Latijns alfabet
| Latijns schrift | ||||
 |
||||
| De Bijbel kalligrafisch geschreven in de 15de eeuw | ||||
| Algemene informatie | ||||
| Type | Alfabet | |||
| Periode | ca. 700 v.Chr. tot heden | |||
| Schrijfrichting | Links-naar-rechts | |||
| Verwantschap | ||||
| Moederschriften | Grieks alfabet | |||
| Zusterschriften | o.a. Cyrillisch alfabet | |||
| Indeling | ||||
| ISO 15924 | Latn, 215 | |||
|
||||
Het Latijnse alfabet is het alfabet dat voor vrijwel alle westerse spellingen wordt gebruikt, zo ook voor de Nederlandse spelling.
De voorloper van het Latijnse alfabet is ontwikkeld door het Semitische volk in Egypte (zie Proto-Sinaïtisch). In gewijzigde vorm is het door de Feniciërs overgenomen. De Grieken hebben daar weer een eigen alfabet van afgeleid, dat in een aantal tekens van de voorloper verschilde. Het klassieke Latijnse alfabet is weer van het Etruskische en Griekse alfabet afgeleid en telde in de tijd van Cicero 21 letters. Voor het weergeven van Griekse woorden werden later de Y en de Z toegevoegd. De I en de V hadden zowel vocalische als consonantische waarde. In de middeleeuwen kwamen de J (consonant = medeklinker) en de U (vocaal = klinker) erbij. De W is een dubbele V om /w/ weer te geven (de bilabiale semivocaal van bijvoorbeeld: weg, wet, sneeuw)
Afgezien van diakritische tekens wordt het Latijnse alfabet meestal geacht de volgende 26 letters te bevatten. De Nederlandse namen van de letters staan ook in de tabel. Deze namen worden zelden geschreven, alleen uitgesproken. In andere talen zijn de namen soms anders.
| letter | naam in het alfabet | |
|---|---|---|
| A | a | aa |
| B | b | bee |
| C | c | see |
| D | d | dee |
| E | e | ee |
| F | f | ef |
| G | g | gee |
| H | h | haa |
| I | i | ie |
| J | j | jee |
| K | k | kaa |
| L | l | el |
| M | m | em |
| N | n | en |
| O | o | oo |
| P | p | pee |
| Q | q | kuu |
| R | r | er |
| S | s | es |
| T | t | tee |
| U | u | uu |
| V | v | vee |
| W | w | wee |
| X | x | iks |
| Y | y | (Griekse) ij, i-grec of ypsilon[1] |
| Z | z | zet |
De letter Y wordt door Nederlandstaligen in de wetenschap meestal als ij uitgesproken, bijvoorbeeld in Y-as en Y-chromosoom. Worden de letters van het alfabet op volgorde opgezegd, dan zegt men ook meestal ij. Wordt een woord gespeld, dan zegt men vaak i-grec of ypsilon.
Men is het er tegenwoordig over eens dat de letters J, U en W aparte letters zijn, hoewel het oorspronkelijk varianten zijn van andere letters.
Diverse talen hebben extra tekens aan het alfabet toegevoegd om te voorzien in taalspecifieke schrijfwijzen voor taaleigen klanken. Soms worden deze als aparte letters beschouwd (zoals de Ñ in het Spaans en de Å en Ø in Scandinavische talen) die een eigen plaats in de alfabetische volgorde hebben, en soms worden ze als varianten van bestaande letters beschouwd.
- Letters met diakritische tekens (accenten).
- Dubbele letters (digrafen of ligaturen). Een Nederlands voorbeeld is IJ. Verder Æ, Œ en de Spaanse Ll.
- Andere tekens, zoals de IJslandse Ð (edh) en Þ (thorn).
Het uiterlijk van een letter kan zeer verschillend zijn:
- Het gekozen lettertype kan bij sommige letters, onder andere de g, een groot verschil maken.
- De hoofdletter is groter dan de kleine letter, maar vaak is er nog meer verschil. Dit is onder andere het geval bij a, b, d, e g, l, n, q, r, t.
- In handschrift is het uiterlijk van een letter weer anders. Dit is natuurlijk afhankelijk van de schrijver. In verschillende landen wordt vaak een ander handschrift onderwezen, waardoor lezers soms moeite hebben om het handschrift te lezen van iemand uit een ander land.
- Cursieve drukletters zijn soms gelijk aan romein, door de letters onder een hoek te zetten, maar vaak zijn er meer verschillen en dan is de cursieve letter vaak van het handschrift afgeleid.
Zie ook[bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Latijns alfabet | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
|
Beluister |
(info) |
 |
Zie de categorie Latin alphabet van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |
