Elbrus

Elbrus
Elbrus widziany z południa.
Państwo	Rosja
Republika	Kabardo-Bałkaria
Pasmo	Kaukaz
Wysokość	szczyt zachodni – 5642 m n.p.m.; szczyt wschodni – 5621 m n.p.m.
Wybitność	4741 m
Pierwsze wejście	szczyt wschodni – Killar Chaszirow (22 lipca 1829); szczyt zachodni – F. Crauford Grove, Frederick Gardiner, Horace Walker, Peter Knubel i Achija Sottajew (20 lipca 1874)
Położenie na mapie Kabardo-Bałkarii Elbrus
Położenie na mapie Rosji Elbrus
43°21′18″N 42°26′21″E

Elbrus 3D. Kliknij, aby zobaczyć animację.

Elbrus (ros. Эльбрус Elbrus, karaczajsko-bałkarskie Минги тау Mingi tau) – najwyższy szczyt Kaukazu. Położony jest w zachodniej części głównego łańcucha Kaukazu, na terenie Kabardo-Bałkarii w Rosji niedaleko granicy z Gruzją. Jest najwyższym szczytem Rosji. Przez alpinistów przyjmujących inne granice Europy (grań główną Kaukazu) niż Międzynarodowa Unia Geograficzna i zdobywających Koronę Ziemi to Elbrus, a nie Mont Blanc, uważany jest za najwyższy szczyt Europy.

Nazwa

Nazwa „Elbrus” pochodzi prawdopodobnie z języka perskiego i oznacza „błyszczący”. Szczyt posiada też określenia w językach narodów zamieszkujących jego okolice. Nazwa karaczajsko-bałkarska „Mingi tau” oznacza Wieczną Górę, a kabardyjska Ιуэщхьэмахуэ „Oszchamacho” – Góra Szczęścia.

Charakterystyka

Masyw Elbrusa leży na północ od grani głównej Kaukazu. Jego powstanie miało miejsce ponad 2 mln lat temu. Jest wygasłym wulkanem, którego ostatni okres aktywności miał miejsce ok. połowy I w n.e., ale działalność post-wulkaniczna jest ciągle notowana. Zdarzają się wyrzuty gazów i przebijanie się na powierzchnię źródeł wód mineralnych. Wyziewy siarkowodoru były notowane nawet w okolicach skał Pastuchowa i można tu czasem poczuć charakterystyczną woń siarkowodoru. Miejsca te są szczególnie widoczne zimą, kiedy podgrzane gazy drążą w śniegu dobrze widoczne jamy. Dokoła masywu istnieją liczne mineralne źródła termalne o temperaturze do 21 stopni. Zbudowany jest z zastygłych law andezytowych, obecnie prawie w całości pokrytych lodowcami, o łącznej powierzchni około 138 km², oraz wiecznym śniegiem (powyżej wysokości 3700-4000 m n.p.m.). Jest o ok. półtora kilometra wyższy od najwyższych otaczających go szczytów.

Masyw Elbrusa wyróżnia się charakterystyczną sylwetką o dwóch kopulastych wierzchołkach, odległych od siebie o ok. 3 km:

• zachodnim (wyższym) – 5642 m n.p.m.
• wschodnim – 5621 m n.p.m.

Elbrus przedstawiany i zdobywany jest najczęściej od strony południowej z otaczających go od tej strony miejscowości, przez co wyższy wydaje się być szczyt wschodni. Jest to jednak tylko złudzenie; na fotografii lewy szczyt wygląda na niższy, a w rzeczywistości jest wyższy.

Wierzchołki rozdzielone są szerokim płaskim siodłem na wysokości ok. 5300 m n.p.m. 1 września 2010 na przełęczy na wysokości 5375 m n.p.m. otwarto schron RedFox. 28 października 2010 kopuła schronu została zerwana. Schron nie został naprawiony.

W październiku 2013 na drodze normalnej na wysokości 3912 m n.p.m. otwarto ekologiczny hotel LEAPrus3912.

Historia

Jako pierwszy na świecie zmierzył wysokość Elbrusu astronom Wincenty Wiszniewski, określając ją na 17788 stóp (5422 m). W 1829 zdobyto wierzchołek wschodni, a w 1874 – wierzchołek zachodni.

Przez pewien czas II wojny światowej Elbrus był najwyższym szczytem III Rzeszy, gdyż masyw został zajęty przez armię niemiecką (1 Dywizja Górska i 4 Dywizja Górska), a 21 sierpnia 1942 na zachodnim wierzchołku ustawiono flagi nazistowskie. Elbrus pozostał aż do początku stycznia 1943 pod okupacją niemiecką. 13 lutego na zachodnim, a 17 lutego 1943 na wschodnim wierzchołku zostały zatknięte flagi radzieckie.

W 1956 Jerzy „Druciarz” Rudnicki jako pierwszy Polak wszedł na Elbrus.

Góra jest celem wypraw zarówno alpinistów, narciarzy, jak i turystów. Ułatwieniem w przemieszczaniu się jest uruchomiona w 2009 roku kolejka linowa, doprowadzona w kierunku szczytu do wysokości 3750 m. W roku 2011 była nieczynna ze względu na atak terrorystyczny grupy Dżamaat Baksański, kierowanej przez Kazbeka Taszujewa. W nocy z 18 na 19 lutego 2011 na wysokości 3470 metrów wysadzony został jeden ze słupów nośnych, 30 z 45 wagoników spadło na ziemię. Według informacji podanych przez milicję rosyjską, nikomu nic się nie stało. Zdetonowany ładunek miał siłę rażenia 2 kg trotylu. W przeddzień zamachu zamordowano trójkę turystów z Moskwy jadących w kierunku Elbrusu z lotniska w Mineralnych Wodach. Z powodu tych wydarzeń od 20 lutego do 5 listopada 2011 w rejonie Elbrusu (cały rejon elbruski i część rejonu baksańskiego Republiki Kabardyńsko-Bałkarskiej) obowiązywał stan operacji antyterrorystycznej, utrudniający ruch turystyczny.

Elbrus Race

Pierwszy bieg na Elbrus odbył się w 1990 roku. Rywalizowali wówczas alpiniści radzieccy z amerykańskimi. Wygrał go Anatolij Bukriejew. Trasę Priut 11 (4050 m n.p.m.) – wschodni (niższy) wierzchołek Elbrusa (5621 m n.p.m.) pokonał w czasie 1 godziny i 47 minut. Drugi był Kevin Cooney, a trzeci Patrick Healy.

Regularnie zawody zaczęły się odbywać od roku 2005. Do wyboru są dwie trasy: klasyczna i ekstremalna. W 2006 roku na trasie ekstremalnej polana Azau (2400 m n.p.m.) – zachodni wierzchołek Elbrusa (5642 m n.p.m.) Denis Urubko wygrywając ustanowił rekord tej trasy z czasem 3 godziny 55 minut 59 sekund.

Na bieg 24 września 2010 w ramach programu Artura Hajzera „Polski Himalaizm Zimowy 2010-2015” PZA wysłał 13-osobowy zespół. Na trasie ekstremalnej wygrał Polak Andrzej Bargiel, który ustanowił nowy rekord trasy – 3 godziny 23 minuty 37 sekund. W kategorii kobiet na tej trasie wygrała Polka Aleksandra Dzik, zostając jednocześnie pierwszą kobietą, która ukończyła bieg na trasie ekstremalnej.

Linki zewnętrzne

• Elbrus – informacje dla alpinistów (ang.). [dostęp 10 grudnia 2012].
• Polska strona o Elbrusie. [dostęp 10 grudnia 2012].
• Panorama Elbrusu. [dostęp 10 grudnia 2012].