یهودی
| به زبان عبری: יהודים (Yehudim) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||
| کل جمعیت | |||||||||||||
| ۱۳٬۷۴۶٬۱۰۰–۱۷٬۹۳۶٬۴۰۰ | |||||||||||||
| مناطق با جمعیت قابل توجه | |||||||||||||
 اسرائیل |
۶٬۰۴۲٬۰۰۰ | ||||||||||||
 ایالات متحده آمریکا |
۵٬۴۲۵٬۰۰۰ (۲۰۱۱) | ||||||||||||
 فرانسه |
۴۸۰٬۰۰۰ | ||||||||||||
 کانادا |
۳۷۵٬۰۰۰ | ||||||||||||
 بریتانیا |
۲۹۱٬۰۰۰ | ||||||||||||
 روسیه |
۱۹۴٬۰۰۰ – بیش از ۵۰۰٬۰۰۰ | ||||||||||||
 آرژانتین |
۱۸۲٬۳۰۰ | ||||||||||||
 آلمان |
۱۱۹٬۰۰۰ | ||||||||||||
 استرالیا |
۱۰۷٬۵۰۰ | ||||||||||||
 برزیل |
۹۵٬۳۰۰ | ||||||||||||
 آفریقای جنوبی |
۷۰٬۸۰۰ | ||||||||||||
 اوکراین |
۶۷٬۰۰۰- ۲۰۰٬۰۰۰ | ||||||||||||
 مجارستان |
۴۸٬۶۰۰ | ||||||||||||
 مکزیک |
۳۹٬۴۰۰ | ||||||||||||
 بلژیک |
۳۰٬۳۰۰ | ||||||||||||
 هلند |
۳۰٬۰۰۰ | ||||||||||||
 ایتالیا |
۲۸٬۴۰۰ | ||||||||||||
 ترکیه |
۲۶٬۰۰۰ | ||||||||||||
 ایران |
۸٬۷۵۶ | ||||||||||||
| سایر کشورها | ۲۵۰٬۲۰۰ | ||||||||||||
| زبان‌ها | |||||||||||||
زبان‌های گفتاری غالب:
زبان‌های سری: |
|||||||||||||
| دین | |||||||||||||
 یهودیت |
|||||||||||||
| گروه‌های قومی مرتبط | |||||||||||||
| سایر اهالی شام,[۱][۲][۳][۴] سامری‌ها,[۳] مردم عرب,[۳][۵] آشوری‌ها[۳] | |||||||||||||
.png){kind=small}
| قسمتی از طرح کلی یهودیت | ||||||||||||||
| قوم یهود و یهودیت | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||||||||
|
||||||||||||||
|
|
||||||||||||||
 ویکی‌پروژه |
||||||||||||||
| یهودیان |
|---|
| کل جمعیت |
|
۱۳ میلیون نفر |
| نواحی با بیشترین جمعیت |
| اسرائیل۷۵٪، ایالات متحده آمریکا۲٪ |
| زبان‌های رایج |
| عبری، ییدیش، انگلیسی، روسی، فرانسوی، زبان فارسی و ... |
| ادیان و مذاهب |
| یهودیت |
یهودی (به عبری: יהודים) به کسی می‌گویند که به یهودیت معتقد است. پیروان یهودیت چه نو کیشان و چه افرادی که از نژاد یهود هستند یهودی خطاب می‌شوند.
بر اساس نظر یهودیان، نژاد آنها به شه پدران کتاب مقدس ابراهیم، اسحاق و یعقوب و شه مادران سارا، ربکا، لیه و راحیل باز می‌گردد. یعقوب و خانواده اش به مصر قدیم مهاجرت کردند بعد از اینکه توسط یوسف که وزیر مصر بود دعوت شدند. بازماندگان آنها بعداً توسط مصریان به اسارت گرفته شدند و توسط موسی از اسارت نجات یافتند. این اتفاق در قرن ۱۳ قبل از میلاد رخ داده است. یهودیان امروز تنها بازمانده از قبایل یهودا و شمعون و کمی از قبیله بنیامین و لوی هستند[نیازمند منبع] که همگی با هم پادشاهی یهودا را تشکیل می‌دادند.[نیازمند منبع] از باقیمانده بقیه قبایل اسرائیل که به ده قبیله گمشده معروفند اطلاعاتی در دست نیست.
یهودیت بر خلاف اسلام و مسیحیت دارای ارتباط شدیدی بین نژاد، ملیت و دین است. در دین یهودیت گرویدن مورد استقبال نیست و امری بسیار مشکل دانسته می‌شود و معمولاً تنها در زمانی انجام می‌شود که یک یهودی بخواهد با یک غیریهودی ازدواج کند.
قوم یهود از زمان نابودی معبد سلیمان در سال ۷۰ بعد از میلاد دارای کشوری واحد نبودند و تنها پس از تشکیل کشور اسرائیل امروزی دوباره دارای یک کشور شدند. از زمان تشکیل کشور اسرائیل قانونی به نام قانون بازگشت ایجاد شد که به هر یهودی از هر جای دنیا اجازه بازگشت به سرزمین اسرائیل را می‌دهد. اسرائیل تنها کشوری در دنیا است که یهودیان دارای اکثریت جمعیت در آن هستند. اجداد یهودیان تنها دوبار در تاریخ خود دارای کشور مستقل بودند. اولین بار در زمان تأسیس پادشاهی اسرائیل به وسیله طالوت و بعد داوود و سلیمان و بار دوم در زمان پادشاهی هاسمونیان در بین سالهای ۱۴۰ تا ۳۷ قبل از میلاد.
یهودیان به طرز شگفت آوری مورد نفرت تمامی اقوام دیگر بودند و بارها در طول تاریخ به صورت دسته جمعی مورد آزار قرار گرفتند. از این رو جمعیت آنان در طول تاریخ دچار تغییرات زیادی شده است.
در زمان جنگ جهانی دوم جمعیت یهودیان به بیشترین حد خود که حدود ۱۶٫۷ میلیون نفر بود رسید ولیکن بعد از واقعه هولوکاست درصد زیادی از یهودیان از بین رفتند و جمعیت یهودی دوباره کاهش یافت. در سال ۲۰۱۲ تخمین زده می‌شود که جمعیت یهودی دنیا ۱۳٫۷۵ میلیون نفر است که کمتر از ۰٫۲٪ جمعیت دنیا می‌باشد. ۴۳٪ تمامی یهودیان دنیا در اسرائیل هستند و ۳۹٪ در ایالات متحده زندگی می‌کنند. بقیه یهودیان بیشتر در اروپا و کانادا ساکن می‌باشند. این اعداد فقط افرادی هستند که خود هویت خود را یهودی میدانند و شامل افرادی که به هر دلیل مایل نیستند خود را یهودی بدانند نمی‌شود. تخمین دقیق جمعیت یهودی دشوار است و فقه یهودی همه کسانی که خود را یهودی میدانند یهودی نمیداند. (ببینید :چه کسی یهودی است؟)
عبری زبان سنتی یهودیان و زبان رسمی اسرائیل است و بسیاری از یهودیان حتی در پراکندگی کشورهای دیگر این زبان را می‌آموزند، بجز عبری زبان‌های ییدیش، لادینو، گویش بخارائی، تاتی دربین برخی یهودیان رایج است.
در سال ۵۳۹ پیش از میلاد کوروش به یهودیان آواره اجازه داد تا به اورشلیم باز گردند و در آنجا آزادانه برای خود کنیسه بسازند.[۶]
محتویات
معنای واژه یهود[ویرایش]
واژه یهود در کتاب مقدس به معنی هم قوم یهود و هم سرزمین یهودا است. واژه یهود از لغت آرامی یهودای که از ریشه عبری لغت یهودی יְהוּדִי است گرفته شده است. در کتاب مقدس به قوم یهودا، یهودیم יְהוּדִים اطلاق می‌شود. این نام از فرزند چهارم یعقوب که نامش یهودا بود گرفته شده است.
تفاوت یهود و بنی اسرائیل[ویرایش]
در کتاب مقدس یعقوب با نام دیگر اسرائیل شناخته می‌شود. از این رو فرزندان او بنی اسرائیل نام دارند. به دلیل اینکه بعد از اینکه ده قبیله شمالی اسرائیل گم شدند تنها بازماندگان قوم بنی اسرائیل از قوم یهودا هستند امروزه واژه یهود و بنی اسرائیل و عبری/عبرانی به صورت مترادف به کار می‌روند حال آنکه بنی اسرائیل و عبرانی شامل تمامی فرزندان یعقوب و یهودی به معنی بازماندگان پادشاهی یهودا است.
ریشه قوم یهود[ویرایش]
بر اساس کتاب مقدس قوم یهود از بازماندگان ابراهیم، اسحاق و یعقوب هستند. ابراهیم در شهر اور در عراق امروزی به دنیا آمده بود و بعد به سرزمین کنعان (اسرائیل امروزی) مهاجرت کرد. مطالعات ژنتیک بر روی قوم یهود نشان می‌دهد که بیشتر یهودیان دنیا دارای ریشه ژنتیکی مشترکی در منطقه خاورمیانه و هلال حاصلخیز هستند. مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد که قوم یهود دارای مارکرهای ژنتیکی مربوط به ۴۰۰۰ سال پیش هستند که دارای ریشه مشابهی است.
چه کسی یهودی است؟[ویرایش]
یهودیت بر خلاف اسلام و مسیحیت دارای بعد نژادی بسیار مهمی است. از این رو جداسازی نژاد، ملیت، فرهنگ و دین یهودی از هم بسیار مشکل است. در دید سکولار یهودی امروزی کسی یهودی است که یا دارای نژاد یهودی بوده باشد چه مذهبی باشد و چه به تعالیم دینی یهودی بیتوجه باشد و یا کسی که به صورت رسمی به دین یهودیت گرویده باشد.
ولیکن به صورت تاریخی هویت یهودی بر اساس فقه یهودی (هلاخا) تعریف می‌شود. تعریف رسمی یهودی بودن بر اساس تلمود و سنت شفاهی یهودیان است که به حدود سال ۲۰۰ میلادی بازمیگردد. بر اساس تفسیر روحانیون یهودی (حاخامها) از کتاب مقدس ازدواج بین یهودی و غیریهودی (جنتیل) ممنوع است؛ ولیکن فرزند به دنیا آمده از ازدواج یک زن یهودی و مرد غیریهودی از قوم اسرائیل محسوب می‌شود. این تفسیر از تفسیر بر روی آیه عزرا ۱۰:۲-۳ گرفته شده است که در آن عزرا مردانی از قوم اسرائیل که زنان غیریهودی (جنتیل) ازدواج کرده بودند را مذمت کرده و آنان را به ترک آنان وادار می‌کند.
حکومت[ویرایش]
یهودیان سه بار در سرزمین خود اسراییل حکومت خود مختار داشتند بار اول از ۱۳۵۰ تا ۵۸۶ قبل از میلاد که در برگرفتن دورهٔ حاکمیت داوران و پادشاهی متحد داوودی و پادشاهی‌های جداگانه پادشاهی اسراییل و پادشاهی یهودیه بوده[۷] و با ویرانی معبد سلیمان و حمله آشوریان و بابلیان خاتمه یافت. بار دوم دوره هاسمونیان یا مکابیان بوده که از ۱۴۰ تا ۳۷ قبل از میلاد و دور هرودیان که از ۳۷ قبل از میلاد تا ۹۰ میلاد بعنوان دولت دستنشانده رومیان ادامه داشت، پس از شورش بزرگ و شورش بارکوخبا، دولت روم یهودیان را مجبور به پراکندگی در سایر ایالات رومی کرد و به مرور زمان در سرزمین اسراییل به اقلیت رسیدند و نام ایالت رومی یودیا به سیریا پلستینا تغییر نام پیدا کرد. در سال ۱۹۴۸ برای بار سوم دولت قوم یهود مستقر شد.[۸]
جمعیت[ویرایش]
یهودیان در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان ۱۳ تا ۱۸ میلیون نفر، معادل ۰٫۱۹٪ جمعیت جهان می‌باشد و ازاین تعداد، ۴۱٪ در اسراییل و ۴۰٪ در ایالات متحده آمریکا و ۱۹٪ در سایر نقاط دنیا زندگی می‌کنند. یهودیان بیش از ۲۷۰۰ سال در ایران زیسته‌اند و اکنون حدود هشت‌هزار نفر از آنان، ساکن ایران هستند.[۹]
جهود[ویرایش]
جُهود واژه‌ای است در زبان فارسی به معنی یهود، یهودی، کلیمی.[۱۰] به نظر بیشتر یهودیان امروزه این واژه برای تحقیر به کار می‌رود.[۱۱]
کاربرد در ادبیات قدیم[ویرایش]
این واژه بارها در چکامه‌های فارسی شاعرانی مانند فردوسی، سعدی، ناصرخسرو و نظامی استفاده شده است.[۱۲]
دگر دین موسی که خوانی جهود
که گوید جز این را نشاید ستود. فردوسی .
بنگر بچه علم و فضل گشته ست
یعقوب جهود و تو مسلمان. ناصرخسرو.
خیالت را پرستش‌ها نمودم
وگر جرمی جز این دارم جهودم. نظامی .
گر نبارد فضل باران عنایت بر سرم
لابه بر گردون رسانم چون جهود اندر فطیر. سعدی .
یکی جهود و مسلمان نزاع می‌کردند
چنانکه خنده گرفت از نزاع ایشانم. سعدی.[۱۳]
ضرب المثل‌ها[ویرایش]
«جهودبازی درآوردن» (در ادای مالی تعلل بسیار ورزیدن)، «مثل جهود» و «مثل جهود خیبری» (کسی که بسیار از خون می‌ترسد) و «جهوده خون دیده».[۱۴]
پانویس[ویرایش]
- ↑ Wade, Nicholas (June 9, 2010). "Studies Show Jews’ Genetic Similarity". New York Times.
- ↑ Nebel, Almut; Filon, Dvora; Weiss, Deborah A.; Weale, Michael; Faerman, Marina; Oppenheim, Ariella; Thomas, Mark G. (2000). "High-resolution Y chromosome haplotypes of Israeli and Palestinian Arabs reveal geographic substructure and substantial overlap with haplotypes of Jews". Human Genetics 107 (6): 630–41. doi:10.1007/s004390000426. PMID 11153918.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ Shen, P; Lavi, T; Kivisild, T; Chou, V; Sengun, D; Gefel, D; Shpirer, I; Woolf, E; Hillel, J (2004). "Reconstruction of patrilineages and matrilineages of Samaritans and other Israeli populations from Y-chromosome and mitochondrial DNA sequence variation". Human mutation 24 (3): 248–60. doi:10.1002/humu.20077. PMID 15300852.
- ↑ "Jews Are The Genetic Brothers Of Palestinians, Syrians, And Lebanese". Sciencedaily.com. 2000-05-09. Retrieved 2013-04-12.
- ↑ Atzmon, G; Hao, L; Pe'Er, I; Velez, C; Pearlman, A; Palamara, PF; Morrow, B; Friedman, E; Oddoux, C (2010). "Abraham's Children in the Genome Era: Major Jewish Diaspora Populations Comprise Distinct Genetic Clusters with Shared Middle Eastern Ancestry". American Journal of Human Genetics 86 (6): 850–859. doi:10.1016/j.ajhg.2010.04.015. PMC 3032072. PMID 20560205.
- ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ The family name of the Hasmonean dynasty originates with the ancestor of the house, Ἀσαμωναῖος Asamoneus or Asmoneus (see یوسیفوس, Jewish Antiquities: [۱]; [۲]; [۳]), who is said to have been the great-grandfather of Mattathias, but about whom nothing more is known.
- ↑ Johnson (۱۹۸۷), p. ۸۲.
- ↑ Jews of Iran
- ↑ جهود - [ i n ]
- ↑ رادیو زمانه | نیلگون | سیاست | فرهنگ | کاریکاتورهای هالوکاست در تهران
- ↑ http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html
- ↑ http://www.vajehyab.com/dehkhoda/جهود
- ↑ http://www.loghatnaameh.com/dehkhodaworddetail-c160bd7d826e4ebc8c8b5d3afb921437-fa.html
منابع[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ یهودی موجود است. |
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Jews»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد.
