwietnia – Leopold Świerz, polski taternik i badacz Tatr (ur. 1835)
- 18 maja – Gustav Mahler, austriacki kompozytor i dyrygent (ur. 1860)
- 4 czerwca – Viktor Uhlig, austriacki paleontolog i geolog (ur. 1857)
- 17 czerwca – Hermann Rumpelt, niemiecki taternik, alpinista i fizyk (ur. 1883)
- 26 czerwca
- Karl Jenne, niemiecki taternik (ur. 1879)
- Ludwig Koziczinski, niemiecki taternik, budowniczy (ur. 1869)
- 5 lipca – George Johnstone Stoney, irlandzki fizyk (ur. 1826)
- 25 lipca – Maria Salles, hiszpańska zakonnica, święta katolicka (ur. 1848)
- 8 września – Jan Puzyna, biskup krakowski, który jako ostatni w historii użył instrumentu prawnego zwanego ekskluzywą, by na konklawe w 1903 r. w imieniu cesarza Franciszka Józefa zawetować wybór Mariana Rampolli na papieża (ur. 1842)
- 1 października – Wilhelm Dilthey, niemiecki filozof (ur. 1833)
- 23 października – Stanisław Stojałowski, polski duchowny katolicki, polityk i działacz ludowy w Galicji (ur. 1845)
- 29 października – Wanda Podgórska, polska pisarka (ur. 1859)
- 9 grudnia – Bernard Maria Silvestrelli, włoski pasjonista, błogosławiony katolicki (ur. 1831)
Zdarzenia astronomiczne[edytuj | edytuj kod]
Nagrody Nobla[edytuj | edytuj kod]
- z fizyki – Wilhelm Wien
- z chemii – Maria Skłodowska-Curie
- z medycyny – Allvar Gullstrand
- z literatury – Maurice Maeterlinck
- nagroda pokojowa – Tobias Asser, Alfred Fried
Święta ruchome[edytuj | edytuj kod]
- Tłusty czwartek: 23 lutego
- Ostatki: 28 lutego
- Popielec: 1 marca
- Niedziela Palmowa: 9 kwietnia
- Wielki Czwartek: 13 kwietnia
- Wielki Piątek: 14 kwietnia
- Wielka Sobota: 15 kwietnia
- Wielkanoc: 16 kwietnia
- Poniedziałek wielkanocny: 17 kwietnia
- Wniebowstąpienie Pańskie: 25 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 4 czerwca
- Boże Ciało: 15 czerwca
|
|||||
