Lo Salvador
|
Lo Salvador |
|||
|---|---|---|---|
| Devisa nacionala : Dios y Unión | |||
| Identificants | |||
| ULAN | |||
|
|||
| Autres informacions
|
|||
| capitala populacion (an) |
San Salvador 6 566 629 abitants (2007) |
||
| President | Carlos Mauricio Funes | ||
| Superfícia | 21 041 km² | ||
| Populacion Densitat |
7 066 403[1] (2008) 355,84 ab./km² |
||
| Independéncia - Jorn -De la Republica Federala de l'America Centrala |
(d'Espanha) 15 de setembre de 1821 1842 |
||
| Moneda | Dolar american (dempuèi 2001)[2] | ||
| Còde telefonic | 503 | ||
Lo Salvador (El Salvador en espanhòl) es un país pichon de l'America Centrala entre Guatemala a l'oèst e Honduras al nòrd. Al sud es bordat per l'Ocean Pacific. Sa capitala es San Salvador.
Somari
Istòria[modificar | modificar la font]
Los conquistators espanhòls qu'arribèron al Salvador entre 1524-1525 venián de Guatemala après aver participat a la conquista de Mexic. Durant la colònia, Lo Salvador faguèt partida de la Capitania Generala de Guatemala, tanben coneguda coma Reialme de Guatemala. Lo territòri salvadorian foguèt dividit en las Alcaldias Màgers de San Salvador e Sonsonate. En 1811 e 1814 aguèron luòc d'importantas reaccions contra la dominacion espanhòla qu'exprimiguèron l'inquietud independentista dels criollos (blancs descendents d'espanhòls). Finalament, las nacions d'America Centrala atenguèron la siá independéncia d'Espanha, lo 15 de setembre de 1821[3].
Epòca de la federacion de l'America Centrala[modificar | modificar la font]
En lo periòde que seguiguèt a l'independéncia, Lo Salvador e los autres païses centroamericans ensagèron manténer l'union eretada de la colònia e creèren la Republica Federala de l'America Centrala, una federacion que se dissolguèt en 1839. En 1851 Lo Salvador sofrís lo sieu mai significativa derròta militara dempuèi la siá independéncia, la Batalha de la Arada. Après la dissolucion de l'Union se succediguèt un periòde de luchas entre liberals e conservadors que s'esperlonguèt fins a 1871. Pendent aqueste periòde, se reduït lo cultiu d'anil e s'introdusiguèt lo del cafè.
Entre 1871 e 1931 se succediguèron los govèrns liberals que favorizèron los interèsses de l'elèit ligat al cultiu del cafè. En 1882, lo president Rafael Zaldívar decretèt l'abolicion de las tèrras comunalas e ejidos (proprietats ruralas d'emplec collectiu), que foguèron vendudas a particularas, çò que provoquèt un cambiament brusc en la proprietat de la tèrra.
Epòca de l'autoritarisme militar[modificar | modificar la font]
En 1929, l'economia del país entrèt en crisi, coma consequéncia de la casuda dels prèses del cafè dins lo mercat internacional. En 1931, lo General Maximiliano Hernández Martínez, arribèt al poder après un còp d'Estat contra lo president civil Arturo Araujo. Martínez, establiguèt un govèrn ultraconservador e autoritari e reprimiguèt amb l'armada una rebellion de campanhards e indigènas en l'oèst del país, lo que resultèt en la mòrt de milièrs de personas. Lo nombre de victimas mortalas d'aquestes fachs, encara se debat. Las chifras de mòrts vàrian segon los autors, e van de 7000 fins a 30 000 personas[4][5][6]. Los istorians debaton encara l'influéncia dels membres del Partit Comunista Salvadorian en l'insurreccion e del dirigent comunista Farabundo Martí. Lo general Martínez foguèt depausat per una cauma generala en 1944, cridada "La huelga de los Brazos Caídos". Mas lo sieu govèrn marquèt lo començament d'una seria de govèrns militars autoritaris successius, que s'acabarián en 1979 amb un còp d'Estat al General Carlos Humberto Romero, del Partit de Conciliacion Nacionala - PCN, e l'instauracion de la Junta Revolucionària de Govèrn.
En 1969 esclatèt una brèva guèrra amb Honduras, qu'es coneguda coma la "Guèrra de las 100 oras", o inexactament coma la "Guèrra del Fotbòl". Lo conflicte aguèt per origina una iniciativa de las autoritats d'Honduras de menar a tèrme una reforma agrària dins las siás frontièras; aquela distribucion de tèrras afavorissiá sonque los ondurians, çò qu'obliguèt de milièrs de salvadorians que residissián en Honduras a tornar dins lo sieu país, après èsser estats expropriats de las siás tèrras. En responsa a aquesta situacion, Lo Salvador declarèt la guèrra a Honduras[7].
Guèrra civila (1980-1992)[modificar | modificar la font]
L'ambient de violéncia politica que s'èra viscut lo decènni de 1970 contribuiguèt enòrmament a la guèrra civila que durariá 12 ans (1980-1992). Foguèt un conflicte que militarament se definiguèt coma una "guèrra de bassa intensitat", o "guèrra populara esperlongada", coma la nomenavan las forces de guerrilhas del FMLN e que costèt la vida de mai de 75 000 personas entre mòrts e desapareguts[8].
Qualques factors que contribuiguèron a la guèrra foguèron: la casuda internacionala del prètz del cafè, las fraudas electoralas constantas e lo malcontentament de la populacion per lo biais de governar dels militars. Entre qualques eveniments qu'aluguèron los ànims durant lo conflicte armat destaca l'assassinat de l'arquevesque de San Salvador, Óscar Arnulfo Romero en 1980.
L'ambient turbulent prenguèt fin en 1992 quand los combatents del Front Farabundo Martí per la Libertacion Nacionala (FMLN) format de cinc gropes d'esquèrra, e lo govèrn de drecha de l'alavetz president Alfredo Cristiani, de l'Aliança Republicana Nacionalista (ARENA), signèron los "Acòrdis de Patz" lo 16 de genièr de 1992 a Chapultepec, Mexic, qu'assegurèron de reformas politicas e militaras, mas aprigondiguèron pas en l'aspècte social.
Politica[modificar | modificar la font]
Lo Salvador es una republica presidenciala. Lo president, qu'es lo cap d'Estat e lo cap de govèrn, es elegit per un periòde de cinc ans. Lo Parlament (Asamblea Legislativa) es unicameral, e compausat de 84 membres elegits per un periòde de tres ans.
Geografia[modificar | modificar la font]
Es lo país mai pichon de l'America Centrala. Es l'unic país de la region sens còsta sobre la Mar Cariba. Lo terren es en la siá màger part montanhós amb una centura costièra estrech e un altiplan central. Lo sieu litoral s'estend dempuèi la desbocadura del riu Paz, al sud-oèst, fins a la del riu Goascorán, al sud-èst.
Lo Salvador se tròba dins la zòna climatica tropicala e ofrís de condicions termicas similaras durant tot l'an. Malgrat aiçò, a causa de la siá franja costièra al cors de l'Ocean Pacific, arriban d'oscillacions annalas importantas ligadas als vents marins que transpòrtan umiditat e calor.
Economia[modificar | modificar la font]
- De veire: Economia del Salvador
Cultura[modificar | modificar la font]
Referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ CIA The World Factbook. Informacions consultadas lo 17 de març de 2009
- ↑ CIA The World Factbook (economia). Informacions del 17 de març de 2009
- ↑ Embajada de El Salvador en EE. UU., De la Civilización a la Independencia, consultado el 29 de marzo de 2007.
- ↑ "Las víctimas de la Matanza, como se llegó a conocer, se contaron por miles"..."diversos autores manejan cifras que oscilan entre 7000 hasta más de 25 000" Historia de El Salvador, Tomo II, pág. 133-134, Convenio Cultural México-El Salvador, Ministerio de Educación, 1994
- ↑ Museo de la palabra y la imagen, El Salvador, 1932, Cicatriz de la memoria, "Unas 10.000 personas," ubicación de la cita: 2 min, 55 segs
- ↑ "Se asesinó según distintas versiones, entre 20 mil y 30 mil salvadoreños." El Periódico Nuevo Enfoque, Feliciano Ama, líder de la insurrección indígena de 1932, consultado el 11 de abril de 2007
- ↑ Destinia Travel Agency, Historia de El Salvador,consultado el 29 de marzo de 2007.
- ↑ free-people.Net Historia de el Salvador, consultat lo 30 de març de 2007
