Perú
Lýðveldið Perú | |
República del Perú | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Kjörorð: „Firme y feliz por la unión“ (spænska) „Staðfastur og hamingjusamur fyrir sambandið“ |
|
Þjóðsöngur: Himno Nacional del Perú |
|
Höfuðborg | Líma |
Opinbert tungumál | spænska (quechua og aymara sumstaðar opinbert tungumál) |
Stjórnarfar | Forsetalýðveldi Ollanta Humala René Cornejo |
Sjálfstæði | |
- frá Spáni | 28. júlí 1821 |
Flatarmál - Samtals - Vatn (%) |
20. sæti 1.285.216 km² 0,41 |
Mannfjöldi - Samtals (Júlí 2014) - Þéttleiki byggðar |
40. sæti 30.147.935 23/km² |
VLF (KMJ) - Samtals - á mann |
áætl. 2014 370,735 millj. dala (39. sæti) 11.797 dalir (86. sæti) |
VÞL | 0.741 (77. sæti) |
Gjaldmiðill | sol |
Tímabelti | UTC-5 |
Þjóðarlén | .pe |
Landsnúmer | 51 |
Perú er land í vesturhluta Suður-Ameríku, með landamæri að Ekvador og Kólumbíu í norðri, Brasilíu í austri, Bólivíu í austri, suðaustri og suðri og Chile í suðri. Í vestri liggur landið að Kyrrahafinu.
Í Perú stóð Norte Chico-menningin, elsta fornmenning Ameríku, frá 30. öld f.Kr. til 18. aldar f.Kr. Þar var líka vagga Inkaveldisins þar til Francisco Pizarro lagði það undir Spán 1532 til 1536. Síðasti Inkaleiðtoginn, Túpac Amaru var þó ekki drepinn fyrr en 1572. Spænska heimsveldið gerði Perú að varakonungsdæmi með Líma sem höfuðborg. Þaðan var öllum nýlendum Spánar í Suður-Ameríku stjórnað. Landið fékk sjálfstæði í kjölfar herfara José de San Martín og Simón Bolívar árið 1821. Um miðja 19. öld óx efnahagur landsins vegna útflutnings á gúanói en það rann til þurrðar um 1870. Perú beið ósigur fyrir Chile í Kyrrahafsstríðinu 1879-1883. Eftir heimskreppuna 1930 skiptust borgaralegar stjórnir og herforingjastjórnir á að fara með völd. Eftir 1979 hefur lýðræði verið virkt en á sama tíma hafa staðið yfir hörð innanlandsátök vegna starfsemi eiturlyfjahringja og skæruliðasamtaka á borð við Skínandi veg og Byltingarhreyfinguna Túpac Amaru.
Íbúar Perú eru rúmlega þrjátíu milljónir og þar af búa tæplega þrjár milljónir í höfuðborginni, Líma. Spænska er opinbert tungumál landsins þótt frumbyggjamálin quechua og aymara njóti einnig opinberrar stöðu. Yfir 80% íbúa eru rómversk-kaþólskir. Um helmingur starfa er í þjónustugeiranum en helstu útflutningsvörur landsins eru málmar á borð við kopar, sink og gull, auk jarðolíu.
Héruð[breyta | breyta frumkóða]
Perú skiptist í 25 héruð og Límaumdæmi. Í hverju héraði er lýðræðislega kjörin stjórn með héraðsforseta sem situr í fjögur ár. Yfir Líma er borgarráð.
- Héruð
- Umdæmi
|