Guinea-Bisau

República da Guiné-Bissau República de Guinea-Bisau

Bandeira Escudo

Lema: Unidade Luta Progresso Unidade Loita e Progreso Himno nacional: Esta é a Nossa Pátria Bem Amada     Capital  • Poboación Bissau 355.000 hab. (2004) Cidade máis poboada Bissau Linguas oficiais Portugués Forma de goberno República presidencialista Presidente Primeiro ministro pendente de elixir Carlos Gomes Júnior Independencia de Portugal 24 de setembro de 1973 10 de setembro de 1974 Superficie  • Total  • % auga Fronteiras Costas Posto 137º 36.120 km² 12 % 724 km km 350 km km Poboación  • Total  • Densidade Posto 146º 1 413 446 50 hab./km² PIB (nominal)  • Total  • PIB per cápita n/d n/d PIB (PPA)  • Total (2005)  • PIB per cápita Posto 169º US$ 1.182'000.000 US$ 856 IDH (2003) 0.348 (172º) – Baixo Moeda Franco CFA (XOF) Xentilicio Guineano, guineana Fuso horario UTC Dominio de Internet .gw Prefixo telefónico +245 Prefixo radiofónico J5A-J5Z Código ISO 624 / GNB / GW Membro de: CPLP, UA, ONU Tódolos países do mundo

Guinea-Bisau é un estado de África Occidental, sitúase na costa do continente dende o Cabo Vermello ata a punta Cagete. con 36.125 km² de superficie, limita ao norte con Senegal, ao leste e sueste con Guinea, e ao sur e oeste co Océano Atlántico. Alén do territorio continental, o país ten tamén unhas 40 illas que constitúen o Arquipélago dos Bixagós, separado do continente polas canles de Geba, Pedro Álvares, Bolama e Canhabaque.

Historia

Artigo principal: Historia da Guinea Bisau.

Guinea Bisau foi previamente unha parte do reino de Gabú, pertencente ao Imperio Malí; partes do reino existiron ata o século XVIII. A pesar dos rios e costa desa área teren sido unha das primeiras partes colonizadas polos portugueses, o interior só foi explorado a partir do século XIX. Unha rebelión comezada en 1956 polo Partido Africano pola Independencia da Guiné e Cabo Verde (PAIGCV) consolidou o seu control sobre o país en 1973. A independencia foi declarada unilateralmente o 24 de setembro de 1973, e só recoñecida na Revolución dos Cravos, en 1974. O país foi controlado por un consello revolucionario ata 1984. As primeiras eleccións pluri-partidarias aconteceron en 1994, mais un golpe militar en 1998 depuxo o presidente e mergullou o país nunha guerra civil (1998-1999). Eleccións novamente ocorreron e en 2000, Kumba Yalá foi electo.

En setembro de 2003, outro golpe militar aconteceu, e desta vez o presidente Yalá foi preso, alegándose que el era incapaz de resolver problemas. Despois de ter sido adiada por innúmeras veces, eleccións lexislativas aconteceron en abril de 2004. Un motín en diversas faccións das forzas armadas en outubro de 2004 resultou na morte do comandante mor das forzas do país, causando conmoción por todo o país.

En 2005, João Bernardo Vieira foi electo presidente do país. Gobernou ata o 2 de marzo de 2009, cando foi asasinado. Raimundo Pereira asumiu o poder interinamente o día seguinte.

Despois da morte de Vieira, os militares prometeron respecto ás regras de sucesión establecidas na constitución do país. Ocorreron eleccións o 28 de xuño de 2009 que foron vencidas por Malam Bacai Sanhá, o cal asumiu o poder o 8 de setembro do mesmo ano. En novembro de 2011 Sanhá foi trasladado a París gravemente enfermo, e faleceu na capital francesa o 9 de xaneiro de 2012, logo de pasar varios días en coma. O 26 de decembro, estando Sanhá hospitalizado, sufriu un golpe de estado, que non tivo éxito.

Política

Artigo principal: Política da Guinea Bisau.

Na Guinea Bisau, en 1989, o partido no poder (PAIGCV-Partido Africano pola independencia da Guinea e do Cabo Verde) baixo control do presidente Vieira comezou o un programa de liberalización política, reformas que abriron camiño para unha democracia pluri-partidaria que incluíu a exclusión de varios artigos da constitución que privilexiaban o papel de liderado exercido polo PAIGC. As leis permitiron a formación doutros partidos políticos, prensa libre, e sindicatos independentes, con permiso de folga.

As primeiras eleccións pluri-partidarias a presidente e parlamento na Guinea Bisau aconteceron en 1994. Logo despois da fin da guerra civil 1998-1999, unhas novas eleccións foron convocadas, levando ao poder Kumba Yalá, líder da oposición e o seu partido, PRS. Ialá foi deposto nun pacífico golpe en setembro de 2003, asumindo o posto Henrique Rosa. A transición da Guinea Bisau á democracia é complicada pola súa debilitada economía, devastada pola guerra civil.

Subdivisións

Guinea-Bissau está dividida en oito rexións (regiões) e un sector autónomo (sector autónomo). Estes á súa vez están subdivididos en trinta e sete sectores. As rexións son:

Bafatá Biombo Bissau* Bolama Cacheu Gabu Oio Quinara Tombali sector autónomo

Mapa das rexións de Guinea-Bissau

Xeografía

Artigo principal: Xeografía de Guinea-Bisau.

Principais cidades (hab).
Bisau (404.119)
Bafatá (22.899)
Gabu (14.727)
Bissorã (12.827)
Bolama (10.803)
Cacheu (10.584)
Catió (10.115).

O país ten baixa altitude; o seu punto máis alto está a 300 metros (sempre por enriba do nivel do mar). O interior é formado por sabanas, e a costa é unha planicie pantanosa. O seu período de chuvias altérnase con períodos de calor, seca vida do Sáhara. O arquipélago de Bixagos estendese ao longo da costa.

Clima

Mapa de Guinea Bissau.

O país ten clima tropical; normalmente quente e húmido; estación chuviosa (do tipo monzónica de xuño a novembro) con ventos suroestes; estación seca (decembro a maio) con ventos secos de tipo harmattan procedentes do Sáhara).

O terreo é en xeral unha planicie, que se converte en sabanas cara ao leste.

Elevacións máximas

• Punto máis baixo: Océano Atlántico (0 m)
• Punto máis alto: no canto nordeste do país (300 m)

Recursos Naturais

Peixe, madeira ,fosfatos, bauxita, depósitos aínda non prospectados de petróleo.

Uso da terra:

• Terra arable: 11 %
• Plantacións permanentes: 1 %
• Pastos permanentes: 38 %
• Forestas e bosques: 38 %
• Outros: 12 % (estimativa de 1993)

Terra irrigada: 17 km² (estimativa de 1993)

Problemas naturais

Néboa quente, seca e empoeirada vinda do deserto que reduce a visibilidade durante a época seca; Queimas.

Entre os problemas ambientais están a [[deforestación]; erosión do chan; sobrepastoreo; pesca predatoria.

Economía

Artigo principal: Economía de Guinea-Bisau.

É un dos 10 países máis pobres do mundo, situación que ficou peor cunha guerra civil no 1998. O principal produto exportado é o anacardio (en portugués, caju, un tipo de froita tropical) que responde por 70% das exportacións. Tamén exporta camarón, peixes, arroz e madeira. A industria case non existe, e o turismo carece de divulgación e infraestruturas para recibir visitantes. O país ten dificultade ata de realizar un Censo Demográfico por falta de recursos.

A moeda do país é o Franco CFA, moeda tamén do Senegal, co valor fixado ao Euro a 655,96 Francos CFA por 1 Euro.

Cultura

A música de Guinea-Bisau pertence polo xeral ao gumbe, xénero musical de natureza polirrítmica, o cal é a exportación musical máis relevante. Con todo, a inestabilidade da sociedade e o relativamente pequeno desenvolvemento do mesmo fixeron que o gumbe e outros xéneros asociados non logren transcender as fronteiras e chegar ás grandes audiencias.

A calabash é o instrumento musical máis popular en Guinea-Bisau, o mesmo constrúese utilizando o froito seco do porongo, utilízallo para crear música con complexas características rítmicas. As letras das cancións son polo xeral en linguaxe crioulo (kriolu) de raíces portuguesas. Son comúns cancións con contido humorístico ou sobre determinadas temáticas, relacionadas con eventos cotiáns ou controvertidos, especialmente a SIDA.

Véxase tamén

Ligazóns externas

• Guiné-Bissau.com - axencia de noticias (en portugués)