Wyspy Alandzkie
| Landskapet Åland Wyspy Alandzkie |
|||||
|
|||||
| Hymn: Ålänningens sång (Pieśń o Alandczykach) |
|||||
 |
|||||
| Państwo |  Finlandia |
||||
| Język urzędowy | szwedzki | ||||
| Stolica | Maarianhamina | ||||
| Ustrój polityczny | republika parlamentarna | ||||
| Status terytorium | prowincja autonomiczna | ||||
| Zależne od | Finlandii | ||||
| Gubernator | Peter Lindbäck¹ | ||||
| Szef rządu | premier Camilla Gunell (2011-) | ||||
| Powierzchnia • całkowita |
1552,56 km² |
||||
| Liczba ludności (2013) • całkowita • gęstość zaludnienia |
28 666  2,15 osób/km² 18,46² osób/km² |
||||
| Jednostka monetarna | euro (EUR) | ||||
| Nadanie autonomii | przez Finlandię 1921 |
||||
| Religia dominująca | luteranizm (88,5%[1]) | ||||
| Strefa czasowa | UTC +2 – zima UTC +3 – lato |
||||
| Kod ISO 3166 | AX | ||||
| Domena internetowa | .ax[2] | ||||
| Kod samochodowy | AX | ||||
| Kod telefoniczny | + 358 | ||||
 |
|||||
| ¹ Gubernator jest przedstawicielem rządu fińskiego, nie ma wpływu na autonomiczny parlament Wysp Alandzkich. ² Pierwsza liczba odnosi się do całego państwa (13 324,0 km²), druga tylko do części lądowej (1552,56 km²). |
|||||
Wyspy Alandzkie, szw. Åland, fiń. Ahvenanmaa – szwedzkojęzyczny archipelag wysp politycznie należący do Finlandii, stanowiący jednak osobny podmiot z dużą autonomią, położony na Morzu Bałtyckim u wejścia do Zatoki Botnickiej. Status wysp jest gwarantowany międzynarodowo, ostatnio przez traktat akcesyjny do Unii Europejskiej.
Łączna powierzchnia archipelagu liczącego 6757 wysp wynosi 1552,56 km², a największa wyspa Fasta Åland – 650 km². Najbardziej wysuniętą wyspą na południe jest Lillharu, na północ Hon östra, zachód Västerbådan i na wschód Stora Rödskär. Liczba ludności wynosi 28 666 (31 XII 2013). Około 60 wysp jest zamieszkanych, głównie przez ludność pochodzenia szwedzkiego, którzy stanowią 90% mieszkańców wysp. Ludność zajmuje się głównie rybołówstwem, hodowlą bydła i uprawą roli. Jedynym miastem i zarazem stolicą jest Maarianhamina (szw. Mariehamn).
Na Wyspach Alandzkich występuje całkowity zakaz manewrów wojskowych oraz zakaz przelotów samolotów lotnictwa wojskowego – obszar Wysp Alandzkich jest strefą zdemilitaryzowaną.
Spis treści
Ustrój polityczny[edytuj | edytuj kod]
Wyspy Alandzkie na podstawie Aktu o Samorządzie Wysp Alandzkich z 28 grudnia 1951 są republiką parlamentarną będącą terytorium autonomicznym Finlandii. Wyspy Alandzkie posiadają własny parlament, zwany Lagting składający się z 30 posłów wybranych w głosowaniu demokratycznym. Odpowiedzialny przed nim jest rząd (Landskapsregering) składający się z sześciu ministrów (edukacji i kultury, finansów, spraw socjalnych i środowiska, administracji i współpracy z Unią Europejską, przemysłu i handlu oraz komunikacji), na którego czele stoi premier (lantråd). Archipelag ma też jednego posła w Eduskuncie i jednego delegata w Radzie Nordyckiej (od 1970). Są także członkiem Unii Europejskiej w ramach Finlandii. W polityce zagranicznej Wyspy Alandzkie są całkowicie uzależnione od rządu fińskiego, którego reprezentantem jest gubernator. Wyspy Alandzkie posiadają własną flagę, policję, własne linie lotnicze oraz wydają własne znaczki. Obywatele Wysp Alandzkich są zwolnieni z obowiązku służby wojskowej w fińskiej armii.
Główne partie polityczne i ich poparcie[edytuj | edytuj kod]
Wyspy Alandzkie posiadają system wielopartyjny z klasycznym podziałem na lewicę, prawicę i centrum. Wśród partii znajdują się także ugrupowania o poglądach separatystycznych, dążące do odłączenia Wysp Alandzkich od Republiki Fińskiej. Wybory z 21 października 2007 wygrała Partia Liberalna, uzyskała jednak tylko 1/3 miejsc w parlamencie. W wyborach z 16 października 2011 roku wygrała partia Ålandsk Center, zyskując 7 mandatów.
Wyniki wyborów do parlamentu Wysp Alandzkich w 2011[edytuj | edytuj kod]
| Partia | Liczba głosów | Zmiana liczby głosów | Procent głosów | Zmiana % | Uzyskane mandaty | Zmiana liczby mandatów | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ålandsk Center | 3068 | –39 | 23,0 | –1,2 | 7 | –1 | |
| Liberalerna på Åland | 2630 | –1546 | 19,7 | –12,9 | 6 | –4 | |
| Ålands Socialdemokrater | 2404 | +891 | 18,0 | +6,2 | 6 | +3 | |
| Moderaterna på Åland | 1810 | +577 | 13,5 | +3,9 | 4 | +1 | |
| Obunden Samling | 1639 | +66 | 12,3 | ±0,0 | 4 | ±0 | |
| Ålands Framtid | 1286 | +216 | 9,6 | +1,3 | 3 | +1 | |
| Valmansförening för Henrik Appelqvist | 138 | — | 1,0 | — | 0 | — | |
| Razem (frekwencja 66,9%) | 13 360 | 100,0 | 30 | ±0 | |||
| Źródło: JCI Mariehamn (szw.) | |||||||
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Prowincja podzielona jest na 16 gmin. Głównym miastem i stolicą jest Maarianhamina. Ludność wszystkich gmin podano według stanu na 31 grudnia 2013[3].
|
|
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Wykres liczby ludności Wysp Alandzkich na przestrzeni ostatnich stu lat
źródło: Urząd Statystyczny Wysp Alandzkich
Języki[edytuj | edytuj kod]
Dla ponad 90% mieszkańców Wysp Alandzkich ojczystym jest język szwedzki, a dla 5% język fiński. Szkoły finansowane przez rząd są szkołami szwedzkojęzycznymi.
Ciekawostki[edytuj | edytuj kod]
W zamku Kastelholm na Wyspach Alandzkich na suficie jednej z sal wywieszone są herby wszystkich właścicieli twierdzy. Wśród nich znajduje się orzeł biały w czerwonym polu zaznaczający, że właścicielką zamku była Katarzyna Jagiellonka, najmłodsza córka króla Polski Zygmunta I Starego, żona króla Szwecji Jana III Wazy.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Zdjęcie satelitarne archipelagu
-
Östra Hamnen (Wschodni Port) – dla żaglówek i żaglowców
-
Żaglowiec Pommern po zachodniej stronie Maarianhaminy i motorowa łódź wyczynowa
-
Wzgórze Knutsbodaberget
-
Kanał Lemströms i ruchomy most nad nim
-
Promy pomiędzy Finlandią, Szwecją i Estonią zawijają do portów na Wyspach Alandzkich
Przypisy
- ↑ Dane z oficjalnej strony statystycznej Wysp Alandzkich – 31 grudnia 2006.
- ↑ W 2006 roku zastąpiła domenę .aland.fi.
- ↑ Statistics and Research Åland.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
|||||||||||
|
|||||||
|
||||||||
|
|||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||
