Vaticanu
| Civitas Vaticana Città del Vaticano |
|||||
|
|||||
| Lema nacional: Nun tien | |||||
| Himnu nacional: Inno e Marcia Pontificale | |||||
 |
|||||
| Capital • Población • Coordenaes |
Ciudá del Vaticanu1 921 (2005) 41°54′ N 12°27′ E |
||||
| Ciudá más poblada | {{{ciudá_más_poblada}}} | ||||
| Llingües oficiales | {{{llingües_oficiales}}} | ||||
| Llingües reconocíes | {{{llingües_reconocíes}}} | ||||
| Forma de gobiernu | Monarquía absoluta, electiva y teocrática Franciscu Cardenal Angelo Sodano Cardenal Edmund Szoka |
||||
| Independencia • Fecha |
Pautos del Laterano 11 de febreru de 1929 |
||||
| Superficie • Total • % agua Llendes Costes |
Puestu 194º 0,44 km² despreciable 4 km (con Italia) 0 km |
||||
| Población • Total • Densidá |
Puestu 194º 921 (2005 est.) 2.093 hab/km² |
||||
| PIB (PPA) • Total (-) • PIB per capita |
Puestu -º US$ - millones US$ - |
||||
| Moneda | Euro3 (€, EUR) |
||||
| Xentiliciu | de la Ciudá del Vaticanu vaticanu, -a, -o |
||||
| Zona horaria • en Branu |
CET (UTC+1) CEST (UTC+2) |
||||
| Dominiu d'Internet | .va | ||||
| Códigu telefónicu | +379 |
||||
| Prefixu radiófonicu | HVA-HVZ |
||||
| Códigu ISO | 255 / VAT / VA | ||||
| Miembru de: - | |||||
| Sitiu web del Gobiernu: |
|||||
| 1 El Vaticanu ye una ciudá-estáu. 2 L'idioma más común ye l'italianu 3 Enantes de 1999: llira vaticana |
|||||
Ciudá del Vaticanu[1] ye un estáu independiente de 0.44 km² allugáu en Roma. Creóse'l 11 de febreru de 1929 per aciu de los Pautos del Laterano, robláu ente'l Cardenal Gasparri y l'Estáu Italianu, representáu por Mussolini.
La Ciudá del Vaticanu abelluga l'ensame de les instituciones de la Ilesia Católica Romana, que se conoz col nome de la Santa Sede.
Índiz
Hestoria del Vaticanu[editar | editar la fonte]
• 756, entama la hestoria de los Estaos Pontificios.
• 1798, l'exércitu francés toma prisioneru al Papa Píu VI.
• 1860, l'exércitu del rei d'Italia Víctor Manuel II conquistó los Estaos Pontificios, dexando la Santa Sede solamente en posesión de Roma y la so rexón costera, nel papáu de Píu IX.
• 1870, Víctor Manuel tomó Roma en gran parte gracies a la Guerra franco-prusiana y proclamóla nueva capital del so reinu.
• 1917, Benitu XV propón un plan de paz pa la Primera Guerra Mundial que ye totalmente ignoráu pola comunidá internacional.
• 1929, los Pautos del Laterano son firmaos por Pietro Gasparri, en representación de la Santa Sede, y Benito Mussolini, primer ministru italianu, el 11 de febreru nel pontificáu de Píu XI. Con esti tratáu diose por zarrada la llucha con Italia qu'esistía dende 1870. Col reconocimientu d'esti nanu territoriu ensin poder el concordatu garantizó la total independencia del papa.
• 1939, entamó la Segunda Guerra Mundial; el Vaticanu declárase indecisu.
• Según Werner Kaltefleiter y Hans Peter Oschwald, nel 1944, Hitler da la orde d'entrar nel Vaticanu y secuestrar al Papa Píu XII, pero'l xeneral de les SS al mandu (Karl Wolff) nun fai casu de la orde amosando cuestiones étiques y morales. Dempués foi releváu del mandu.
• 1962, Xuan XXIII inaugura'l Conceyu Vaticanu II.
• 1965, Pablu VI zarra'l Conceyu Vaticanu II.
• 1981, Xuan Pablu II sufre un atentáu na Plaza de San Pedru del Vaticanu.
• 2001, Xuan Pablu II espubliza la Llei Fundamental del Estáu de la Ciudá del Vaticanu, güei ta furrulando (11 de febreru).
• 2005, muerre'l papa Xuan Pablu II y ye elixíu Benitu XVI como Papa.
Xeografía[editar | editar la fonte]
La Ciudá del Vaticanu compónse propiamente de la ciudá vaticana y de los terrenos de Castel Gandolfo, separaos per 34 km ente ellos. Castel Gandolfo ye'l llugar u tienen tradicionalmente la residencia de branu los papes. El territoriu vaticanu ta arrodiáu completamente pola República d'Italia.
Compromisu col mediu ambiente[editar | editar la fonte]
El Vaticanu conviértese na primera ciudá que compensará'l 100% de les sos emisiones de CO2. El plan básase na compensación de les emisiones d'anhídridu carbónicu (CO2) por entemedies de la plantación d'una viesca (propuesta fecha pola empresa estaoxunidense Planktos Inc. y la húngara Klimafa) y la instalación de paneles solares que dean enerxía y calefacción.
Deportes[editar | editar la fonte]
El Vaticanu cuenta cola Seleición de fútbol de la Ciudá del Vaticanu, que nun ta asociada a la NF-Board nin a la FIFA. Dicha seleición enfrentóse escontra San Marino y Mónaco, quedando 0-0 escontra dambos equipos. L'equipu ta formáu por voluntarios de la Guardia Suiza, miembros del Conseyu Papal y por guardies de los museos. En febreru de 2007 sacerdotes y seminaristes de la Ciudá del Vaticanu y Roma disputaron la primera «Copa Clerical». Ye'l primer campeonatu d'equipos fechos por clérigos, una idea del Secretariu d'Estáu, el cardenal Tarcisio Bertone.
Cultura[editar | editar la fonte]
La cultura del Vaticanu ye correspondiente a la cultura de la Ilesia Católica, anque s'abre tamién al arte d'otres cultures, y el so mayor esponente yeren les obres d'arquitectura, como la Basílica de San Pedru, la Plaza San Pedru, la Capiella Sistina y los Museos Vaticanos. Ente los Museos Vaticanos atópense: el Muséu Gregorianu d'arte exipcianu y d'arte etruscu, el Muséu Píu Clementín, el muséu Chiaramonti y la Pinacoteca Vaticana. Munchos artistes y arquitectos famosos como Bramante, Michelangelo y Bernini trabayaron en perimportantes obres artístiques que güei se puen almirar nos edificios vaticanos.
Defensa[editar | editar la fonte]
La Guardia Suiza ye'l cuerpu militar encargáu de la seguridá de la Ciudá del Vaticanu. Ta compuesta por unos cien soldaos: cuatro oficiales, 23 mandos intermedios, 70 alabarderos, 2 tamborileros y un capellán. Entrénense con procedimientos y manexu d'armes modernes (como'l fusil suizu Sig 550), magar que tamién s'enseña a manexar la espada y l'alabarda. La Guardia Suiza tien el so cuartel frente al Palaciu Apostólicu Pontificiu. Según los Pautos del Laterano, establecióse que la Policía italiana custodie, xunto cola Guardia Suiza y los Servicios Vaticanos de Seguridá, la Plaza de San Pedru. La defensa de la ciudá del Vaticanu ye proporcionada por Italia.
Sigles automovilístiques[editar | editar la fonte]
El Vaticanu da a traviés del "rexistru de vehículos vaticanos" una patente a los automóviles de dicha Ciudá-Estáu. Los automóviles que yeren del gobiernu lleven les sigles "RVV" y les que yeren de los ciudadanos "SCV"
Tresportes[editar | editar la fonte]
La ciudá cuenta con una estación de ferrocarril que percuerre'l trayeutu dende'l Vaticanu fasta Italia. Cuenta amás con un helipuertu. Los servicios d'autobús dende la ciudá de Roma son frecuentes.
Serviciu telefónicu[editar | editar la fonte]
L'Estáu Vaticanu cuenta con un serviciu de teléfonos que dispón de modernes instalaciones pa la comunicación tanto interna como esterna de la ciudá y personal altamente capacitáu. La "ciudá-estáu" consta d'una complicada infraestructura de redes pela que consta d'una completa autonomía.
Medios de Comunicación[editar | editar la fonte]
La Ciudá del Vaticanu emite les sos propios sellos y monedes (n'euros), tien un periódicu (L'Osservatore Romano), una emisora (Radio Vaticanu) y una televisión (Centru Televisivu Vaticanu), amás de distintes fundaciones, como Latinitas, pal estudiu del llatín, academies y universidaes pontificies.
Monedes[editar | editar la fonte]
Por acuerdu con Italia, en representación de la Xunión Europea, la moneda vaticana ye l'euru. La ciudá tien euros con diseñu propiu, que tienen aceptación n'Italia y nos otros países de la zona euru. El Vaticanu nun tien una casa d'emisión propia, polo que se punxo d'acuerdu con Italia pa la so acuñación, que nun pue ser más d'un millón d'euros añales.
Economía[editar | editar la fonte]
El Vaticanu nun pue mantenese de l'actividá productiva del so propiu territoriu, llimitada a la venta de recuerdos turísticos, llibros, sellos y entraes a museos. Pero cuenta colos ingresos de la Ilesia Católica en tol mundiu, provenientes de les aportaciones económiques de los Estaos au cuenta con acuerdos (nomaos Concordatos) de financiación (pola so tradición católica); les donaciones de los católicos (a nivel personal o empresarial); y los beneficios de les empreses propiedá de la Ilesia. La economía taba seriamente dañada nel 1979, y tres años más dempués prodúxose la quiebra d'unu de los bancos más ilustres d'Italia, el Bancu Ambrosianu, que llevaba les finances internacionales del Vaticanu, y l'asesinatu del so direutor Roberto Calvi: les investigaciones que vinieron darréu amosaríen que'l bancu se dedicaba al blanquéu del dineru de la mafia. Más tarde, el papa Xuan Pablu II treslladó la responsabilidá de la economía vaticana, que, a partir de 1984, s'encargaría de les finances. Cinco años dempués, el papa lleva a cabu una reestructuración de la organización económica y la direición económica foi encargada a cinco financieros reconocíos internacionalmente (baxo la supervisión d'una comisión de cinco cardenales). La dependencia del Vaticanu encargada d'estos controles ye l'Alministración del Patrimoniu de la Santa Sede.
Referencies[editar | editar la fonte]
- ↑ Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios, Academia de la Llingua Asturiana, 2010; ISBN 987-84-8168-500-8
Enllaces esternos[editar | editar la fonte]
- Estáu de la Ciudá del Vaticanu
- La Santa Sede
- Descubre Vaticanu
- Guía pa visitar el Vaticanu
- Guía del Estáu Vaticanu, (en castellanu)
- 5 Curiosidaes sobre'l Vaticanu y la Ilesia
- Pautos del Laterano y alcuerdos posteriores sobre la Ciudá del Vaticanu (n'italianu)
- Llei Fundamental de la Ciudá del Vaticanu de 22 de febreru de 2001 (n'italianu)
- Web tv de l'Axencia de Noticies del Vaticanu
- Canal del Vaticanu en YouTube (en castellán)
- Primeroscristianos.com
- Website con semeyes de la Ciudá del Vaticanu
- Website sobre l'Estáu de la Ciudá del Vaticanu
- Semeyes de Ciudá del Vaticanu
- Archivu Secretu Vaticanu
| Países d'Europa | ||
| Albania | Alemaña | Andorra | Austria | Bielorrusia | Bélxica | Bosnia y Hercegovina | Bulgaria | República Checa | Croacia | Dinamarca | Eslovaquia | Eslovenia | España | Estonia | Finlandia | Francia | Grecia | Hungría | Irlanda | Islandia | Italia | Letonia | Liechtenstein | Lituania | Luxemburgu | República de Macedonia | Malta | Moldavia | Mónaco | Montenegro | Noruega | Países Baxos | Polonia | Portugal | Reinu Xuníu | Rumanía | Rusia | San Marino | Serbia | Suecia | Suiza | Turquía | Ucraína | Vaticanu | Xeorxa | Xipre
Dependencies: Akrotiri y Dhekelia | Gibraltar | Guernsey | Islles Feroe | Islla de Man | Jersey | Svalbard ya Islla Jan Mayen Rexón autónoma: Islles Åland Países con status discutíu: Abkhasia | Kosovo | Osetia del Sur | Transnistria |
||
